Kooperatiflerde Yıl Sonu İşlemleri
MuhasebeBirim Başkanlığı’na Özü : Yıl sonu işlemleri hk.
Yıl sonu işlemleri kapsamında Aralık/2018 ayı sonuna kadar muhasebe birimi yapılması gereken iş ve işlemler özetle aşağıdadır.
1-2019 yılına ait defterlerin açılış tasdiki yaptırılacaktır. (*)
2-Cari hesap mutabakatları yapılacak ve banka ekstreleri alınacaktır.
3-Envanter işlemleri yapılacaktır.
4-Amortisman kayıt ve listesi oluşturulacaktır.
5-Dönemsellik ilkesine uygun olarak gerekli dönem sonu düzeltme kayıtları yapılacaktır.
6-Vergi ve SGK hesaplarının kontrolü yapılacaktır.
7-Değerleme işlemleri yapılacak ve varsa şüpheli alacaklar belirlenecek, şartları oluşmuş ise karşılık ayrılacaktır.
8-Nazım hesaplardaki kayıtlar kontrol edilecektir.
9-Temel mali tablolar (bilanço ve kar/zarar hesabı) çıkarılacaktır.
10-E-defter ve e-fatura zorunluluk kapsamına dahil olup olmadığı kontrol edilerek, dahil olduğu görüldüğü taktirde gerekli işlemler yapılacaktır.
Kooperatiflerde Yıl Sonu İşlemleri
1-2019 yılına ait defterlerin açılış tasdikinin yaptırılması:
31/12/2018 tarihine kadar tasdiki gereken defterler:
1.a-Yevmiye defteri,
1.b-Defter-i Kebir,
1.c-Envanter defteri,
1.d-Günlük kasa defteri, (**)
1.e-Yönetim kurulu karar defteri.
Genel kurul karar defteri ile ortaklar defteri dönemsellik kuralına tabi olmayıp, mevcut defterin dolması halinde yeni defter kullanılmaya başlamadan önce notere tasdik ettirilmelidir.
Onaya tabi defterlerin hesap dönemi içinde dolması halinde, bunları kullanmaya başlamadan önce açılış onayı yaptırılmak zorundadır.
2018 yılı defter sayfalarının yeterli olup olmadığı kontrol edilip, gerekli olduğu durumda noterde ara tasdik işlemi yaptırılmalıdır.
2-Cari hesap mutabakatları yapılacak ve banka ekstrelerinin alınması:
Bilançonun aktif ve pasifinde yer alan alacak ve borç kalanı (bakiyesi) veren hesapların karşılıklı yazışma yöntemiyle ve 31/12/2018 tarihi itibariyle mutabakatı yapılmalı ve bu mutabakat yazıları “2018 yılı cari hesap mutabakatları” dosyasında düzenli bir şekilde muhafaza edilmelidir.
Cari hesap mutabakatları ile doğrulanan bakiyelerden ters bakiye veren hesaplar varsa bu tutarlar ilgili hesaplara virman yapılmalıdır.
Yıl sonu itibariyle mevduat, fon, kredi, kredi kartı ve tahsildeki çek senet bakiyelerinin alınan banka yazılarıyla doğrulanması gerekmektedir.
3-Envanter işlemlerinin yapılması:
31/12/2018 tarihi itibariyle mevcutlar (kasa, portföydeki çekler ve senetler, stoklar, demirbaşlar, binalar, taşıtlar ve aktifte yer alan vb) tek tek sayılarak muhasebe kayıtlarıyla kontrol edilmeli, envanter defterine yada envanter listesine yazılmalıdır. Bu kapsamda kasa sayım tutanağı düzenlenerek, kasa sorumlusu yönetim kurulu muhasip üyesi ve bir denetçi tarafından imzalanmalıdır.
Fiili sayım sonucu tespit edilen bilgilerin muhasebe kayıtlarını doğrulaması gerekmektedir. Bütün sayımların sonuçları, çift imzalı tutanakla belgelendirilmelidir.
4-Amortisman kayıt ve listesinin oluşturulması:
Kooperatifin aktifinde yer alan binalar, demirbaşlar, makine ve techizat gibi sahip olduğu varlıkların Vergi Usul Kanunu hükümleri gözönünde tutularak Amortisman Defterinde veya listesinde amortisman hesabı yapılmalı ve bu hesaba göre muhasebe kaydı oluşturulmalıdır.
5-Dönemsellik ilkesine uygun olarak gerekli dönem sonu düzeltme kayıtlarının yapılması:
Borç ve alacak bakiyesi vermesi gerektiği halde, bu kurala uygun olmayan hesapların bakiyelerinin ilgili hesaplara alınarak muhasebe kurallarına uygun hale getirilmesi gerekmektedir.
Önümüzdeki döneme ait gelir ve giderlerin, gelir ve gider hesaplarından alınarak gelecek yıla ait gelir ve gider hesaplarına alınmalıdır.
Aktif ve pasif hesaplardaki bakiyelerin dönemlerine (kısa veya uzun dönemli) göre sınıflanması yapılmalıdır.
6-Vergi ve SGK hesaplarının kontrolünün yapılması:
360-Ödenecek Vergi ve Fonlar hesapları ve 190-Devreden KDV hesaplarının 31/12/2018 tarihi itibariyle Aralık ayı beyannamelerini doğruluyor olması gerekmektedir. Benzer şekilde 361-Ödenecek Sigorta Primleri Hesabının da Aralık ayı sigorta tahakkuk fişleri ile kontrolü yapılmalıdır.
Vergi affı ve yapılandırmadan faydalanılması söz konusu ise, bu doğrultuda kayıtların yapıldığı kontrol edilmelidir. Yapılmadı ise, yıl sonuna kadar yapılmalıdır.
7-Değerleme işlemlerinin yapılması ve varsa şüpheli alacakların belirlenmesi ve yasal şartları oluşmuş ise karşılık ayrılması:
Sene sonu itibariyle varsa döviz kasa, banka, alacak, borç, kredi, avans ve teminat hesaplarının yıl sonu kuru ile değerlenerek, değerleme sonucunda oluşan farkın kar-zarar hesaplarına kaydının yapılması gerekmektedir.
Varsa tahsilinde sıkıntı çekilen ve dava aşamasındaki alacaklar için avukattan ilgili davaların son durumunu açıklayan yazı alınması ve müşavirliğimizle paylaşılması gerekmektedir.
8-Nazım hesaplardaki kayıtların kontrol edilmesi:
Kooperatifin iş ve hizmet ilişkileri gereği, alınan ve verilen banka teminat mektubu ve diğer nakit olmayan teminatlar, nazım hesaplarda izlenmeli ve nazım hesaplarda yer alan kayıtların fiili durumu doğruladığı sayım yapılarak ve tutanak düzenlenerek kontrol edilmelidir.
9-Temel mali tabloların (bilanço ve kar/zarar hesabı) çıkarılması:
Cari hesap mutabakatları ve envanter işlemleri ile muhasebe mevzuatı yönünden yapılması gereken gelir ve gider hesaplarının kapatılması, amortisman, karşılık, yedek akçe vs ayrılma işlemlerinin de tamamlanmasından sonra bilanço ve kar-zarar hesabı çıkarılmalıdır.
Bu kapsamda, kanunen kabul edilmeyen giderler (KKEG) listesi oluşturulmalıdır. Banka mevduatlarından kesilen vergilerin, banka yazıları ile doğrulaması yapılmalıdır.
10-E-defter ve e-fatura zorunluluk kapsamına dahil olup olmadığı kontrol edilerek, gerekli başvuruların yapılması:
2017 hesap dönemi brüt satış hasılatı 10 Milyon TL ve üzeri olan mükelleflere 01/01/2019 tarihinden itibaren e-Fatura ve e-Defter uygulamalarına geçme zorunluluğu getirilmiştir. Böyle bir durumda mali mühür, e-defter ve e-fatura başvuruları yapılarak, mevcut faturalama ve muhasebe sistemlerini uygun hale getirme çalışmalarına başlanmalıdır.
EBu işlemler sırasında tereddütedilen konular ile ilgili müşavirliğimizle iletişime geçmenizi ve mümkünse tereddüt ettiğiniz konuyu özetle yazılı olarak sormanızı ricaederiz.
Bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.
Danışman Evren ÖZMEN
Notlar:
(*) e-defter kullananların Yevmiye ve Defter-i Kebir tasdikleri hariç.
(**) Herne kadar Kasa Defteri tutulması zorunluluğu kaldırılmış ise de, kooperatiflerde Kasa Defteri’nin tutulması bir çok yönü ile uygun düşmektedir.
Öneri:
Mali tabloların mevzuata uygun olarak düzenlenmesi ve fiili durumun ilgili yılın bütçesi ile karşılaştırılmasının temini için Aralık/2018 ayına ait ücret, huzurhakkı ve benzeri ödemelerin tahakkuk ve ödemelerinin mali imkanlara göre 31/12/2018 tarihine kadar yerine getirilmesi bir çok yönü ile uygun olmaktadır.
