Kooperatif Ortaklığı, Kooperatif Ortaklarının Ödevi (Ödevleri) Ve Sorumlulukları, Ortaklıktan Çıkma, Çıkarılma, İtiraz Ve Hesaplaşma
Ortakların Ödev ve Sorumlulukları
1. Sermaye (ortaklık) payı
Kooperatife giren her şahıstan en az bir ortaklık payı alınması gerekir. Anasözleşme, en yüksek had tespit ederek bir ortak tarafından bu had dahilinde birden fazla pay alınmasına cevaz verebilir (KK. m. 19).
Mevcut duruma göre bir ortaklık payının değeri 1.000.000.- lira olup, bir ortakça alınabilecek en çok pay adedi ise 5.000’dir.
2.Aidat ödeme yükümlülüğü
Yapı Kooperatiflerinde ortaklar, taahhüt ve tediye ettikleri ortaklık payı bedelleri dışında, kooperatif amaçlarının gerçekleştirilmesini sağlamak üzere genel kurulca belirlenen miktardaki arsa, altyapı, inşaat ve benzeri gider taksitlerini ve öngörülmüşse bunların gecikme bedellerini de ödemek zorundadırlar.
3.Sır saklama yükümlülüğü ve ceza
Her ortak ne şekilde olursa olsun öğrenmiş olduğu kooperatife ait iş sırlarını, sonradan ortaklık hakkını kaybetmiş olsa dahi daima gizli tutmak zorundadır. Bu mecburiyete uymayan ortak meydana gelecek zararlardan kooperatife karşı sorumlu olduğu gibi kooperatifin şikayeti üzerine herhangi bir zarar umulmasa dahi bir yıla kadar hapis veya ağır para cezasıyla veya her ikisiyle birlikte cezalandırılır (KK. m. 25).
4. Ortakların sorumluluğu
4.1. Sınırsız sorumluluk
Anasözleşme, kooperatifin varlığı borçlarını karşılamaya yetmediği hallerde, ortaklarının da şahsen ve sınırsız olarak sorumlu tutulacaklarını hüküm altına alabilir (KK. m. 29).
4.2. Sınırlı sorumluluk
Anasözleşmeye, kooperatif borçları için her ortağın kendi payından fazla olarak şahsen ve belirli bir miktara kadar kooperatiften sonra sorumlu olacakları hususunda bir hüküm konabilir (KK.m.30).
5. Ortağın şahsi alacaklılarının durumu
Bir ortağın şahsi alacaklıları, ancak;
· Ortağa ait faizi,
· Gelir gider farklarından hissesine düşen miktarı,
· Kooperatifin dağılmasında ona ödenecek payı, haczettirebilirler (KK. m.19, f.).
6.Ödemelerini geciktiren ortaklardan faiz alınabileceği, ancak bileşik faiz yürütülemeyeceği
Sermaye koyma borcunu zamanında yerine getirmeyen ortak, ihtara gerek kalmaksızın temerrüt faizi ödemekle yükümlüdür. Ayrıca, anasözleşmeyle ortaklar temerrüt halinde cezai şart ödemeye de mecbur tutulabilirler (KK m. 98, TTK m. 407).
ORTAKLIKTAN ÇIKARILMA ESASLARI VE İTİRAZ YOLLARI
1. Genel olarak ortaklık sıfatının kaybedilmes
Bir ortağın ortaklık sıfatı genel olarak;
· Çıkma hakkını kullanarak, kendi isteği üzerine ayrılmasıyla (KK m. 10),
· Ölümü ile (KK m. 14, f. 1),
· Ortaklık payını başkasına devretmesiyle (KK. m.14, f.3),
· Ortaklık sıfatı bir görev veya hizmetin yerine getirilmesine bağlı ise, bu görev veya hizmetin sona ermesiyle (KK m. 15)
· Anasözleşmede açıkça gösterilen sebeplerle ortaklıktan çıkarılmasıyla (KK.m.16),
· Parasal yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucu ortaklığının kendiliğinden düşmesiyle (çıkarılmasıyla) (KK m.27),sona erer.
2.Ortaklıktan çıkarılma (ihraç) esasları
Kooperatif ortaklığından çıkarılmayı gerektiren sebepler ana sözleşmede açıkça gösterilir. Ortaklar anasözleşmede açıkça gösterilmeyen sebeplerle ortaklıktan çıkarılamazlar.
Ortaklıktan çıkarılmaya yönetim kurulunun teklifi ile genel kurulca karar verilir. Anasözleşme, çıkarılan ortağın genel kurula başvurma hakkı saklı kalmak üzere, bu hususta yönetim kurulunu da yetkili kılabilir. Uygulamadaki anasözleşmelere göre, ortaklıktan çıkarma yetkisi yönetim kuruluna aittir.
Çıkarılma kararının onaylı örneğinin, çıkarılan ortağa tebliğ edilmek üzere, on gün içinde notere tevdi edilmesi gerekir. Bu ortak tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde itiraz davası açabilir. Ortak, üç aylık süre içinde genel kurula da itiraz edebilir. Bu itiraz, ilk toplanacak genel kurula sunulmak üzere, yönetim kuruluna noter aracılığı ile tebliğ ettirilecek bir yazı ile yapılır. Genel kurula itiraz edildiği takdirde, yönetim kurulunun çıkarma kararı aleyhine itiraz davası açılamaz. İtiraz üzerine genel kurulca verilecek karara karşı itiraz davası hakkı saklıdır.
Üç aylık süre içinde, genel kurula veya mahkemeye başvurmak suretiyle itiraz edilmeyen çıkarılma kararları kesinleşir (KK. m. 16).
Çıkarılma kararına karşı Bakanlığımıza başvurulamaz.
3.Parasal yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeni ile ortaklıktan çıkarılma
Özellikle yapı kooperatiflerinde en çok rastlanan ortaklıktan çıkarma nedeni, ortağın parasal yükümlülüklerini yerine getirmemesidir. Uygulamadaki anasözleşmelerin 14. maddesine göre parasal yükümlülüklerini otuz gün geciktirmeleri üzerine, yönetim kurulunca noter aracılığı ile yapılacak ihtarı takip eden on gün içinde bu yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere yine aynı kurulca ikinci ihtar yapılır. İkinci ihtarı takip eden bir ay içerisinde de yükümlülüklerini yerine getirmeyenler ortaklıktan çıkarılır (KK.m.16, 27).
ARSA VE KONUTLAR ARSA ALIMI,SATIMI,ORTAK VE KONUT SAYISI,KONUTLARIN ORTAKLARA TESLİMİ
Kooperatif Arsa ve Konutlar (İşlemler, Dağıtım, Vergi)
ARSA VE KONUTLAR
ARSA ALIMI,SATIMI,ORTAK VE KONUT SAYISI,KONUTLARIN ORTAKLARA TESLİMİ
Soru73- Kooperatifler, taşınmaz mal (gayrimenkul) alır ve satarlarken Tapu Dairelerine hangi belgeleri ibraz etmeleri gerekir?
– Sicil belgesi ve imza sirküleri ibraz etmeleri gerekir.
Soru74- Arsa alımında takip edilecek usul ile alınacak arsanın niteliklerini ve fiyatını hangi organ belirler?
– Genel kurul belirler
Soru75- Kooperatifler, arsalarında kat irtifakı tesis edebilirler mi?
– Edebilirler.
Soru76- Gayrimenkul satımında takip edilecek usul ile bunun asgari fiyatını imalat ve inşaat işlerinin yaptırılma yöntemini hangi organ belirler?
– Genel kurul belirler
Soru77- Yapı kooperatiflerinde ortak sayısı ile konut veya işyeri sayısını hangi organ tespit eder?
– Genel kurul tespit eder.
Soru78- Kooperatif inşaatlarının devamı esnasında yeniden arsa alınarak ortak kaydı yapılabilir mi?
– Kooperatif inşaatlarının devamı esnasında yeniden arsa alınarak ortak kaydı yapılması daha sonra problemler doğurmaktadır
Soru79- Konutlardaki noksanlığın muhatabı kimdir?
– Müteahhit değil kooperatif yönetim kuruludur.
Soru80- Ortaklar, inşaatların gecikmesi halinde kooperatiften kira talep edebilir mi?
– Edemez.
PROJE,KONUT BEDELLERİNİN TESPİTİ
Soru81- Kooperatiflerde inşaat maliyeti ve süresi önceden taahhüt edilebilir mi?
– Edilemez.
Soru82- İnşaat, sabit maliyetle taahhüt edilebilir mi?
– Edilemez.
Soru83- Bir ortağın konut bedeline itiraz etmesi taksitlerin ödenmesini durdurur mu?
– Bir ortağın konut bedeline itiraz etmesi taksitlerin ödenmesini durdurmaz.
Soru84- Şerefiye nasıl tespit edilir?
– Ana sözleşmenin 61.maddesine göre fen heyeti tarafından tespit edilir.
Soru85- Ana sözleşmede konutlardan şerefiye alınacağı kabul edilmişse genel kurul bunu ortadan kaldırabilir mi?
– Kaldıramaz.
Soru86- Belirlenen süresi içerisinde ödenmeyen şerefiyelerin ödenmesi zorunlu mudur?
– Belirlenen süresi içerisinde ödenmeyen şerefiyelerin ödenmesi gerekir.
KONUTLARIN ORTAKLARA DAĞITIMI
Soru87- Yapı Kooperatiflerinde konutların dağıtımı nasıl yapılır?
– Konutlar, kura ile veya giriş sırasına göre dağıtılır.
KOOPERATİFLERİN TUTACAKLARI DEFTERLER VE VERGİ SORUNLARI
KOOPERATİFLERİN TUTMAK ZORUNDA OLDUKLARI DEFTERLER VE BUNLARDAN DOĞAN SORUMLULUK
Soru88- Kooperatifler, hangi defterleri tutmak zorundadır? Bundan doğan sorumluluk kime aittir?
– Kooperatif defterlerinin eksik ve kanuna uygun surette tutulmamasından doğan hukuki ve cezai sorumluluk yönetim kuruluna aittir. Kooperatifler aşağıdaki defterleri tutmak zorundadır:
1- Yevmiye defter
2- Defter-i kebir
3- Envanter Defteri
4- Karar Defteri
5- Ortaklar Defteri
KOOPERATİFLERİN VERGİ SORUNLARI
Soru89- Kooperatiflerin kurumlar vergisi ödemesi gerekir mi?
– Belirli koşulların yerine getirilmesi halinde ödemezler.
Soru90- Kooperatifler, peşin vergi öder mi?
– Kurumlar vergisinden muaf olma koşullarını taşımayan kooperatifler, geçici vergi öderler
Soru91- Yapı Kooperatifleri konutlarını ortaklarına devrederken Tapu Harcı ve Katma Değer Vergisi ödemeleri gerekir mi?
– Yapı Kooperatifleri konutlarını ortaklarına devrederken Tapu Harcı ve Katma Değer Vergisi ödenmez.
DAĞILMA VE TASFİYE
BİRLEŞME VE DEVİR
Soru92- Kendilerine haber verilmeden ikiye ayrılarak iki ayrı kooperatif çatısı altında toplanan kişilerin ne yapması gerekir?
– kişilerin bilgisi dışında ikiye ayrılarak aynı yerde faaliyet gösteren iki kooperatife ortak kayıt edilmeleri bu kooperatiflerin genel kurullarında alınacak kararla birleşmeleri suretiyle telafi edilebilir.
DAĞILMA SEBEPLERİ
Soru93- Kooperatiflerin dağılma sebepleri nelerdir?
– Ana sözleşmedeki koşulların gerçekleşmesiyle kooperatif dağılır.
TASFİYE
Soru94- Kooperatifler, nasıl tasfiye edilir?
– Oluşturulacak tasfiye kurulu vasıtasıyla kooperatifiniz tasfiye edilir.
Soru95- Devlet eliyle tasfiye yapılabilir mi?
– Devlet eliyle tasfiye yapılamaz.
Not: Daha ayrıntılı bilgi İl Müdürlüğümüzden alınabilir.
KOOPERATİFLERİN ORGANLARI
Kooperatiflerin Organları
KOOPERATİFLERİN ORGANLARI
GENEL KURULUN GÖREV VE YETKİLERİ
Soru 29- Ortakların ödeyeceği taksit tutarlarını ve ödeme esaslarını hangi organ belirler?
– Taksit miktarını ve ödeme esaslarını genel kurul tespit eder.
OY HAKKI VE TEMSİL
Soru 30- Genel kurul toplantılarında bir ortak başka bir ortak tarafından nasıl temsil edilebilir?
– Genel kurul toplantısında bir ortak,başka bir ortak tarafından yazı ile izin vermek suretiyle temsil edilebilir.
TOPLANTI ŞEKİLLERİ VE ZAMANI
Soru 31- Genel kurul kaç şekilde toplanır?
– Genel kurulu olağan ve olağanüstü olmak üzere iki şekilde toplanır.
Soru 32- Olağan genel kurul toplantıları ne zamana kadar yapılmalıdır?
– Olağan genel kurul toplantısının takip eden her ay yılın ilk 6 ayı içerisinde yapılması zorunludur.
ÇAĞRIYA YETKİLİ ORGANLAR
Soru 33- Genel kurulu kimler toplantıya çağırır?
– Genel kurul;yönetim kurulu,denetçiler,ilgili bakanlık ve mahkeme izniyle toplantıya çağrılır.
Soru 34- Genel kurulun,yönetim kurulu dışındaki organ ve teşekküller tarafından toplantıya çağırılması halinde,yönetim kurulunun yardımcı olması gerekir mi?
– Yönetim kurulu yardımcı olur.
ÇAĞRININ ŞEKLİ
Soru 35- Genel kurul toplantısına nasıl çağrı yapılır?
– Genel kurul toplantısına çağrı,taahhütlü mektupla,ayrıca gerektiğinde gazete ile yapılır.
Soru 36- Genel kurul toplantısına çağrı yapıldıktan sonra,erteleme yapılabilir mi?
– Genel kurul toplantısına çağrı yapıldıktan sonra,erteleme yapılabilir.
BÜTÜN ORTAKLARIN HAZIR BULUNMASI
Soru 37- Kooperatiflerde çağrısız genel kurul toplantısı yapılabilir mi?
– Kooperatiflerde çağrısız genel kurul toplantısı yapılabilir.(1163 sayılı kooperatifler kanununun 47.maddesi)
GÜNDEM
Soru 38- Olağanüstü genel kurul toplantılarının gündemini kimler belirler?
– Olağanüstü genel kurul toplantılarının gündemi,toplantıya çağırmaya yetkili olanlar tarafından belirlenir.
Soru 39- Genel kurul gündemine madde ilavesi,ne zaman ve kimler tarafından yapılır?
– Ortakların en az onda biri,genel kurul gündemine madde konmasını isteyebilir .(1163 sayılı kooperatifler kanununun 46.maddesi)
Soru 40- Ortaklar,açıklanmasını istedikleri konuların genel kurul gündemine konulmasını isteyebilir mi?
– Ortaklar,açıklamasında yarar gördükleri konuların genel kurul gündemine konulmasını isteyebilirler.
ORTAKLARIN İNCELENMESİNE HAZIR TUTULACAK HUSUSLAR
Soru 41- Bilanço,gelir-gider hesapları,yönetim kurulu çalışma raporu ve denetim kurulu raporunun,ortaklar incelemesine sunulması gerekir mi?
– Bilanço,gelir-gider farkı hesapları,yönetim kurulu çalışma raporu ve denetim kurulu raporu,ortakların incelemesine sunulur.
TOPLANTI YETER SAYISI VE KARAR YETER SAYISI
Soru 42- Genel kurulun toplantı yeter sayısı(toplantı nisabı)kaçtır?
– Toplantı yeter sayısı ana sözleşmede gösterilir.
Soru 43- Yapı kooperatiflerinin genel kurul toplantılarında,ortakların en az kaçının hazır bulunması gerekir?
– Yapı kooperatiflerinin genel kurul toplantılarında ortakların en az dörtte biri hazır bulunmalıdır.
Soru 44- Genel kurulda karar yeter sayısı(karar nisabı)kaçtır?
– Genel kurulda kararları yeterli sayı ile alınır.
Soru 45- Yapı kooperatiflerinde ortaklardan istenen taksit ve ara ödemelerin artırılması için,genel kurulda ne kadar oyun olumlu yönde kullanılması gerekir?
– Yapı kooperatiflerinde ortaklardan istenen taksit ve ara ödemelerin artırılması için,genel kurul çoğunluğu yeterlidir.
GÖRÜŞMELERİN BAŞKA BİR GÜNE BIRAKILMASI
Soru 46- Genel kurul görüşmeleri başka bir güne bırakılabilir mi?
– Genel kurul görüşmeleri başka bir güne bırakılabilir.
TOPLANTIDA BAKANLIK TEMSİLCİSİNİN BULUNMASI
Soru 47- Genel kurulun toplantısında,bakanlık temsilcisinin bulunması zorunlumudur?
– Genel kurulun toplantısında bakanlık temsilcisi bulunması kuraldır.
GENEL KURULDA İBRA
Soru 48- İbra dilen (aklanan)organlardan alacak ileri sürülebilir mi?
– İbra dilen (aklanan)organlardan alacak ileri sürülemez.
Soru 49- Yönetim kurulu üyelerinin ibrasında kimler oy kullanamaz?
– Yönetim kurulu üyeleri kendi ibralarında oy kullanamaz.
Soru 50- İbranın sonuçları nelerdir?
– İbra edilmeyen kooperatif sorumluları hakkında dava açma imkanı doğar.
Soru 51- Bilançonun tasdiki ile,yönetim ve denetim kurulu ibra edilmiş olur mu?
– Bilançonun tasdikiyle,yönetim ve denetim kurulu ibra edilmiş olur.
Soru 52- İbra kararına rağmen ilgililerin sorumluluğu cihetine gidilebilir mi?
– İbra kararına rağmen ilgililerin sorumluluğu cihetine gidilebilir.
GENEL KURUL KARARLARININ İPTALİ
Soru 53- Genel kurul kararı hangi hallerde batıl sayılır ve iptal edilir?
– Sakat olan genel kurul kararları ;batıl ve iptali mümkün olan kararlar şeklinde ayrılır.
Soru 54- Genel kurul kararı iptal edilebilir?Bu dava ne kadar sürede ve kimler tarafından açılabilir?İptal kararının sonuçları nelerdir?
– Bir ay içinde iptal davası açılabilir
Soru 55- İptal davası açabilmek için gerekli belgeler nereden sağlanabilir?
– Genel kurul toplantısına ait belgeleri almak için Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğüne başvurabilirsiniz.
GENEL KURUL KARARLARININ TESCİL VE İLANI
Soru 56- Genel kurul toplantılarından itibaren kaç gün içinde kararlar tescil ve ilan ettirilir?
– Genel kurul kararları,toplantı tarihinden itibaren 15 gün içinde tescil ve ilan ettirilir.
KOOPERATİFİN KURULUŞU VE İNTİBAK İŞLEMLERİ
Kooperatifin Kuruluşu ve Yapılacak İşlemler (Soru-Cevap)
KOOPERATİFİN KURULUŞU VE İNTİBAK İŞLEMLERİ
1.KOOPERATİFİN KURULUŞU
Soru 1-Kooperatifin ticaret ünvanlarının seçiminde ve bu ünvanlara yapılacak ilavelerde nelere dikkat edilmesi gerekir?
-Kooperatifler, ticaret ünvanlarında, kamu kurum ve kuruluşlarının isimlerine yer veremezler.
Soru 2- Kooperatif nasıl kurulur?
– Kooperatif kurabilmek için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan veya bu konuda yetki verilen İl Müdürlüklerinden izin almak gerekir.
Soru 3- Kooperatiflere kimler ortak olabilir?
– Kooperatiflere; ancak gerçek kişiler, kamu hukuku tüzel kişileri ve bazı özel hukuk tüzel kişileri ortak olabilir.
KOOPERATİFE ORTAK OLMA
Soru 4- Kooperatife ortak olurken hangi hususlara dikkat etmek gerekir?
– Kooperatife ortak olmadan önce kişisel araştırma yapılmalıdır.
Soru 5- Kooperatife nasıl ortak olunur?
– Kooperatife ortak olmak için yazılı olarak yönetim kuruluna başvurulur.
ORTAKLIKTAN ÇIKMA
Soru 6- Her ortak kendi isteğiyle kooperatiften çıkabilir mi?
– Her ortak kendi isteğiyle kooperatiften çıkabilir.
ORTAKLIKTAN ÇIKARMA
Soru 7- Kooperatif arsaların parasını verdikten sonra ortaklardan para talep edebilir mi?
– Bir ortak kooperatiften çıkmadığı veya çıkarılmadığı sürece ortaklık sıfatı devam eder.
Soru 8- Parasal yükümlülüklerini yerine getirmeyen ortak kooperatiften çıkarılabilir mi?
– Parasal yükümlülüklerini yerine getirmeyen ortak kooperatiften çıkarılabilir.
Soru 9- Kooperatifin vergi borcunu ödemek için ortaklardan para istenebilir mi?
– Kooperatifin borçları ortakların katkılarıyla ödenir.
Soru 10- Cumhuriyet Savcılığına şikayet etmek ortaklıktan çıkarılma sebebi olabilir mi?
– C.Savcılığa şikayette bulunmak ortaklıktan çıkarılma sebebi olamaz.
Soru 11- Taahhüdünü yerine getirmeyen ortağı yasa ve ana sözleşmede öngörülen biçimde ihtar ve tebligatlar yapılmadan ortaklıktan çıkarmak mümkün mü?
– Taahhüdünü yerine getirmeyen ortağı yasa ve ana sözleşmede öngörülen biçimde ihtar ve tebligatlar yapılmadan kooperatif ortaklığından çıkarılamaz.
ORTAKLIKTAN ÇIKARMA KARARININ TEBLİĞ EDİLMESİ
Soru 12- Ortaklıktan çıkarma kararı noter vasıtasıyla tebliğ edilmeden bir kimse ortaklıktan çıkarılabilir mi?
– Kooperatif ortaklığından çıkarılma kararı Noter aracılığıyla tebliğ edilmelidir.
Soru 13- Kooperatif çıkarma kararını,ilan yoluyla veya elden tebliğ edebilir mi?
– Kooperatif çıkarma kararını ilan yoluyla ve bizzat tebliğ edemez.
Soru 14- Ortağın,çıkarma kararının alındığı genel kurul toplantısında bulunması,tebliğ yerine geçer mi?
– Ortağın,çıkarma kararının alındığı genel kurul toplantısında bulunması,tebliğ yerine geçmez.
ÇIKARILAN ORTAĞIN HAK ARAMA YOLLARI
Soru 15- Çıkarılan ortak hangi yollarla hak arayabilir?
– Çıkarılan ortak birkaç yolla hak arayabilir.
a)Çıkarma kararı yönetim kurulunca verilmişse;ortak,kararın kendisine tebliğ tarihinden itibaren 3 ay içinde;
-Dilerse,genel kurula itiraz ederek,kararın kaldırılmasını istemek,
-Dilerse,yönetim kurulu kararı aleyhine itiraz davası açmak,
şeklinde haklarından yalnız birini kullanabilir.
b)Çıkarma kararı genel kurulca verilmişse;bu durumda çıkarma kararının ortağa tebliğ tarihinden itibaren ortakça 3 ay içinde ‘itiraz davası’ açılabilir.
Soru 16- Ortaklar,kooperatif aleyhine hangi davaları açabilir?
– Ortak kooperatif aleyhine ancak ‘itiraz davası’ veya ‘bozma davası’ açabilir.
Soru 17- Çıkarma kararı kesinleşmeden yeni ortak alınabilir mi?
– Çıkarma kararı kesinleşmeden önce yeni ortak alınamaz
ÇIKARILMA KARARI KESİNLEŞMEYEN ORTAĞIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Soru 18- Haklarında alınan çıkarma kararı kesinleşmeyen ortakların, hak ve yükümlülükleri,aynen devam eder mi?
– Haklarında alınan çıkarma kararı kesinleşmeyen ortakların hak ve yükümlülükleri aynen devam eder.
ORTAKLIĞI SONA ERENLERLE HESAPLAŞMA
Soru 19- Çıkan ve çıkarılan ortaklar kooperatiften ne talep edebilir?
– Devir dışında bir nedenle ortaklığı sona eren ortakların ‘sermaye ve diğer alacakları’ geri verilir.
Soru 20- Ortaklığı sona eren kişilerin sermaye ve diğer alacakları,keyfi olarak geciktirilebilir mi?
– Ortaklığı sona eren kişilerin sermaye ve diğer alacakları,keyfi olarak geciktirilemez.
Soru 21- Çıkan ve çıkarılan ortakların alacak ve borçları,kaç yıl gecikince zaman aşımına uğrar?
– Çıkan ve çıkarılan ortakların alacak ve hakları beş yıl geçince zaman aşımına uğrar.
ORTAKLIĞI DEVRİ
Soru 22- Ortaklığın devri sebebiyle,taraflardan ayrıca bir ödemede bulunmaları istenebilir mi?
– Ortaklığın devri sebebiyle taraflardan ayrıca bir ödemede bulunmaları istenemez.
Soru 23- Bir pay,birden fazla kişiye devredilebilir mi?
– Bir paya birden fazla kişi ortak olamaz.
HAK VE VECİBELERDE EŞİTLİK
Soru 24- Kooperatif kurucuları,yönetim kurulu üyeleri,emanet komisyonu üyeleri kuraya katılmadan daire seçebilir mi?
– Ortaklar,hak ve vecibelerde eşittir.
Soru 25- Ortak fazla ödediği parayı kooperatiften isteyebilir mi?
– Ortak fazla ödediği parayı kooperatiften isteyebilir.
Soru 26- Sonradan ortak olan kişilerden fazla para istenebilir mi?
Kooperatif Ortaklığı, Nasıl Ortak Olunur?
Kooperatif Ortaklığı, Nasıl Ortak Olunur?
KOOPERATİFE NASIL ORTAK OLUNUR?
1-Kooperatife ortak olma yolları
a)Bir kooperatif kurarak ortak olma (KK.m.1)
b)Daha önce kurulmuş olan bir kooperatife sonradan ortak olma (KK.m.8)
c)Kooperatif ortaklarından birinin ortaklık payını devralmak suretiyle ortak olma (KK. m. 14.f.3)
d)Miras yoluyla ortak olma (KK. m.14.f.2)
e)Taşınmaz mal veya işletme karşılığı ortak olma (KK.m.15.f.2)
2- Kooperatif ortaklığına girme şartları
a)Medeni hakları kullanma yeterliliğine sahip olmak,
b) Yazılı olarak kooperatif yönetim kuruluna başvurmak
c) Varsa şahsi sorumluluk ve ek ödemeleri yazılı olarak kabul etmek,
d)Gerekli sermaye payını taahhüt etmek ve dörtte birini peşin ödemek
e) Anasözleşmelerle getirilen diğer şartları taşımak,
3-Kooperatiflerle ilgili dikkat edilecek hususlar
· Kooperatiflerde yedek ortaklık yoktur
· Yapı kooperatiflerinde konut, işyeri ve ortak sayısının genel kurulca belirlenmesi zorunludur (K.K. m.42)
· Ortalığın devri hariç sonradan ortaklığa kabul edileceklerden bir fark alınması mevcut anasözleşmelere göre genel kurul kararı ile mümkün olabilmektedir. :Bu konuda yönetim kurulu yetkili değildir.
4- Ortak olurken dikkat edilecek bazı hususlar
Bir kooperatife ortak olurken özellikle;
· Aylık aidatların sabit olduğu, hiç artmayacağı, ara ödeme olmayacağı, çok düşük aidatlarla iki, üç, dört sene gibi bir sürede inşaatların bitirileceği şeklindeki sözlere ilanlara kesinlikle inanılmamalıdır.
· Ödemeler kooperatif adına bankada açılmış olan hesaplara yatırılmalı ya da kooperatif yetkililerine, kooperatif kaşesini ve ilgililerin imzasını taşıyan makbuz karşılığında yapılmalı, belgesiz ödeme yapılmamalı,, yöneticiler adına açılan hesaplara para yatırılmamalıdır.
· Kooperatifin mevcut ortaklarının ekonomik, kültürel ve sosyal durumları iyi araştırılmalı, bu hususların kendi durumuna uyması halinde ortak olunmalıdır.
· Arsa alındığı söyleniyorsa, arsanın tapu devri ya da tapuya şerh verdirilecek bir satış vaadi sözleşmesi ile alınıp alınmadığına (KK. m.59f.4) bu arsanın kooperatifin amacına uygun olup olmadığına bakılmalıdır (KK.m.59.f.5)
· Ortak sayısının genel kurulca belirlenen konut/işyeri bsayısından fazla olup olmadığı araştırılmalıdır. (KK. m.8.f.3)
· İnşaata başlanılmış ise inşaat ruhsatının alınıp alınmadığı sorulmalı, inşaat seviyesi, mümkünse arsa alımı ve inşaata yapılan harcamalar ile toplanan paraların mukayesesi yapılmalıdır.
· Ortaklık devralınacak şahsın, gerçekten ve halen o kooperatifin ortağı olup olmadığı, kooperatife borcunun bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır.
· Ödenen aidat ve günün fiyat artışları da dikkate alınarak, inşaatın ne kadar sürede bitirilebileceği hususunda bir fikir edinilebilmelidir.
Yukarıdaki ve benzeri hususlarda iyi bir araştırma, inceleme yapılıp bilgi sahibi olunduktan sonra, ortak olmaya karar verilmelidir.
Kooperatif Örnek Ana Sözleşmesi, Sözleşme Örneği KONUT YAPI KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ BİRİNCİ BÖLÜM KURULUŞ, TÜZEL KİŞİLİĞİN KAZANILMASI VE ANASÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ, UNVAN, MERKEZ, SÜRE, AMAÇ VE FAALİYET KONULARI KURULUŞ: Madde 1- Bu anasözleşmede isimleri, tabiiyetleri, ikametgah adresleri ve taahhüt ettikleri sermaye payları gösterilen kimseler tarafından, 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre değişir ortaklı, değişir sermayeli ve sınırlı sorumlu bir konut yapı kooperatifi kurulmuştur. TÜZEL KİŞİLİĞİN KAZANILMASI VE ANASÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ: Madde 2- Kooperatif Ticaret Siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. Tescilden önce kooperatif namına iş ve işlem yapanlar bunlardan şahsen ve zincirleme olarak sorumludurlar. Anasözleşmede yapılacak değişiklikler kuruluştaki usule tabidir. UNVAN: Madde 3- Kooperatifin unvanı Sınırlı Sorumlu …………………………………………………………………………………..Konut Yapı Kooperatifidir. MERKEZ: Madde 4- Kooperatifin merkezi, SÜRE: Madde 5- Kooperatifin süresi, yıldır. AMAÇ VE FAALİYET KONULARI:
Kooperatif Örnek Ana Sözleşmesi, Sözleşme Örneği
KONUT YAPI KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KURULUŞ, TÜZEL KİŞİLİĞİN KAZANILMASI VE ANASÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ, UNVAN, MERKEZ, SÜRE, AMAÇ VE FAALİYET KONULARI
KURULUŞ:
Madde 1- Bu anasözleşmede isimleri, tabiiyetleri, ikametgah adresleri ve taahhüt ettikleri sermaye payları gösterilen kimseler tarafından, 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre değişir ortaklı, değişir sermayeli ve sınırlı sorumlu bir konut yapı kooperatifi kurulmuştur.
TÜZEL KİŞİLİĞİN KAZANILMASI VE ANASÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ:
Madde 2- Kooperatif Ticaret Siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. Tescilden önce kooperatif namına iş ve işlem yapanlar bunlardan şahsen ve zincirleme olarak sorumludurlar. Anasözleşmede yapılacak değişiklikler kuruluştaki usule tabidir.
UNVAN:
Madde 3- Kooperatifin unvanı Sınırlı Sorumlu
…………………………………………………………………………………..Konut Yapı Kooperatifidir.
MERKEZ:
Madde 4- Kooperatifin merkezi,
SÜRE:
Madde 5- Kooperatifin süresi, yıldır.
AMAÇ VE FAALİYET KONULARI:
KOOPERATİF VE BİRLİKLERİN KURULUŞ İŞLEMLERİNDE İSTENEN BELGELER VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Kooperatif Kuruluşu – Kuruluş İşlemleri
KOOPERATİF VE BİRLİKLERİN KURULUŞ İŞLEMLERİNDE İSTENEN BELGELER VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Kooperatif Kuruluşuna Nasıl İzin verilir?
Bakanlığımızca hazırlanarak uygulamaya konulan Örnek Anasözleşmelerin aynen kabul edilmesi halinde, Konut Yapı, Toplu İşyeri Yapı, Küçük Sanayi Sitesi Yapı, Tüketim, Turizm Geliştirme, Temin Tevzi, Küçük Sanat, Motorlu Taşıyıcılar, Üretim ve Pazarlama, Yaş Sebze ve Meyve Pazarlama Kooperatifleri’nin kuruluşlarına İl Müdürlüklerince izin verilmektedir.
Kuruluş Aşamasında İstenilen Belgeler4
· Konut Yapı ve Toplu İşyeri Yapı Turizm Geliştirme, Tüketim, Temin Tevzii Kooperatifi
Dilekçe
Kurucuların imzalarını taşıyan en az 3 adedi noter onaylı 5 adet anasözleşme
Kooperatif Kuruluş Bilgi Formu
· Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi
Dilekçe
Kurucuların imzalarını taşıyan en az 3 adedi noter onaylı 5 adet anasözleşme
Kooperatif Kuruluş Bilgi Formu
Kurucuların taşıyıcılığı fiilen meslek edinmiş şoför esnafı olduklarına dair kayıtlı oldukları mahalli Şoförler Odasından veya Esnaf ve Sanatkarlar Odasından verilmiş belge
Kurucuların sahip oldukları araçların İl Trafik Şubesine kayıtlı olduklarına ilişkin ruhsatnamelerin noter tasdikli birer sureti
Kurucuların Mahalli Ticaret Sicili Memurluğuna kayıtlı olmadıklarına dair Ticaret Sicili Memurluğundan alınmış belge
· Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi-Küçük Sanat Kooperatifi
Dilekçe
Kurucuların imzalarını taşıyan en az 3 adedi noter onaylı 5 adet anasözleşme
Kooperatif Kuruluş Bilgi Formu
Kurucu ortakların ortaklık şartlarını taşıdıklarına dair Dernek veya Ticaret ve Sanayi Odaları ile Vergi Dairesinden alınmış bir belge
· Üretim Pazarlama Kooperatifi
Dilekçe
Kurucuların imzalarını taşıyan en az 3 adedi noter onaylı 5 adet anasözleşme
Kooperatif Kuruluş Bilgi Formu
Kooperatif kurucularının kooperatif konusuyla ilgili üretimde bulunduklarına dair Ziraat Odasından ya da ilgili kurumdan ve Vergi Dairesinden alınmış belge
Yukarıda sayılan kooperatiflerin dışındaki Tarım Satış, İşletme, Eğitim ve Kültür, Yayıncılık, Esnaf Sanatkar Kredi ve Kefalet, Deniz Taşıyıcıları, Tahmil ve Tahliye kooperatifleri ile Tüm birlik ve merkez birliklerinin kuruluşları ve anasözleşmelerinin diğer maddelerinde yapılmak istenilen değişikliklere Bakanlığımızca (Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü) izin verilmektedir.
Kooperatif Ana Sözleşme Değişikliği İşlemleri
Kooperatif Ana Sözleşme Değişikliği İşlemleri
ANA SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ NASIL YAPILIR
Kooperatif Anasözleşmesinin herhangi bir maddesinde değişiklik yapılması sırasında istenilen belgeler
Dilekçe
Değiştirilmek istenen madde metninin eski ve yeni şeklinin karşılıklı olarak yazılmış ve yönetim kurulunca imzalanmış şekli (10 nüsha).
Anasözleşme değişikliğine neden ihtiyaç duyulduğuna dair gerekçeli yönetim kurulu kararının Noter onaylı bir örneği.
Kooperatifin kuruluş ilanının yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin aslı veya fotokopisi (dosyasında bulunmaması halinde).
Kooperatifin en son durumunu gösterir Kooperatif ve Üst Kuruluşları Genel Durum Bildirim Formu
Unvan, süre, merkez ve sermaye değişikliği izinleri İl Sanayi ve Ticaret anasözleşmedeki diğer madde değişiklik izinleri ise Bakanlığımızca (Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü) verilmektedir.
4-Harçlar Kanunu karşısındaki durumu: a-4 sayılı tarifenin 13/a maddesine göre ödenmesi gereken cins tashih (düzeltme) harcı, b-4 sayılı tarifenin 15.maddesine göre ödenmesi gereken tahsis harcı, c-Defter ve anasözleşmelerin noterce tasdikindeki harç muafiyeti. Bilindiği üzere yapı kooperatiflerinin sorumluluğunda inşaatı gerçekleştirilen işyerleri için yapı kullanma izin belgesi yani iskan belgesinin alınma şartlarından biri de 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 4 sayılı tarifesinin 13/a maddesinde yazılı harcın ödenmiş olması ve ödemeye ilişkin makbuzun Belediyeye yada OSB’ye ibraz edilmesi gerekmektedir. Uygulamada bu harca arsadan binaya dönüşme işleminin harcı olması nedeniyle “cins düzeltme harcı” yada “tashih harcı” gibi isimler kullanılmaktadır. Bu harç 14/03/2009 tarihine kadar emlak vergi değeri üzerinden hesaplandığı halde, bu tarihten sonra 5838 sayılı kanunla yapılan değişiklik nedeniyle, her bağımsız bölüm üzerinden maktu olarak alınmış ve bu suretle 2 no’lu harç beyannamesi verilmesi uygulaması
4-Harçlar Kanunu karşısındaki durumu:
a-4 sayılı tarifenin 13/a maddesine göre ödenmesi gereken cins tashih (düzeltme) harcı,
b-4 sayılı tarifenin 15.maddesine göre ödenmesi gereken tahsis harcı,
c-Defter ve anasözleşmelerin noterce tasdikindeki harç muafiyeti.
Bilindiği üzere yapı kooperatiflerinin sorumluluğunda inşaatı gerçekleştirilen işyerleri için yapı kullanma izin belgesi yani iskan belgesinin alınma şartlarından biri de 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 4 sayılı tarifesinin 13/a maddesinde yazılı harcın ödenmiş olması ve ödemeye ilişkin makbuzun Belediyeye yada OSB’ye ibraz edilmesi gerekmektedir. Uygulamada bu harca arsadan binaya dönüşme işleminin harcı olması nedeniyle “cins düzeltme harcı” yada “tashih harcı” gibi isimler kullanılmaktadır. Bu harç 14/03/2009 tarihine kadar emlak vergi değeri üzerinden hesaplandığı halde, bu tarihten sonra 5838 sayılı kanunla yapılan değişiklik nedeniyle, her bağımsız bölüm üzerinden maktu olarak alınmış ve bu suretle 2 no’lu harç beyannamesi verilmesi uygulamasına son veril
KOOPERATİF VE BİRLİKLERİN KURULUŞ İŞLEMLERİNDE İSTENEN BELGELER VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Kooperatif Kuruluşu – Kuruluş İşlemleri
KOOPERATİF VE BİRLİKLERİN KURULUŞ İŞLEMLERİNDE İSTENEN BELGELER VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Kooperatif Kuruluşuna Nasıl İzin verilir?
Bakanlığımızca hazırlanarak uygulamaya konulan Örnek Anasözleşmelerin aynen kabul edilmesi halinde, Konut Yapı, Toplu İşyeri Yapı, Küçük Sanayi Sitesi Yapı, Tüketim, Turizm Geliştirme, Temin Tevzi, Küçük Sanat, Motorlu Taşıyıcılar, Üretim ve Pazarlama, Yaş Sebze ve Meyve Pazarlama Kooperatifleri’nin kuruluşlarına İl Müdürlüklerince izin verilmektedir.
Kuruluş Aşamasında İstenilen Belgeler4
· Konut Yapı ve Toplu İşyeri Yapı Turizm Geliştirme, Tüketim, Temin Tevzii Kooperatifi
Dilekçe
Kurucuların imzalarını taşıyan en az 3 adedi noter onaylı 5 adet anasözleşme
Kooperatif Kuruluş Bilgi Formu
· Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi
Dilekçe
Kurucuların imzalarını taşıyan en az 3 adedi noter onaylı 5 adet anasözleşme
Kooperatif Kuruluş Bilgi Formu
Kurucuların taşıyıcılığı fiilen meslek edinmiş şoför esnafı olduklarına dair kayıtlı oldukları mahalli Şoförler Odasından veya Esnaf ve Sanatkarlar Odasından verilmiş belge
Kurucuların sahip oldukları araçların İl Trafik Şubesine kayıtlı olduklarına ilişkin ruhsatnamelerin noter tasdikli birer sureti
Kurucuların Mahalli Ticaret Sicili Memurluğuna kayıtlı olmadıklarına dair Ticaret Sicili Memurluğundan alınmış belge
· Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi-Küçük Sanat Kooperatifi
Dilekçe
Kurucuların imzalarını taşıyan en az 3 adedi noter onaylı 5 adet anasözleşme
Kooperatif Kuruluş Bilgi Formu
Kurucu ortakların ortaklık şartlarını taşıdıklarına dair Dernek veya Ticaret ve Sanayi Odaları ile Vergi Dairesinden alınmış bir belge
· Üretim Pazarlama Kooperatifi
Dilekçe
Kurucuların imzalarını taşıyan en az 3 adedi noter onaylı 5 adet anasözleşme
Kooperatif Kuruluş Bilgi Formu
Kooperatif kurucularının kooperatif konusuyla ilgili üretimde bulunduklarına dair Ziraat Odasından ya da ilgili kurumdan ve Vergi Dairesinden alınmış belge
Yukarıda sayılan kooperatiflerin dışındaki Tarım Satış, İşletme, Eğitim ve Kültür, Yayıncılık, Esnaf Sanatkar Kredi ve Kefalet, Deniz Taşıyıcıları, Tahmil ve Tahliye kooperatifleri ile Tüm birlik ve merkez birliklerinin kuruluşları ve anasözleşmelerinin diğer maddelerinde yapılmak istenilen değişikliklere Bakanlığımızca (Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü) izin verilmektedir.
4-Harçlar Kanunu karşısındaki durumu: a-4 sayılı tarifenin 13/a maddesine göre ödenmesi gereken cins tashih (düzeltme) harcı, b-4 sayılı tarifenin 15.maddesine göre ödenmesi gereken tahsis harcı, c-Defter ve anasözleşmelerin noterce tasdikindeki harç muafiyeti. Bilindiği üzere yapı kooperatiflerinin sorumluluğunda inşaatı gerçekleştirilen işyerleri için yapı kullanma izin belgesi yani iskan belgesinin alınma şartlarından biri de 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 4 sayılı tarifesinin 13/a maddesinde yazılı harcın ödenmiş olması ve ödemeye ilişkin makbuzun Belediyeye yada OSB’ye ibraz edilmesi gerekmektedir. Uygulamada bu harca arsadan binaya dönüşme işleminin harcı olması nedeniyle “cins düzeltme harcı” yada “tashih harcı” gibi isimler kullanılmaktadır. Bu harç 14/03/2009 tarihine kadar emlak vergi değeri üzerinden hesaplandığı halde, bu tarihten sonra 5838 sayılı kanunla yapılan değişiklik nedeniyle, her bağımsız bölüm üzerinden maktu olarak alınmış ve bu suretle 2 no’lu harç beyannamesi verilmesi uygulaması
4-Harçlar Kanunu karşısındaki durumu:
a-4 sayılı tarifenin 13/a maddesine göre ödenmesi gereken cins tashih (düzeltme) harcı,
b-4 sayılı tarifenin 15.maddesine göre ödenmesi gereken tahsis harcı,
c-Defter ve anasözleşmelerin noterce tasdikindeki harç muafiyeti.
Bilindiği üzere yapı kooperatiflerinin sorumluluğunda inşaatı gerçekleştirilen işyerleri için yapı kullanma izin belgesi yani iskan belgesinin alınma şartlarından biri de 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 4 sayılı tarifesinin 13/a maddesinde yazılı harcın ödenmiş olması ve ödemeye ilişkin makbuzun Belediyeye yada OSB’ye ibraz edilmesi gerekmektedir. Uygulamada bu harca arsadan binaya dönüşme işleminin harcı olması nedeniyle “cins düzeltme harcı” yada “tashih harcı” gibi isimler kullanılmaktadır. Bu harç 14/03/2009 tarihine kadar emlak vergi değeri üzerinden hesaplandığı halde, bu tarihten sonra 5838 sayılı kanunla yapılan değişiklik nedeniyle, her bağımsız bölüm üzerinden maktu olarak alınmış ve bu suretle 2 no’lu harç beyannamesi verilmesi uygulamasına son veril
Kurumlar vergisi ile ilgili muafiyetin hem kurumlar vergisi kanununda, hemde kooperatifler kanununda yer almış olması:
Kurumlar vergisi ile ilgili muafiyetin hem kurumlar vergisi kanununda, hemde kooperatifler kanununda yer almış olması:
Kurumlar vergisi ile ilgili Kooperatifler Kanununun 93/3.maddesinde yer alan muaflık hükmü aynı zamanda 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4/k maddesinde de yer aldığından, bu hükümde geçerli olmaktadır. Ancak bilindiği üzere ilgili kanunda daha ayrıntılı anlatacağımız üzere eski 5422 sayılı kanundaki kurumlar vergisi muafiyet şartları ile 5520 sayılı yeni (01/01/2006 tarihinde yürürlüğe giren) Kurumlar Vergisi Kanunundaki muafiyet şartlarının birkaç maddesi değiştirilmiştir. Bu husus kurumlar vergisi bölümünde anlatılacaktır.
Kooperatiflerin arsalarını kat karşılığı inşaat firmasına vermesi -2012 Kooperatif Danismani Mali Musavir Kemal Ozmen
Arsa Karşılığı İnşaat Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
Arsa karşılığı inşaat sözleşmesini Maliye İdaresi “trampa sözleşmesi” olarak değerlendirmektedir.
Danıştay ise, hukuki açıdan bir çok işlemi içeren ve arsanın değerlendirilmesi amacına yönelik, Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerinin uygulamasını da gerektiren, tamamen kendisine özgü (sui generis) bir hukuki muamele olarak nitelendirmektedir.
Motorlu taşıtlar vergisi 1.taksidi
Motorlu taşıtlar vergisi 1.taksidi
Uygulamada yapı kooperatiflerinin ortaklarından aidat yada genel giderlere katılım payı adı altında almış olduğu ödemeler için fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği ve kdv tahakkuk ettirilip ettirilmeyeceği
Uygulamada yapı kooperatiflerinin ortaklarından aidat yada genel giderlere katılım payı adı altında almış olduğu ödemeler için fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği ve kdv tahakkuk ettirilip ettirilmeyeceği konusunda ortak bir uygulamanın olmadığı benzer kooperatiflerdeki uygulamalardan görülmektedir. Yakın zamana kadar Vergi İdaresinden alınan özelgelerde, yani müktezalarda tahsil edilen aidatı sitenin genel bakımı, korunması gibi gerekçelerle tahsili halinde işin ticari mahiyette olmaması nedeniyle kdv’ye tabi olmadığı, ancak yönetim giderleri için tahsil edilen miktarın kdv’ye tabi olduğu şeklinde görüş verilmekte ise de, bu görüşün baştan itibaren yanlış olduğu, zira konutlardan oluşan siteleri göz önünde tutarak verildiği bilindiğinden, bu ayrıma itibar edilmemiş, dolayısıyla site işletmeye açıldıktan sonra güvenlik, temizlik vs gibi adlarla genel kurul kararına istinaden tahsil edilen aidatların tamamı kdv’ye tabi olduğu doğrultusunda uygulama yapılması uygun düşmektedir. Kaldı ki, 60 no’lu Katma Değer Vergisi Sirküsünde; aidatların herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmemek şartıyla alınması halinde kdv’nin konusunu teşkil etmeyeceği, ancak kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan kooperatiflerin ticari nitelikteki teslim ve hizmetlerinin karşılığında yapılan ve kurum kazancının bir unsuru sayılan ödemelerin kdv’ye tabi tutulacağı ifade edilmiştir. Bu husus kooperatiflerde bütçe uygulamaları bölümünde daha ayrıntılı açıklanacaktır.
İZİN VERME, TESCİL VE İLAN: MADDE
C İZİN VERME, TESCİL VE İLAN:
MADDE 3. Ana sözleşme, Ticaret Bakanlığına verilir. Bakanlığın kuruluşa izin vermesi halinde, kooperatif merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilan olunur. Tescil ve ilan olunacak hususlar şunlardır:
1. Ana sözleşme tarihi,
2. Kooperatifin amacı, konusu ve varsa süresi,
3. Kooperatifin unvanı ve merkezi,
4. Kooperatifin sermayesi ve bunun nakdi kısmına karşılık olarak ödenen en az miktar ve her ortaklık payının değeri,
5. Ortaklık payı belgelerinin ada yazılı olduğu,
6. Ayni sermaye ve devralınan akçalı kıymetlerle işletmelerin neden ibaret oldukları ve bunlara biçilen değerler,
7. Kooperatifin ne suretle temsil olunacağı ve denetleneceği,
8. Yönetim Kurulu üyeleriyle kooperatifi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları,
9. Kooperatifin yapacağı ilanların şekli ve anasözleşmede de bu hususta bir hüküm varsa yönetim kurulu kararlarının pay sahiplerine ne suretle bildirileceği,
10. Kooperatifin şubeleri: Kooperatifler, lüzum gördükleri takdirde memleket içinde ve dışında şubeler açabilirler. Şubeler, merkezin sicil kaydına atıf yapılmak suretiyle bulundukları yer ticaret siciline tescil olunurlar.
Ticaret Bakanlığı, ana sözleşmelerin, kanunun ihtiyari hükümlerinden ayrıldığını ileri sürerek kooperatifleri kuruluşuna izin vermekten kaçınamaz.
Anasözleşmenin değişiklikleri de kuruluştaki usullere bağlıdır.
[Yeni Şerh Ekleyin]
Kooperatif Ortaklarının Ortaklık Haklarını Devretmelerinin Gelir Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu
Kooperatif Ortaklarının Ortaklık Haklarını Devretmelerinin Gelir Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu:
Kooperatiflerin bir tüzel kişi olması nedeniyle gelir vergisinin mükellefi değil, sorumlusudur. Bu nedenle yapmış olduğu ödemelerin vergiye tabi olanlarından gerekli vergi kesintisini yaparak yasal süresinde vergi dairesine vergi sorumlusu sıfatıyla ödemesi gerekmektedir. Bu kapsamda sayabileceğimiz vergi kesintileri; birden fazla yıllara sarkan inşaat onarım işi, ücret, ücret sayılan ödemeler, kdv tevkifatıdır. Herne kadar bu kesintilerin yasal dayanağı 13/06/2006 tarihine kadar Gelir Vergisi Kanununun 94. ve 96.maddeleri olmakla birlikte, bu tarihten sonra 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15.maddesinde bu kesintiler hüküm altına alınmıştır.
Vergi kesintisi, ücret dışında kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılmaktadır.
Bu kapsamda ortakların ortaklık haklarının devrinin de gelir vergisi karşısındaki durumunu ifade etmek uygun olacaktır. Zira uygulamada bu hususla ilgili çok sayıda soru sorulmaktadır. Kooperatif ortaklarının gerçek kişi olması durumunda, ortaklık haklarının yani paylarının devri 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80/4.maddesinde değer artış kazancı olarak ifade edilmiştir. Değer artış kazancının tesbiti ise, ilk ortaklık ilişkisinden itibaren kooperatife yapılan ödemelerin 01 Ocak 2006 tarihinden önce TEFE, bu tarihten sonra is TÜFE oranına göre güncelleştirilerek satış miktarından düşülmesi ve ayrıca o yılla ilgili istisnanın da düşülmesi suretiyle hesaplanmaktadır.
İşyeri yapı kooperatiflerinde elde edilen işyerlerinin satışı ise 193 sayılı GVK’nun mükerrer 80/6.maddesinde 01/01/2007 tarihine kadar 4 yıl, bu tarihten sonra da 5 yıl içinde satılması halinde elde edilen kazancı vergiye tabi tutmuştur. Burada dikkat edilmesi gereken husus, kooperatif ortaklarına ortaklık sıfatıyla tahsis edilen işyerlerinin teslim tarihinin açıkça belirtilmiş olmasıdır. Zira teslim tarihi iktisap tarihi olarak dikkate alınmaktadır.
Arsası kendine ait olmayan sadece irtifak hakkı olan kooperatifteki işyerlerinin kiralanması
KONU:Kooperatif işyerlerinin ortaklar veya kiracı tarafından eczane olarak kullanılıp-kullanılamayacağı hakkında.
Milli Emlak Müdürlüğü ile yapılan irtifak hakkı sözleşmesinin;
• “MADDE 4-İRTİFAK HAKKININ KONUSU:Hak lehdarınca irtifak hakkına konu taşınmaz imar planında ayrıldığı amaç doğrultusunda Gemi Yan Sanayi İş Merkezi olarak kullanılacaktır.İrtifak hakkı süresince, irtifak hakkı konusu taşınmazın kullanım amacı değiştirilmeyecek ve amaç dışı kullanılmayacaktır…….”
• MADDE 13- İRTİFAK HAKKININ İPTALİ: ……..Bu sözleşmenin 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 ve 11.maddelerindeki yazılı şartlara uyulmaması, irtifak hakkı sözleşmesinin önemli ölçüde ihlaili sayılır ve irtifak hakkı iptal edilir.Bu durumda Hazinece bir tazminat veya bedel ödenmeksizin tüm yapı ve tesisler sağlam ve işler durumda Hazineye intikal eder….”
Hükümleri bulunmaktadır. Bu nedenle ÖNCELİKLE MİLLİ EMLAK MÜDÜRLÜĞÜNE YAZILI OLARAK MÜRACAAT EDEREK İŞYERİNİN ECZANE OLARAK KULLANILIP KULLANILAMAYACAĞI YÖNÜNDE GÖRÜŞÜ VE GÖRÜŞÜN OLUMLU OLMASI HALİNDE DE İLGİLİ İŞYERİ SAHİBİNİNİN hem MİLLİ EMLAK MÜDÜRLÜĞÜ’NDEN hem de ULAŞTIRMA BAKANLIĞI’ndan (Deniziclik Müsteşarlığı kapatılarak Ulaştırma Bakanlığı nezdinde Genel Müdürlük olmuştur) YAZILI OLUR ALMASI GEREKMEKTEDİR. Akabinde de yine aynı sözleşmenin;
• “MADDE 5-B) Hasılat payı;İrtifak hakkı tesis edilen taşınmazın üzerinde yapılacak tesislerin bizzat hak lehdarınca işletilmesi halinde, hak lehdarı tarafından bu tesislerin işletilmesinden elde edilen toplam yıllık hasılatın %1 oranındaki pay ayrıca Hazineye yatırılır.Hak lehdarınca, Maliye Bakanlığından yazılı izin alınması kaydıyla bu tesislerin tamamının veya bir kısmının işletmeciliğinin üçüncü kişi ve kuruluşlara kiraya verilmesi halinde, hak lehdarı brüt kiranın %25’ini, kiracı/kiracılar ise toplam yıllık hasılatın %1’ini ayrıca Hazineye ödemekle yükümlüdür……Hak lehdarı ile kiracı/kiracılar arasında yapılan kira sözleşmesinin bir örneği, sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren en geç 1 ay içinde Maliye Bakanlığına (Milli Emlak Genel Müdürlüğü) ve ilgili Defterdarlığa veya Mal Müdürlüğüne verilir.”
Hümü uyarınca işlem yapılması gerekmektedir.
Yukarıdaki madde hükümlerinin birikte incelenmesi neticesinde kooperatife ait işyerlerinin kiraya verilebilmesi için ;
• Eczane olarak kullanabilmek için T.C.Maliye Bakanlığı’ndan ve T.C.Ulaştırma Bakanlığı’ndan yazılı izin alınması,
Kiraya verilmesi halinde de;
• T.C.Maliye Bakanlığı’ndan yazılı izin alınması,
• Kooperatif ortağının brüt kiranın %25’ini, kiracı da yıllık hasılatın %1’ini Hazineye pay olarak ödemesi,
• Kira kontratının bir ay içinde Defterdarlığa verilmesi gerekir.
Sonuç olarak bu şartların yerine getirilmesi ile durum yasal bir hal alacaktır.
Kooperatiflerde muhasebe islemleri
Kooperatif davalari
www.kemalozmen.com