Kooperatifler Kanunun 27. maddesiyle sermaye yüklemleri ve sair ödemelerini (aidat vb.) yerine getirmeyen ortaklar hakkında yapılacak işlemler ve uygulama sırası düzenlenmiş ve ortaklığın kendiliğinden düşeceği belirtilmiştir. Burada geçen sermaye yüklemleri ile kanunun 19’uncu maddesinde düzenlenen ortaklık payları; sair ödemler ile de, ortaklık payı dışındaki ödemeler kastedilmektedir. Bu ödemeler ise kooperatif amaçlarının gerçekleşmesini sağlamak için genel kurulca kararlaştırılan tutarlardaki arsa-altyapı payı, ortak tesisler ile genel giderlere katılım payı gibi ödemeler ile bunların gecikme faizinden oluşmaktadır.
Kanun maddesine göre, ortaklığın kendiliğinden düşebilmesi için belirtilen yükümlülüklerden en az birinin yerine getirilmemesi gerekir. Yani, ortaklığın kendiliğinden düşebilmesi için o ortak; ya sermaye yüklemlerinden, ya sair ödemelerden, ya da her ikisinden dolayı kooperatife borçlu olmalıdır.
Ortaklığın kendiliğinden düşebilmesi için sırasıyla aşağıdaki işlemlerin yerine getirilmesi gereklidir.
a) Ortak parasal yükümlülüklerini belirli bir süre geciktirmiş, ödememiş olmalıdır:
Bu gecikme süresi kanunda gösterilmemiştir. Ancak, anasözleşmelerde serbestçe belirlenebilmektedir. Zira, Bakanlığımızca hazırlanan örnek anasözleşmelerde bu süre genellikle 30 gün, 1 ay veya 2 ay olarak belirlenmiştir.
b) İlk istem ve münasip bir süre:
Bu münasip süre, ortağın borcunu temin edip ödeyebileceği bir süre olmalıdır. Örnek anasözleşmelerde bu ilk süre 10 gün olarak belirlenmiş olup, istemin ortağa tebliğinden itibaren sürenin başlayacağı hüküm altına alınmıştır.
Bu ilk istemde, borcun (ana para + varsa gecikme zammı) tutarı da belirtilerek tebliğinden itibaren 10 gün içinde ödenmesi, ödenmemesi halinde kanun 27’inci maddesi ile anasözleşmenin ilgili maddesi gereğince hakkında gerekli işlemin yapılacağı ihtar edilir. Bu münasip süre ortağa ya elden yazılı olarak, ya taahhütlü mektupla, ya da noter aracılığıyla veyahut da her üç yolun mümkün olmaması halinde ilanla bildirilir. İlanla bildirim yapılması durumunda Tebligat Kanunu hükümlerine göre hareket edilmelidir.
c) İkinci istem ve 1 aylık süre:
İlk isteğe uymayan ortağa ikinci bir ihtar gönderilerek, bu ihtarın tebliğinden itibaren 1 ay içinde borcunu ödemesi istenir. Buradaki bir aylık süre kanunun emredici hükmü olduğundan herhangi bir şekilde azaltılamaz.
İkinci ihtarda da borcun tutarı gösterilerek, tamamının 1 aylık süre içinde ödenmemesi halinde, kanunun 27’inci ve anasözleşmenin ilgili maddesi gereğince ortaklığının kendiliğinden düşeceği ihtar edilir. İkinci ihtardaki borç tutarının da birinci ihtardakiyle aynı olmasına dikkat edilmeli, birinci ihtardan sonra herhangi bir ödeme yapıldıysa bunun da belirtilmesi ve borç tutarı, ödediği tutar ve kalan borcun ayrıntılı olarak yazılması gerekir.
d) İkinci ihtarın tebliğinden itibaren 1 aylık süre içinde borç ödenmemiş olmalıdır:
Ortaklığın kendiliğinden düşebilmesi için, ikinci ihtarnamenin tebellüğ tarihinden itibaren 1 aylık süre içinde de borç ödenmemiş olmalıdır.
e) Çıkarma kararı alınmalıdır:
Kanunun 27’inci maddesinde, yukarıda belirtilen şartların oluşması halinde ortaklığın kendiliğinden düşeceği belirtilmesine rağmen, ortaklığın düşebilmesi için genel kurul veya yönetim kurulu kararına ihtiyaç olup olmadığı konusunda bir açıklama yapılmamıştır. Ancak, uygulamada oluşan yargı içtihatlarına göre, ikinci ihtarın tebliğinden itibaren 1 aylık süre içinde de borç ödenmemişse; anasözleşme ile yetkili kılınmışsa yönetim kurulu, böyle bir yetki yoksa genel kurul tarafından çıkarılma kararı alınmalıdır.
f) Çıkarma kararı ortağa tebliğ edilmelidir:
Ortaklığın kendiliğinden düşmesine ilişkin olarak alınan kararın ortağa tebliği ve itiraz yolları 2.5 nolu bölümde açıklanan ihraç kararının tebliği ve itiraz yolları ile aynıdır.

2. ORTAKLIK SIFATININ KAYBEDİLMESİ, ORTAKLIKTAN ÇIKARILMA ESASLARI VE İTİRAZ:
Bir ortağın ortaklık sıfatı genel olarak; çıkma hakkını kullanarak kendi isteği üzerine ayrılmasıyla (KK.m.10), ortağın ölümü ile (KK.m.14/1), ortaklık payının başkasına devredilmesiyle (KK.m.14/3), ortaklık sıfatının bir görev veya hizmetin yerine getirilmesine bağlı olması halinde bu görev veya hizmetin sona ermesiyle (KK.m.15), parasal yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucu ortaklıktan çıkarılmasıyla (KK.m.27) sona ermektedir.
Bunlara ilave olarak, kooperatif anasözleşmesinde açıkça gösterilecek başkaca sebeplerle de ortaklıktan ihracıyla ortaklık sona erdirilebilecektir.

1.4. Ortak olurken dikkat edilmesinde fayda görülen hususlar:

Bir kooperatife ortak olmadan önce, o kooperatifin durumu, yönetim kurulu üyelerinin kim olduğu ve mesleklerinin neler olduğu, gerekli bilgi ve beceriye sahip olup olmadıkları, kendilerine güven duyulup duyulmadığı gibi konularda araştırma yapılmasında yarar vardır.
Bu bağlamda, özellikle yapı kooperatiflerine ortak olurken aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi faydalı olacaktır.
• Kooperatife ortak olmak isteyen kişi, kooperatifin anasözleşmesini dikkatlice okumalı, hak ve ödevleri ile sorumluluklarının neler olduğunu iyi bilmelidir.
• Aylık aidatların sabit olduğu, hiç artmayacağı, ara ödeme olmayacağı, çok düşük aidatlarla iki-üç-dört sene gibi kısa bir sürede inşaatların bitirileceği şeklindeki sözlere, ilanlara hemen inanılmamalı, temkinli davranılmalıdır.
• Ödemeler kooperatif adına bankada açılmış hesaplara yatırılmalı ya da kooperatif yetkililerine kooperatif kaşesini ve ilgililerin imzasını taşıyan makbuz karşılığı ödeme yapılmalı, belgesiz ödeme yapılmamalı, yöneticiler adına açılan hesaplara para yatırılmamalıdır.
• Arsa alındığı söyleniyorsa, arsanın tapu devri ya da tapuya şerh verdirilecek bir satış vaadi sözleşmesi ile alınıp alınmadığına, bu arsanın kooperatifin amacına uygun olup olmadığına bakılmalıdır.
• Ortak sayısının, genel kurulca belirlenen konut/işyeri sayısından fazla olup olmadığı araştırılmalıdır.
• İnşaata başlanılmış ise inşaat ruhsatının alınıp alınmadığı sorulmalı; inşaat seviyesi, mümkünse arsa alımı, inşaata yapılan harcamalar ve toplanan paralarla ilgili yönetim kurulundan bilgi edinmelidir.
• Ortaklığı devralınacak şahsın, kooperatifin ortağı olup olmadığı, kooperatife borcunun bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır.
• Ödenen aidat ve günün fiyat artışları da dikkate alınarak, inşaatın ne kadar sürede bitirilebileceği hususunda bir fikir edinilmelidir.
Yukarıdaki ve benzeri hususlarda iyi bir araştırma, inceleme yapılıp bilgi sahibi olunduktan sonra, ortak olmaya karar verilmelidir.

1.2.4 Miras yoluyla ortak olma:
Ortağın ölümü ile ortaklık sıfatı sona erer. Anasözleşme ile, ölen ortağın mirasçılarının kooperatifte ortak olarak kalmaları sağlanabilir.
Kooperatifin anasözleşmesinde ölen ortağın mirasçılarının kooperatifte ortak olarak kalabilceği hükmüne yer verilmişse, mirasçıların veraset ilamı getirmeleri ve ayrıca içlerinden birini temsilci tayin etmeleri gerekir.
Anasözleşmede ortaklığın mirasçılara geçebileceğine dair bir hüküm yoksa, mirasçıların ortak olarak kalmaları mümkün değildir.

1.2.Kooperatife ortak olma şekilleri:
Kişiler bir kooperatife şu şekillerde ortak olabilir:
– Bir kooperatif kurarak ortak olma (KK.m.1),
– Daha önce kurulmuş olan bir kooperatife sonradan ortak olma (KK.m.8),
– Ortaklardan birinin ortaklık payını devralmak suretiyle ortak olma (KK.m.14/3),
– Miras yoluyla ortak olma (KK.m.14/2),
– Taşınmaz mal veya işletme karşılığı ortak olma (KK.m.15/2).

1. ORTAKLIK SIFATININ KAZANILMASI​ 3
1.1 Ortaklık Şartları​ ​ 3
a) Medeni hakları kullanma yeterliliğine sahip olmak​ ​ 3
b) Yazılı olarak kooperatif yönetim kuruluna başvurmak​ ​​ 3
c) Kooperatif anasözleşmesinde aranan diğer şartları taşımak ​ 3
d) Ortaklık sıfatının kazanılması​ ​ 3
e) İstisnai Durum (Zımni ortaklık) ​ ​ 4
1.2. Kooperatife ortak olma şekilleri 4
1.2.1. Kurucu ortak olma​ 4
1.2.2. Kurulmuş olan bir kooperatife sonradan ortak olma ​ ​ 4
1.2.3. Hisse devir almak suretiyle ortak olma​ 4
1.2.4. Miras yoluyla ortak olma​ ​ 5
1.2.5. Görev veya hizmet ya da taşınmaz mal veya işletme karşılığı ortaklık ​ 5
1.3. Yabancıların kooperatife ortak olup olamayacağı​​ 5
1.4. Ortak olurken dikkat edilmesinde fayda görülen hususlar ​ ​ 5