1.2. Denetçilerin Türk Ticaret Kanunu’na göre görev ve yükümlülükleri:a. Kuruluştaki yolsuzlukları araştırmak:

Kooperatifler ani kuruluş usullerine tabidirler. Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelerde ilk genel kurul toplantısına kadar görev yapmak üzere denetçi tayinine ilişkin maddeler konulmakta ve kooperatif kurucularınca bu atamalar yapılmaktadır.

Atanan bu denetçiler kooperatifin kuruluş işlemleri tamamlanıp tüzel kişilik kazanması sonrasında, kooperatifin kurulması safhasında yolsuzluk olup olmadığını incelemekle yükümlüdürler (TTK m.308).

Bu yolsuzluklar ise genellikle, kuruluş aşamasında düzenlenen belgelerin doğru olmaması, kuruluş sermayesi hakkında yanlış beyanda bulunulması, malvarlığı cinsinden sermaye konulmuşsa buna değer biçilmesinde hile yapılması şeklinde ortaya çıkabilmektedir.

b. Kooperatif kasasını teftiş etmek:

Kooperatif denetçileri, üç aydan fazla ara vermemek üzere sık sık ve haber vermeden kooperatif kasasını teftiş etmek zorundadırlar (TTK m.353, f.1, b.3).

Denetçiler bu teftişlerinde, kayıtlarda görülen tutarın kasada bulunup bulunmadığını, yönetim kurulu kararıyla belirlenen tutarın üzerinde kasada para olup olmadığını ve bu nedenle bir zararın doğup doğmadığını araştırmak zorundadırlar.

c. Kıymetli evrakın mevcut olup olmadığını araştırmak:

Denetçiler, en az ayda bir defa kooperatif defterlerini inceleyerek rehin veya teminat yahut kooperatif kasasında saklamak üzere emanet olarak bırakılan her türlü kıymetli evrakın, kooperatif bünyesinde olup olmadığını incelemek ve kayıtlarla karşılaştırmakla görevlidirler (TTK m.353, f.1, b.4).

Kooperatifler faaliyetlerinde kıymetli evrak kullanabilmektedirler. Bu kıymetli evrakların kıymetli evrak defterine ve yine kooperatif kayıtlarına işlenmesi gerekmektedir. Denetçiler de bu kıymetli evrakların kooperatifte mevcut olup olmadığını ve kayıtlarla uygunluk halinde bulunup bulunmadığını incelemelidirler.

d. Tasfiye işlerine nezaret etmek:

Kooperatiflerin tasfiye haline girilmesi halinde organların görev ve yetkileri tasfiyenin yapılabilmesi için gerekli olan ve fakat mahiyetleri icabı tasfiye memurlarınca yapılamayan muamelelerle sınırlı hale gelir (TTK m.440, f.1).

Denetçilerin görev ve yetkileri tasfiye ile sınırlı hale gelmekle birlikte, kooperatifin işlerini kontrol görev ve yetkileri devam edecektir.

Bu itibarla, denetçiler, tasfiye işlerinin kanun, ana sözleşme ve genel kurul kararları doğrultusunda yapılıp yapılmadığını izlemek durumundadırlar (TTK m. 353, f.1, b.7).

e. Yönetim kurulu üyeleri aleyhine dava açmak:

Yasa ve ana sözleşme hükümlerine aykırı hareket etmek suretiyle kendi kusurlarından dolayı kooperatif ortaklarının zararına sebebiyet veren yönetim kurulu üyeleri fiil ve davranışlarından dolayı kooperatife karşı hukuki olarak sorumlu olmaktadırlar.

Genel kurul yönetim kurulu üyelerinin faaliyetleriyle ilgili görüşmelerde bulunabilir ve neticesinde yönetim kurulu aleyhine dava açılmasına karar verebilir ya da genel kurulca dava açılmamasına karar verilmekle birlikte ortakların onda biri dava açılmasını isteyebilir.

Böyle bir durumda bu karar tarihinden itibaren bir ay içerisinde, kooperatif adına ve yönetim kurulu üyeleri aleyhine denetçilerce dava açılması gerekmektedir (TTK m.341).

Bir aylık sürenin geciktirilmesiyle dava açma hakkı düşmez, ancak bu yüzden denetçilerin sorumlulukları doğabilir. (TTK m. 341).

Bu davalar kooperatifin ana sözleşmesinde, kooperatifin merkezi olarak gösterilen yer mahkemesinde açılabilir (TTK m.309, f.3).