15.2.2018 tarihli ve 7099 sayılı “Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (10.03.2018 tarihli ve 30356 sayılı Resmi Gazete) ile; 

• 2644 sayılı Tapu Kanununun 26’ncı maddesinde yapılan değişiklikle, esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet kooperatifleri ile tarım kredi kooperatiflerince açılmış veya açılacak tüm borç ve kredilere karşılık teminat gösterilen taşınmazların ipotek işlemlerinin, taraflarınca imzalanan kredi veya borç sözleşmesine istinaden tapu müdürlüklerinde tapuya tescil olunması sağlanmıştır.
• 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 223 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yapılan değişiklikle; kuruluş aşamasında, kooperatiflerce tutulacak defterlerin kooperatif merkezinin bulunduğu yer ticaret sicili müdürlüğünce tasdik edilmesi hususu düzenlenerek kooperatiflerin kuruluş masrafları azaltılmış, bürokratik işlemler azaltılmıştır.
• 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 123 üncü maddesinde yapılan değişiklikle harç muafiyeti kapsamına kooperatifler de dahil edilmiştir.
• Ayrıca 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 2, 61 ve 89’uncu maddelerinde değişiklik yapılarak önceden noter onayı gerektiren işlemlerin ticaret sicil müdürlükleri bünyesinde yapılabilmesi sağlanarak kuruluş ve yönetim masrafları azaltılmıştır.
• Bakanlıklara verilen yetkiyle daha kuruluş aşamasında etkin kooperatif yapılanmaların oluşturulabilmesine imkân sağlanmıştır.

28/2/2018 tarihli ve 7101 sayılı İcra ve İflâs Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (15/03/2018 tarihli ve 30361 sayılı Resmi Gazete) ile;

• 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu ile 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu’nda yapılan düzenlemelerle kooperatiflerde iflas erteleme kaldırılarak yerine konkordato sistemi getirilmiştir. Böylece yönetim kurulu üyelerinin talepleriyle mali durumu düzeltilebilecek kooperatiflerin tekrar ticari hayata dönebilmelerine imkân tanınmıştır.

21/03/2018 tarihli ve 7103 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (27/03/2018 tarihli ve 30373 sayılı 2. Mükerrer Resmi Gazete) ile;

• 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna getirilen Ek Madde 5 ile Tarım Satış Kooperatifleri ve Birliklerince Hazineye ait taşınmazların yirmi yıl süreyle doğrudan kiralanması imkânı getirilmiştir.

28/11/2017 tarihli ve 7061 sayılı Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (5/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmi Gazete) ile 
Bakanlığımız ile Maliye Bakanlığı ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlar arasında yapılan çalışmalar neticesinde 7061 sayılı Kanunla kooperatiflerin yıllardır yaşadığı birçok sorun çözülmüştür.
Bu çerçevede:

• 7061 sayılı Kanun’un 62’inci maddesi kapsamında; Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun’un 6’ıncı maddesine eklenen Ek 11’inci fıkra ile kooperatiflerin “tütün ticaret yetki belgesi” almalarına ve “sarmalık kıyılmış tütün tesisi” kurabilmelerine imkân sağlanmıştır.
• 7061 sayılı Kanunun 88’inci maddesi kapsamında; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde değişiklik yapılarak ortak içi/ortak dışı işlemler yeniden tanımlanmış ve kooperatiflerin mali mevzuatta yer alan düzenlemeler nedeniyle yaşadıkları sorunlar giderilmiştir. Böylelikle kooperatiflerin ortak dışı yaptıkları tek bir işlemle muafiyetlerini kaybetmeleri engellenmiş, bu işlemleri farklı şekilde muhasebeleştirme imkânı sağlanmıştır.
• 7061 sayılı kanunun 89’uncu maddesi kapsamında; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde yapılan değişiklikle, Kanunun 4’üncü maddesinde getirilen yeni düzenlemeyle bağlantılı olarak risturn istisnası yeniden düzenlenmiştir.
• 7061 sayılı Kanun’un 109’uncu maddesi kapsamında; 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 16’ıncı maddesine eklenen üçüncü fıkrayla; ortak sayısı en az beş yüz olan kooperatif veya kooperatif birliklerinin payların çoğunluğuna sahip olduğu anonim ortaklıkların payları “halka arz olunmuş” sayılarak bu anonim şirketler Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine tabi kılınarak, daha açık ve şeffaf bir yapıya sahip olabilmeleri sağlanmıştır.

Özel Eğitim Kurumlarında Çevre ve Temizlik vergisi-EVREN ÖZMEN

Özel Eğitim Kurumu” olarak faaliyet gösterdiği, okulda yıllık ortalama 400 öğrenciye hizmet verildiği, okul binası içerisinde bulunan yemekhanede ise öğrencilere yemek hizmeti verildiği belirtilerek hizmet bütünlüğü içerisinde aynı binada bulunan şirketiniz ve yemek hizmeti veren şirketin, ayrı ayrı çevre temizlik vergisi ödemesi gerekip gerekmediği ile çevre temizlik vergisinin eğitim kurumunda fiilen bulunan öğrenci sayısı üzerinden mi yoksa kontenjan üzerinden mi alınması gerektiği

14 seri no.lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinin “6.DERECELER İNTİBAK VE İLAN” başlıklı bölümünde de, öğrenci sayısı ve yatak kapasitesi esas alınan binaların, yürütülen hizmetlerin bütünlüğü bakımından birlikte dikkate alınacağı, hizmet bütünlüğünün gerektirdiği bina gruplarının tek bina olarak değerlendirileceği, ancak, bunlardan hizmet bütünlüğü dışında kullanılanlar ile ayrı ayrı ya da bölümleri itibarıyla hizmet bütünlüğü içinde veya dışında başka kişiler tarafından kullanılan kurs, spor sahaları, yurt, büfe, kantin gibi bölümlerin ayrı bina olarak, dahil oldukları gruplar ve kriterler dikkate alınarak vergilendirileceği belirtilmektedir.

Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalara göre, öğrenci sayısı esas alınan binalarda hizmet bütünlüğünün gerektirdiği bina gruplarının tek bina olarak değerlendirilerek çevre temizlik vergisinin buna göre alınması ancak, bu binalardan hizmet bütünlüğü dışında kullanılanlar ile ayrı ayrı ya da bölümleri itibarıyla hizmet bütünlüğü içinde veya dışında başka kişiler tarafından kullanılanların ayrı bina olarak değerlendirilerek, dahil oldukları gruplar ve kriterler dikkate alınarak vergilendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca eğitim kurumu olarak faaliyet gösteren binalara ait çevre temizlik vergisi tarifesine ilişkin grup ve derecenin belirlenmesinde kontenjan sayısına ilişkin bir belirleme bulunmadığından, özel eğitim faaliyeti gösterilen binalarda kapasite doluluğuna bakılmaksızın, mevcut öğrenci sayısı dikkate alınarak çevre temizlik vergisinin hesaplanması gerekmektedir.

Hata: İletişim formu bulunamadı.

Hangi Şirketi Kursam daha az vergi Öderim ?-EVREN ÖZMEN

Hangi Şirketi Kurmalıyım Hesaplama

YOL HARİTASI 

1. İstisnanın Uygulaması İstisna kapsamında makina ve teçhizat satın almak isteyen mükellefler, sanayi sicil belgelerini ibraz ederek alacakları makina ve teçhizatı imalat sanayiinde kullanacaklarına dair beyanlarıyla birlikte bağlı oldukları vergi dairesine başvururlar.
2. Bu başvuruyla birlikte istisna kapsamında alınacak makina ve teçhizat listesi elektronik ortamda sisteme girilir.
3. İlgili vergi dairesi tarafından gerekli kontroller yapıldıktan sonra şartları sağlayanlara elektronik olarak sisteme girilen makina ve teçhizatla sınırlı olmak üzere istisna belgesi(EK:28) verilir.
4. Vergi dairesinden alınan istisna belgesinin alıcı tarafından onaylanmış bir örneği alıcılar tarafından satıcılara verilir.
5. Bu belge satıcılar tarafından 213 sayılı Kanunun muhafaza ve ibraz hükümlerine uygun olarak saklanır. Söz konusu istisna belgesi kapsamında makina ve teçhizat satan mükellef, istisna belgesi ekinin ilgili bölümünü fatura tarihi, numarası, mal miktarı ve tutarını belirtmek suretiyle onaylar ve bir örneğini alır.
6. Teslim gerçekleştikçe alıcı ve satıcı alım/satım bilgilerini elektronik ortamda sisteme girerler

Sorularınız için

YOL HARİTASI 

1. İstisnanın Uygulaması İstisna kapsamında makina ve teçhizat satın almak isteyen mükellefler, sanayi sicil belgelerini ibraz ederek alacakları makina ve teçhizatı imalat sanayiinde kullanacaklarına dair beyanlarıyla birlikte bağlı oldukları vergi dairesine başvururlar.
2. Bu başvuruyla birlikte istisna kapsamında alınacak makina ve teçhizat listesi elektronik ortamda sisteme girilir.
3. İlgili vergi dairesi tarafından gerekli kontroller yapıldıktan sonra şartları sağlayanlara elektronik olarak sisteme girilen makina ve teçhizatla sınırlı olmak üzere istisna belgesi(EK:28) verilir.
4. Vergi dairesinden alınan istisna belgesinin alıcı tarafından onaylanmış bir örneği alıcılar tarafından satıcılara verilir.
5. Bu belge satıcılar tarafından 213 sayılı Kanunun muhafaza ve ibraz hükümlerine uygun olarak saklanır. Söz konusu istisna belgesi kapsamında makina ve teçhizat satan mükellef, istisna belgesi ekinin ilgili bölümünü fatura tarihi, numarası, mal miktarı ve tutarını belirtmek suretiyle onaylar ve bir örneğini alır.
6. Teslim gerçekleştikçe alıcı ve satıcı alım/satım bilgilerini elektronik ortamda sisteme girerler

Sorularınız için

Hata: İletişim formu bulunamadı.

KDV’siz makina nasıl alınır ?

Kooperatif Genel Kurullarında Yönetim ve Denetim Kurulu seçimlerinde oylarda eşitlik olması halinde ne yapılmalıdır ?-MALİ MÜŞAVİR EVREN ÖZMEN

Oylarda eşitlik olması durumunda kuraya başvurulur

Yurtdışı hosting domain cloud hizmetlerinde vergilendirme nasıl olacak ?-Evren ÖZMEN

 internet ağı üzerinden Hindistan, Amerika ve Almanya’dan alan adlarını (domain) alarak Türkiye’de satmak suretiyle hosting hizmeti yaptığınız, bu hizmet nedeniyle internet üzerinden gönderilen fatura bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisini 2 No.lu KDV Beyannamesi ile, yaptığınız gelir vergisi tevkifatını ise muhtasar beyanname ile beyan edip ödediğinizi belirterek, söz konusu bu işlemlerin mevzuata uygun olup olmadığı hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 3. maddesinin ikinci fıkrasında; Kanunun 1. maddesinde sayılan kurumlardan, kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de Türkiye’de bulunmayanların, dar mükellefiyet esasında sadece Türkiye’de elde ettikleri kazançlar üzerinden vergilendirileceği hükmü yer almakta olup, üçüncü fıkrasında ise dar mükellefiyette kurum kazancını oluşturan kazanç ve iratlar sayılmıştır. Aynı maddenin dördüncü fıkrasında da bu maddede belirtilen kazanç veya iratlar ile gelir unsurlarının Türkiye’de elde edilmesi ve Türkiye’de daimi temsilci bulundurulması konularında 193 sayılı GVK.nun ilgili hükümlerinin uygulanacağı hükmüne yer verilmiştir.

Kurumlar Vergisi Kanununun 30. maddesinin birinci fıkrasında, dar mükellefiyete tâbi kurumların maddede sayılan kazanç ve iratları üzerinden, bu kazanç ve iratları avanslar da dahil olmak üzere nakden veya hesaben ödeyen veya tahakkuk ettirenler tarafından kurumlar vergisi kesintisi yapılacağı hükme bağlanmış; ikinci fıkrasında ise ticarî veya ziraî kazanca dahil olup olmadığına bakılmaksızın telif, imtiyaz, ihtira, işletme, ticaret unvanı, marka ve benzeri gayrimaddî hakların satışı, devir ve temliki karşılığında nakden veya hesaben ödenen veya tahakkuk ettirilen bedeller üzerinden kurumlar vergisi kesintisi yapılması öngörülmüş olup 12.01.2009 tarih ve 2009/14593 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kesinti oranı %20 olarak belirlenmiştir.

Bu çerçevede, yurtdışından satın alınan (domain) alan adı karşılığı yapılan ödemeler gayrimaddi hak ödemesi niteliğinde olup, yapılan bu ödemeler üzerinden, kurumlar vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir.

Diğer taraftan, 3065 sayılı KDVK.nun;

• 1/2 . maddesinde, her türlü mal ve hizmet ithalatının KDV’ye tabi olduğu, 
• 8/1-b maddesinde, ithalatta mal ve hizmet ithal edenlerin verginin mükellefi olduğu, 
• 9/1. maddesinde, mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı’nın vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabileceği,

hüküm altına alınmıştır.

Diğer taraftan, 15 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin “Yurt Dışından Sağlanan Hizmetler” başlıklı (C) bölümünde; “KDV Kanununun 1. maddesine göre, işlemler Türkiye’de yapıldıkları takdirde vergiye tabi tutulabilecektir. Aynı Kanunun 6/b maddesine göre, Türkiye’de yapılan veya faydalanılan hizmetler Türkiye’de ifa edilmiş sayılacaktır. Yurt dışındaki firmalara yaptırılan hizmetlerden bu kapsama girenlerin vergiye tabi olacağı açıktır. Bu gibi hizmet ifalarında mükellef esas olarak yurt dışındaki firma olmakla birlikte, firmanın Türkiye’de ikametgahı, işyeri, kanuni merkez ve iş merkezi bulunmaması halinde vergi, sözü edilen Kanunun 9. maddesi gereğince hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından bağlı bulunulan vergi dairesine sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenecektir.” açıklamasına yer verilmiştir.

Bu itibarla, yurtdışında mukim firmalardan alınan (domain) alan adlarına ilişkin bedeller üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin tarafınızca 2 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Madde 1- Kapsam :

Hazırlayan: Şeref Kısacık

İstanbul İli, ……………….. ilçesi, …….. Ada ………. nolu Parsel / parseller üze- rinde kurulu, Belediyece onaylı yerleşim planı ve uygulama projelerine göre yapılmış ve yapılacak olan ( ve hatta daha sonra yapılması muhtemel imar planı değişiklikleri ile yapılacak olan), konut ve işyeri üniteleri, ticari ve sosyal donatı alan ve üniteleri, alt yapı tesisleri, ortak kullanım yerleri ve sosyal tesisleri, …………………..SİTESİ adı altında, (Kat Mülkiyeti Kanunu’nun ve ilgili diğer yasaların emredici hükümleri saklı kalmak koşuluyla) BU YÖNETİM PLANI’NA GÖRE YÖNETİLİR.

(Site Yönetim Planı, bundan böyle SYP kısaltması ile anılacaktır.) Madde 2 –Yönetim Planında Hüküm Bulunmayan Hallerde Uygulanacak Yasal Mevzuat:

Yönetim Planı, Site’ deki tüm kat malikleri arasında geçerli bir sözleşme niteli- ğindedir.      Herhangi bir uyuşmazlık çıktığında, uyuşmazlığın çözümünde önce- likle Yönetim Planındaki hükümler uygulanır. Yönetim Planında hüküm bulunmayan hallerde, Kat Mülkiyeti Kanunu (KMK) hükümleri uygulanır. KMK.’nda da hüküm bulunmayan hallerde ise, Türk Medeni Kanunu (TMK), Türk Borçlar Kanunu (TBK, Tebligat Kanunu ve diğer yasaların ilgili hükümleri ve yerleşik Yargıtay içtihatları ile aynı/benzer konuda daha önce alınmış ve uygulanmış emsal nitelikteki Toplu Yapı Temsilciler Kurulu (TYTK tarafından aksi yönde bir karar alınmadıkça ) kararı uy- gulanır.

Madde 3 – Yönetim Planının Bağlayıcılığı:

İş bu Yönetim Planı, yukarıda belirtilen parsel / parseller üzerinde oluşan

……………….Sitesi’ndeki tüm kat maliklerini, kat irtifak hakkı sahiplerini, onların mirasçılarını, bağımsız bölüm veya kat irtifakının bağlı bulunduğu arsa payını; satış, bağış vs. bir yolla iktisap edecek olanları ve bu Site’de oturan ve çalışan bütün şahısları kendiliğinden bağlar. Site sakinlerinin, Yönetim Planı hükümlerine uyması zorunludur.

Madde 4- Yönetim Planının Değiştirilmesi :

Yönetim Planı, sitedeki tüm kat maliklerinin 4/5’inin oyu ile veya Toplu Yapı Tem- silciler Kurulu üyelerinin ve temsil ettikleri bağımsız bölümlerin toplam sayısının beşte dördünün oyu ile değiştirilebilir.

Madde 5- Tanımlar:

1. Bağımsız Bölüm : Ana gayrimenkuldeki ana yapıların (blokların), projesine göre başlı başına kullanılmaya elverişli bulunan ve KMK hükümlerine göre bağımsız mülkiyete konu olan bölümlerine “Bağımsız Bölüm”
2. Kat Malikleri : Bağımsız bölümler üzerinde kurulan mülkiyet hakkına kat mül- kiyeti ve bu hakka sahip olanlara kat maliki denilir. Kat irtifak hakkı sahibi de kat maliki olarak değerlendirilir.
3. Ana gayrimenkul : Site içerisindeki arsalar ve üstünde yapılı her şeyi ( ana

606       İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 89 • Sayı: 6 • Yıl: 2015

yapıları, altyapıları, sosyal-ticari tesisleri vb.) kapsayan ve kat mülkiyetine konu olan gayrimenkulün bütününü ifade eder.

ç) Blok Kat Malikleri Kurulu : Sitedeki yapılardan, birbirinden bağımsız (ayrık) olarak yapılan 25 ayrı blok yapıdan her bir binaya “BLOK YAPI”, her bir blok yapı- daki bağımsız bölüm maliklerinden oluşan kurula “BLOK KAT MALİKLERİ KURU- LU” denilir. (Bundan böyle, BKMK kısaltmasıyla adlandırılacaktır.)

69. Blok Temsilcileri : BKMK tarafından, kendi bloklarını Toplu Yapı Temsilciler Kurulunda temsil etmek için, ilgili bloktaki kat malikleri arasından (her bloktan bir kişi olmak üzere) seçilen, (KMK.’nun 69. maddesinde blok yöneticisi olarak tanımla- nan) kişi ya da kişileri ifade
70. Toplu Yapı Temsilciler Kurulu: Toplam 25 Blok temsilcisinden oluşan ve Si- te’nin genel yönetiminde karar verme yetkisine sahip, en yüksek karar organı olan ku- rulu ifade eder.

(Bundan böyle, TYTK kısaltmasıyla adlandırılacaktır.)

1. Site Yönetim Kurulu: TYTK tarafından, kendi içinden veya kat malikleri için- den seçilen, yasalardan ve bu yönetim planından doğan hak ve yetkileri kullanan ve TYTK tarafından alınan kararları uygulayan ve sitenin her türlü yönetim işlerinden sorumlu ve yetkili olan kurulu ifade eder.

(Bundan böyle, SYK kısaltmasıyla adlandırılacaktır.)

1. Site Denetim Kurulu : Bu yönetim planı ve ilgili kanunlarda belirlenen görev- leri yapmak üzere, TYTK tarafından, kat malikler arasından seçilen denetim organını ifade

(Bundan böyle, SDK olarak adlandırılacaktır.)

1. Site : Yukarıda maddede tapu kaydı belirtilen parsel üzerinde bulunan; (yapıl- mış ve yapılabilecek olan ) konut, iş yeri, açık ve kapalı yüzme havuzu, sauna – sosyal tesisler, otoparklar, yollar, yeşil alanlar, oyun-spor alanları, ortak yerler vb. tüm yapı ve alanlardan oluşan yerleşim biriminin tamamı …………………… Sitesi’dir. Kısaca, SİTE olarak tanımlanmıştır.

ı) Ortak Yer: KMK.’ nun 4. ve 67. maddelerinde sayılan yerler ile, blokların ve ba- ğımsız bölüm niteliğindeki diğer yapı ve tesislerin oturduğu ortak alanlar dışında kalan ve münhasıran bir bağımsız bölüme tahsis edilmemiş olan, ortaklaşa kullanma, korun- ma veya faydalanma için zaruri olan Sitedeki bütün ortak yerler, yapı ve tesisler, bu yönetim planının uygulanmasında ORTAK YER, ORTAK YAPI ve TESİS SAYILIR. Ortak yerlerle ilgili olarak, ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASI AÇILAMAZ. A15 Bloktaki 2 adet ve A25 bloktaki 1 adet kapıcı dairesi ile yönetim binası, mar- ket ve sosyal tesis sayılacak benzer yerler hangi parsel veya blokta olursa olsun, sitenin ortak yer ve tesisi sayılır.

10. i) Sosyal Tesisler : Site içerisindeki, yapılmış veya yapılabilecek olan, bağımsız tapuya konu olması halinde, Kat Mülkiyet Yasasının ve 67. maddesi uyarınca malik hanesine, bunlardan yararlanan “bağımsız bölümlerin numaraları” yazılmak su- retiyle kat mülkiyeti kütüğüne tescil edilen yada edilecek olan, kullanılma ve işletilme ile ilgili esasları ( TYTK tarafından belirlenen esaslara göre hazırlanacak) İşletme Yö-

netmeliği’ne veya alınan kararlara göre, SİTE YÖNETİM KURULU veya üçüncü bir gerçek ya da tüzel kişi tarafından işletilen; yönetim binası, açık- kapalı havuz, sauna, fitness salonu, kafeterya, tenis kortu,basketbol sahası, oturma kamelyaları, çocuk park- ları gibi oyun- spor alanları, ofis, dükkan, market vs. den oluşan tüm sosyal, kültürel ve ticari tesisleri ifade eder. Ortak yer olan bu sosyal tesislerle ilgili olarak ortaklığın giderilmesi davası açılamaz.

j ) Gecikme Tazminatı: Aidat ve avans ödemeleri belirlenen zamanda yapıl- madığında TYTK’ da aksine bir karar alınmamışsa, aylık % 5 gecikme tazminatı alınır. Gecikme tazminatına ayrıca faiz uygulanmaz.

I.       BÖLÜM : YÖNETİM ORGANLARI

1. BLOK KAT MALİKLERİ KURULU ( BKMK)

Madde : 6- Oluşması, Yetki Alanı ve Görevleri:

TYTK tarafından (kurul üyelerinin temsil ettikleri bağımsız bölüm sayılarının 4/5’inin oylarıyla) aksi kararlaştırılmadıkça;

Sitedeki ana gayrimenkul üzerinde ayrık düzende inşa edilmiş olan blok yapıların bağımsız bölüm maliklerinden (kat maliklerinden) oluşan “BLOK KAT MALİKLE- Rİ KURULU”; sadece kendi bloklarını, eklentilerini ve münhasıran kendilerine tah- sis edilmiş olan ortak yerlere ilişkin konularda olmak üzere karar alır ve kendilerini TYTK’ da temsil edecek olan blok temsilcilerini seçer.

Bloklarıyla ilgili karar alma hak ve yetkisi BLOK KAT MALİKLERİ KURU- LU’NA AİTTİR. Alınan bu kararlar, Site’nin genel yönetim ilkeleri ve bloklar arası ahengi bozmayacak nitelikte olmak ve imar mevzuatına uygun olmak kaydı ile (gerekli İŞLETME PROJESİ YAPILARAK), SİTE YÖNETİM KURULU tarafından uygulanır.

Madde : 7- Kurula Katılma ve Oy Hakkı: (KMK. md.31)

1. BKMK’ nda, her bir kat maliki, arsa payı oranına bakılmaksızın bir oy hakkına
2. Aynı blokta, bir kişi birden çok bağımsız bölüme malikse, her bağımsız bölüm için ayrı bir oy hakkı vardır. Ancak, malik olduğu bağımsız bölümlerin sayısı ne olursa olsun, sahip olacağı oy sayısı, bütün oyların üçte birinden fazla olamaz; oy hesabı yapılırken kesirler göz önüne alınmaz.
3. Bir bağımsız bölüme birden çok kimse malikse, BKMK’ nda bunları, içlerinden vekalet veya yetki verecekleri birisi temsil Böyle bir temsilci seçerek, Site Yöne- tim Kuruluna yazılı olarak bildirmedikleri takdirde, bu kişilerin birine yapılacak teb- ligat tümüne yapılmış sayılır, toplantıya katılan kişiye diğer malikler de temsil yetkisi vermiş sayılırlar.
4. Kat maliklerinden biri medeni haklarını kullanma ehliyetinden yoksun ise, onun yerine kurula kanuni temsilcisi katılır.

e) Alınacak karar doğrudan doğruya kendisini ilgilendiren kat maliki, toplan- tıya ve görüşmelere katılabilir, fakat oy veremez.

1. Kat maliklerinden biri, oyunu yetkili vekil eliyle Bir kişi, oy sa-

608       İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 89 • Sayı: 6 • Yıl: 2015

yısının yüzde beşinden fazlasını kullanmak üzere vekil tayin edilemez. Vekil, temsil yetkisini yazılı bir belge ile kanıtlamak zorundadır. Ancak belgenin ıslak imzalı olması şart değildir. Faks ve e-posta yolu ile de vekalet verilebilir. Ancak e-postanın site yöne- timinin belirlediği adrese, malikin daha önce site yönetiminde kayıtlı olan adresinden gönderilmesi gerekmektedir. Eş, çocuk ve ana-babanın vekaleten toplantıya katılması halinde yazılı vekalet aranmaz. Vekilin kat maliki olması şart değildir.

Madde : 8- Toplantıya Çağrı :

TYTK tarafından (kurul üyelerinin temsil ettikleri bağımsız bölüm sayılarının 4/5’inin oylarıyla) aksi kararlaştırılmadıkça;

a)       OLAĞAN TOPLANTI : ( KMK. Md. 29 / 1 )

Olağan Blok Kat Malikleri Kurulu toplantıları 2 (iki ) yılda bir blok temsilcilerini seçmek ve blokla ilgili sorunları görüşmek üzere aşağıda belirtilen gün ve saatlerde, Site Yönetim Ofisinde toplanırlar. Birinci toplantıda çoğunluk sağlanamaması halinde ikinci toplantı aynı yerde, aynı gündemi görüşmek üzere ( çoğunluğa bakılmaksızın, ikinci toplantı günü olarak) belirlenen gün ve saatte yapılır.

Olağan BKMK toplantıları 2 iki yılda bir hep aynı tarih ve saatte yapılacağından (bu husus önceden bilindiğinden) bu toplantılar için çağrı merasimine uyma zorun- luluğu yoktur. Ancak, site yönetim kurulu isterse; blok kapılarındaki panoya asmak, evlere davet metnini dağıtmak ve/veya site yönetiminin web sayfasında yayınlamak, SMS veya e- posta göndermek yöntemlerinden herhangi biri veya birkaçıyla da duyu- rulabilir.

BLOK KAT MALİKLERİ KURULU TOPLANTI GÜN ve SAATLERİ

Yararlı Bilgiler                                                                                    609

610       İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 89 • Sayı: 6 • Yıl: 2015

1. OLAĞANÜSTÜ TOPLANTI : ( KMK. md. 29/2 )

SYK; Blok Kat Malikleri Kurulu’nu (toplantı tarihinden en az 15 gün önce bütün Blok Kat Maliklerine imzalatılacak çağrı veya taahhütlü mektupla toplantıya davet ederek), gerekli gördüğü her zaman toplantıya çağırabilir.

SYK, blok kat maliklerinin üçte birinin birlikte yapacakları yazılı başvuru üzeri- ne, kurulu gecikmeksizin toplantıya çağırmakla yükümlüdür. SYK bu istemi başvuru tarihinden itibaren 30 gün içinde yerine getirmezse, SDK kat maliklerini olağanüstü BKMK toplantısına çağırabilir. Toplantı isteminde bulunan malikler, istemlerinde top- lantının gündemini belirtmek ve tebliğ giderlerini de karşılamak zorundadırlar. SYK ve SDK. nun toplantı istemini yerine getirmemesi ( BKMK ‘ yı toplantıya çağırmaması halinde ) halinde, ilgili kat maliklerinin yasal yollara başvurma hakları saklıdır.

Madde : 9 – Toplantı ve Karar Yeter Sayısı, Divanın Oluşumu : ( KMK. md. 30 )

1. Site Yönetimi, blok kat maliklerinin sayı ve arsa paylarını gösterir hazirun cetvelini hazırlar ve toplantıya katılan kat maliklerine veya vekillerine imzalatır.
2. BKMK, o bloktaki kat maliklerinin sayı ve arsa payı bakımından yarısından fazla- sıyla toplanır ve oy çokluğu ile karar alınır. Yeter sayı sağlanamadığı için ilk top- lantı yapılamazsa, yeter sayısı aranmaksızın yapılacak olan ikinci toplantıda ka- rar yeter sayısı, katılanların salt çoğunluğudur. Kat Mülkiyeti Kanunu’nda yeter sayı için konulmuş olan hükümler saklıdır.
3. Yeterli çoğunluğun olduğu anlaşılınca toplantıyı, Site Yöneticisi veya görevlendire- ceği bir üye veya ilgili Blok temsilcilerinden biri açar. Ardından, toplantıyı yönet- mek üzere; bir başkan, bir başkan yardımcısı ve bir yazman üyeden oluşan divan kurulu seçilir. Seçimler açık oyla yapılır. Toplantıya katılanların salt çoğunluğu- nun oylarıyla seçimler gizli oyla da yapılabilir.

d)       Blok Temsilcileri :

TYTK tarafından (kurul üyelerinin temsil ettikleri bağımsız bölüm sayılarının 4/5’inin oylarıyla) aksi kararlaştırılmadıkça;

1. aa) Blok Kat Malikleri Kurulları, kendilerini Toplu Yapı Temsilciler Kurulunda temsil etmek üzere, o bloktaki kat malikleri veya eşleri arasından veya aynı sitede otu- ran kat maliklerinin veya eşlerinin; çocukları, ana – babaları arasından 25 Bloktan, 1 er temsilciyi yedekleriyle birlikte bir yıllığına seçerler. Böylece toplam 25 temsilci seçilmiş

Herhangi bir nedenle 2 (iki) yıl içerisinde BKMK toplanamaz ve / veya blok tem- silcisini seçemezse, yeni seçim yapılana kadar, mevcut blok temsilcileri göreve devam eder.

1. bb) Blok Temsilcilerinin, temsil ettikleri blokları yönetme, blok hakkında alınan kararları doğrudan uygulama, para toplama – harcama hak ve yetkileri yoktur. Alınan kararları SYK’ na bildirirler. Site’nin genel yönetim ilkeleri ve bloklar arası ahengi bozmayacak nitelikte olmak ve giderleri o bloktaki katmalikleri tarafından karşılanmak kaydıyla, bu kararların gereği SYK tarafından yerine

Yararlı Bilgiler                                                                                    611

1. cc) Göreve başlama: Mevcut site yönetiminin ibrası eski temsilcilerle yapılır. Yeni temsilciler, seçim gündemli TYTK toplantısı ile göreve başlarlar.

Madde :10 – Kararların Bağlayıcılığı :

BKMK kararları, toplantıya veya karara katılmış olmasalar dahi, o bloktaki bütün kat maliklerini, kiracıları ve bağımsız bölümü herhangi bir şekilde onlardan devir almış olanları ve o bağımsız bölümden yararlanan herkesi bağlar. Karara muhalefet şerhi ko- nulması sonucu değiştirmez.

Tebliğ zorunlu olmamakla birlikte, site yönetim kurulu isterse; blok kapılarındaki panoya asmak, evlere elden dağıtmak ve/veya site yönetiminin web sayfasında yayın- lamak, SMS veya e- posta göndermek yöntemlerinden herhangi biri veya birkaçıyla da kararları duyurabilir.

Madde : 11 – Kararların Yazılması ve İmzalanması :

BKMK kararları, SYK tarafından her bir blok için ayrıca tutulacak olan ve (1) den başlayıp sırasıyla giden sayfa numaralarını taşıyan karar defterine yazılır veya bilgisa- yarda yazılan tutanak yapıştırılır.

Aksi kararlaştırılmadıkça, toplantı tutanağı Divan Kurulunca imzalanır ve bununla yetinilir.

Ancak, toplantıya katılan kurul üyeleri de, istedikleri takdirde tutanağı imzalarlar. Karara aykırı oy verenler (arzu ederlerse) aykırılığın sebebini yazılı olarak belirterek tutanağı imzalayabilirler.

B) TOPLU YAPI TEMSİLCİLER KURULU (TYTK): Madde: 12 – Oluşması, Görev ve Yetkileri:

TYTK, Blok Kat Malikleri Kurulları tarafından seçilen blok temsilcilerinden ( 25

kurul üyesinden ) oluşan Sitedeki en üst karar organıdır.

Yetkileri şunlardır:

10. Gerektiğinde Kat Mülkiyeti Yasasının ve 67. maddesi uyarınca; gelirinin ortak giderlere harcanması için veya başka bir amaçla ortak yararlanmaya tahsis edilen bağımsız bölümleri olması halinde, bu bağımsız bölümlerin malik hanesine, bun- lardan yararlanan bağımsız bölümlerin numaralarını yazdırmak suretiyle Kat Mül- kiyeti Kütüğüne tescil ettirmek için gerekli işlemleri yapmak üzere ( mülkiyet devri, ipotek, terkin, ayni hak tesisi vb. konularda ) karar almak,
11. Bilanço ve hesapların dökümü, gelir gider farkı hesapları ile Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu tarafından verilen raporları inceleyerek kabul veya reddetmek,
12. Kanun, Yönetim Planı ve iyi niyet esaslarına aykırı olduğu ileri sürülen Yönetim Kurulu kararlarının iptal edilip edilmeyeceği konusunda karar vermek,
13. Site Yönetim Kurulu Üyeleri ile Denetim Kurulu Üyelerini seçmek, ibra etmek veya sorumluluklarına karar vermek, gerektiğinde bunları azletmek,
14. Site Yönetim ve Denetim Kurulu üyelerine verilecek, aylık ücret, huzur hakkı ve yolluk miktarlarını belirlemek işletme projesini (bütçeyi) görüşerek karara bağla-

612       İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 89 • Sayı: 6 • Yıl: 2015

mak, TYTK’ nda yöneticilere bir ücret belirlenmemişse, Yönetim Kurulu üyeleri olağan yönetim giderlerine (demirbaş ve kalıcı yatırım kalemleri hariç) katılmaz. Denetim Kurulu üyeleri ise yarısına katılmaz. (KMK md.40)

1. İşletme projesini tartışmak, incelemek ve kesin olarak karara bağlamak, İşletme pro- jesi, SİTE Yönetim Kurulu tarafından hazırlanmış ve TYTK’ nda görüşülüp karara bağlanmadan yürürlüğe konmuş ve kat maliklerine tebliğ edilmiş ve bu işletme pro- jesine itiraz edilmişse, bu işletme projesine kat malikleri tarafından yapılacak olan itirazları inceleyip kesin olarak karara bağlamak, (İşletme projesiyle ilgili olarak Mahkemeye dava açılmış olması; Mahkemeden yürütmenin durdurulması kararı alınmadıkça veya verilen mahkeme kararı kesinleşmedikçe uygulamayı durdurmaz, kararlaştırılan aidatların ödenmesi )
2. Kat maliklerinden ve diğer sorumlulardan tahsil edilecek gider veya avans paylarının miktar ve ödeme şartları ile, gecikme halinde uygulanacak esasları ( gecikme zammı

) kesin olarak belirlemek. (Gecikme tazminatına ilişkin bir karar alınmamış veya bir oran belirlenmemişse, bu Yönetim Planındaki gecikme zammı oranı vd. ilgili hükümler uygulanır. )

1. Yönetim planı değişiklikleri ile ilgili önerileri inceleyip, karar vererek, gerekli uyar- lama ve değişiklikleri yapmak,
2. i) Yasalar ve Yönetim Planı uyarınca gündeme alınan sair konuları görüşmek ve karara bağlamak.

Madde : 13- Kurula Katılma ve Oy Hakkı :

1. Blok temsilcileri, temsil ettikleri bağımsız bölüm sayısı kadar oy hakkına

(KMK md.69)

1. Blok temsilcisi değişirse yeni temsilci, kurulda kendiliğinden eskisinin yerini alır.
2. Kurulun belli bir toplantısına katılamayacak olan blok temsilcisini yedek temsilci temsil Yedek temsilcinin de katılamadığı bir toplantıya, aynı bloktan bir kat maliki o toplantı için (blok temsilcisi veya yedeği tarafından) vekil tayin edilebilir. Vekil, temsil yetkisini yazılı bir belge ile kanıtlamak zorundadır.

Madde : 14- TYTK TOPLANTISINA ÇAĞRI :

1. OLAĞAN TOPLANTI ve ÇAĞRI: aa) İBRA TOPLANTISI:

TYTK, iki yılda bir OCAK ayının 2. Pazar günü saat 11.00’de Site Yönetim Ofisinde, ibra gündemli olarak toplanır. İlk toplantıda çoğunluk sağlanamazsa, ikinci toplantı aynı yerde, saat 12:00 de, aynı gündemle Ocak ayının 3. (ilk toplantı günü olarak belirlenen günden sonraki) Pazar günü yapılır.

Geçmiş dönemde görev yapan (mevcut) SYK ve SDK’ nun ibrası, geçmiş dönem kesinleşen bütçe ve o döneme ait diğer konular bu toplantıda görüşülür ve karara bağ- lanır. Bu toplantı, ilgili dönemde görev yapan (eski) temsilcilerin katılımı ile yapılır, yeni seçilen temsilciler de isterlerse (söz ve oy hakkı olmazsızın) dinleyici olarak katı- labilirler.

bb) SEÇİM TOPLANTISI:

Yararlı Bilgiler                                                                                    613

TYTK, iki yılda bir OCAK ayının 3. Pazar günü saat:14.00’de Site Yönetim Ofisinde, seçim gündemli olarak toplanır. İlk toplantıda çoğunluk sağlanamazsa, ikinci toplantı aynı yerde, saat 15:00 te, aynı gündemle Ocak ayının 4. (ilk toplantı günü olarak belirlenen günden sonraki ) Pazar günü yapılır. Seçim gündemli TYTK top- lantılarına, yeni seçilen temsilciler katılırlar.

1. cc) Yukarıda belirtilen toplantılara, Site Yönetim Kurulu tarafından, blok giriş- lerindeki ilan panolarına asılacak bir duyuru ile veya taahhütlü mektupla veya elden imza karşılığı ya da sms ve/veya sitenin web sayfasında ilan edilerek ya da kendilerine e – posta gönderilerek, temsilciler toplantıya davet Çağrıda; toplantının günü, saati, yeri ve gündemi belirtilir.

İlk çağrı yapılırken; birinci toplantıda toplantı yeter sayısının sağlanamaması halin- de, ikinci toplantının nerede ve hangi tarihte yapılacağı da belirtilir. İlk toplantı ile ikin- ci toplantı arasında bırakılacak zaman yedi günden az, on beş günden fazla olamaz.

Olağan toplantılar SYP’ de belirtilen yer, tarih ve saatlerde yapılmışsa, tem- silciler kendilerine tebliğ yapılmadığını gerekçe göstererek, itiraz ve dava yoluna başvuramazlar.

Yukarıda belirtilen tarihler dışında toplantı yapılmak istendiğinde, SYK olağanüstü toplantı merasimine uymak zorundadır.

dd) OLAĞANÜSTÜ TOPLANTI ve ÇAĞRI:

Önemli bir sebebin çıkması halinde veya gerek görülen durumlarda; SYK veya SDK veya TYTK

Üyelerinin ya da kat maliklerinin üçte birinin birlikte ve yazılı istemi halinde ve toplantı için istenen tarihten en az on beş gün önce bütün kurul üyelerine im- zalattırılacak bir çağrı veya taahhütlü mektupla, toplantı nedeni ve gündemi bil- dirilmek kaydıyla TYTK, Site Yönetim Kurulu tarafından her zaman toplantıya çağırılabilir.

Site Yönetim Kurulu, böyle bir talep olduğunda, kurulu gecikmeksizin toplantıya çağırmakla yükümlüdür. SYK’ nun, bu istemi başvuru tarihinden itibaren 30 gün içe- risinde yerine getirmemesi halinde SDK, TYTK Kurul üyelerini olağanüstü toplantıya çağırabilir.

Toplantı isteminde bulunanlar, istemlerinde toplantının gündemini de belirtmek zo- rundadırlar.

Madde : 15- Toplantı ve Karar Yeter Sayısı, Divanın Oluşumu:

1. TYTK, kurul üyelerinin (blok temsilcilerinin) temsil ettikleri bağımsız

bölüm sayısının yarısından bir fazlası ile toplanır ve toplantıya katılanların oy çok- luğu ile karar alır. Blok temsilcileri, temsil ettikleri bağımsız bölüm sayılarını gösteren hazirun cetvelini imzalayarak toplantıya katılırlar ve her temsilci temsil ettiği bağımsız bölüm sayısı kadar oy hakkına sahiptir.

Alınmış olan bir kararın tekrar görüşülmesi ve yeniden karara bağlanması, bu konu- da verilen önergenin, toplantıya katılanların ( hazirun listesinde imzası bulunanların) oy çokluğu ile kabul etmesine bağlıdır.

614       İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 89 • Sayı: 6 • Yıl: 2015

1. Yeter sayısı sağlanmadığı için ilk toplantı yapılamazsa, ikinci toplantıda; toplantı yeter sayısı aranmaz, toplantıya katılanların ( hazirun listesinde imzası bulunanların) oy çokluğu ile karar
2. KMK’ nda ve bu Yönetim Planı’nda özel haller için öngörülmüş bulunan toplantı ve karar yeter sayısına ilişkin hükümler saklıdır. ( md.24,34,41,42,44,45,70,71 vd. )
3. Yeterli çoğunluğun olduğu anlaşılınca, toplantıyı site yöneticisi veya görev- lendireceği bir yönetim kurulu üyesi açar. Ardından, toplantıyı yönetmek üzere; bir başkan, bir başkan yardımcısı ve bir yazman üyeden oluşan divan kurulu seçilir. Aksi kararlaştırılmadıkça, seçimler vd. oylamalar açık oyla yapılır.

Madde : 16 – Kararların Bağlayıcılığı:

TYTK’ nun kararları, toplantıya veya karara katılmış olmasalar dahi; tüm kurul üyelerini, kat maliklerini, kat maliklerinin külli ve cüzi haleflerini, kiracıları, tüm site sakinlerini ve çalışanlarını, Site Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu üyelerini bağlar.

Karara muhalefet şerhi konulması sonucu değiştirmez. Mahkeme tarafından, ka- rarın iptaline ilişkin kesinleşmiş bir Mahkeme kararı verilmedikçe veya kararın uygu- lanmasının durdurulmasına ilişkin Mahkemece tedbir kararı verilmedikçe, ALINAN KARARLAR DERHAL UYGULANIR.

TYTK kararları, tebliğe gerek olmaksızın, alındığı andan itibaren uygulanır. Tebliğ zorunlu olmamakla birlikte, alınan kararlardan Site Sakinlerini ilgilendirenler BLOK GİRİŞLERİNDEKİ İLAN PANOLARINA DUYURU şeklinde asılır ve asgari 10 gün süreyle askıda kalır. Duyurunun bu şekilde ilan edildiğine ilişkin olarak, blok temsil- cilerinden veya site yönetiminden asgari bir kişinin ve bir Site görevlisinin imzalamasıy- la tutanak düzenlenir. Alınan kararlar BLOK GİRİŞLERİNDEKİ İLAN PANOLARINA asılabileceği gibi; sitenin web sayfasında yazılı olarak da ilan edibilir, SMS ve e-posta yoluyla da ilgililere bildirilebilir. Kat malikleri ve diğer ilgililer kendilerine tebligat ya- pılmadığını belirterek alınan miktarlarını ve ödeme günüyle gecikme zammı kararını ve oranını ve ödenecek aidat kararlarını bilmediklerini iddia edemezler.

Madde : 17- Kararların Yazılması ve İmzalanması :

TYTK’ nun kararları bir (1)den başlayıp sırasıyla giden sayfa numaralarını taşıyan ve her sayfası noter mührü ile onaylı karar defterine yazılır veya bilgisayar çıktısı tu- tanak yapıştırılır. Aksine bir karar alınmamışsa, tutanakları Divan Kurulu’nun imzala- ması yeterlidir. Ancak, toplantıya katılan kurul üyeleri de, istedikleri takdirde tutanağı imzalarlar. Karara aykırı oy verenler, (arzu ederlerse) aykırılığın sebebini de yazılı olarak belirterek tutanağı imzalayabilirler.

C)  SİTE YÖNETİM KURULU (SYK) : Madde : 18- Seçimi ve Çalışma Yöntemi:

TYTK tarafından (kurul üyelerinin temsil ettikleri bağımsız bölüm sayılarının 4/5’inin oylarıyla) aksi kararlaştırılmadıkça;

a)   Seçim :

TYTK, iki yılda bir yapacağı seçim gündemli toplantıda, kurul üyelerinden veya malikler arasından

Yararlı Bilgiler                                                                                    615

iki yıllığına, 5 asıl ve 5 yedek üyeden oluşan “SİTE YÖNETİM KURULU” nu seçer. Aynı kişilerin tekrar seçilmesi mümkündür. Herhangi bir nedenle iki yıl içerisin- de TYTK toplanamazsa veya seçim yapılamazsa, yeni seçim yapılana kadar, mevcut Yönetim Kurulu (makul bir süre) göreve devam eder.

b)   Görev Taksimi :

Site Yönetim Kurulu ilk toplantısında; kendi içinden bir başkan, iki başkan yar- dımcısı, bir sayman ve bir sekreter üye seçerek görev paylaşımını yapar. Site’nin yöne- tilmesiyle ilgili önemli işlerin kararları Yönetim Kurulunda alınır. Site Yönetim Kurulu Başkanı (aynı zamanda) yönetici sıfatını da taşır.

c)    Toplantı ve Karar Yeter Sayısı:

Site Yönetim Kurulu, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Eşitlik halinde, ikinci kez oylama yapılır, yine eşitlik olur- sa başkanın oyu çift oy sayılır. Alınacak karar, münhasıran herhangi bir blok hakkında ise, konu, o bloğu temsilen seçilen Site Yönetim Kurulu Üyesinin veya blok temsil- cisinin veya yedeğinin ya da o bloktaki kat maliklerinden en az birinin katıldığı bir toplantıda görüşülür. Site Yönetim Kurulu üyesi olmadığı halde (bu şekilde) toplantıya katılan kişi, sadece ilgili maddenin görüşmesine katılır, görüşlerini belirtir. Ancak oy hakkı yoktur.

Yönetim Kurulunun üç toplantısına üst üste ( yazılı mazeret göstermeden) katılma- yan Yönetim Kurulu üyelerinin SYK üyeliği, hiçbir ihtara gerek kalmadan kendiliğin- den düşer, yerine yedek SYK üyeleri sırayla çağırılır.

d)   Çalışma Yöntemi ve Karar Defterleri :

BKMK, TYTK, SYK ve SDK’ nun kararları, SYK’ nun temin ve muhafaza ettiği, her kurul için ayrı ayrı tutulan ve her sayfası noter mührü ile onanmış bir karar defteri- ne yazılır. Karara aykırı oy verenler, (arzu ederlerse) aykırılığın sebebini yazılı olarak belirterek kararı imzalayabilirler.

Madde : 19- Sorumluluğu ve görevleri :

1. Site Yönetim Kurulu, iki yılda bir yapılacak olan ibra gündemli TYTK toplan- tısında; o tarihe kadar yapılan işlerin, elde edilen gelirlerin ve giderlerin hesabını kurul üyelerine vermekle yükümlüdür. Yönetici, bu amaçla, gelir ve gider durumunu göste- ren bir raporu kurul üyelerinin bilgisine Gerektiğinde bu rapor, ilan tahtasına asılarak veya sitenin web sayfasında ilan edilerek ya da ilgililerin siteye bildirdikleri e-posta adreslerine e-posta göndermek suretiyle tüm kat maliklerinin vd. ilgililerin bil- gisine de sunulabilir.

b)  Tutulacak Defter ve Kayıtlar:

Site Yönetim Kurulu; idari işlemler ve muhasebe için ve BKMK, TYTK ve SYK. için gereken defter, kayıt ve belgeleri tutar. Yaptığı giderleri belgeler. Bütün gider bel- gelerini gerektiğinde incelenmek üzere ( yasalarca daha uzun bir süre öngörülmemiş- se, asgari 5 yıl süreyle) saklar. Mevcut ve yeni alınacak veya oluşturulacak demirbaş ve tesisleri envanter defterine kaydeder, ilgilisine imza karşılığı teslim eder.

1. Blok Kat Malikleri Kurulu ve TYTK’ nca alınan kararları yerine

616       İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 89 • Sayı: 6 • Yıl: 2015

1. TYTK tarafından verilen kararlar ve belirlenen ilkeler çerçevesinde;

Site ortak yer ve tesislerini ve bağımsız bölüm niteliğinde olanların KMK’ nun 10. ve 67. maddesi uyarınca kat mülkiyeti kütüğüne tescil edilen veya edilecek olan ve ortak yararlanmaya tahsis edilmiş olan tüm bağımsız bölümleri işletir veya kiraya ve- rir. Site ortak alanlarındaki uygun yerlere reklam panoları koyabilir. Bu panoları veya blok duvarlarını reklam amaçlı olarak kiraya verebilir. Bunlarla ilgili sözleş- meleri ve diğer hukuki işlemleri yapar. Yönetim Kurulu, ( TYTK. kararı varsa ) Site’nin yönetimi ile ilgili olan tüm işleri, kısım kısım veya tamamen bir şahsa veya bir şirkete verebilir. İlgili kişi, servis şirketi ya da şirketleri ile yapılacak olan sözleşmelerin esas- ları Site Yönetim Kurulu tarafından belirlenir. Bu sözleşmeler, Site Yönetim Kurulu’n- da karar ve yetki alınması kaydı ile, Yönetim Kurulu Başkanı veya yardımcısıyla en az bir Yönetim Kurulu üyesi tarafından imzalanır.

1. Bloklardaki ve Site’ deki ortak yer ve tesislerin amacına uygun olarak kullanıl- ması, korunması,

bakımı ve onarımı için gerekli olan tedbirleri alır, personeli istihdam eder. İdari – hukuki – mali sistemi ve örgütlenmeyi sağlar. Görev, hak ve mükellefiyetleri detaylı olarak gösteren ve belli süreleri kapsayan sözleşmeleri (Müdür, Avukat, Muhasebeci, kapıcı, bahçıvan, temizlikçi, güvenlik görevlisi, elektrikçi vb.) yapar. Site’deki tüm çalı- şanların, çalışmaları ve görevleri ile ilgili düzenlemeleri yapar ve çalışmalarını denetler.

1. Site’ de; sosyal, kültürel ve sportif faaliyetleri yürütecek organizasyonların oluştu- rulmasını ve desteklenmesini sağlar.

g)   TYTK. tarafından kabul edilmiş bir işletme projesi yoksa, en geç seçimini izleyen bir ay içinde bir işletme projesi hazırlar.

Bu işletme projesinde, özellikle;

• Blokların ve Site’nin ortak yer ve tesislerine ve sitenin yönetimine ilişkin asgari bir yıllık tahmini gelir ve gider tutarları,
• Ortak giderlerden, bu yönetim planı uyarınca tüm kat maliklerine isabet edecek muhtemel miktarı, tahmini ve muhtemel site ortak giderlerini karşılamak üzere toplan- ması gereken aylık aidat avans miktarlarıyla ödeme şekli ve zamanları,
• Aidat borcunu zamanında ödemeyenlerden alınacak gecikme zammı oranı belir- lenir.

( Aidatların Site Yönetim Kurulunca açılmış banka hesabına yatırılması esastır. )

SYK tarafından hazırlanmış olan işletme projesi, kat maliklerine veya bağımsız bölümden fiilen yararlananlara imzaları karşılığında veya taahhütlü bir mektupla ya da siteye yazılı olarak bildirdikleri e-posta adreslerine bildirilir. Bildirimin tebliğinden başlayarak 7 gün içinde, işletme projesine itiraz edilirse, itiraz TYTK’ nda incelenir ve işletme projesine kesin şekli verilir. ( İtiraz yapılmış olması, aidat ödeme yükümlülü- ğünü ortadan kaldırmaz.)

İtirazı TYTK inceler. TYTK ’nun itiraz üzerine vereceği karar ( tebliğe gerek olun- maksızın) alındığı anda kesinleşir. İşletme Projesi, TYTK tarafından kabul edilmişse, tebliğe gerek olmadan ( karar alındığı anda) kesinleşir.

Yararlı Bilgiler                                                                                    617

İşletme projesi veya işletme projesi niteliğindeki TYTK kararı uyarınca, aidat / avans ödemelerini belirlenen günde yapmayan kat maliki veya ödemekle yükümlü olan kişi (hiçbir sözlü ve yazılı uyarıya gerek olmaksızın, belirtilen son ödeme gününde, ödeme günü belirtilmemişse aidatın ait olduğu ayın son gününde) kendiliğinden TE- MERRÜDE DÜŞER.

Kesinleşen işletme projeleri ve/veya TYTK’ nun işletme giderleri ile ilgili kararla-     rı, İcra ve İflas Kanunu’nun 68/1. maddesinde belirtilen ( İTİRAZIN KESİN OLARAK KALDIRILMASINI SAĞLAYAN) belgelerden sayılır.(KMK.37, 72duytadilaulmt,astaımhairişlindeleriyvleeyilgailitümgidbleroklelrarsitedaoayrtanı)kbanütçdaesinyadedanksaırrşayılalanıry.a)pılan / yapılacak olan boya, onarım,

İÇİNDEKİLER                                                                                                                   Sayfa No

1. DENETİMİN TARİFİ, FELSEFESİ, YARARLARI VE TÜRLERİ 4
2. Denetim ve Denetim Kavramı 4
3. Teftiş 4
4. Revizyon (inceleme) 4
5. Kontrol (murakabe) 4
6. Araştırma 4
7. Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları 4
8. Mesleki eğitim ve yeterlilik 4
9. Bağımsızlık 5
10. Mesleki özen 5
11. Kooperatiflerde Denetimin Amacı ve Felsefesi 5
12. Kooperatiflerde Denetim Türleri 5
13. İç denetim 5
14. Genel kurul denetimi 5
15. Ortakların denetimi 5
16. Denetçilerin Denetimi 6
17. Üst denetim 6
18. Dış denetim 6
19. Kooperatiflerde Denetçi Gereksinimi ve Denetimin Faydaları 6
20. DENETÇİLERİN SEÇİMİ, GÖREVLERİ VE GÖREVLERİNİN SONA ERMESİ 6
21. Kooperatiflerde Denetçi Olabilmenin Şartları 6
22. Denetçilerin Atanması ve Seçimi 7
23. Denetçilerin kooperatifin kuruluş aşamasında atanması 7
24. Denetçilerin kooperatifin genel kurulunca seçilmesi 7
25. Denetçilerin Sayısı ve Görev Süreleri 8
26. Kooperatif Denetçilerinin Ücretlerinin Belirlenmesi 8
27. Denetçiliğin Boşalması Halinde Yapılacaklar 8
28. Denetçilik Görevinin Sona Erme Halleri  9
29. Azil           9
30. İstifa            9
31. Seçilme şartlarının kaybedilmesi              9
32. Ölüm veya zorunlu bir nedenden dolayı görevi yapamayacak duruma gelme 9
33. Denetçilerin Tescil ve İlanı            9

III. DENETÇİLERİNİN GÖREV, YÜKÜMLÜLÜK VE SORUMLULUKLARI                        9

1. Denetçilerin Görev ve Yükümlülükleri            9

1.1. Denetçilerin Kooperatifler Kanunu’na göre görev ve yükümlülükleri               11

1. İşletme hesabıyla bilançonun defterlerle uygunluk halinde

bulunup bulunmadığını incelemek                                                                        11

1. Defterlerin düzenli bir şekilde tutulup tutulmadığını incelemek 11
2. İşletmenin neticeleriyle malvarlığı hakkında uyulması gerekli olan

hükümlere göre işlem yapılıp yapılmadığını incelemek                                                 12

1. Ortaklar listesinin usulüne uygun olarak tutulup tutulmadığını incelemek   13
2. Genel kurulu toplantıya çağırmak 13
3. Yönetim kurulu üyelerinin üyelik şartlarını taşıyıp taşımadıklarını araştırmak       13
4. Yönetim kurulunun toplantı nisabını kaybetmesi halinde yedek

yönetim kurulu üyesi çağırmak                                                                                       14

1. Açıklama yapma yükümlülüğü                        14

ı. Yıllık rapor düzenleme yükümlülüğü                                                                          14

1. Noksanlık ve kanun veya ana sözleşmeye aykırılıkları haber verme yükümlülüğü 15
2. Toplantılara katılma yükümlülüğü 15
3. Sır saklama yükümlülüğü 15

1.2. Denetçilerin Türk Ticaret Kanunu’na göre görev ve yükümlülükleri                           16

1. Kuruluştaki yolsuzlukları araştırmak            16
2. Kooperatif kasasını teftiş etmek 16
3. Kıymetli evrakın mevcut olup olmadığını araştırmak               16
4. Tasfiye işlerine nezaret etmek            16
5. Yönetim kurulu üyeleri aleyhine dava açmak            17
6. Kooptasyon (Denetçi tayin etmek) 17
7. Denetçilerin Sorumlulukları          17

2.1. Hukuki sorumluluk                                                                                                        17

1. Denetçilerin hukuki sorumluluk halleri 18
2. Kuruluştan doğan sorumluluk 18
3. Sırların açıklanmasından doğan sorumluluk 18
4. Özen borcu yükümlülüğü                     18
5. Kötü niyetli olarak iptal davası açmalarından doğan sorumluluk 18
6. Hukuki sorumlulukta takip 19
7. Denetçilerin hukuki sorumluluktan kurtulma halleri            19
8. Kusursuzluğun ispat edilmesi          19
9. İbra edilme            19
10. Zaman aşımının geçirilmesi 20

2.2. Cezai sorumluluk                                                                                                          20

1. Kooperatifler Kanunu’na göre cezai sorumlulukları             20
2. Türk Ticaret Kanunu’na göre cezai sorumlulukları            21
3. Türk Ceza Kanunu’na göre cezai sorumlulukları 21
4. DENETİM KURULU RAPORLARININ DÜZENLEME ŞEKLİ VE

DENETÇİLERİN ÇALIŞMA USULLERİ                                                                                    22

1. Denetim Kurulu Raporlarının Düzenlenme Şekli 22
2. Denetçilerin Rapor Hazırlarken Uymaları Gereken İlkeler            23
3. Kooperatifin Defter ve Belgelerinin İnceleme Yeri ve Usulü            24
4. Kooperatiften Belge ve Bilgi İstenmesi 24
5. Denetçilerin Sayısı Birden Fazla İse Çalışma Şekli            24
6. Denetçilerin Kooperatifle İş Yapma Yasağı            25

1. DENETİMİN TARİFİ, FELSEFESİ, YARARLARI VE TÜRLERİ
2. Denetim ve Denetim Kavramı:

Belirlenmiş kurallar gereğince, görevlendirilen kişilerin görevlerini gereği gibi yapıp yapmadığı veya görevleriyle ilgili kurallardan ayrılıp ayrılmadıklarının araştırılmasına, dar anlamda denetim denir.

Geniş anlamda denetim ise, yapılanların ilke ve kurallara uygun olup olmadığının belirlenmesinin yanında, bu ilke ve kuralların gerektiğinde değiştirilmesine yönelik önerilerde bulunulması, denetlenen kişilere rehberlik edilmek yoluyla eğitici olunması, suç oluşturan tutum ve davranışları olanlar hakkında mevzuat hükümlerinin uygulanması olarak tanımlanabilir.

Denetim kavramı revizyon, kontrol, murakabe, teftiş ve araştırma gibi alt başlıklar halinde incelenebilir. Bu kavramlar yakın anlam taşımakla birlikte farklılıklarıyla birlikte şu şekilde tanımlanabilirler:

1. Teftiş: Resmi bir otoritenin varlığını içeren teftiş araştırmak ve soruşturmak anlamlarına gelmektedir. Bir şeyin aslını, doğrusunu veya işlerin iyi yürütülüp yürütülmediğini anlamak için yapılan inceleme anlamında da kullanılmaktadır.
2. Revizyon (inceleme): Gözden geçirmek, tekrar incelemek gibi anlamlar taşır. Bir kişi ya da bir kuruluşun faaliyetlerinin ayrıntılarını anlamaya çalışmak, bir konunun her yönüyle açıklanması olarak da anlaşılmaktadır. Bu kavram daha çok muhasebe içerikli incelemelerde kullanılmaktadır.
3. Kontrol (murakabe): Karşıt belge ya da kayıt aracılığıyla bir şeyin doğruluğunu incelemek ve araştırmaktır. Kontrol en geniş tanımıyla bir amaca varılıp varılmadığının veya hangi ölçüde varılmış olduğunun incelenmesidir.

Kontrol, yalnız araştırma ve inceleme ile sınırlı değildir. Denetime esas olacak ölçütleri, işlemlerin sonuçları, bu işlemlerin hedeflerinden sapmalarını ve bu sapmaların düzeltilmesi için gerekli olan önlemleri de gösterir.

1. Araştırma: Bir konunun belirlenen bir yöntem ile en ince detayına kadar her yönüyle incelenmesidir.
2. Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları:

Genel Denetim Standartları, denetçilerin görevini gerektiği biçimde yapılması için gereken kişisel özellikleri kapsamaktadır. Amaç, denetçinin görevini gereği gibi yapabilmesi ve saygınlığının korunmasıdır. Genel kabul görmüş denetim standartlarını şu şekilde sınıflandırılabilmektedir;

1. Mesleki eğitim ve yeterlilik: Denetim, uzman olarak gerekli teknik eğitim ve yeteneğe sahip bulunan kişi ya da kişilerce yapılmalıdır. Denetçi, denetçilik görevini ve sorumluluğunu yerine getirebilecek eğitim ve mesleki yeterliliğe sahip olmalıdır. Gerekli eğitim ve mesleki yeterlilik öğrenim hayatında edinilen bilgi, meslekte edinilen deneyim, eğitim programları, kurs ve seminer yolları ile elde edilebilir.
2. Bağımsızlık: Denetçi veya denetçiler, denetim görevi ile ilgili bütün konularda bağımsız davranmalıdır. Denetçiler görevleri sırasında kooperatif ortaklarının veya yöneticilerin ya da herhangi üçüncü bir kişinin etkisi altında kalmamalıdırlar.
3. Mesleki özen: Denetçi veya denetçiler, denetim yapılmasında ve raporun hazırlanmasında gereken mesleki titizliği göstermelidir. Denetçilerin sadece teknik açıdan yeterli ve bağımsız olması yeterli değildir. Denetim faaliyetleri denetçi tarafından dikkatli ve titiz bir biçimde yürütülmeli ve denetlenenle ilgili konular faaliyetin önemine göre ele alınmalıdır.
4. Kooperatiflerde Denetimin Amacı ve Felsefesi:

Kooperatifler açısından denetim, kooperatiflerin tüm faaliyetlerinin mevzuat hükümleri, kanun, tüzük, yönetmelik, ana sözleşme, genel kurul kararları ve iyiniyet esaslarına uygun olup olmadığının araştırılması için yapılan tüm çalışmalardır.

Kooperatiflerde denetim kendinden beklenen amaca hizmet etmelidir. Kooperatifte denetimden beklenen amaç; yanlışlıklardan ve yolsuzluklardan arınmış bir kooperatif yapısına ulaşmak için tüm eksikliklerin tamamlanması ve yanlışlıkların düzeltilmesidir. Bu nedenle denetimin amacı yıpratmak ya da cezalandırmak değil, yapıcı sonuçlar elde etmek olmalıdır. Ancak, art niyet ya da kötü amaç izlenimi veren en küçük bir bilgi veya bulguya ulaşıldığında inceleme ve araştırmaların yoğunlaştırılması ve bu konuda gereğinin yapılması gerekliliktir.

4. Kooperatiflerde Denetim Türleri:

Kooperatiflerde iç denetim, üst denetim ve dış denetim olmak üzere başlıca üç türlü denetim vardır.

1. İç denetim: İç denetim, kooperatifin tüm faaliyetlerinin gözden geçirilmek suretiyle yapılan bir denetimdir. Amacı, kooperatifin her türlü zararlara karşı korunup korunmadığının, faaliyetlerin mevzuatla uyum içinde yürütülüp yürütülmediğinin araştırılmasıdır. İç denetim, kooperatif genel kurulu, ortakları ve denetçilerce yapılmaktadır.
2. Genel kurul denetimi: Kooperatifte yapılan tüm iş ve işlemlerin genel kurulda görüşülmesi, zorunlu organların seçilmesi, bu organların ibra edilmesi ve gerekirse hukuki sorumluluklarına gidilmesi amacıyla yapılır.
3. Ortakların denetimi: Kooperatif yöneticilerinin çalışmalarının yeterli olup olmadığı, bu faaliyetlerin kooperatifin amacına ulaşmaya imkan verip vermediği, aksaklıklar varsa bunların tespiti ortakların yapacakları denetim ile tespit edilebilir. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda kooperatif ortaklarına denetim yapmaları için verilen haklar aşağıda özetle belirtilmiştir:
4. Bilgi edinme ve suret istemek (KK m.24, 25),
5. İzin almak kaydıyla defter ve belgeleri incelemek (KK m.25),
6. Genel kurul toplantılarına katılmak, seçmek ve seçilmek (KK m.26),
7. Genel kurulu toplantıya çağırmak (KK m.44),
8. Gündeme madde eklemek (KK m.46, f.3),
9. Dava etmek (KK m.65, 66),
10. Denetçilerin Denetimi: Genel kurul namına yönetim kurulunun bütün işlem ve hesaplarının incelenmesi faaliyetleridir. Denetçiler bu faaliyetleri mevzuat hükümleri gereği, kendilerine verilen görev, yetki ve sorumluluklar kapsamında gerçekleştirmektedir.
11. Üst denetim: Kooperatif Birlikleri, Kooperatif Merkez Birlikleri, Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin kanun ve ana sözleşme gereğince ya da Bakanlığın görev vermesi durumunda kendilerine ortak kooperatiflerin faaliyetlerini denetlemesidir.
12. Dış denetim: Kooperatifin, kendi personeli veya kooperatifle doğrudan ilgili olmayan, bağımsız bir denetim organı, grubu veya kişisi tarafından denetlenmesidir. Bakanlık, noter, sicil memurluğu ve bağımsız denetim kuruluşlarınca yapılacak denetim birer dış denetimdir.
13. Kooperatiflerde Denetçi Gereksinimi ve Denetimin Faydaları:

Kooperatif ortaklarının, kooperatifin faaliyetleri ya da bu faaliyetleri düzenleyen mevzuat hükümleri konusunda bilgi sahibi olmaları beklenemeyeceği gibi ortakların kooperatifin tüm işlem ve hesaplarını denetleyecek imkan ve mesleki bilgilerinin olması mümkün olmayabilir. Diğer yandan, kooperatiflerin tüm ortaklarına tek tek tüm belge ve bilgilerini sunmaları da imkan dahilinde bulunmamaktadır.

Bu durumda, kooperatifin tüm işlemlerinin, kooperatifin faaliyetlerine engel olmadan en kısa zamanda, en verimli bir şekilde denetlenmesi ve aynı zamanda ortakların haklarının korunmasının sağlanması amacıyla kooperatiflerde denetçilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu itibarla, genel kurulca denetçi ya da denetçiler seçilmektedir. Bu şekilde seçilen denetçi veya denetçiler, genel kurul namına kooperatifi denetlemekte ve en kısa zamanda denetimden beklenen faydaya ulaşılabilmektedir.

Kooperatiflerde denetimin faydaları şu şekilde özetlenebilir:

1. Denetimde zamana bağlılık olmaması nedeniyle kooperatif yöneticilerinin her an hazırlıklı olmaları ve işlerini mevzuata uygun yapmaları sağlanır,
2. Denetim eğitici ve öğreticidir, kooperatif yönetim kurulunun mevzuat bilgisinin gelişmesini sağlar.
3. Denetim caydırıcıdır, kooperatifte mevzuata aykırı işlemleri ve suç işleme eğilimini azaltır.
4. DENETÇİLERİN SEÇİMİ, GÖREVLERİ VE GÖREVLERİNİN SONA ERMESİ
5. Kooperatiflerde Denetçi Olabilmenin Şartları:

Kooperatiflere, denetçi olabilmek için şu şartlar aranır:

1. Türk vatandaşı olmak (KK m.65, f.3; m.56, f.1),
2. Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ya da Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre mahkum olmamak (KK m.65, f.3; m.56, f.1)
3. Aynı zamanda kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak (KK m.98, TTK m.347, f.4),
4. Aynı zamanda kooperatif memuru olmamak (KK m.98, TTK m.347, f.4),
5. Daha önce kooperatifin yönetim kurulu üyeliğinde bulunmuşsa, genel kurulca yönetim kurulu üyeliği görevlerinden dolayı ibra edilmiş olmak (KK m.98, TTK m.347, f.4),
6. Yönetim kurulu üyelerinin altsoyu ve üstsoyundan biriyle, eşi ve üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve sıhri hısım olmamak (KK m.98, TTK m.349),
7. Yapı, kalkınma ve tüketim kooperatiflerinde Devlet memurları için ortak olmak   (DMK m.28),
8. Kooperatif denetçisi olma hakkından yoksun olmamak (TCK m.53).

Bununla birlikte, Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelerde, genel olarak denetçilerde aşağıda belirtilen şartların aranacağı belirtilmektedir:

1. Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmak,
2. Yönetim kurulu üyeleriyle aralarında iş ortaklığı bulunmamak,

Bu itibarla, kooperatiflerde, denetçilerin seçilme şartlarının neler olduğunun bilinmesi için kooperatifçe kabul edilen ana sözleşmenin ilgili hükümlerinin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

2. Denetçilerin Atanması ve Seçimi:
3. Denetçilerin kooperatifin kuruluş aşamasında atanması:

Kooperatifler ani kuruluş usullerine tabidirler, bu itibarla ilk denetçiler ana sözleşme ile tayin olunmaktadır (TTK m.303). İlk denetçilerin kuruluş aşamasında, ilk genel kurul toplantısına kadar görev yapmak üzere atanmasına yönelik maddeler Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelerde belirtilmektedir. Bu itibarla, kooperatifin kurucu ortakları tarafından ilk denetçiler belirlenecek ve bunlar ana sözleşmede gösterileceklerdir.

1. Denetçilerin kooperatifin genel kurulunca seçilmesi:

Kooperatiflerde denetçiler ve bunların yedekleri genel kurulca seçilirler (KK m.65, f.2).

Kooperatifler Kanunu’nda gündemde bulunmayan hususların genel kurulda görüşülemeyeceği ilkesi kabul edildiği için yapılacak genel kurul gündemine denetçi seçimine ilişkin maddenin konulması gerekmektedir.

Ayrıca, Kooperatifler Kanunu’nda, kooperatiflerde seçim kararı için, kanun ve ana sözleşmede aykırı bir hüküm bulunmaması halinde oyların yarısından bir fazlasının gerekli olduğu belirtilmektedir(KK m.51, f.1).

Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelerde, genel kurul toplantı nisabı açısından oylama sırasındaki mevcudun yarıdan fazlasının oyu gerekli görülmektedir.

3. Denetçilerin Sayısı ve Görev Süreleri:

Kooperatiflerin kuruluş aşamasında, ilk genel kurul toplantısına kadar görev yapmak üzere denetçilerin atanması yapılmaktadır. Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmeler de bu yöndedir. Bu ana sözleşmeler ile 3 denetçiye kadar atama yapılabilmektedir.

Bu itibarla, kooperatifin kurucu ortakları tarafından kabul edilecek ana sözleşmede belirlenen sayı kadar denetçi, yapılacak ilk genel kurulda denetçi seçiminin yapılmasına kadar görev yapmak üzere atanacaktır.

Kuruluştan sonra yapılacak genel kurullarda en az bir yıl, en çok üç yıl için, en az bir ve en çok beş denetçi seçilebilecektir, genel kurul yedek denetçiler de seçebilmektedir (KK m.65, f.2; KK m.98, TTK m.347, f.2).

Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelerde denetçilerin sayısı ve görev sürelerine ilişkin maddeler bulunmaktadır. Bu itibarla, kooperatif ana sözleşmelerinin bu yöndeki hükümlerinin dikkate alınması gerektiği de unutulmamalıdır.

4. Kooperatif Denetçilerinin Ücretlerinin Belirlenmesi:

Kooperatifler Kanunu’nda ya da Türk Ticaret Kanunu’nda denetçilerin ücretlerinin ne şekilde belirleneceğine yönelik doğrudan bir hüküm bulunmamaktadır.

Ancak, Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelerde denetçilere verilecek ücretin miktarı ile ödeme şeklinin genel kurul tarafından tespit olunacağına yönelik maddeler konulmaktadır.

Bu itibarla, ana sözleşmesinde bu yönde hükümler bulunan kooperatiflerin genel kurul gündemine denetçilere verilecek ücretin belirlenmesine yönelik madde ilave edilmesi gerekmektedir. Zira, Kooperatifler Kanunu’nda gündemde bulunmayan hususların genel kurulda görüşülemeyeceği ilkesi kabul edilmiştir (KK m.46, f.3).

Genel kurullarda denetçiler için toplantı başına huzur hakkı veya aylık ya da yıllık bir ücret belirlenebilmektedir. Ayrıca, denetçilere kooperatif işleri ile ilgili olarak yapacakları seyahatler için yolluk ödenmesi de kararlaştırılabilir.

5. Denetçiliğin Boşalması Halinde Yapılacaklar:

Kooperatifte bir denetçiliğin boşalması halinde, kooperatif genel kurulunca yedek denetçiler seçilmişse, ilk önce en çok oy alan denetçiler sırasıyla göreve çağırılır.

Genel kurulca yedek denetçi seçilmemiş olması veya genel kurulca seçilen yedek denetçi ya da denetçilerin görevi kabul etmemiş olmaları veyahut yedeklerle birlikte denetçi sayısı genel kurulca belirlenen sayıya tamamlanamadığı takdirde, mevcut denetçi ya da denetçiler genel kurulun ilk toplantısına kadar görev yapmak üzere mevcut olmayan üye yerine birini seçerler (TTK m.351).

Kooperatifte, yedekler de dahil olmak üzere hiçbir denetçinin kalmaması halinde, genel kurulun ilk toplantısına kadar görevli olması şartıyla, her ortağın veya yönetim kurulu üyelerinden her birinin talebi üzerine kooperatif merkezinin bulunduğu yer mahkemesince denetçi tayin edilir (TTK m.351).

6. Denetçilik Görevinin Sona Erme Halleri:

Kooperatiflerde, denetçilerin görevleri aşağıdaki hallerde sona erer:

1. Azil: Denetçiler, genel kurulca her zaman azledilebilirler. Denetçiler kooperatife ortak iseler, azillerinden dolayı tazminat istemeye hakları yoktur. Dışarıdan seçilen denetçilerin tazminat isteme hakları saklıdır (TTK m.350).
2. İstifa: Denetçiler, istifa suretiyle her zaman görevlerinden çekilebilirler (TTK m.351). İstifanın reddi veya kabulü söz konusu değildir. Denetçilerin istifasının kooperatife ulaştığı anda çekilme gerçekleşmiş olur. Bu sebepten ötürü istifanın karşı tarafa ulaştığını belgeleyecek şekilde yapılması yerinde olacaktır.
3. Seçilme şartlarının kaybedilmesi: Denetçilerin seçilme şartlarını kaybetmeleri halinde denetçilik görevi sona erer.
4. Ölüm veya zorunlu bir nedenden dolayı görevi yapamayacak duruma gelme: Ölüm halinde denetçilik görevi sona erer. Yine, akıl hastalığı, ciddi bir bedeni rahatsızlık ya da iflas veya hacir altına alınma gibi nedenlerle denetçinin görevini yapamayacak duruma gelmesi halinde de denetçinin görevi sonar erer(TTK m.351).
5. Denetçilerin Tescil ve İlanı:

Denetçilerin seçimi, tayini veya görevlerinin sona ermesi halleri yönetim kurulu tarafından ticaret siciline tescil ve aynı zamanda Ticaret Sicil Gazetesinde ilan ettirilir (TTK m.37, 352).

III. DENETÇİLERİNİN GÖREV, YÜKÜMLÜLÜK VE SORUMLULUKLARI

1. Denetçilerin Görev ve Yükümlülükleri:

Denetçiler, genel kurul namına kooperatifin bütün işlem ve hesaplarını incelerler (KK m.65, f.1). Bu işlemler, kooperatifin yapısının, faaliyetlerinin, işlemlerinin ve hesaplarının, kanun, ana sözleşme, yönetmelik hükümleri, genel kurul kararları ve iyi niyet esasları çerçevesinde incelenmesi; eksiklik, yanlışlık, tutarsızlık veya çelişki bulunup bulunmadığının ortaya çıkarılması faaliyetlerini ifade etmektedir.

Kooperatifler Kanunu’nda, genel anlamda denetçilere yukarıdaki görevler yüklenmekle birlikte, Kooperatifler Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’nun muhtelif maddelerinde de denetçilerin görev ve yükümlülükleri belirlenmiştir.

Bu itibarla, denetçilerin görev ve yükümlülükleri şunlardır:

Kooperatifler Kanunu’na göre görev ve yükümlülükleri:

1. İşletme hesabıyla bilançonun defterlerle uygunluk halinde bulunup bulunmadığını incelemek (KK m.66, f.1),
2. Defterlerin düzenli bir şekilde tutulup tutulmadığını incelemek (KK m.66, f.1),
3. İşletmenin neticeleriyle malvarlığı hakkında uyulması gerekli olan hükümlere göre işlem yapılıp yapılmadığını incelemek (KK m.66, f.1),
4. Ortakların şahsen sorumlu veya ek ödemelerle yükümlü olduğu kooperatiflerde ortaklar listesinin usulüne uygun olarak tutulup tutulmadığını incelemek (KK m.66, f.1),
5. Genel kurulu toplantıya çağırmak (KK m.43),
6. Yönetim kurulu üyelerinin üyelik şartlarını taşıyıp taşımadıklarının araştırmak (KK m.56, f.2),
7. Yönetim kurulunun toplantı nisabını kaybetmesi halinde yedek yönetim kurulu üyesi çağırmak (KK m.56, f.4),
8. Açıklama yapma yükümlülüğü (KK m.66, f.3),
9. Yıllık rapor düzenleme yükümlülüğü (KK m.67, f.1),
10. Noksanlıkları ve kanun veya ana sözleşmeye aykırılıkları haber verme yükümlülüğü (KK m.67, f.2),
11. Toplantılara katılma yükümlülüğü (KK m.67, f.3),
12. Sır saklama yükümlülüğü (KK m.68),

Türk Ticaret Kanunu’na göre görev ve yükümlülükleri:

1. Kuruluştaki yolsuzlukları araştırmak (TTK m.308),
2. Kooperatif kasasını teftiş etmek (TTK m.353, f.1, b.3),
3. Kıymetli evrakın mevcut olup olmadığını araştırmak (TTK m.353, f.1, b.4),
4. Tasfiye işlerine nezaret etmek (TTK m.353, f.1, b.7),
5. Yönetim kurulu üyeleri aleyhine dava açmak (TTK m.341),
6. Kooptasyon (Denetçi tayin etmek) (TTK m.351).

Bununla birlikte, denetçilerin görev, yetki ve sorumluluklarına yönelik hükümlerin kooperatif ana sözleşmelerine konulması gerekmektedir (KK m.4, f.1, b.7).

Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelerde bu yönde maddeler yer almaktadır. Bu nedenle, denetçilerin görev, yetki ve sorumluluklarının nelerden oluştuğu konusunda kooperatiflerin ana sözleşmelerinin ilgili hükümlerine de bakılması gerekmektedir.

Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelerle denetçilere verilen görevler şunlardır:

• Yıllık bilanço ve sonuç hesaplarını inceleyerek bu husustaki görüşlerini, birlikte veya tek başına genel kurula raporla bildirmek,
• Kooperatif işlemlerinden bilgi edinmek ve gerekli kayıtların düzenli olarak tutulmasını sağlamak amacıyla en az 3 ayda bir defa kooperatifin defterlerini incelemek,
• En az 3 ayda bir defa kooperatifin nakit mevcudu ile menkul değerlerini kontrol etmek,
• Bütçe, bilanço ve gelir-gider cetvelini denetlemek,
• Yönetim kurulunun ihmali halinde genel kurulu olağan veya olağanüstü toplantıya çağırmak,
• Yönetim kurulu üyelerinin kanun ve ana sözleşme hükümleri ile iyi niyet esaslarına uygun davranmalarına nezaret etmek,
• Yönetim kurulu üyelerinin gerekli şartları taşıyıp taşımadıklarını araştırmak, toplantı nisabının kaybedilmesi halinde boşalan bu üyeliklere gecikmeksizin yeteri kadar yedek üye çağırmak,
• Kooperatif ortaklarının, yönetim kurulu üyeleri ve kooperatif personeli hakkındaki şikayetlerini incelemek ve inceleme sonucunu yıllık raporunda açıklamak,
• Uygun gördükleri teklifleri yönetim kurulu toplantıların gündemine koydurmak.

Aşağıda denetçilerin Kooperatifler Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’na göre görev ve yükümlülükleri ayrıntılı olarak açıklanacaktır.

1.1. Denetçilerin Kooperatifler Kanunu’na göre görev ve yükümlülükleri:

1. İşletme hesabıyla bilançonun defterlerle uygunluk halinde bulunup bulunmadığını incelemek:

İşletme hesabından anlaşılması gereken kooperatifin gelir-gider tablosudur. Gelir-gider tablosu, kooperatifin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler ile aynı dönemde yüklendiği maliyet ve giderlerin ve bunun sonucunda elde edilen olumlu ya da olumsuz gelir gider farkını gösteren mali tablodur. Bilanço ise, kooperatifin belli bir dönemde sahip olduğu varlıkları ve bu varlıkların kaynaklarını gösteren mali tablodur.

Yönetim kurulu, gerekli defterleri tutmak ve geçen iş yılına ait bilançoyu kanun hükümleri gereğince düzenlemek (TTK m.72 – 74) ve genel kurulun yıllık toplantısından en az 15 gün öncesinden itibaren ve bir yıl süre ile ortakların incelemesi için hazır tutmak zorundadır (KK m.24, f.1).

Kooperatifin ortakları ve üçüncü kişiler kooperatifin faaliyetlerini bilanço ve gelir- gider tablosu ile değerlendirmektedirler. Bu nedenlerle, bu mali tabloların kooperatifin defterleri ile uyumlu olup olmadığının denetlenmesi önem taşımaktadır. Denetçiler, bu tablolar üzerinde hata ve noksanlık olup olmadığını incelemek ve bu incelemenin sonucunu raporlarında belirtmek zorundadırlar.

1. Defterlerin düzenli bir şekilde tutulup tutulmadığını incelemek:

Kooperatifler tüzel kişi tacirdirler. Kooperatiflerin tutmak zorunda oldukları defterler ve bunlarla ilgili esaslar Türk Ticaret Kanunu’nun 66–78. maddelerinde açıklanmıştır. Bununla birlikte, Kooperatifler Kanunu’nun 16. maddesinde ve Vergi Usul Kanunu’nun bu husustaki hükümleri saklı olmak şartıyla, Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikte kooperatiflerin tutmaları gereken defterler belirlenmiştir (KK m.89).

Buna göre kooperatiflerin tutmak zorunda oldukları defterler;

• Yevmiye Defteri,
• Defter-i Kebir,
• Envanter ve Bilanço Defteri,
• Yönetim Kurulu Karar Defteri,
• Genel Kurul Karar Defteri,
• Ortaklar Defteri,
• Diğer kanuni defterler( İmalat defteri, istihsal vergi defteri, nakliyat vergi defteri, çiftçi işletme defteri),
• Yardımcı defterler (kasa defteri, stok giriş çıkış defteri, sabit kıymetler ve demirbaş defteri, kıymetli evrak defteri, teftiş defteri, gelen giden evrak kayıt defteri).

Denetçilerin, en az altı ayda bir defa (KK m.98, TTK m.353, f.1, b.2) kooperatif yönetim kurulunca defterlerin tutulup tutulmadığını ve tutulan defterlerin mevzuata uygun şekilde tutulup tutulmadığını incelemeleri gerekmektedir. Bu itibarla denetçiler özellikle, söz konusu defterlerin kanuni süreleri içerisinde tutulup tutulmadığını, açılış ve kapanış tasdiklerinin yapılıp yapılmadığını, defterlerin tek düzen muhasebe usulüne uygun şekilde tutulup tutulmadığını incelerler.

Bu incelemeler neticesinde denetçilerce bulunan hata ve noksanlıklar hakkında yönetim kurulu üyeleri uyarılır. Ayrıca bu hata veya eksiklikler denetçilerin yıllık raporlarında belirtilir.

1. İşletmenin neticeleriyle malvarlığı hakkında uyulması gerekli olan hükümlere göre işlem yapılıp yapılmadığını incelemek:

“İşletmenin neticeleriyle” ifadesinden, kooperatifte bir yıllık faaliyet sonucunda elde edilen gelir gider farkını anlamak gerekmektedir. Bu gelir gider farkı olumlu ya da olumsuz olabilir.

Gelir gider farkı, paylara faiz verilmesi, yedek akçe ayrılması ve gelir-gider farkından ayrılacak fonlarla ilgili hükümler Kooperatifler Kanunu’nun 38 – 41. maddelerinde düzenlenmiştir.

Yıllık gelir-gider farklarının hesaplama ve kullanma şekilleri ise kooperatif ana sözleşmesinde gösterilmesi gereken hususlardandır (KK m.4, f.1, b.9).

Denetçiler bu hükümler çerçevesinde gelir gider farkları hakkında uygulanması gereken hükümlere göre işlem yapılıp yapılmadığı konusunda da inceleme yapmak durumundadırlar.

“Malvarlığı” ifadesinden ise kooperatifin bütün malvarlığının, alacak ve borçlarının, tüm işlem ve hesaplarının anlaşılması gerekmektedir. Bu nedenle, denetçilerin kooperatifin bütününü göz önünde bulundurarak anılan konularda inceleme yapmaları gerekmektedir.

1. Ortaklar listesinin usulüne uygun olarak tutulup tutulmadığını incelemek:

Kooperatifler Kanunu’nda “ortakları şahsen sorumlu veya ek ödeneme ile yükümlü olan” kooperatiflerde, ortaklar listesinin usulüne uygun olarak tutulup tutulmadığının denetçilerce incelenmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Ortaklar listesi, “cetvel”, “hazirun cetveli” ya da “hazirun listesi” olarak da adlandırılmaktadır. Ortaklar listesine, genel kurul toplantısında hazır bulunan ortakların veya temsilcilerinin ad ve soyadları ile ikametgahlarının yazılması ve Bakanlık temsilcisi yanında genel kurul divan başkanı tarafından imzalanması gerekmektedir (TTK m.376).

Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelere ortaklar listesi ile ilgili maddeler yer almaktadır. Bu itibarla, inceleme kapsamında bu hükümlerin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

1. Genel kurulu toplantıya çağırmak:

Genel kurulu toplantıya çağırmak idari bir işlem olup bu görev öncelikle yönetim kuruluna verilmekle birlikte, genel kurulu toplantıya çağırmaya yetkili olanlar arsında “… gerektiğinde denetçiler kurulu…” da sayılmıştır (KK m.43).

Türk Ticaret Kanunu’nda, denetim kurulunun görevleri arasında, yönetim kurulunun ihmali halinde genel kurulu olağan veya olağanüstü toplantıya çağırmak da sayılmıştır (TTK m.353, f.1, b.8).

Dolayısıyla, kooperatifte olağan ve olağanüstü toplantıya çağırma yetkisi aslen yönetim kuruluna ait olmakla birlikte, denetçiler yönetim kurulunun ihmali halinde olağan ve olağanüstü olarak genel kurulu toplantıya çağıracaklardır.

Genel kurul ana sözleşmede gösterilen şekil ve suretle toplantıya çağırılır (KK. m.45, f.2). Bu itibarla, denetçilerin genel kurulu toplantıya davet etmeleriyle ilgili görevleri sırasında ana sözleşmenin bu yöndeki hükümlerine uymaları işlemlerin sıhhati açısından önemlidir.

1. Yönetim kurulu üyelerinin üyelik şartlarını taşıyıp taşımadıklarının araştırmak:

Yönetim kurulu üyelerinde bulunması gereken şartlar mevzuatta şu şekilde belirlenmiştir:

• Kooperatifin ortağı olmak,
• Türk vatandaşı olmak,
• Aynı türde başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak,
• Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ya da Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre mahkum olmamak,
• Aynı anda kooperatifin denetçisi olmamak,
• Devlet memurları ancak ortağı oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatiflerinde yönetim kurulu üyesi olabilirler.

Denetçiler, yönetim kurulu üyelerinin üyelik şartlarını taşıyıp taşımadıklarını incelemek zorundadırlar.

Bu itibarla, denetçilerin, yönetim kurulu üyelerinden nüfus cüzdanı sureti, aynı türde başka bir kooperatifte yönetim kurulu üyesi olmadıklarına ilişkin imzalı bir beyan, Cumhuriyet Savcılıklarından alınmış adli sicil kaydı, yaptığı işi gösterir belge gibi evrakı alıp bunları muhafaza etmeleri yerinde olacaktır.

Denetçilerce yapılan araştırma sonucunda, üyelik şartlarını taşımadıkları halde yönetim kurulu üyeliğine seçilenlerle bu şartları sonradan kaybettikleri anlaşılanların görevlerine yönetim kurulunca son verilir. Bu itibarla, yapılan inceleme sonucunda yönetim kurulu üyesinin üyelik şartlarına haiz olmadığının belirlenmesi durumunda, durumun yazılı olarak yönetim kuruluna bildirilmesi gerekmektedir.

1. Yönetim kurulunun toplantı nisabını kaybetmesi halinde yedek yönetim kurulu üyesi çağırmak:

Kooperatifler Kanunu’nun 56. maddesinde belirtilen sebeplerle veya kooperatifin ana sözleşmesinde gösterilen diğer bir sebeple yönetim kurulunun toplantı nisabını kaybetmesi halinde, boşalan yönetim kurulu üyeliklerine denetçiler tarafından geciktirilmeksizin yeteri kadar yedek üye çağrılması gerekmektedir (KK m.56, f.4).

1. Açıklama yapma yükümlülüğü:

Ortaklar gerekli gördükleri hususlarda denetçilerin dikkatini çekmeye ve açıklama yapılmasını istemeye yetkilidirler (KK m.66).

Buna göre, ortaklar, denetçilere bir şikayette bulunabileceği gibi denetçilerden bir hususun aydınlatılmasını da isteyebilirler. Böyle bir talep halinde denetçiler konuyu incelemek durumundadırlar.

Ortakların, denetçilerin kooperatifle ilgili olarak dikkatini çekebileceği konularda bir sınırlamaya gidilmezken, ortakların açıklama yapılmasını isteyebilecekleri hususlar Kooperatifler Kanunu’nun 25. maddesinde belirlenmiştir.

Bu itibarla, denetçilerin hukuki ve cezai sorumlulukları açısından Kooperatifler Kanunu’nun belirlediği sınırları dikkate almaları yerinde olacaktır.

ı. Yıllık rapor düzenleme yükümlülüğü:

Denetçiler her yıl yazılı bir raporla beraber tekliflerini genel kurula sunmaya mecburdurlar (KK m.67, f.1).

Kooperatifin ortakları, kooperatifin yapısının, faaliyetlerinin, işlemlerinin ve hesaplarının, kanun, ana sözleşme, yönetmelik hükümleri, genel kurul kararları ve iyi niyet esaslarına uygun olup olmadığını, eksiklik, yanlışlık, tutarsızlık veya çelişki bulunup bulunmadığını denetçi raporları aracılığıyla öğrenmektedirler.

Denetçi raporları, yönetim ve denetçilerin ibrasında, bilançonun kabulünde etkili olmaktadır. Denetçi raporu okunmadan genel kurulun bilanço hakkında bir karar vermesi mümkün değildir (TTK m.354).

Denetçilerin tanzim edecekleri rapor genel kurulun yıllık toplantısının en az 15 gün öncesinden ve bu tarihten itibaren bir yıl süre ile kooperatif merkezinde ve varsa şubelerinde ortakların incelemesine hazır tutulur (KK m.24).

Bu itibarla, denetçilerin, raporlarını olağan genel kurul tarihinden en az 15 gün öncesinden hazır etmeleri gerekmektedir.

Denetçi raporlarıyla ilgili daha geniş bilgiye ileride yer verilecektir.

1. Noksanlık ve kanun veya ana sözleşmeye aykırılıkları haber verme yükümlülüğü:

Denetçiler, görevleri çerçevesinde işlerin yürütülmesinde gördükleri noksanlıkları, kanun veya ana sözleşmeye aykırı hareketleri bundan sorumlu olanların bağlı bulundukları organa ve gerekli hallerde aynı zamanda genel kurula haber vermekle yükümlüdürler (KK. m.67, f.2).

Denetçiler incelemeleri sırasında noksanlık ya da mevzuata aykırılıklarla karşılaşabilirler. Bu durumda denetçiler, bu bulguya sebep olan ya da olanları, örneğin kooperatifin çalışanı, müdürü, genel müdürü ya da yönetim kurulu üyesini, bunların bağlı olduğu organa, örneğin, müdür, genel müdür, yönetim kurulu ya da yönetim kurulu başkanına, bildirmekle yükümlüdürler. Ayrıca denetçiler, bu durumu, gerekli hallerde, genel kurula da haber vermek durumundadırlar.

Bu durumda, konunun önemine yönelik olarak ya genel kurulun derhal toplanmasının sağlanması ya da genel kurulun yıllık toplantısında ilgili hususun denetçi raporlarında konu edilmesi suretiyle genel kurul bilgilendirilebilir.

Denetçiler, bu noksanlığın ya da mevzuata aykırılığın talimat vermek suretiyle giderilmesini isteyemezler.

1. Toplantılara katılma yükümlülüğü:

Denetçiler, yönetim ve genel kurul toplantılarına katılırlar. Ancak, yönetim kurulunda oy kullanmazlar (KK m.67, f.3).

Denetçiler, yönetim kurulunun toplantılarında yönetim kurulunun mevzuat hükümlerine uygun hareket edip etmediklerini, bu yönde karar alıp almadıklarını takip edebilirler. Bu itibarla, toplantının yeri ve zamanının yöneticiler tarafından denetçilere önceden bildirilmesi yerinde olacaktır.

Denetçiler, yönetim kurulu toplantılarıyla birlikte, kooperatifin olağan ve olağanüstü toplantılarına da katılmak durumundadırlar.

1. Sır saklama yükümlülüğü:

Denetçiler, görevleri sırasında öğrendikleri ve açıklanmasında kooperatifin veya ortakların şahısları için zarar umulan hususları kooperatif ortaklarına ve üçüncü şahıslara açıklayamazlar (KK m.68).

Bu itibarla, denetçilerin görevleri sırasında kooperatif veya ortakları hakkında öğrendikleri ve açıklanmasında kooperatif ve ortakları açısından zarar umulan hususları açıklamamaları gerekmektedir.

1.2. Denetçilerin Türk Ticaret Kanunu’na göre görev ve yükümlülükleri:

1. Kuruluştaki yolsuzlukları araştırmak:

Kooperatifler ani kuruluş usullerine tabidirler. Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelerde ilk genel kurul toplantısına kadar görev yapmak üzere denetçi tayinine ilişkin maddeler konulmakta ve kooperatif kurucularınca bu atamalar yapılmaktadır.

Atanan bu denetçiler kooperatifin kuruluş işlemleri tamamlanıp tüzel kişilik kazanması sonrasında, kooperatifin kurulması safhasında yolsuzluk olup olmadığını incelemekle yükümlüdürler (TTK m.308).

Bu yolsuzluklar ise genellikle, kuruluş aşamasında düzenlenen belgelerin doğru olmaması, kuruluş sermayesi hakkında yanlış beyanda bulunulması, malvarlığı cinsinden sermaye konulmuşsa buna değer biçilmesinde hile yapılması şeklinde ortaya çıkabilmektedir.

1. Kooperatif kasasını teftiş etmek:

Kooperatif denetçileri, üç aydan fazla ara vermemek üzere sık sık ve haber vermeden kooperatif kasasını teftiş etmek zorundadırlar (TTK m.353, f.1, b.3).

Denetçiler bu teftişlerinde, kayıtlarda görülen tutarın kasada bulunup bulunmadığını, yönetim kurulu kararıyla belirlenen tutarın üzerinde kasada para olup olmadığını ve bu nedenle bir zararın doğup doğmadığını araştırmak zorundadırlar.

1. Kıymetli evrakın mevcut olup olmadığını araştırmak:

Denetçiler, en az ayda bir defa kooperatif defterlerini inceleyerek rehin veya teminat yahut kooperatif kasasında saklamak üzere emanet olarak bırakılan her türlü kıymetli evrakın, kooperatif bünyesinde olup olmadığını incelemek ve kayıtlarla karşılaştırmakla görevlidirler (TTK m.353, f.1, b.4).

Kooperatifler faaliyetlerinde kıymetli evrak kullanabilmektedirler. Bu kıymetli evrakların kıymetli evrak defterine ve yine kooperatif kayıtlarına işlenmesi gerekmektedir. Denetçiler de bu kıymetli evrakların kooperatifte mevcut olup olmadığını ve kayıtlarla uygunluk halinde bulunup bulunmadığını incelemelidirler.

1. Tasfiye işlerine nezaret etmek:

Kooperatiflerin tasfiye haline girilmesi halinde organların görev ve yetkileri tasfiyenin yapılabilmesi için gerekli olan ve fakat mahiyetleri icabı tasfiye memurlarınca yapılamayan muamelelerle sınırlı hale gelir (TTK m.440, f.1).

Denetçilerin görev ve yetkileri tasfiye ile sınırlı hale gelmekle birlikte, kooperatifin işlerini kontrol görev ve yetkileri devam edecektir.

Bu itibarla, denetçiler, tasfiye işlerinin kanun, ana sözleşme ve genel kurul kararları doğrultusunda yapılıp yapılmadığını izlemek durumundadırlar (TTK m. 353, f.1, b.7).

1. Yönetim kurulu üyeleri aleyhine dava açmak:

Yasa ve ana sözleşme hükümlerine aykırı hareket etmek suretiyle kendi kusurlarından dolayı kooperatif ortaklarının zararına sebebiyet veren yönetim kurulu üyeleri fiil ve davranışlarından dolayı kooperatife karşı hukuki olarak sorumlu olmaktadırlar.

Genel kurul yönetim kurulu üyelerinin faaliyetleriyle ilgili görüşmelerde bulunabilir ve neticesinde yönetim kurulu aleyhine dava açılmasına karar verebilir ya da genel kurulca dava açılmamasına karar verilmekle birlikte ortakların onda biri dava açılmasını isteyebilir.

Böyle bir durumda bu karar tarihinden itibaren bir ay içerisinde, kooperatif adına ve yönetim kurulu üyeleri aleyhine denetçilerce dava açılması gerekmektedir (TTK m.341).

Bir aylık sürenin geciktirilmesiyle dava açma hakkı düşmez, ancak bu yüzden denetçilerin sorumlulukları doğabilir. (TTK m. 341).

Bu davalar kooperatifin ana sözleşmesinde, kooperatifin merkezi olarak gösterilen yer mahkemesinde açılabilir (TTK m.309, f.3).

1. Kooptasyon (Denetçi tayin etmek):

Genel kurulca yedek denetçi seçilmemiş olması veya genel kurulca seçilen yedek denetçi ya da denetçilerin görevi kabul etmemiş olmaları veyahut yedeklerle birlikte toplam denetçi sayısı genel kurulca belirlenen sayıya tamamlanamadığı durumlarda, mevcut denetçi ya da denetçiler genel kurulun ilk toplantısına kadar görev yapmak üzere yerine birini seçerler (TTK m.351).

2. Denetçilerin Sorumlulukları:

Denetçilerin hukuki ve cezai sorumlulukları bulunmaktadır.

Kanunun yasakladığı bir fiilin gerçekleştirilmesi sonucu ortaya çıkan zararın, failin temel hak ve özgürlüklerini ortadan kaldırmadan telafi edilebilmesine hukuki sorumluluk denir.

Suç olan bir fiilin gerçekleştirilmesi sonucu ortaya çıkan ve faile bu fiil için kanunda belirtilen cezai müeyyidenin uygulanmasına ise cezai sorumluluk denir. Cezai sorumluluğun ortaya çıkabilmesi için konusu “suç” olan bir davranışın bulunması gerekir. Suç ise kusurlu irade ile işlenen ve özü hukuka aykırılık olan bir fiildir.

2.1. Hukuki sorumluluk:

Denetçiler, kanun veya ana sözleşme ile kendilerine yükletilen görevleri hiç veya gereği gibi yapmamalarından doğan zararlardan dolayı kusursuz olduklarını ispat etmedikçe müteselsilen sorumludurlar (KK.m98, TTK m.359).

Bu itibarla, denetçilerin, gerek kanun gerek ana sözleşme ile kendilerine yüklenilen görevlerini kasten ya da ihmal ile yapmamaları veya hatalı olarak yapmaları sonucunda zarar doğması halinde, denetçiler kooperatif tüzel kişiliğine, kooperatif ortaklarına, kooperatif alacaklılarına veya üçüncü kişilere karşı müteselsilen sorumlu olacaklardır.

Denetçiler açısından hukuki sorumluluk toplu şekilde söz konusu olur ve sorumluluktan kurtulmak isteyen denetçinin kusursuzluğunu ispat etmesi gerekir. Denetçiler açısından bu durumlarda kusurlu oldukları kural olarak kabul edilmekte ve kusursuz olduklarının ispatı yükü kendilerine bırakılmaktadır.

1. Denetçilerin hukuki sorumluluk halleri:
2. Kuruluştan doğan sorumluluk: Kooperatifin ilk yönetim kurulu üyeleri ile denetçiler kooperatifin kuruluşunda yolsuzluk olup olmadığını incelemekle yükümlüdürler. Bu hususta ihmalleri anlaşılır ve bu yüzden meydana gelen zarar karşılığı tazminat kuruculardan alınmamış bulunursa, inceleme ve araştırma işini ihmal eden yönetim kurulu üyeleri ile denetçiler zincirleme olarak sorumlu olurlar (TTK m.308).

Kuruluştan doğan zararlardan birinci derecede, kurucularla bunların yolsuz fiil ve işlemlerine katılanlar sorumludurlar. Ancak, ortaya çıkan zararın bunlardan tahsil edilememesi halinde ilk yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin sorumluluğu söz konusu olacaktır. Bu durumda denetçilerin kuruluştaki yolsuzluklarla ilgili ihmalleri olduğu ve bundan kaynaklanan tazminatın asıl sorumlulardan tahsil edilemeyeceğinin sabit olması halinde, denetçilerden tazminat talebinde bulunulabilecektir.

Daha önce de belirttiğimiz üzere, kooperatifin kuruluşunda atanan denetçiler, kooperatifin kuruluşuna ait belgelerin doğru olup olmadığını, kuruluş sermayesi hakkında yanlış beyanda bulunulup bulunulmadığını, mal varlığı cinsinden sermayeye değer biçilmesinde hile yapılıp yapılmadığı yönünde incelemelerde bulunmaları gerekmektedir.

1. Sırların açıklanmasından doğan sorumluluk: Denetçiler, görevleri sırasında öğrendikleri ve açıklamasında kooperatifin veya ortakların şahısları için zarar umulan hususları açıklayamazlar (KK m.68).

Denetçiler bu yükümlülüğe aykırı hareket ederlerse, ortakların veya kooperatifin uğrayacağı zararları ödemekle yükümlü olurlar.

1. Özen borcu yükümlülüğü: Özen borcu, denetçilere herhangi bir suretle kooperatifin zararına sebep olunmaması için hususi bir gayret sarf etme zorunluluğunu yükler. Denetçiler, kanun veya ana sözleşmenin kendilerine yükledikleri görevleri hiç veya gereği gibi yapmazlarsa, bu hareketleri ile sebebiyet verdikleri zararlardan kusursuz olduklarını ispat etmedikçe zincirleme olarak sorumlu olurlar (TTK m.359).
2. Kötü niyetli olarak iptal davası açmalarından doğan sorumluluk: Genel kurul kararlarının yerine getirilmesi denetçilerin şahsi sorumluluklarını gerektirdiği taktirde, bunlardan her biri, kanuna, ana sözleşme hükümlerine ve iyiniyet esaslarına aykırı olduğu iddiasıyla genel kurul kararları aleyhine, toplantıyı takip eden günden itibaren bir ay içinde, kooperatif merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemede iptal davası açabilirler (KK m.53).

Böyle bir davanın kötü niyetle açılmış olduğunun anlaşılması halinde denetçilerin hukuki sorumlulukları doğmaktadır.

1. Hukuki sorumlulukta takip:

Denetçilerin hukuki sorumluluklarına gidebilmek için:

1. Denetçilerin, kanun veya ana sözleşme ile verilen görev ve yükümlülüklerini kusurlu olarak yapmamaları veya yerine getirmeleri sonucunda kooperatif, kooperatif ortakları, kooperatif alacaklıları veya üçüncü şahıslar aleyhine bir zararın medya gelmiş olması gerekir.
2. Kooperatif genel kurulunda denetçiler hakkında dava açılması hususunda karar alınmalıdır. Genel kurulda dava açılmamasına karar verilip de ortakların en az onda birinin dava açılması yönünde oy kullanmaları halinde de davanın açılması zorunludur (TTK m.341, f.1).
3. Dava, genel kurulun dava açma kararından veya azınlığın talebinden itibaren bir ay içinde kooperatifin merkezinin bulunduğu yer mahkemesinde açılmalıdır. Bir ay içinde davanın açılmamış olması dava hakkını düşürmez. Ancak, dava açacakların sorumlulukları saklıdır (TTK m.341, f.1).
4. Dava, genel kurulca seçilecek denetim kurulu üyeleri tarafından, yeni denetçiler seçilmemişse genel kurulca kararlaştırılacak bir vekil tarafından açılmalıdır. Azınlıkça dava açılması kararı alınmışsa, azınlığın tayin edeceği bir vekil tarafından dava açılmalıdır.
5. Dava, zararın ve sorumlu olan denetçilerin öğrenildiği tarihten itibaren iki yıl, her halde zararı doğuran fiilin meydana geldiği tarihten itibaren beş yıllık zamanaşımı süresi içerisinde açılmalıdır. Ancak, bu fiil cezai sorumluluğu gerektirip de ceza davası Türk Ceza Kanunu’na göre daha uzun bir zaman aşımına tabi bulunuyorsa tazminat davası da o zaman aşımına tabi olur (TTK m.309, f.4).
6. Denetçilerin hukuki sorumluluktan kurtulma halleri:

Denetçilerin hukuki sorumluluk halleri zararın ödenmesi şekli dışında

1. Kusursuz olduklarını ispat etmekle,
2. İbra edilmekle,
3. Zaman aşımının geçirilmesiyle

Sona erer.

1. Kusursuzluğun ispat edilmesi: Denetçiler karine olarak kusurludurlar. Bu itibarla denetçilerin kusursuz olduklarını ispat etmeleri gerekir (TTK m.359). Yani, hukuki sorumluluktan kurtulmak için kusursuz olduklarını ispat edecek taraf denetçilerdir. Denetçilerin kusurlu olup olmadığını tayin edecek olan ise mahkemedir.
2. İbra edilme: Borcu sona erdiren sebeplerden birisi de ibradır. Denetçiler kooperatife verdikleri zarar dolayısıyla sorumlu tutulabilecek durumda olsalar dahi bu konuda genel kurulun bilanço ve raporlarla doğru şekilde bilgilendirilmesi halinde genel kurul tarafından ibra edilmişlerse haklarında dava açılması söz konusu olmaz.

Ancak, denetçilerin kuruluştan gelen sorumlulukları kooperatifin tescil tarihinden itibaren dört yıl geçmedikçe ibra edilemez. Bununla birlikte, genel kurul bu süre sonunda denetçileri ibra etmesine karşın tüm ortakların onda biri ibranın onaylanmasına karşı iseler ibra genel kurulca onaylanamaz (TTK m.310).

Denetçilerin ibrasına ise genel kurulca karar verilebilir, zira ibra genel kurulun devir ve terk edemeyeceği yetkilerdendir (KK m.42, f.2, b.4).

1. Zaman aşımının geçirilmesi: Daha öncede belirtildiği üzere, denetçilere karşı dava, zararın ve sorumlu olan denetçilerin öğrenildiği tarihten itibaren iki yıl, her halde zararı doğuran fiilin meydana geldiği tarihten itibaren beş yıllık zamanaşımı süresi içerisinde açılmalıdır. Ancak, bu fiil cezai sorumluluğu gerektirip de ceza davası Türk Ceza Kanunu’na göre daha uzun bir zaman aşımına tabi bulunuyorsa tazminat davası hakkında da o zaman aşımı tatbik olunur (TTK m.309, f.4).

Zamanaşımı, alacak hakkını ortadan kaldırmayıp sadece onu eksik borç haline dönüştürür. Böylelikle sadece alacağın dava edilebilme niteliğini bertaraf eder. Ancak bu durumda dahi, denetçilerce söz konusu zarar kendi istekleriyle karşılanabilir. Söz konusu zararın karşılanmaması sonucu açılan davada denetçilerce zamanaşımı hususu ileri sürülmezse hakim bunu kendiliğinden dikkate alarak davayı reddedemez.

2.2. Cezai sorumluluk:

Denetçilerin cezai sorumlulukları Kooperatifler Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmiştir.

1. Kooperatifler Kanunu’na göre cezai sorumlulukları:

Denetçiler, Kooperatifler Kanunu’nun 56. maddesinin ikinci ve dördüncü fıkralarına, 66. maddeye ve 67 maddeye aykırı hareket etmelerinden dolayı fiilin önem ve mahiyetine göre bir aydan altı aya kadar hapis ve ağır para cezası ile cezalandırılırlar (KK ek m.2/3).

Anılan kanun hükümlerinde denetçilerin görev ve yükümlülükleri belirtilmekle birlikte daha önce bu hususlar ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Burada bunları tekrar etmek gerekirse, bu görev ve yükümlülükler özetle şu şekilde sıralanabilir:

• Yönetim kurulu üyelerinin üyelik şartlarını taşıyıp taşımadıklarını araştırmak (KK m.56, f.2),
• Yönetim kurulunun toplantı nisabını kaybetmesi halinde boşalan yönetim kurulu üyeliklerine gecikmeksizin yeteri kadar yedek üye çağırmak (KK m.56, f.4),
• İnceleme yükümlülüğünü yerine getirmek ve açıklama yapılmasını isteyen ortaklara bilgi vermek (KK. m.66),
• Rapor düzenleme, genel kurula bilgi verme, genel kurul ve yönetim kurulu toplantılarına katılma yükümlülüğüne uymak (KK m.67).

Ayrıca, denetçiler kooperatif ortakları arasından seçilmişlerse, öğrendikleri iş sırlarını sonradan ortaklık hakkını kaybetseler dahi daima gizli tutmak durumundadırlar. Bu hükme uymamaları halinde, kooperatifin şikayeti üzerine herhangi bir zarar umulmasa dahi, bir yıla kadar hapis ve ayrıca ağır para cezası ile cezalandırılırlar (KK m.25).

1. Türk Ticaret Kanunu’na göre cezai sorumlulukları:

Türk Ticaret Kanunu’nun 308. maddesinde; Kooperatifin ilk denetçilerinin kooperatifin kuruluşunda yolsuzluk olup olmadığını incelemekle yükümlü olduğu; bu hususta ihmalleri anlaşılır ve bu yüzden meydana gelen zarar karşılığı tazminat kuruculardan alınmamış bulunursa, inceleme ve araştırma işini ihmal eden denetçilerin zincirleme olarak sorumlu olacağı ve ayrıca haklarında Türk Ceza Kanunu’nun 230’uncu maddesinin tatbik olunacağı hüküm altına alınmıştır.

Bilindiği üzere, 1 Haziran 2005 tarihinde 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun yerine, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu yürürlüğe girmiştir.

765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 230 uncu maddesi görevi ihmal suçunu düzenlemekle birlikte yeni Türk Ceza Kanunu’nda görevi ihmal suçu 257. maddenin 2. fıkrasında düzenlenmiştir.

Bununla birlikte, 5252 sayılı Türk Ceza Kanununun Yürürlük Ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunu’nun “Yollamalar” başlıklı 3. maddesinde; mevzuatta, yürürlükten kaldırılan Türk Ceza Kanununa yapılan yollamaların, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda bu hükümlerin karşılığını oluşturan maddelere yapılmış sayılacağı; ayrıca mevzuatta, yürürlükten kaldırılmış Türk Ceza Kanununun kitap, bab ve fasıllarına yapılmış olan yollamaların, o kitap, bab ve fasıl içinde yer almış hükümlerin karşılığını oluşturan 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun maddelerine yapılmış sayılacağı hüküm altına alınmıştır.

Sonuç olarak, yeni düzenlemelerle kooperatifin ilk denetçilerinin kooperatifin kuruluşunda yolsuzluk olup olmadığını incelemekte ihmalleri anlaşılması halinde görevlerini ihmal etmelerinden dolayı cezai sorumluluklarının doğacağı anlaşılmaktadır.

1. Türk Ceza Kanunu’na göre cezai sorumlulukları:

Kooperatifler Kanunu’na göre kooperatif denetçilerinin Devlet Memurları gibi cezai sorumlulukları bulunmamaktadır.

Ancak, Türk Ceza Kanunu’nun 37 – 41. maddelerinde suça iştirak düzenlediğinden yönetim kurulu üyelerinin işledikleri ve memur suçu olarak nitelendirilen suçlarla ilgili olarak, denetçilerin iştirak nedeniyle cezai sorumlulukları doğabilmektedir.

Ayrıca yeni Türk Ceza Kanunu’nda denetçiler için yeni bir madde düzenlenmiştir. Buna göre, denetçiler kamuya yaptıkları beyanlarda veya genel kurula sundukları raporlarda veya önerilerde ilgililerin zarara uğramasına neden olabilecek nitelikte gerçeğe aykırı önemli bilgiler verecek veya verdirtecek olurlarsa altı aydan üç yıla kadar hapis veya bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacaklardır (TCK m.164).

Maddeyle, denetçilerin ilgililerin zarara uğramasına neden olabilecek nitelikte kasten gerçeğe aykırı önemli bilgi vermeleri suç haline getirilmiştir.

Maddede anılan “Kamuya yapılan beyanlardan” maksat, basın ve yayın yoluyla veya postayla prospektüsler gönderilerek belirli olmayan kişilere hitap edilmesi ve bunlara önemli yanlış bilgiler verilmesidir. Bu itibarla, bu tür yanlış bilgilerin kamuya gazete, dergi, televizyon, radyo, internet, reklam panosu, el ilanı gibi yollarla sunulması halinde suç oluşmaktadır.

Yine, bu tür bilgilerin genel kurula sunulan raporlarda ya da önerilerinde yer alması da suç sayılmaktadır. Ancak, bu tür bilgilerin yanlış olduğu bilinerek doğru imiş gibi gösterilmesi suçun oluşması için zorunludur.

Bu suç tanımıyla, kooperatiflerin idaresinde güven ve iyi niyetin korunmasının amaçlandığı dikkate alındığından kooperatif tüzel kişiliği, ortaklar ve alacaklılar aleyhine olmak üzere yanlış bilgi verilmesi bu suçu oluşturacaktır.

Bu itibarla, denetçiler tarafından kooperatif genel kurullarına sunulan raporların önemli olması ve bu raporlar genel kurulda görüşülmeden yönetim kurulu üyelerinin ibra edilemeyecek olması nedeniyle denetçilerin bu konularda çok daha dikkatli davranmaları yerinde olacaktır.

1. DENETİM KURULU RAPORLARININ DÜZENLEME ŞEKLİ VE DENETÇİLERİN ÇALIŞMA USULLERİ
2. Denetim Kurulu Raporlarının Düzenlenme Şekli:

Denetim raporu, önemlilik kavramı da dikkate alınarak, finansal veriler üzerinde değerlendirmelere yer verilen ve denetçinin kanaatinin net bir dille yazılı olarak açıklandığı metindir. Önemlilik kavramı denetçinin tecrübesine dayalı bir yargı konusudur ve önemlilik, kontrol zayıflıkları sonucu ortaya çıkan hataların, ihmallerin ve yasa dışı fiillerin, kooperatif amacına olan menfi etkisinin değerlendirilmesidir. Denetçinin görevi, genel kontroller ve uygulamalar hakkındaki sonuçları incelemek, değerlendirmek ve bir sonuca ulaşarak denetim raporunu tamamlamaktır.

Bu itibarla, denetçiler kooperatif defter ve belgelerini inceleyerek kooperatifin gerçek durumunu yansıtacak biçimde raporlarını hazırlamalıdırlar.

Zira, denetçiler bu şekilde tamamladıkları raporlarını teklifleriyle birlikte her yıl genel kurula sunmaya mecburdurlar. Böyle bir rapor genel kurulda okunmadan genel kurulun bilanço hakkında bir karar vermesi de mümkün değildir.

Denetçilerin raporlarını, 11/06/2008 tarih ve 26903 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Kooperatifler ve Üst Kuruluşları Denetim Kurulu Üyelerinin Genel Kurul Toplantılarına Sunacakları Denetim Kurulu Raporunun Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ” hükümlerine uygun olarak hazırlamaları zorunludur.

Denetçiler, kooperatifin ekonomik ve mali durumu, ortakların ödemeleri, arsa alım-satımı, imalat-inşaat durumu, müteahhide yapılan ödemeler gibi konularla birlikte, varsa yöneticilerin bu konulardaki görüşleri ve bunlarla ilgili kendi değerlendirmelerini raporlarında belirtirler. Bu değerlendirmelerde denetimde ortaya çıkan bulgulara kendi gözlemlerini de katarak bunların nasıl anlaşılması gerektiği hakkında yorum yaparlar.

Denetçiler, yönetim kurulunun kooperatifi zarara sokacak fiillerinin olup olmadığı; kanun, ana sözleşme ve genel kurul kararları ile iyiniyet esaslarına aykırı davranıp davranmadığı; yönetim kurulu faaliyet raporunda belirtilen hususların gerçeği yansıtıp yansıtmadığı; genel kurulun bilgisinden saklanan hususların olup olmadığı; yöneticinin bu hususlarda görüşlerine katılıp katılmadığını veya bu hususlarda yöneticinin yapacağı düzeltme çalışmalarının uygun olup olmadığıyla ilgili değerlendirmede bulunurlar. Denetçiler, yöneticinin görüşlerini haklı bulması halinde, raporda bu yönde açıklamalar da yapabilirler.

Denetçiler, kooperatifin bilanço ve gelir-gider tablosunun defterlerle uygunluk halinde olup olmadığını, defterlerin mevzuata uygun bir şekilde tutulup tutulmadığını, geçerli belgelere göre düzenlenip düzenlenmediğini ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığını, bu defter ve belgelerin düzenli bir şekilde muhafaza edilip edilmediğini raporlarında belirtirler.

Denetçiler, Bakanlık veya kooperatif ortakları tarafından açıklanması istenilen hususlara cevap verilip verilmediği yönündeki incelemelerini raporlarında yer verirler. Kooperatif faaliyetlerinin daha etkin yürütülmesine yönelik teklifleri varsa onları da sunarlar.

Denetçiler, rapor düzenlemelerinden önce, tespit edilen bir aksaklığın düzeltildiğine dair bir beyanın kendilerine ulaştırılması durumunda, bu durumun doğruluğunu tahlil etmek suretiyle bulgunun ortadan kalktığı kanaatine varmaları halinde, bunun düzeltildiğine dair yargısına da raporlarında yer verebilirler.

2. Denetçilerin Rapor Hazırlarken Uymaları Gereken İlkeler:

Denetçilerin rapor düzenleme görevlerini aşağıda belirtilen ilkeler çerçevesinde yerine getirmeleri denetimin amacına varılması açısından uygun olacaktır:

1-Denetçi, raporun tam, doğru, objektif ve konunun müsaade ettiği ölçüde açık olmasına özen gösterir.

2-Denetçi, raporunda denetim amaçlarının tamamını karşılayan bilgilere yer vererek, araştırılan hususların doğru bir şekilde anlaşılmasını sağlayacak biçimde sunar.

3-Denetçi, raporun doğruluğunu, sunulan bulguların gerçekten var olmasıyla ve bu bulguların doğru bir şekilde ortaklara aktarılması ile temin eder. Denetim açısından önemli görülen işlemlerden bazılarının denetlenememesi durumunda denetçi bunu raporunda açıkça belirtir ve bu konuya ilişkin raporda herhangi bir yargıda bulunmaz.

4- Denetçi, raporunu ortakların raporda yer alan bulgulara dayanarak hareket edebilecekleri bir yaklaşımla sunar.

5-Denetçi, raporunu akıcı ve anlaşılır ifadeler kullanarak oluşturur. Raporda herhangi bir şeyi saklamayan, açık, yalın ve mümkün olduğunca teknik olmayan bir dil kullanır. Teknik terimlerin veya kısaltmaların kullanıldığı durumlarda, bu terimleri ayrıca açıklar ve kullanılan kısaltmalara ilişkin bilgilere raporda ayrı bir bölümde yer verir. Gereksiz detaylardan ve tekrarlardan kaçınır.

6-Denetçi raporda gerekli gördüğü yerlerde, konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamak amacıyla grafik, tablo ve resim gibi görsel araçlardan faydalanabilir.

3. Kooperatifin Defter ve Belgelerinin İnceleme Yeri ve Usulü:

Kooperatifler Kanunu’nda ya da Türk Ticaret Kanunu’nda kooperatifin defterlerinin nerede inceleneceğine ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır.

Bununla beraber uygulamada defter ve belgeler kooperatif merkezinde incelenmektedir. Bunun mümkün olmaması durumunda defter ve belgeler yöneticilerden tutanak ile teslim alınarak karşılıklı belirlenecek uygun bir yerde inceleme yapılabilir.

Denetçiler inceleme çalışmalarını bir sistem dahilinde yerine getirmeli ve bu çalışmalarda kanun, kooperatif ana sözleşmesi, genel kurul kararları ve iyiniyet esaslarını rehber edinmeli, kooperatifin tüm faaliyet ve çalışmalarını bu çerçevede değerlendirmelidir.

Yapılan incelemelerde, yerine göre şerh düşmek yerine göre tutanak düzenlemek suretiyle tespitlerini belgelendirmelidirler.

Yazışmalarını da imza karşılığı, iadeli taahhütlü mektupla ya da noter marifetiyle yerine getirmelidirler.

Böylelikle ileri sürecekleri hususları kanıtlayıcı belgeleri oluşturulmuş olacaklardır.

4. Kooperatiften Belge ve Bilgi İstenmesi:

Kooperatif yönetim kurulu üyeleri denetçilerin görevlerini yerine getirmeleri için istenilen her türlü defter, belge ve bilgiyi denetçilere vermek zorundadırlar (KK m.66, f.2).

Uygulamada denetçiler yönetim kurulu üyelerinden bunları sözlü olarak istemektedirler. Ancak bazı durumlarda bu istek yerine getirilmeyebilmektedir. Bu durumda, denetçilerin, kooperatifin defter ve belgeleri ile istedikleri bilgileri yukarıda anıldığı şekilde yazılı olarak ve bir zaman belirtmek suretiyle istemeleri yerinde olacaktır.

Buna rağmen, defter ve belgelerin verilmeyerek inceleme yaptırılmaması durumunda, durumu kanıtlayacak belgelere dayanarak yöneticiler hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunulması mümkündür (KK m.66, f.2; ek m.2/2).

Denetçilerin, inceleme yükümlülüğünü yerine getirmemeleri halinde cezai sorumluluklarının doğacağını unutmamaları gerekir (KK m.66; ek m.2/3).

5. Denetçilerin Sayısı Birden Fazla İse Çalışma Şekli:

Birden fazla olan denetçiler bir heyet teşkil ederler (KK m.98, TTK m.347,f.1)

Denetçilerin sayısının birden fazla olması halinde kendi aralarında iş bölümü yaparak çalışmaları mümkündür. Bu durumda denetçilerin tayin edecekleri zamanlarda bir araya gelerek incelemeleri hakkında bilgi alışverişinde bulunmaları yerinde olacaktır. Bu durum genel kurula sunacakları raporların daha verimli olmasında da faydalı olacaktır.

Öte yandan, denetçiler arasında görüş ayrılıkları ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda her denetçinin ayrı ayrı denetim yaparak rapor yazması mümkündür.

6. Denetçilerin Kooperatifle İş Yapma Yasağı:

Kooperatifler Kanunu’nda denetçilerin ortaklık işlemleri dışında kendileri veya başkası namına, bizzat veya dolaylı olarak kooperatifle kooperatif konusuna giren bir ticari muamelenin yapmalarını yasaklayan bir hüküm bulunmamaktadır.

Buna karşın, Türk Ticaret Kanunu’nun 347. maddesinin 3. fıkrasında, denetçilerin aynı zamanda kooperatifin memuru dahi olamayacakları hüküm altına alınmıştır.

Bu durumda, denetçilerin kooperatifle olan ilişkileri kanunlarda belirlenen denetleme, idare ve istisnai temsil işleriyle, kanun hükümlerine aykırı olmayacak şekilde hazırlanacak ana sözleşme ile tespit edilecek denetleme ve idare işleriyle sınırlı olacaktır.

Bununla birlikte, Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelere denetçilerin kooperatifin personeli olamayacakları; denetçilerin ortaklık işlemleri dışında kendi şahıslarını ilgilendiren hususlarda kooperatifle iş yapamayacakları yönünde hükümler konulmuştur.

Bu itibarla, denetçilerin kooperatifin ana sözleşmesini de göz önünde bulundurarak kooperatifle ortaklık işlemleri dışında bir iş ilişkisi içine girmemeleri ya da kooperatifin memuru olmamaları gerekmektedir.

Kooperatiflerde Denetim Kurulu üyeleri raporları ayrı ayrı yazabilir mi ?-MALİ MÜŞAVİR EVREN ÖZMEN

Yıllık bilanço ve sonuç hesaplarını inceleyerek bu husustaki görüşlerini, birlikte veya tek başına genel kurula raporla bildirmek

[email protected]

Hata: İletişim formu bulunamadı.

KOOPERATİF GENEL KURULLARINDA SÖZ ALMA VE DİVAN BAŞKANININ GÖREVLERİ

Görüşülmekte olan gündem maddesi üzerinde söz almak isteyen pay sahipleri veya diğer ilgililer durumu toplantı başkanlığına bildirirler. Başkanlık söz alacak kişileri genel kurula açıklar ve başvuru sırasına göre bu kişilere söz hakkı verir. Kendisine söz sırası gelen kişi, toplantı yerinde bulunmuyor ise söz hakkını kaybeder. Konuşmalar, bunun için ayrılan yerden, genel kurula hitaben yapılır. Kişiler kendi aralarında konuşma sıralarını değiştirebilirler. Konuşma süresinin sınırlandırılması halinde, sırası gelip konuşmasını yapan bir kişi, konuşma süresi dolduğu zaman, ancak kendinden sonra konuşacak ilk kişi konuşma hakkını verdiği takdirde konuşmasını, o kişinin konuşma süresi içinde tamamlamak koşuluyla sürdürebilir. Diğer bir biçimde konuşma süresi uzatılamaz.

 Toplantı başkanınca, görüşülen konular hakkında açıklamada bulunmak isteyen yönetim kurulu üyeleri ile denetçiye sıraya bakılmaksızın söz verilebilir.

Konuşmaların süresi, başkanın veya pay sahiplerinin önerisi üzerine, gündemin yoğunluğu, görüşülmesi gerekli konuların çokluğu, önemi ve söz almak isteyenlerin sayısına göre genel kurulca kararlaştırılır. Bu gibi durumlarda, genel kurul, önce konuşma süresinin sınırlanmasının gerekip gerekmeyeceğini ve sonra da sürenin ne olacağı konularında, ayrı ayrı oylamayla karar verir.

 Kanunun 1527 nci maddesi uyarınca genel kurula elektronik ortamda katılan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin görüş ve önerilerini iletmelerine ilişkin olarak anılan madde ve alt düzenlemelerde belirlenmiş usul ve esaslar uygulanır.

Hata: İletişim formu bulunamadı.

Kooperatiflerde Ortaklıktan çıkarılan kişilerin hakları nelerdir ?-Mali müşavir Evren ÖZMEN

Ortaklıktan  çıkan veya  çıkarılan  kişilerin  ortaklığı  ve ödediği  para miktarı  üzerinde herhangi bir anlaşmazlık yok ise, çıktığı yılı takip eden  ertesi yılın genel kurulunun  yapılmasını müteakip  bir ay içinde  gider payı düşülerek  kalan miktarının ilgiliye  iade edilmesi gerekmektedir.

4 Mayıs 2018 CUMA

Resmî Gazete

Sayı : 30411

YÖNETMELİK

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından:

ASANSÖR PERİYODİK KONTROL YÖNETMELİĞİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, asansörlerin periyodik kontrolüne ilişkin usul ve esaslar ile asansör periyodik kontrollerinde görev alacak olan A tipi muayene kuruluşlarının yetkilendirilmesi, yükümlülükleri ve denetimlerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 29/6/2016 tarihli ve 29757 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) kapsamında piyasaya arz edilen ve Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB)’nin yürürlüğe girmesinden önce monte edilmiş olan ve halen faal durumda bulunan asansörlerin periyodik kontrolleri ile asansörlerin periyodik kontrolünü yapmak üzere Bakanlık tarafından yetkilendirilen A tipi muayene kuruluşlarına ilişkin usul ve esasları kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 3/6/2011 tarihli ve 635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunu, 22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ve 10/6/1930 tarihli ve 1705 sayılı Ticarette Tağşişin Men’i ve İhracatın Murakabesi ve Korunması Hakkında Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Asansör: Belirli seviyelere hizmet veren, esnek olmayan ve yatayla 15 dereceden fazla açı yapan kılavuzlar boyunca hareket eden bir taşıyıcısı olan kaldırma tertibatını veya sabit bir seyir yolu üzerinde esnek olmayan kılavuzlar üzerinde olmasa da hareket eden kaldırma tertibatını,

b) Asansör monte eden: Asansörün tasarımından, imalatından, montajından ve piyasaya arzından sorumlu olan gerçek veya tüzel kişiyi,

c) A tipi muayene kuruluşu: TS EN ISO/IEC 17020 standardında tanımlanan diğer şartlar ile birlikte aynı standartta tanımlı muayene kuruluşu tiplerinden A tipi muayene kuruluşu olma şartlarını karşılayan ve asansörlerin periyodik kontrol/muayeneleri kapsamında akredite, Türkiye’de yerleşik özel kuruluş veya kamu kuruluşu niteliğindeki muayene kuruluşunu,

ç) Asansör yaptırıcısı: Asansörün monte edileceği binada/yapıda inşaat işini kendi adına yapan veya sözleşme ile devreden yapı sahibini veya asansörün monte edileceği mevcut binada bina sorumlusunu,

d) Bakanlık: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını,

e) Bina sorumlusu: Asansörün güvenli bir şekilde kullanımını sağlamak amacıyla düzenli olarak bakımını, periyodik kontrolünü ve onarımını yaptırmaktan sorumlu olan, binada/yapıda kat maliklerinin kendi aralarında seçeceği veya dışarıdan yetki vereceği kişiyi veya kat malikini veya maliklerini veya kamu binalarında/yapılarında sorumlu yetkiliyi veya ticari/hizmet amaçlı yapılarda sorumlu yetkiliyi,

f) Hizmet denetimi: Asansör monte edene veya onun yetkili servisine veya A tipi muayene kuruluşuna veya bina sorumlusuna yönelik Bakanlık tarafından yapılan denetimi,

g) İlgili idare: Belediyeleri veya belediye sınırları dışında kalan alanlardaki yapılar için il özel idarelerini,

ğ) Komisyon: 5393 sayılı Belediye Kanununun 15 inci maddesi ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 7 nci maddesi çerçevesinde Bakanlık tarafından oluşturulan ve bünyesinde; Bakanlık, Vilayetler Birliği, Türkiye Belediyeler Birliği, Türk Standardları Enstitüsü ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği temsilcilerini bulunduran grubu,

h) KEP: Kayıtlı Elektronik Posta adresini,

ı) KDV: Katma Değer Vergisini,

i) Mevcut asansör: 15/8/2004 tarihinden önce monte edilen ve halen kullanılmakta olan asansörü,

j) Periyodik kontrol: Asansörün güvenli kullanımı ve işletme yönünden uygun çalışıp çalışmadığına dair yaptırılacak olan muayeneyi,

k) TS EN 81 – 80 standardı: Asansörler – Yapım ve Montaj için Güvenlik Kuralları: Yolcu ve Yük Asansörleri için Özel Uygulamalar – Bölüm 80: Mevcut Yolcu ve Yük Asansörlerinin Güvenliğini Geliştirme Kurallarını,

l) TS EN ISO/IEC 17020 standardı: Çeşitli tipteki muayene kuruluşlarının çalıştırılmaları için genel kriterleri,

m) Takip kontrolü: Asansör periyodik kontrolünde belirlenen uygunsuzlukların giderilip giderilmediğine dair A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılan gözetim faaliyetini,

n) TÜRKAK: Türk Akreditasyon Kurumunu,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Yetkilendirme, Başvuru ve İdari Tedbirler

Yetkilendirme

MADDE 5 – (1) İlgili idare ile protokol imzalayacak olan A tipi muayene kuruluşu, yetki almak üzere Bakanlığa başvurur.

(2) Bu Yönetmelik şartlarını sağlayan A tipi muayene kuruluşu, Bakanlık Sanayi Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilir.

(3) Yetki akreditasyon süresi içinde devam eder, akreditasyon süresi sona eren A tipi muayene kuruluşunun yetkisi iptal edilir.

(4) Yetkilendirme, yetki süresi verilerek sonuçlandırılır.

(5) Yetkilendirme bilgisi ve süresi Bakanlık internet sitesinden kamuoyuna duyurulur.

(6) Yeni yetki süresinin belirlenmesi ve duyurulmasına ilişkin olarak devam eden yetkinin sona ereceği tarihten en az üç işgünü öncesinden, söz konusu yetki süresinin belirlenmesinde esas alınan akreditasyon sertifikasının Bakanlığa iletilmiş olması zorunludur. Yetki süresinin uzatılması için başvuru, Bakanlık tarafından oluşturulan elektronik başvuru sistemi üzerinden yapılır.

Başvuru

MADDE 6 – (1) Yetki almak isteyen A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılacak olan başvuru, Bakanlık tarafından oluşturulan elektronik başvuru sistemi üzerinden yapılır.

(2) Başvuru aşağıdaki bilgi ve belgeleri içerir:

a) MERSİS numarası.

b) Unvan ve adres.

c) Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi sureti veya kuruluş kanunu veya kuruluşuna dair resmi karar.

ç) Temsil ve ilzama yetkili şahısın orijinal imza sirküsü.

d) İnternet sitesi adresi ve yetkili şahısın e-posta adresi.

e) Akreditasyon belgesi.

f) Asansör periyodik kontrol faaliyetlerini kapsayan ve değeri en az 1.000.000 TL tutarında olan mesleki ve mali sorumluluk sigorta poliçesi.

g) Muayene personelinin adı ve soyadı, T.C. kimlik numarası, mesleği, tecrübe süresi, tam zamanlı/dış kaynaklı olma durumu ve yetkisini tanımlayan personel listesi.

ğ) Tam zamanlı olarak istihdam edilen muayene personelinin Sosyal Güvenlik Kurumu onaylı sigorta kayıtları.

h) Bağlı bulunduğu vergi dairesinin adı, adresi ve vergi kayıt numarası.

ı) İçişleri Bakanlığı Ulusal Adres Veri Tabanından Bakanlık vasıtasıyla alınan bilgilerin üçüncü taraflara aktarılmayacağına dair taahhütname.

i) Bakanlık veri tabanına uyumun sağlandığına dair taahhütname.

(3) Elektronik başvuru sisteminin kullanılmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlığın resmi internet sitesinden yayımlanır.

(4) A tipi muayene kuruluşunun asansörler için TS EN ISO/IEC 17020 standardına göre akreditasyonu, elektrik ve hidrolik tahrikli asansörlerin periyodik kontrolünü kapsar. Akreditasyon kapsamı yalnızca elektrik tahrikli veya hidrolik tahrikli asansörler olarak belirlenmiş olan A tipi muayene kuruluşu, Bakanlık tarafından yetkilendirilmez.

İdari tedbirler

MADDE 7 –- (1) Bu Yönetmeliğe aykırı hareket ettiği belirlenen A tipi muayene kuruluşuna Bakanlık tarafından gerekli idari tedbir/tedbirler uygulanır.

(2) Akreditasyonun TÜRKAK tarafından iptal edilmesi ve/veya mesleki ve mali sorumluluk sigortasının sürdürülememesi durumunda, A tipi muayene kuruluşunun yetkisi Bakanlık tarafından iptal edilir.

(3) Akreditasyonu TÜRKAK tarafından askıya alınan A tipi muayene kuruluşu tarafından altmış gün içerisinde gerekli önlemler alınmamış olması ve dolayısıyla A tipi muayene kuruluşunun sahip olduğu akreditasyonuna ilişkin askı halinin sürmesi durumunda, A tipi muayene kuruluşunun yetkisi Bakanlık tarafından iptal edilir. Ayrıca geçerli olan akreditasyon belgesini 5 inci maddenin altıncı fıkrasında belirtilen süre içerisinde Bakanlığa sunmayan A tipi muayene kuruluşunun yetkisi en az otuz gün askıya alınır.

(4) Muayene personeli, kontrol listesi, kontrol sayısı, ölçüm donanımı, rapor, bilgi etiketi, kontrol ücreti, takip kontrolü, asansör kimlik numarası, veri tabanı, verilerin Bakanlık ile paylaşımı, iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri, protokol duyurusu, bildirim ve tarama gibi bu Yönetmelikte belirlenmiş olan asgari şartların herhangi birini sağlamayan A tipi muayene kuruluşuna fiilin mahiyetine göre Bakanlık tarafından idari para cezası uygulanır ve/veya yetkisi askıya alınır veya yetkisi iptal edilir.

(5) Yetkisi iptal edilen A tipi muayene kuruluşu, yeniden yetki almak için 5 inci ve 6 ncı maddeler çerçevesinde Bakanlığa başvurabilir.

(6) Yetkilendirmeyi takip eden üç yıl içerisinde yetkisi Bakanlık tarafından iki defa iptal edilen A tipi muayene kuruluşunun beşinci fıkra gereğince yapacağı yetkilendirme başvurusu, ikinci iptal kararının alındığı tarih itibarıyla en az iki yıl boyunca kabul edilmez.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Periyodik Kontrol Dönemi ve Yaptırma Sorumluluğu, Periyodik Kontrol Esasları,

Periyodik Kontrol Ücretinin Belirlenmesi, Periyodik Kontrol Sonuçlarının

Değerlendirilmesi, Protokolün Yaptırılmasına İlişkin Tedbirler ve Komisyon

Periyodik kontrol dönemi ve yaptırma sorumluluğu

MADDE 8 – (1) Binada/yapıda sürekli olarak kullanılan asansörün periyodik kontrolü, yılda en az bir defa, Bakanlık tarafından yetkilendirilen ve ilgili idare ile protokol imzalayan A tipi muayene kuruluşuna yaptırılır.

(2) Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) kapsamında piyasaya arz edilen asansörün ilk periyodik kontrolü tescil aşamasından önce, asansör yaptırıcısının müracaatı üzerine en geç 15 gün içerisinde A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır. İlk periyodik kontrolün yaptırılmasına ve ücretinin ödenmesine dair sorumluluk, asansör yaptırıcısındadır.

(3) Bir sonraki periyodik kontrol tarihinin belirlenmesinde söz konusu takvim yılı içerisinde gerçekleştirilen periyodik kontrol tarihi esas alınır.

(4) Periyodik kontrolün yaptırılmasına dair yükümlülük ilgili idare ve bina sorumlusuna aittir.

Periyodik kontrol esasları

MADDE 9 – (1) İlgili idare kendi sorumluluk alanı içerisinde bulunan asansörlerin periyodik kontrolü için Bakanlık tarafından yetkilendirilen A tipi muayene kuruluşlarından bir tanesi ile protokol imzalar. Ayrıca A tipi muayene kuruluşu olarak akredite olan ilgili idare, bu Yönetmelikte belirtilen kriterleri sağlaması, Bakanlıkça yetkilendirilmesi ve ilgili idare ile protokol imzalaması durumunda periyodik kontrol yapar.

(2) İlgili idare ile protokol imzalayacak olan A tipi muayene kuruluşu, TÜRKAK tarafından akredite edilir. Akreditasyon belgesinin kapsamını tanımlayan muayene alanı, muayene türü ve standart veya şartname bölümlerinde, ulusal mevzuata ve ulusal mevzuatın gerekliliklerine uygun atıf yapılması zorunludur.

(3) İlgili idare, protokol aşamasında A tipi muayene kuruluşunun yeterliliğini değerlendirirken, sahip olduğu akreditasyonun kapsamı, periyodik kontrol ve muayene konularını içerecek şekilde düzenlenmiş olan mesleki ve mali sorumluluk sigortasının uygunluğu, bünyesinde tam zamanlı olarak çalıştırdığı teknik yönetici ve muayene elemanı sayısı, periyodik kontrol ücreti ve periyodik kontrolde kullanılmak üzere hazır halde tutulan teçhizatın durumu gibi kriterleri göz önünde bulundurur.

(4) Yapılan değerlendirme neticesinde belirlenen A tipi muayene kuruluşu ile ilgili idare arasında protokol imzalanır ve ilgili idare tarafından kamuoyuna duyurulur.

(5) İlgili idare, bu Yönetmeliğe uygun olacak şekilde belirleyeceği A tipi muayene kuruluşu ile en az dört yıllık protokol yapar. Bu süre zarfında söz konusu protokolün taraflarca feshedilmesi durumunda, ilgili taraf bu bilgiyi posta yoluyla iadeli taahhütlü veya KEP yolu ile diğer tarafa iletir.

(6) A tipi muayene kuruluşu, sahip olduğu akreditasyon ile mesleki ve mali sorumluluk sigortasının sürekliliğini yetki süresi boyunca sağlar.

(7) Güvensiz veya kusurlu olarak tanımlanan asansörün birinci takip kontrolünde A tipi muayene kuruluşunca bina sorumlusundan ayrıca ücret talep edilemez. Sonraki takip kontrollerinden ücret alınıp alınmayacağına dair esaslar, ilgili idare ile A tipi muayene kuruluşu arasında yapılacak olan protokol ile belirlenir.

(8) İlgili idarenin bir başka A tipi muayene kuruluşu ile protokol imzalaması durumunda, protokolden önce gerçekleştirilen periyodik kontrolün sonucuna ilişkin birinci takip kontrolü, söz konusu periyodik kontrolü gerçekleştiren ve protokolü sona eren A tipi muayene kuruluşu tarafından gerçekleştirilir.

(9) Bakanlık tarafından A tipi muayene kuruluşunun yetkisinin iptal edilmesi durumunda ise takip kontrolü, ilgili idare ile protokol imzalayan A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır. Bu durumda takip kontrolünden ayrıca ücret alınıp alınmayacağına dair esaslar ile ücret alınacaksa miktarına ilişkin detaylar, ilgili idare ile A tipi muayene kuruluşu arasında yapılacak olan protokol ile belirlenir. Belirlenecek olan takip kontrol ücreti, periyodik kontrol ücretinden fazla olamaz.

(10) Tescil öncesi ilk periyodik kontrol ilgili uyumlaştırılmış standardında veya buna karşılık gelen uyumlaştırılmış Türk standardında yer alan asansörün hizmete alınmadan önce muayene ve deneyler bölümünde öngörülen yükte ve hızda gerçekleştirilir. Bu aşamada kullanılacak olan yük, asansör monte eden tarafından temin edilir.

(11) Periyodik kontrol, asansörün bakımını üstlenen asansör monte edenin veya onun yetkili servisinin nezaretinde gerçekleştirilir. Periyodik kontrole nezaret edecek olan kişinin teknik bakım personeli olması ve periyodik kontrolde A tipi muayene kuruluşu ile işbirliği yapması asansör monte eden veya onun yetkili servisi tarafından sağlanır. Takip kontrolüne ise asansörün bakımını üstlenen asansör monte eden veya onun yetkili servisi veya periyodik kontrol raporuna göre söz konusu uygunsuzlukları gidermek adına sadece bu iş için bina sorumlusu ile sözleşme imzalayan asansör monte eden veya onun yetkili servisi nezaret eder.

(12) Periyodik kontrole nezaret eden asansör monte eden veya onun yetkili servisinin ilgili mevzuatta belirtilen kriterleri sağlamadığının ve/veya bina sorumlusu ile asansör monte eden veya onun yetkili servisi arasında bakım sözleşmesi imzalanmamış olduğunun belirlenmesi durumunda, denetim için asansörün bulunduğu ildeki Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğüne gerekli bildirim A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır. Bina sorumlusu ile bakım sözleşmesi imzalayan asansör monte eden veya onun yetkili servisine ait TSE Hizmet Yeterlilik Belgesinin bulunmaması veya söz konusu belgenin geçerlilik süresinin dolmuş olması A tipi muayene kuruluşu tarafından periyodik kontrol yapılmasına engel teşkil etmez.

(13) Periyodik kontrol aşamasında asansörde oluşabilecek hasarların tazmini, A tipi muayene kuruluşunun mesleki ve mali sorumluluk sigortasından karşılanır.

(14) A tipi muayene kuruluşu, tanzim ettiği periyodik kontrol raporunu ilgili idareye, asansör monte edene veya onun yetkili servisine ve bina sorumlusuna iletir. Bu rapor, A tipi muayene kuruluşu, ilgili idare, asansör monte eden veya onun yetkili servisi ve bina sorumlusunca muhafaza edilir.

(15) Asansör monte eden veya onun yetkili servisi, binalarda/yapılarda aylık bakımını yaptığı asansörlerin kimlik numaralarını ve adreslerini içeren bilgileri elektronik olarak liste halinde her yıl Ocak ayı sonuna kadar ilgili idareye iletir. İlgili idare, bu bilgileri periyodik kontrol için protokol imzaladığı A tipi muayene kuruluşu ile paylaşır.

(16) Asansörde meydana gelecek bir kaza sonrasında bina sorumlusunca periyodik kontrolün tekrar edilmesi sağlanır.

(17) Periyodik kontrol, ilgili idarenin protokol yaptığı A tipi muayene kuruluşu tarafından bina sorumlusunun talebi üzerine veya resen yapılır.

Periyodik kontrol ücretinin belirlenmesi

MADDE 10 – (1) Periyodik kontrol ücretinin hesaplanmasında esas alınacak olan fiyat, Komisyon kararı doğrultusunda EK-1’de belirtilen taban ve tavan fiyat aralığına göre ilgili idarenin karar organı tarafından belirlenir.

(2) Bir sonraki yıl için geçerli sayılacak olan taban ve tavan fiyatları, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca o yıl tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranı kadar takip eden yılın Ocak ayı itibarıyla arttırılır ve Bakanlık tarafından ilan edilir.

(3) Periyodik kontrol ücreti, ilgili idare karar organı tarafından belirlenen fiyatın ilgili idare payı ile birlikte KDV hariç toplamına eşittir.

Periyodik kontrol sonuçlarının değerlendirilmesi

MADDE 11 – (1) Periyodik kontrol sonuçları kusursuz, hafif kusurlu, kusurlu ve güvensiz olmak üzere dört grupta değerlendirilir.

(2) Kusursuz olarak tanımlanan asansöre, ilgili idare adına periyodik kontrolü yapan A tipi muayene kuruluşu tarafından yeşil renkli bilgi etiketi iliştirilir.

(3) Hafif kusurlu olarak tanımlanan asansöre, ilgili idare adına periyodik kontrolü yapan A tipi muayene kuruluşu tarafından mavi renkli bilgi etiketi iliştirilir.

(4) Kusurlu olarak tanımlanan asansöre, ilgili idare adına periyodik kontrolü yapan A tipi muayene kuruluşu tarafından sarı renkli bilgi etiketi iliştirilir.

(5) Güvensiz olarak tanımlanan asansöre, ilgili idare adına periyodik kontrolü yapan A tipi muayene kuruluşu tarafından kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilir.

(6) Kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilen ve güvensiz olarak tanımlanan asansörün kullanımına bina sorumlusu tarafından izin verilmez. Bu asansörün en fazla altmış gün içerisinde güvenli hale getirilmesi bina sorumlusunca sağlanır. Bu süre sonunda, A tipi muayene kuruluşu tarafından takip kontrolü yapılır. Takip kontrolü neticesinde güvenli hale getirilmediği belirlenen asansör, ilgili idare tarafından ana besleme sisteminden elektriğinin kesilerek mühürlenmesi yoluyla hizmetten men edilir. Söz konusu mühürleme işleminde ilgili idare tarafından EK-2’deki formata uygun tutanak üç nüsha olarak düzenlenir ve birer nüshası A tipi muayene kuruluşu ile bina sorumlusuna iletilir.

(7) Güvensiz olarak tanımlanan asansörün altıncı fıkrada belirtilen süre içerisinde güvenli hale getirilmeden kullandırılmasından doğabilecek can ve mal kaybından bina sorumlusu mesuldür.

(8) Sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansördeki uygunsuzlukların en fazla yüz yirmi gün içerisinde giderilmesi bina sorumlusunca sağlanır. Bu süre sonunda, A tipi muayene kuruluşu tarafından takip kontrolü yapılır. Takip kontrolü neticesinde güvenli hale getirilmediği belirlenen asansör, ilgili idare tarafından ana besleme sisteminden elektriğinin kesilerek mühürlenmesi yoluyla hizmetten men edilir.

(9) İlgili idare tarafından ana besleme sisteminden elektriğinin kesilerek mühürlenmesi yoluyla hizmetten men edilen asansörün güvenli hale getirilmesine yönelik düzeltme işleminin başlatılabilmesi için bina sorumlusu tarafından ilgili idareye ve işlem sonrası gerekli takip kontrolü için A tipi muayene kuruluşuna başvurulur. İlgili idare bu zaman zarfında asansörün kullandırılmayacağına dair bina sorumlusundan yazılı taahhüt alır ve söz konusu düzeltme işlemi için gerekli izin süreci EK-3’teki formata uygun mühür bozma tutanağı ile başlatılır. Söz konusu mühür bozma tutanağı üç nüsha olarak düzenlenir ve birer nüshası A tipi muayene kuruluşu ile bina sorumlusuna iletilir. Mühür bozma tutanağı bir defaya mahsus düzenlenir ve bu tutanakta öngörülen düzeltme süresi kırk beş işgününden fazla olamaz. Mühür bozma tutanağında belirtilen süre içerisinde asansörün düzeltme işleminin tamamlanabilmesine ilişkin yükümlülükler, bina sorumlusu ile asansör monte eden veya onun yetkili servisi arasında yapılacak sözleşme ile belirlenir. Bu süre zarfında taraflar arasındaki mali sorumluluklar hariç asansörün güvenli hale getirilebilmesine ilişkin sözleşmede belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen taraf sorumlu tutulur ve Bakanlık tarafından idari para cezası uygulanır.

(10) Mavi renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansörde belirlenen uygunsuzlukların bir sonraki periyodik kontrole kadar giderilmesi bina sorumlusunca sağlanır.

Protokolün yaptırılmasına ilişkin tedbirler

MADDE 12 – (1) İlgili idarenin herhangi bir A tipi muayene kuruluşu ile protokol yapmaması veya yapamaması durumunda, Bakanlık gerekli tedbiri alır.

(2) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen durumda, ilgili idareye en yakın yerde periyodik kontrol faaliyetlerini sürdüren, yeterli teknik donanıma ve personele sahip olan A tipi muayene kuruluşunun ilgili idare ile protokol yaparak görevlendirilmesi Bakanlık Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü tarafından sağlanır.

(3) Yetkisi Bakanlık tarafından bu Yönetmeliğin 7 nci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarına göre askıya alınan A tipi muayene kuruluşunun protokol imzaladığı ilgili idare sınırları dahilinde talepleri karşılamak üzere tescil öncesi ilk periyodik kontrol, periyodik kontrol ve takip kontrolleri için söz konusu ilgili idare ile bir başka A tipi muayene kuruluşu arasında geçici protokol yapılır. Bu protokol askı süresi boyunca geçerlidir. İlgili idare tarafından geçici protokol yapılmaması veya yapılamaması durumunda bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen usul ile geçici görevlendirme Bakanlık tarafından sağlanır.

Komisyon

MADDE 13 – (1) Bu Yönetmelik usul ve esasları komisyon tarafından belirlenir.

(2) Komisyon, aşağıdaki üyelerden oluşur:

a) Bakanlık Sanayi Genel Müdürlüğünü temsilen bir üye,

b) Bakanlık Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğünü temsilen bir üye,

c) Türk Standardları Enstitüsünü temsilen bir üye,

ç) TMMOB Makina Mühendisleri Odasını temsilen bir üye,

d) TMMOB Elektrik Mühendisleri Odasını temsilen bir üye,

e) Türkiye Belediyeler Birliğini temsilen bir üye,

f) Vilayetler Birliğini temsilen bir üye.

(3) Komisyonun çalışma usul ve esasları aşağıda belirtilmiştir:

a) Komisyon Bakanlık Müsteşarlık Makamından alınacak olur neticesinde Bakanlığın daveti üzerine çalışmalarını yürütür.

b) Komisyon, üye tam sayısı ile toplanır ve oy çokluğu ile karar alır.

c) Komisyon başkanlığı, Bakanlık Sanayi Genel Müdürü ya da onun yetkilendireceği Daire Başkanı tarafından yapılır.

ç) Komisyonun sekreterlik hizmetleri, Bakanlık Sanayi Genel Müdürlüğü tarafından yürütülür.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Yetkilendirilen A Tipi Muayene Kuruluşunun Yükümlülükleri

Protokol

MADDE 14 – (1) Bu Yönetmeliğe uygun olacak şekilde Bakanlık tarafından yetkilendirilen A tipi muayene kuruluşu, ilgili idare ile protokol yapar. Protokol, imza sirküsü Bakanlığa sunulan ve A tipi muayene kuruluşu adına yasal olarak temsil ve ilzama yetkili olan kişi/kişiler veya kamu kurumu statüsündeki kuruluşlarda ise resmi olarak yetki devri yapılan kişi/kişiler tarafından imzalanır.

(2) İlgili idarenin Bakanlık tarafından yetkilendirilen herhangi bir A tipi muayene kuruluşu ile protokol yapmaması veya yapamaması durumunda, ilgili idarenin bulunduğu bölgede faaliyetlerini sürdürebilecek olan yeterli teknik donanıma ve personele sahip herhangi bir A tipi muayene kuruluşunun söz konusu ilgili idare ile protokol yaparak görevlendirilmesi Bakanlık Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü tarafından sağlanır.

(3) A tipi muayene kuruluşu tarafından, protokol imzalanan ilgili idarenin adı, protokol tarihi ve protokol süresine ilişkin bilgileri en güncel hali ile kendi internet sitesinin ana sayfasından kamuoyuna duyurulur.

(4) Yetkisi iptal edilen A tipi muayene kuruluşuna dair bilgi Bakanlık internet sayfasından kamuoyuna duyurulur. Ayrıca Bakanlık bu bilgiyi yazılı olarak ilgili idareye iletir ve yetkisi iptal edilen kuruluşun yapmış olduğu protokol ilgili idare tarafından tek taraflı olarak feshedilir.

Muayene personeli

MADDE 15 – (1) A tipi muayene kuruluşu, asansör periyodik kontrollerinde görevlendirmek üzere gerekli yetkinliğe ve tecrübeye sahip yeterli sayıda teknik yöneticiyi ve muayene elemanını bünyesinde bulundurmak zorundadır.

(2) A tipi muayene kuruluşu yetki süresi içerisinde en az bir teknik yöneticiyi ve en az beş muayene elemanından oluşan personeli tam zamanlı olarak istihdam eder. Tam zamanlı olarak istihdam edilmesi zorunlu olan personel, bir başka A tipi muayene kuruluşunca veya farklı bir işveren tarafından eşzamanlı olarak sigortalı istihdam edilemez. Birinci cümlede belirtilen personel yeter sayısının A tipi muayene kuruluşu tarafından sürekliliğinin sağlanması zorunludur. A tipi muayene kuruluşu iş sözleşmesi feshedilen personelin yerine, söz konusu sözleşmenin feshedildiği tarih itibarıyla yirmi işgünü içerisinde yeni personeli tam zamanlı olarak istihdam etmek zorundadır.

(3) Teknik yöneticinin, makina veya elektrik veya elektronik veya elektrik-elektronik veya elektronik ve haberleşme veya mekatronik alanlarında mühendislik/teknoloji fakültelerinin birinde yükseköğrenimini tamamlamış olması, konu ile ilgili olarak en az üç yıllık muayene ve/veya sektör tecrübesinin bulunması ve tam zamanlı olarak istihdam edilmesi gerekir.

(4) Muayene elemanının makina veya elektrik veya elektronik veya elektrik-elektronik veya elektronik ve haberleşme veya mekatronik alanlarında mühendislik/teknoloji fakültelerinden birinde yükseköğrenimini tamamlamış olması gerekir. İlk kez muayene elemanı olarak görevlendirilecek olan adayın en az 100 adet asansörün periyodik kontrolüne katılım şartını sağlaması zorunludur.

(5) Muayene elemanının ilgili meslek odaları veya bu kapsamda TS EN ISO/IEC 17024 standardına göre akredite olan personel belgelendirme kuruluşlarınca belgelendirilmesi zorunludur. Söz konusu belge beş yılda bir yenilenir. Belgesi bulunmayan veya belgesi geçerli olmayan muayene elemanı, A tipi muayene kuruluşu tarafından periyodik kontrolde görevlendirilemez.

(6) A tipi muayene kuruluşu protokol imzaladığı ilgili idare sayısı ve buna bağlı olarak ilgili idare sınırları içerisindeki asansör sayısı dikkate alınarak, aralığı EK-4’te belirlenmiş olan en az sayıdaki muayene personelini atama yazısı ile birlikte asansör periyodik kontrolünde görevlendirir.

(7) Mevcut işgücünün iş yükünü karşılamadığı durumlarda sözleşme ile görevlendirilecek olan dış kaynaklı muayene elemanı tam gün sigortalı olarak çalıştırılır. Dış kaynaklı muayene elemanı sözleşme süresi boyunca sadece bir A tipi muayene kuruluşuna hizmet verir. Aksi bir durumda sorumluluk, A tipi muayene kuruluşundadır.

(8) A tipi muayene kuruluşu, asansör periyodik kontrolünde görevlendireceği muayene personeline tanıtıcı kimlik belgesi düzenler ve periyodik kontrol aşamasında amacına uygun olarak kullanmasını sağlar.

(9) Asansör periyodik kontrolüne iştirak eden muayene personeli için iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda A tipi muayene kuruluşu tarafından alınır.

(10) A tipi muayene kuruluşu genel müdür, genel müdür yardımcısı ve yönetim kurulu üyelerini, teknik yönetici ve/veya muayene elemanı olarak görevlendiremez.

Uygulamaya ilişkin esaslar

MADDE 16 – (1) Binada/yapıda sürekli olarak kullanılan asansörün periyodik kontrolü, A tipi muayene kuruluşu tarafından yılda en az bir defa yapılır.

(2) Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) kapsamında piyasaya arz edilen asansörün ilk periyodik kontrolü tescil aşamasından önce ilgili idare ile protokol imzalayan A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır. Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) kapsamında henüz piyasaya arz edilmeyen asansörün tescil öncesi ilk periyodik kontrolü A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılmaz.

(3) Bir sonraki periyodik kontrol tarihinin belirlenmesinde söz konusu takvim yılı içerisinde gerçekleştirilen periyodik kontrol tarihi A tipi muayene kuruluşunca esas alınır.

(4) Asansörlerin periyodik kontrolü, EK-5 veya EK-6’da yer alan kontrol listeleri A tipi muayene kuruluşunca esas alınarak yapılır.

(5) Periyodik kontrol neticesinde EK-7’de yer alan formata uygun rapor A tipi muayene kuruluşunca düzenlenir.

(6) Periyodik kontrol neticesinde EK-8’de yer alan formata uygun bilgi etiketi A tipi muayene kuruluşunca asansöre iliştirilir.

(7) Periyodik kontrol, bina sorumlusunun talebi üzerine veya resen A tipi muayene kuruluşunca yapılır.

(8) Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) kapsamında onaylanmış kuruluş yetkisi de bulunan A tipi muayene kuruluşu, asansörün uygunluk değerlendirmesinde görevlendirmiş olduğu personeli, söz konusu asansörün periyodik kontrolünde muayene elemanı olarak görevlendiremez.

(9) Periyodik kontrol tarihi, bina sorumlusuna ve/veya asansör monte edene veya onun yetkili servisine, kontrol tarihinden en az üç gün önce kısa mesaj veya elektronik posta yoluyla A tipi muayene kuruluşunca bildirilir.

(10) 15/8/2004 tarihinden önce monte edilen asansörde beyan yükü ve/veya beyan hızı ve/veya seyir mesafesinde değişiklik yapılması halinde, bu asansörün periyodik kontrolünde TS EN 81-80 standardı gereklilikleri A tipi muayene kuruluşunca aranır.

(11) 15/8/2004 ile 1/9/2017 tarihleri arasında piyasaya arz edilen asansörde beyan yükü ve/veya beyan hızı ve/veya seyir mesafesinde değişiklik yapılması halinde, bu asansörün periyodik kontrolünde piyasaya arz edildiği tarihte yürürlükte bulunan uyumlaştırılmış standart gereklilikleri A tipi muayene kuruluşunca aranır.

(12) A tipi muayene kuruluşu, periyodik kontrolde asansörler için ulusal imar mevzuatında belirtilen gereklilikleri de esas alır.

Kontrol listeleri

MADDE 17 – (1) Asansör periyodik kontrolünde, EK-5 veya EK-6’da yer alan kontrol listeleri A tipi muayene kuruluşunca kullanılır.

(2) Muayene elemanları için birinci fıkrada belirtilen kontrol listeleri kapsamında uygulamaya ilişkin talimat A tipi muayene kuruluşunca hazırlanır ve muayene elemanlarının erişimi sağlanır.

(3) Muayene elemanlarının kontrol listelerine tam ve doğru bilgi girmeleri A tipi muayene kuruluşunca sağlanır.

Kontrol sayısı

MADDE 18 – (1) Muayene elemanı, bir tam gün içerisinde en fazla beş adet asansörün periyodik kontrolünü yapar.

(2) Muayene elemanı, bir tam gün içerisinde en fazla on adet asansörün takip kontrolünü yapar.

(3) Muayene elemanı, bir tam gün içerisinde birinci fıkrada belirlenmiş olan miktardaki periyodik kontrol sayısı üzerinden gün içerisinde tamamlayamadığı periyodik kontrol sayısının en fazla iki katı kadar miktarda takip kontrolü yapar.

(4) Muayene elemanı, bir tam gün içerisinde en fazla iki adet asansörün tescil öncesi ilk periyodik kontrolünü yapar. Söz konusu muayene elemanına ilave periyodik kontrol ve/veya takip kontrolü yaptırılamaz. Ancak bir işgünü içerisinde en fazla üç adet asansörün tescil öncesi ilk periyodik kontrolü, söz konusu asansörlerin aynı mahallede bulunması halinde yapılır.

Teçhizat

MADDE 19 – (1) Muayene elemanının gerekli olan ölçüm donanımı ile birlikte asansör periyodik kontrolüne iştirak etmesi A tipi muayene kuruluşunca sağlanır.

(2) Aşağıda listelenmiş olan ölçüm donanımının tamamı, asansör periyodik kontrolünde kullanılmak üzere her bir muayene elemanına A tipi muayene kuruluşunca zimmet edilir:

a) Lüksmetre,

b) Takometre,

c) Pensampermetre/Pensmultimetre,

ç) Kuvvet ölçer,

d) Şeritmetre,

e) Kumpas,

f) Üçgen anahtar,

g) Alçak gerilim dedektörü ve el feneri,

ğ) Kişisel koruyucu donanımlar,

h) Küresel yer belirleme sistemine uyumlu ve Bakanlık web servislerine veri gönderebilecek özellikte tablet veya benzeri mobil elektronik cihaz.

Kontrol raporu

MADDE 20 – (1) Rapor, EK-7’de yer alan içeriğe uygun olacak şekilde periyodik kontrolün tamamlandığı tarihte muayene elemanı tarafından tanzim edilir ve aynı tarihte teknik yönetici onayına sunulur.

(2) Rapor, elektronik ortamda online olarak oluşturulur.

(3) Rapor, periyodik kontrol tarihini takip eden en geç üç işgünü içerisinde sorumlu teknik yönetici tarafından onaylanır.

(4) Güvensiz veya kusurlu olarak tanımlanan asansöre ait rapor; onaylandığı tarihi takip eden işgününde ilgili idareye, asansör monte edene veya onun yetkili servisine ve bina sorumlusuna A tipi muayene kuruluşunca iletilir.

(5) Hafif kusurlu veya kusursuz olarak tanımlanan asansöre ait rapor, onaylandığı tarihten itibaren en geç üç işgünü içerisinde asansör monte edene veya onun yetkili servisine ve bina sorumlusuna A tipi muayene kuruluşunca iletilir.

(6) Bina sorumlusunun atanmadığı veya atanamadığı durumlarda rapor bütün kat maliklerine veya kat malikinin/maliklerinin bağlı bulunduğu muhtarlığa A tipi muayene kuruluşunca iletilir.

(7) Rapor, A tipi muayene kuruluşu tarafından posta, elektronik posta, elden teslim veya kısa mesaj ile bilgilendirmek suretiyle kendi internet sitesinden ilgili taraflara erişim sağlanarak iletilir. İletime dair bütün bilgiler Bakanlığa ispatlanmak üzere dokümante edilir ve en az iki yıl saklanır.

Asansör kimlik numarası

MADDE 21 – (1) Periyodik kontrole tabi tutulacak olan her asansör için bir defaya mahsus asansör kimlik numarası periyodik kontrol aşamasından önce A tipi muayene kuruluşunca oluşturulur.

(2) Asansör kimlik numarası için İçişleri Bakanlığı tarafından kullanılan Ulusal Adres Veri Tabanında binalara/yapılara verilen bina numarası A tipi muayene kuruluşunca esas alınır. Binada/yapıda birden fazla asansör bulunması durumunda, her bir asansöre bina/yapı içindeki toplam asansör sayısına göre verilen sıra numarası bina numarasına ilave edilerek EK-9’da yer alan içeriğe uygun asansör kimlik numarası oluşturulur ve alüminyum esaslı yapıştırma etiket şeklinde tanımlanır.

(3) Etiket; 85×50 mm boyutlarında, asansör kimlik numarasını oluşturan rakamlar ise Arial yazı tipinde, 28 karakter boyutunda, gri zemin üzerine siyah renkli yazılarak hazırlanır ve asansörün periyodik kontrolünde, asansör kabininin içerisinde kumanda butonu hizasında kabin tabanından en az 160 cm yüksekliğe kolayca sökülemeyecek şekilde A tipi muayene kuruluşunca iliştirilir. Kabin kumanda panelinde asansör kimlik numarasının bulunması durumunda ayrıca etiket iliştirilmez.

(4) Asansör kimlik numarasının oluşumunda kullanılacak olan bina numarasına Bakanlık üzerinden erişim sağlanır.

Bilgi etiketi

MADDE 22 – (1) EK-8’de yer alan içeriğe uygun olacak şekilde yeşil veya mavi veya sarı veya kırmızı renkli zemin üzerine gerekli açıklamaların siyah renkli olarak yapıldığı, en az 16×8 cm boyutunda ve çıkartma kuşe etiket şeklinde hazırlanmış olan bilgi etiketi periyodik kontrolü yapılan her asansöre A tipi muayene kuruluşunca iliştirilir.

(2) Bilgi etiketi, kabin içerisindeki kullanıcıların rahatlıkla görebileceği bir şekilde kumanda panelinin etrafında en uygun yere ve ana durakta yer alan dış çağrı kumanda panelinin yanına veya durak kapısı kasasının üzerine A tipi muayene kuruluşunca iliştirilir.

(3) Kırmızı renkli bilgi etiketi, güvensiz asansöre iliştirilir.

(4) Sarı renkli bilgi etiketi, kusurlu asansöre iliştirilir.

(5) Mavi renkli bilgi etiketi, hafif kusurlu asansöre iliştirilir.

(6) Yeşil renkli bilgi etiketi, uygun asansöre iliştirilir.

(7) Üçüncü taraf kişi/kişilerin bilgi etiketini sahte olarak düzenlemesine veya amacına uygun olmayacak şekilde kullanılmasına karşı kare olarak basılabilen iki boyutlu barkodun, harflerden ve sayılardan oluşturulan doğrulama kodunun veya benzeri çözümlerin bilgi etiketi içerisinde belirtilen doğrulama alanında yer alması A tipi muayene kuruluşunca sağlanır. A tipi muayene kuruluşu sahte bilgi etiketi düzenlediğini ve bu etiketi asansöre iliştirdiğini tespit ettiği kişiyi/kişileri yetkili makamlara ihbar eder.

Periyodik kontrol ücretinin tahsili

MADDE 23 – (1) Periyodik kontrol ücreti, bina sorumlusundan KDV dahil olarak A tipi muayene kuruluşunca tahsil edilir.

(2) Tescil öncesi ilk periyodik kontrol ücreti ise asansör yaptırıcısından periyodik kontrol ücretinin üç katı olacak şekilde KDV dahil olarak A tipi muayene kuruluşunca tahsil edilir.

(3) İlgili idare tarafından talep edilmesi ve protokolde belirtilmesi durumunda EK-1’de yer alan taban ve tavan fiyat aralığında ilgili idarece belirlenen fiyatın azami % 10’unu protokol yapılan ilgili idareye A tipi muayene kuruluşunca aktarılır.

Takip kontrolü

MADDE 24 – (1) Kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan güvensiz asansöre yönelik takip kontrolü, periyodik kontrol raporunun ilgili idareye, bina sorumlusuna ve asansör monte edene veya onun yetkili servisine iletildiği tarihten itibaren altmış gün sonra A tipi muayene kuruluşunca yapılır.

(2) Sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan kusurlu asansöre yönelik takip kontrolü, periyodik kontrol raporunun ilgili idareye, bina sorumlusuna ve asansör monte edene veya onun yetkili servisine iletildiği tarihten itibaren yüz yirmi gün sonra A tipi muayene kuruluşunca yapılır.

(3) Kırmızı veya sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansörde, bina sorumlusunun takip kontrolüne ilişkin talebine öncelik verilir.

(4) Kırmızı veya sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansörde yapılacak takip kontrolünde mümkün olduğunca söz konusu asansörün son periyodik kontrolünü gerçekleştiren muayene elemanının görevlendirilmesi sağlanır.

(5) Kırmızı veya sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansörün birinci takip kontrolünde bina sorumlusundan ayrıca ücret talep edilemez. Bina sorumlusu ve/veya sözleşme yapılan asansör monte eden veya onun yetkili servisinden kaynaklanan gecikmeler nedeniyle gerçekleştirilecek olan ikinci veya sonraki takip kontrollerinden ayrıca ücret alınıp alınmayacağına dair esaslar ile ücret alınacaksa miktarına ilişkin detaylar ilgili idare ile A tipi muayene kuruluşu arasında yapılacak olan protokol ile belirlenir. Takip kontrol ücreti, periyodik kontrol ücretinden fazla olamaz.

(6) İlgili idarenin bir başka A tipi muayene kuruluşu ile protokol imzalaması durumunda, protokolden önce gerçekleştirilen periyodik kontrolün sonucuna ilişkin birinci takip kontrolü, söz konusu periyodik kontrolü gerçekleştiren ve protokolü sona eren A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır.

(7) Bakanlık tarafından A tipi muayene kuruluşunun yetkisinin iptal edilmesi durumunda ise takip kontrolü, ilgili idare ile protokol imzalayan A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır. Bu durumda takip kontrolünden ayrıca ücret alınıp alınmayacağına dair esaslar, ilgili idare ile A tipi muayene kuruluşu arasında yapılacak olan protokol ile belirlenir.

(8) Takip kontrolü tarihinin belirlenmesinde periyodik kontrol raporunun ilgili taraflara iletilmek üzere gerekli işlemin başlatıldığı tarih A tipi muayene kuruluşunca esas alınır.

(9) Takip kontrolü neticesinde EK-7’de yer alan formata uygun rapor, kontrol tarihinde düzenlenir ve üç işgünü içerisinde onaylanır. Tescil öncesi ilk periyodik kontrol hariç, bilgi etiketi durumunda herhangi bir değişiklik olmayan asansöre ait olan rapor bilgileri onaylandığı gün ilgili idareye A tipi muayene kuruluşunca iletilir.

Mevcut asansörün güvenlik seviyesinin belirlenmesi

MADDE 25 – (1) Periyodik kontrolde mevcut asansörün güvenlik seviyesinin belirlenebilmesi için TS EN 81-80 standardında belirtilen tehlikeli durumlar A tipi muayene kuruluşunca esas alınır.

(2) 1/1/1950 tarihinden önce monte edilen, tarihsel dokusu bulunan ve halen kullanılmakta olan mevcut asansörün güvenlik seviyesi iyi mühendislik uygulamaları kapsamında belirlenir.

Güvensiz veya kusurlu olduğu tespit edilen asansörlerin bildirimi

MADDE 26 – (1) Güvensizlikten dolayı kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansörün kullandırılmaması ve altmış gün içerisinde güvenli hale getirilmesinin sağlanmasına dair bilgi, ilgili idare adına bina sorumlusuna A tipi muayene kuruluşunca iletilir.

(2) Kusurlu olarak tanımlanan ve sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansörün yüz yirmi gün içerisinde güvenli hale getirilmesinin sağlanmasına dair bilgi, ilgili idare adına bina sorumlusuna A tipi muayene kuruluşunca iletilir.

(3) Kırmızı veya sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansörde, tespit edilen uygunsuzlukların verilen süre sonunda giderilmediğinin takip kontrolünde belirlenmesi durumunda, asansörün ana besleme sisteminden elektriğinin kesilerek mühürlenmesi yoluyla hizmetten men edilmesini sağlamak üzere ilgili idareye gerekli bilgi A tipi muayene kuruluşunca iletilir.

Veri tabanı

MADDE 27 – (1) Periyodik kontrol sonuçlarının girileceği ve Bakanlık veri tabanı ile entegre edileceği bir veri tabanı A tipi muayene kuruluşu tarafından oluşturulur. Söz konusu veri tabanı ilgili idareye de açık tutulur.

(2) Periyodik kontrol raporu onay tarihi itibarıyla her bir asansörün periyodik kontrolüne ilişkin bilgilerin tamamının veri tabanında yer alması A tipi muayene kuruluşunca sağlanır.

Verilerin Bakanlık ile paylaşımı

MADDE 28 – (1) Asansör periyodik kontrol listelerinde yer alan bilgilerin aktarılacağı veri tabanının, Bakanlık veri tabanı ile uyumlu olması A tipi muayene kuruluşunca sağlanır.

(2) Bakanlık veri tabanı ile uyumlu duruma getirilen A tipi muayene kuruluşu veri tabanındaki verilerin sürekli bir şekilde Bakanlık veri tabanına aktarılması sağlanır. Periyodik kontrol raporunun onayı ile birlikte söz konusu veri üç gün içerisinde Bakanlık veri tabanına aktarılır. Bakanlık veri tabanına aktarılan veri A tipi muayene kuruluşunca düzeltilemez.

(3) Periyodik kontrolüne bina sorumlusunca izin verilmeyen veya asansör monte eden veya onun yetkili servisi tarafından periyodik kontrolüne nezaret edilmeyen asansör için EK-5 veya EK-6’da yer alan kontrol listelerinin asansör kimlik bilgisi, periyodik kontrole izin vermeme durumu veya periyodik kontrole nezaret etmeme durumu bölümleri doldurularak Bakanlık veri tabanına A tipi muayene kuruluşunca iletilir.

(4) Yürütülen periyodik kontrol faaliyetlerine ilişkin tüm istatistiki bilgiler her yıl Ocak ayı sonuna kadar EK-10’da yer alan içeriğe uygun bir şekilde yazılı ve elektronik ortamda Bakanlığa A tipi muayene kuruluşunca iletilir.

Bildirim

MADDE 29 – (1) Periyodik kontrole nezaret eden asansör monte eden veya onun yetkili servisinin ilgili mevzuatında belirtilen şartları sağlamadığının belirlenmesi durumunda, denetim için asansörün bulunduğu ildeki Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğüne gerekli bildirim A tipi muayene kuruluşunca yapılır.

(2) Bina sorumlusunca periyodik kontrolüne izin verilmeyen asansör, ana besleme sisteminden elektriğinin kesilerek mühürlenmesi yoluyla hizmetten men edilebilmesi için A tipi muayene kuruluşunca ilgili idareye bildirilir.

İş güvenliği

MADDE 30 – (1) A tipi muayene kuruluşu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almak üzere ortak sağlık güvenlik birimi veya iş güvenlik uzmanı ile faaliyet konusu kapsamında sözleşme yapar.

Eşgüdüm ve işbirliği

MADDE 31 – (1) A tipi muayene kuruluşu, Asansör periyodik kontrolünde uygulama birliğinin sağlanması, ortaya çıkan sorunların değerlendirilmesi ve diğer A tipi muayene kuruluşları arasında gerekli işbirliğinin oluşturulabilmesi amacıyla Bakanlık koordinasyonunda düzenlenecek olan eşgüdüm toplantısına katılım sağlar.

Tarama

MADDE 32 – (1) A tipi muayene kuruluşu, protokol imzaladığı ilgili idarenin sınırları dahilinde tarama yaparak asansörlerin adresleri ile sayısını belirler ve ilgili idare ile paylaşır.

Diğer hususlar

MADDE 33 – (1) Periyodik kontrol aşamasında asansör üzerinde A tipi muayene kuruluşunca yapılacak deneyler, tekrarlamadan kaynaklanan aşırı yıpranma veya asansörün güvenliğini azaltacak gerilimlere sebep olmayacak şekilde yapılır.

(2) Periyodik kontrolde asansör güvenlik tertibatı ve tampon gibi donanımlarda A tipi muayene kuruluşunca yapılacak olan deneyler, konu ile ilgili standartlarda belirtildiği üzere taşıyıcı boşken ve düşük hızda yapılır.

(3) Bir defaya mahsus tescil öncesi ilk periyodik kontrol ilgili uyumlaştırılmış standardında veya buna karşılık gelen uyumlaştırılmış Türk standardında yer alan asansörün hizmete alınmadan önce muayene ve deneyler bölümünde öngörülen yükte ve hızda A tipi muayene kuruluşunca gerçekleştirilir. Ancak Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) kapsamında söz konusu asansörün son kontrolü, birim doğrulama veya son muayene gibi uygunluk değerlendirme yöntemlerinden biriyle onaylanmış kuruluş tarafından yapılmış ise tescil öncesi ilk periyodik kontrol yüksüz ve düşük hızda yapılır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Bina Sorumlusunun Yükümlülüğü ve Hizmet Denetimi

Bina sorumlusunun yükümlülüğü

MADDE 34 – (1) Bina sorumlusu, asansörün güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlamak üzere yılda en az bir defa periyodik kontrolünü yaptırır.

(2) Bina sorumlusu, engellilerin erişilebilirliği için asansörün sürekli olarak güvenli kullanımını sağlar.

Hizmet denetimi

MADDE 35 – (1) Bakanlık tarafından yetkilendirilen A tipi muayene kuruluşunun, bu Yönetmelik usul ve esaslarına uygun faaliyet sürdürüp sürdürmediğine dair hizmet denetimi, Bakanlık Sanayi Genel Müdürlüğü ve Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü koordinasyonunda Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlükleri ile gerektiğinde müştereken yapılır.

(2) Bakanlık tarafından yetkilendirilen A tipi muayene kuruluşunun, asansörün periyodik kontrolüne ilişkin bu Yönetmelik gerekliliklerini yerine getirip getirmediğine yönelik asansörün mahallindeki hizmet denetimi, asansörün bulunduğu ildeki Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü tarafından yapılır.

(3) Hizmet denetiminde belirlenen uygunsuzluklar için Bakanlık tarafından gerekli idari tedbir uygulanır.

ALTINCI BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Şikâyet

MADDE 36 – (1) A tipi muayene kuruluşlarının, TS EN ISO/IEC 17020 standardı kapsamındaki akreditasyonuna aykırı faaliyetlerine ilişkin şikâyetler değerlendirilmek üzere Bakanlık tarafından TÜRKAK’a iletilir.

Aykırı davranışlarda uygulanacak hükümler

MADDE 37 – (1) Bu Yönetmelikte yer alan usul ve esaslara aykırı hareket ettiği belirlenen bina sorumlusuna, asansör monte edene veya onun yetkili servisine Bakanlık tarafından 1705 sayılı Ticarette Tağşişin Men’i ve İhracatın Murakabesi ve Korunması Hakkında Kanunun 6 ncı maddesine göre idari para cezası uygulanır.

(2) Bu Yönetmelikte yer alan usul ve esaslara aykırı hareket ettiği belirlenen A tipi muayene kuruluşuna Bakanlık tarafından 1705 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasına göre idari para cezası olarak uygulanır ve/veya A tipi muayene kuruluşunun yetkisi 635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendine göre askıya alınır veya iptal edilir.

(3) Bakanlık tarafından yetkisi iptal edilen A tipi muayene kuruluşunun yapmış olduğu protokol ilgili idare tarafından tek taraflı olarak feshedilir.

Yürürlükten kaldırılan mevzuat hükümleri

MADDE 38 – (1) 24/6/2015 tarihli ve 29396 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asansör İşletme, Bakım ve Periyodik Kontrol Yönetmeliğinin 17 nci, 18 inci, 19 uncu, 20 nci, 21 inci ve 22 nci maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.

Yetki

GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce Bakanlık tarafından yetkilendirilen A tipi muayene kuruluşunun yetkisi, Bakanlık internet sayfasından ilan edilen yetki bitiş tarihine kadar devam eder.

Protokol

GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce ilgili idare ile yapılmış olan protokol, söz konusu protokolün en son geçerlilik tarihine kadar yürürlükte kalır.

Kontrol listeleri ve rapor

GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Bu Yönetmeliğin EK-11, EK-12 ve EK-13’ü, Yönetmeliğin yayım tarihinden dört ay sonra uygulamadan kalkar.

Bilgi etiketi

GEÇİCİ MADDE 4 – (1) Bu Yönetmeliğin EK-14’ü, bu Yönetmeliğin yayım tarihinden altı ay sonra uygulamadan kalkar. A tipi muayene kuruluşu tarafından tercihen EK-8’de belirtilen formata uygun bilgi etiketi kullanılabilir.

Geçici eklere atıflar

GEÇİCİ MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihi itibarıyla EK-5, EK-6 ve EK-7’nin yürürlüğe gireceği tarihe kadar geçen süre zarfında, bu Yönetmeliğin EK-5, EK-6 ve EK-7’sine atıf yapılan hükümlerinde sırasıyla EK-11, EK-12 ve EK-13’e atıf yapılmış sayılır.

Yürürlük

MADDE 39 – (1) Bu Yönetmeliğin;

a) 19 uncu maddesinin ikinci fıkrasının (h) bendi yayımı tarihinden dört ay sonra,

b) 20 nci maddesinin ikinci fıkrası yayımı tarihinden dört ay sonra,

c) EK-5, EK-6 ve EK-7’si yayımı tarihinden dört ay sonra,

ç) EK-8’i yayımı tarihinden altı ay sonra,

d) Diğer hükümleri yayımı tarihinde,

yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 40 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür.

Ekleri için tıklayınız.

Kıbrıstan gelen hizmet faturalarında tevkifat var mı ?- Stopaj var mı ?-Mali Müşavir Evren ÖZMEN

Kıbrıstan gelen tercüme ve hizmet faturalarında stopaj yapmaya gerek bulunmamakta olup kdv 2 uygulaması yapılacaktır.

Hata: İletişim formu bulunamadı.