Kooperatif Danışmanı Malı Müşavir Kemal OZMEN ‘ in kooperatifler kitabı Seçkin kitabevinde
İçindekiler
Sunuş …………………………………………………………………………………………………………………….. 7
Özgeçmiş ……………………………………………………………………………………………………………….. 9
Kısaltmalar …………………………………………………………………………………………………………….. 20
BİRİNCİ KISIM
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL BİLGİLER
I. KOOPERATİFÇİLİK NEDİR VE HANGİ GEREKÇELERDEN DOĞMUŞTUR ………………………….. 23
II. KOOPERATİFÇİLİĞİN ÖZELLİKLERİ ………………………………………………………………………….. 23
III. KOOPERATİFÇİLİĞİN YARARLARI ………………………………………………………………………….. 24
IV. KOOPERATİFÇİLİK İLKELERİ …………………………………………………………………………………. 25
A. Gönüllü ve Serbest Giriş-Çıkış İlkesi …………………………………………………………………………………. 25
B. Demokratik Yönetim İlkesi ………………………………………………………………………………………………. 26
C. Ortağın Ekonomik Katılımı İlkesi ……………………………………………………………………………………….. 26
D. Özerklik ve Bağımsızlık İlkesi …………………………………………………………………………………………… 26
E. Eğitim, Öğretim ve Bilgilendirme İlkesi………………………………………………………………………………. 26
F. Kooperatifler Arası İşbirliği İlkesi: ……………………………………………………………………………………… 27
G. Topluma Karşı Sorumluluk İlkesi: ……………………………………………………………………………………… 27
V. KOOPERATİFLERLE, ŞİRKETLER VE DERNEKLER ARASINDAKİ FARKLAR …………………….. 27
A. Kooperatiflerle, Şirketler Arasındaki Farklar ……………………………………………………………………….. 27
B. Kooperatiflerle, Dernekler Arasındaki Farklar ……………………………………………………………………… 27
VI. KOOPERATİF TÜRLERİ ………………………………………………………………………………………… 28
VII. KOOPERATİFLERİN MEVZUAT İÇİNDEKİ YERİ ………………………………………………………… 29
VIII. DEVLET VE KOOPERATİFÇİLİK …………………………………………………………………………….. 31
IX. KOOPERATİFLERİN SORUNLARI …………………………………………………………………………… 33
A. Finansman Sorunu ………………………………………………………………………………………………………… 33
B. Mevzuat Sorunu ……………………………………………………………………………………………………………. 34
C. Arsa Sorunu ………………………………………………………………………………………………………………… 34
D. Kalite Sorunu ……………………………………………………………………………………………………………….. 34
E. Zaman Sorunu ………………………………………………………………………………………………………………. 35
F. Denetim Sorunu …………………………………………………………………………………………………………….. 35
G. Diğer Sorunlar ………………………………………………………………………………………………………………. 35
İKİNCİ BÖLÜM
KURULUŞ
I. HAZIRLIK İŞLEMLERİ …………………………………………………………………………………………….. 37
12 Kooperatifler
II. İZİN ………………………………………………………………………………………………………………….. 38
III. TESCİL VE İLAN………………………………………………………………………………………………….. 38
IV. TESCİL VE İLANDAN SONRA YAPILACAK İŞLEMLER:………………………………………………. 39
V. ANASÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ ………………………………………………………………………………… 40
VI. KOOPERATİF BİRLİKLERİNİN KURULUŞU ……………………………………………………………….. 41
VII. İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ……………………………………………………………………………… 43
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ORTAKLIK İŞLEMLERİ
I. ORTAK OLMA YOLLARI …………………………………………………………………………………………. 51
A. Kooperatifin Kurucu Ortağı Olarak Ortak Olunması ………………………………………………………………. 51
B. Kooperatifin Kurulmasından Sonra Ortak Olunması ……………………………………………………………… 52
C. Ortaklığın Devir Alınması Yoluyla Ortak Olunması ……………………………………………………………….. 52
D. Veraset Yoluyla Ortak Olunması ……………………………………………………………………………………….. 53
E. Taşınmaz Mal veya İşletme Karşılığı Ortak Olunması …………………………………………………………… 54
II. ORTAKLIĞA KABUL ……………………………………………………………………………………………… 54
III. ORTAKLIK KONUMU ……………………………………………………………………………………………. 56
A. Ortaklık Dosyası ……………………………………………………………………………………………………………. 57
B. Ortaklar Defteri ……………………………………………………………………………………………………………… 57
C. Ortaklık Senedi ……………………………………………………………………………………………………………… 58
D. Ortaklık Cüzdanı …………………………………………………………………………………………………………….. 59
E. Ortaklar Listesi ………………………………………………………………………………………………………………. 59
F. Cari Hesap Durumu ………………………………………………………………………………………………………… 60
IV. ORTAKLARIN ÖDEMELERİ …………………………………………………………………………………… 60
A. Sermaye Payı ………………………………………………………………………………………………………………. 60
B. İnşaat Payı…………………………………………………………………………………………………………………… 61
C. Aidat …………………………………………………………………………………………………………………………… 61
D. Kaydiye ………………………………………………………………………………………………………………………. 61
E. Gecikme Farkı ………………………………………………………………………………………………………………. 62
F. Şerefiye Payı ………………………………………………………………………………………………………………… 63
G. Diğer Ödemeler …………………………………………………………………………………………………………….. 63
V. ÖDEMELER İLE İLGİLİ GENEL KURUL KARARI ………………………………………………………….. 64
VI. ORTAKLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ ………………………………………………………………. 65
A. Ortakların Hakları …………………………………………………………………………………………………………… 65
B. Ortakların Yükümlülük ve Sorumlulukları ……………………………………………………………………………. 69
VII. ORTAKLIĞIN SONA ERMESİ ……………………………………………………………………………….. 70
A. Ortaklıktan Çıkma ………………………………………………………………………………………………………….. 70
B. Ortaklıktan Çıkarılma ……………………………………………………………………………………………………… 71
C. Ortaklığın Devri ……………………………………………………………………………………………………………… 77
D. Ortağın Ölümü ………………………………………………………………………………………………………………. 78
VIII. GÖREV VEYA HİZMETİN SONA ERMESİ ……………………………………………………………….. 78
İçindekiler 13
IX. ORTAKLIĞI SONA ERENLERLE HESAPLAŞMA ………………………………………………………… 79
X. SABİT (PEŞİN) FİYATLI ORTAKLIK KAYDI ………………………………………………………………… 80
XI. YAPI KOOPERATİFLERİNE ORTAK OLUR İKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR ………………. 81
A. Kooperatifin, Tescil Edilerek Tüzel Kişilik Kazanıp Kazanmadığı İncelenmelidir …………………………. 81
B. Kooperatif Anasözleşmesinin Temin Edilerek İncelenmesi Gerekmektedir ………………………………. 81
C. Kooperatifin Yöneticileri, Denetçileri Ve Kurucuları Bilinmelidir ……………………………………………… 81
D. Kooperatife Ortak Olacak Kişiler Ortaklık Koşullarını Taşımalıdırlar …………………………………………. 82
E. Kooperatifin Tanıtımı İçin Yapılan Reklam, Broşür, İlan Vs.’de Yer Alan Bilgilerin Doğru Olup
Olmadığı ve Genel Kurul Kararına Dayanıp Dayanmadığı Araştırılmalıdır ………………………………… 82
F. Kooperatifin Ortak Sayısı Bilinmelidir ………………………………………………………………………………… 82
G. Ödemelerle İlgili Bilgi Sahibi Olunmalıdır……………………………………………………………………………. 82
H. Ödemelerin Banka Hesaplarına Yapılması ………………………………………………………………………….. 83
İ. Kooperatifin Ortak Yapısı Öğrenilmeye Çalışılmalıdır …………………………………………………………….. 83
J. Arsanın Olup Olmadığı İncelenmelidir ……………………………………………………………………………….. 83
K. Kat karşılığı İnşaat Yaptırılması Halinde Arsa Sahiplerine Verilecek Taşınmazlara Ortak
Kayıt Edilmemelidir ……………………………………………………………………………………………………….. 83
L. İnşaata Başlamış İse, İnşaat Ruhsatının Olup Olmadığı Araştırılmalıdır …………………………………… 83
M. Devirlerde, Devreden Ortağın Borcu ve/veya Kooperatife Karşı Bir Anlaşmazlığının Olup
Olmadığı İncelenmelidir………………………………………………………………………………………………….. 84
N. Kooperatiflerde Ortak Adına Tapu Tescili Yapıldıktan Sonra İşyeri Devirlerinde Ayrıca
Ortaklık Devrinin De Yapıldığı Belirtilmelidir ……………………………………………………………………….. 84
O. Yöneticilerin ve Kurucuların Daha Evel İnşaat Müteahhidi, Yada Yap-Sat Yöntemi İle İş
Yapan Kişiler Olup Olmadığı Bilinmelidir ……………………………………………………………………………. 84
Ö. Kooperatiflerde Yedek Ortaklığın Olmayacağının Bilinmelidir ………………………………………………… 84
P. Kooperatife Ortak Olan Kişilerin Ortaklık Senedini, Yada Ortaklık Cüzdanını Almaları
Gerekmektedir ……………………………………………………………………………………………………………… 85
XII. İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ……………………………………………………………………………… 85
A. Ortaklıktan Çıkarma Kararının İptali İle İlgili Yargıtay Kararları ……………………………………………….. 85
B. Ortaklığın Devri ile İlgili Yargıtay Kararları ………………………………………………………………………… 143
C. Çıkan veya Çıkarılan Ortaklara Geri İadeler İle İlgili Yargıtay Kararları ……………………………………. 152
D. Konut veya İşyeri Verilemeyen Kişiye Ödenecek Tazminat İle İlgili Yargıtay Kararları ………………. 164
E. İhraca Gerekçe Teşkil Etmeyen Ödemeler ile İlgili Yargıtay Kararları …………………………………….. 174
F. Tebliğatlarla İlgili Yargıtay Kararları …………………………………………………………………………………. 175
G. Ortaklıkla ile İlgili Diğer Yargıtay Kararları ………………………………………………………………………… 176
XIII. İLGİLİ MEVZUAT …………………………………………………………………………………………….. 207
Bakanlık Yazıları ………………………………………………………………………………………………………………. 207
XIV. YAZIŞMA BELGE ÖRNEKLERİ …………………………………………………………………………… 210
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
GENEL KURUL
I. GENEL KURUL YAPMAYA YETKİLİ ORGANLAR ……………………………………………………….. 225
II. GENEL KURULA ÇAĞRI ZAMANI VE SÜRESİ ………………………………………………………….. 225
III. GENEL KURUL ÇALIŞMALARI …………………………………………………………………………….. 226
A. Genel Kurula Hazırlık Çalışmaları …………………………………………………………………………………….. 226
14 Kooperatifler
B. Yönetim Kurulu Yıllık Çalışma Raporunun Hazırlanması ………………………………………………………. 233
C. Denetçiler Raporunun Hazırlanması ………………………………………………………………………………… 233
D. Bilanço, Envanter ve Gelir-Gider Farkı Hesabının Hazırlanması ……………………………………………. 234
E. Çalışma Programı ve Tahmini Bütçenin Hazırlanması…………………………………………………………. 235
F. Ortaklar Cetvelinin Hazırlanması ……………………………………………………………………………………… 236
G. Gündemde Yer Alan Konulara Ait Diğer Belgelerin Hazırlanması ………………………………………….. 237
IV. GENEL KURULLARDA ÇOĞUNLUK (NİSAP)…………………………………………………………… 238
V. GENEL KURULLARDA OY KULLANMA VE VEKALET ………………………………………………… 238
VI. GENEL KURULLARIN ERTELENME NEDENLERİ ……………………………………………………… 241
VII. GENEL KURULLARIN İPTAL NEDENLERİ ……………………………………………………………… 242
VIII. DİVAN BAŞKANININ GÖREVLERİ ………………………………………………………………………. 242
IX. GENEL KURUL GÜNÜ YAPILAN ÇALIŞMALAR ………………………………………………………. 243
X. GENEL KURULDAN SONRA YAPILAN ÇALIŞMALAR ………………………………………………. 245
XI. İLGİLİ YARGITAY KARARLARI …………………………………………………………………………….. 246
XII. İLGİLİ MEVZUAT ……………………………………………………………………………………………… 299
Bakanlık Yazıları ………………………………………………………………………………………………………………. 299
XIII. YAZIŞMA BELGE ÖRNEKLERİ ……………………………………………………………………………. 306
BEŞİNCİ BÖLÜM
YÖNETİM KURULU
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 327
II. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU …………………………………………………… 329
III. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞUNA AİT KONULAR …………………………. 330
IV. MURAHHAS ÜYELİK …………………………………………………………………………………………. 337
V. KOOPERATİF GENEL MÜDÜRLERİ VE/VEYA MÜDÜRLERİ ………………………………………… 338
VI. KOMİSYONLAR ………………………………………………………………………………………………… 340
VII. KOOPERATİFLERDE YAZIŞMALAR VE DOSYALAMA DÜZENİ …………………………………. 341
VIII. SÖZLEŞMELER ……………………………………………………………………………………………….. 343
IX. İLGİLİ YARGITAY KARARLARI …………………………………………………………………………….. 344
X. İLGİLİ MEVZUAT ……………………………………………………………………………………………….. 361
ALTINCI BÖLÜM
DENETİM KURULU
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 381
II. DENETÇİLERİN GÖREVLERİ …………………………………………………………………………………. 382
III. DENETÇİ SEÇİLME KOŞULLARI …………………………………………………………………………… 383
IV. İLGİLİ YARGITAY KARARLARI …………………………………………………………………………….. 385
V. İLGİLİ MEVZUAT ……………………………………………………………………………………………….. 387
Bakanlık Yazısı: ………………………………………………………………………………………………………………. 387
İçindekiler 15
YEDİNCİ BÖLÜM
ARSA
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 393
II. İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ……………………………………………………………………………… 395
III. İLGİLİ MEVZUAT ……………………………………………………………………………………………….. 397
Bakanlık Yazısı ……………………………………………………………………………………………………………….. 397
SEKİZİNCİ BÖLÜM
İHALE VE TEMİNAT
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 401
A. İhale Yöntemleri………………………………………………………………………………………………………….. 403
B. İhale Çalışmaları ………………………………………………………………………………………………………….. 403
II. TEMİNAT …………………………………………………………………………………………………………. 404
A. Teminat Alma Nedenleri ……………………………………………………………………………………………….. 405
B. Teminat Olarak Alınacak Değerler…………………………………………………………………………………… 405
C. Teminat Çeşitleri ve Oranları ………………………………………………………………………………………….. 406
D. Teminat Alma Zamanları……………………………………………………………………………………………….. 406
E. Kesin Teminatın Artması ……………………………………………………………………………………………….. 407
F. Kesin Teminatın Geri Verilme Koşulları …………………………………………………………………………….. 407
III. GÖRÜŞ VE ÖNERİLER ………………………………………………………………………………………… 407
DOKUZUNCU BÖLÜM
İNŞAAT
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 411
A. İnşaat Sözleşmesinin Hazırlanması …………………………………………………………………………………. 411
B. İnşaat Sözleşmesinin Unsurları ………………………………………………………………………………………. 412
C. Sözleşmenin Şekli ve Tarafları ……………………………………………………………………………………….. 413
D. Yüklenicinin Borçları …………………………………………………………………………………………………….. 413
1. Kooperatif İnşaatının Dürüstlükle Yapılması …………………………………………………………………………………….413
2. Kooperatif İnşaatının Özenle Yapılması …………………………………………………………………………………………..414
3. Yüklenicinin İşi Bizzat Kendisinin Yapması Veya Kendi Yönetimi Altında Yaptırılması ……………………………..414
4. Yüklenicinin Kaliteli İnşaat Malzemesi Kullanması ……………………………………………………………………………415
5. Yüklenicinin Çalışma Araçlarını ve Aletlerini Sağlama Borcu ……………………………………………………………..415
6. Yüklenicinin İşe Zamanında Başlama ve Bitirme Borcu ……………………………………………………………………..415
7. Yüklenicinin Sözleşmeye Uyma Borcu ……………………………………………………………………………………………417
8. Yüklenicinin Projeyi Uygulama Borcu …………………………………………………………………………………………….417
9. Yüklenicinin Teslim Borcu …………………………………………………………………………………………………………….417
10. Yüklenicinin Bozuklukları Giderme Borcu ………………………………………………………………………………………417
E. Kooperatifin Borçları …………………………………………………………………………………………………….. 418
1. İşyeri Teslim Borcu …………………………………………………………………………………………………………………….418
2. Ücret (Bedel) Ödeme Borcu ………………………………………………………………………………………………………….418
3. Kredi Alma Koşullarının Yerine Getirilmesi Ve Erken Alınması Borcu …………………………………………………..419
4. Yükleniciye Rahat Çalışma Ortamı Hazırlama Borcu………………………………………………………………………….419
5. Yapılan İşleri Teslim Alma Borcu …………………………………………………………………………………………………..420
16 Kooperatifler
F. Hakedişlerin Düzenlenmesi ……………………………………………………………………………………………. 420
G. İnşaat Yapım Yöntemleri ……………………………………………………………………………………………….. 421
II. KAT KARŞILIĞI İNŞAAT ………………………………………………………………………………………. 421
A. Kooperatifin kendi arsasını kat karşılığı (konut veya işyeri) yapımcı firmalara vermesi: …………… 421
B. Kooperatifin Üçüncü Kişi Veya Firmalara Ait Arsa Üzerine Kat Karşılığı İnşaat Yapması ………….. 422
III. İLGİLİ YARGI KARARLARI …………………………………………………………………………………… 422
ONUNCU BÖLÜM
ŞEREFİYE VE DAĞITIM
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 455
A. Konutların ya da İşyerlerinin Site İçindeki Yeri ………………………………………………………………….. 456
B. Konutların ya da İşyerlerinin Yapı Durumu ……………………………………………………………………….. 456
C. Konutların ya da İşyerlerinin Diğer Özellikleri ……………………………………………………………………. 456
II. ŞEREFİYE KOMİSYONU ………………………………………………………………………………………. 456
III. ŞEREFİYE RAPORUNUN HAZIRLANMASI …………………………………………………………….. 458
IV. ŞEREFİYE RAPORUNA YAPILAN İTİRAZ ………………………………………………………………. 459
V. GEÇİCİ MALİYETİN BELİRLENMESİ ………………………………………………………………………. 460
VI. İŞYERİ KESİN MALİYETLERİNİN BELİRLENMESİ ……………………………………………………. 460
VII. DAĞITIM (KUR’A VE/VEYA TERCİHLİ TAHSİS) ……………………………………………………… 461
VIII. İLGİLİ YARGI KARARLARI …………………………………………………………………………………. 462
IX. YAPI KOOPERATİFLERİ KUR’A YÖNETMELİĞİ ……………………………………………………….. 473
ONBİRİNCİ BÖLÜM
FERDİLEŞME
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 475
II. FERDİLEŞME ÇALIŞMALARI ……………………………………………………………………………….. 475
III. FESİH VE TASFİYE …………………………………………………………………………………………….. 477
IV. KOOPERATİFLERİN BİRLEŞMESİ …………………………………………………………………………. 478
V. İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ……………………………………………………………………………… 480
VI. BAKANLIK YAZILARI …………………………………………………………………………………………. 492
İKİNCİ KISIM
BİRİNCİ BÖLÜM
YAPI KOOPERATİFLERİNİN İŞLETME KOOPERATİFİ OLARAK
AMAÇ VE TÜR DEĞİŞTİRMESİ
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 497
İçindekiler 17
A. Yapı Kooperatiflerinin Amacını Gerçekleştirdikten Sonra İşletme Sürecinde Kooperatifin
Yönetilmesi İçin Amaç Ve Tür Değişikliği Yapması ……………………………………………………………. 497
B. Yapı Kooperatiflerinde İşyeri Sayısının Yeterli Olmaması Nedeniyle İşletme Kooperatifine
Dönüşmesi: ……………………………………………………………………………………………………………….. 504
C. Kooperatif Eliyle veya Değişik Şekillerde Yapılaşan Yapı Topluluklarının (Konut ve/veya
İşyerlerinden Oluşan Site Özellikle Yerlerin) Yönetim Hizmetlerinin Görülmesi İçin Yeni
İşletme Kooperatifi Kurulması: ………………………………………………………………………………………. 505
II. İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ……………………………………………………………………………… 506
III. ÖZELGELER ……………………………………………………………………………………………………… 507
İKİNCİ BÖLÜM
YAPI KOOPERATİFLERİNİN ANONİM ŞİRKET OLARAK
AMAÇ VE TÜR DEĞİŞTİRMESİ
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 509
A. Kooperatifin Doğrudan Anonim Şirkete Dönüşmesi …………………………………………………………… 509
B. Kooperatifin Bir Anonim Şirket Kurarak (Veya Mevcut Bir Anonim Şirketle) Bu Anonim
Şirketle Birleşmesi ………………………………………………………………………………………………………. 516
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TOPLU YAPI SİTE YÖNETİM PLANI
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 517
II. KAT MÜLKİYETİ KANUNU’NA GÖRE YÖNETİM PLANI ……………………………………………… 518
III. Toplu Yapı Site Yönetim Planının Hazırlanması ………………………………………………………. 519
A. Bağımsız Bölümlerin Yönetim Tarzı …………………………………………………………………………………. 520
B. Bağımsız Bölümlerin Kullanma Maksat ve Şekli………………………………………………………………… 520
C. Yönetici ve Denetici Ücretleri ………………………………………………………………………………………… 520
D. Diğer Hususlar …………………………………………………………………………………………………………….. 520
IV. YAPI KOOPERATİFLERİNİN SORUMLULUĞUNDA İNŞAATI GERÇEKLEŞTİRİLEN
KONUT YADA İŞYERLERİ İÇİN YÖNETİM PLANI HAZIRLANMASINDA (İSKAN VEYA
İŞLETME AŞAMASINDA) TERCİH EDİLECEK HUKUKİ STATÜNÜN DİKKATE
ALINMASI ……………………………………………………………………………………………………….. 521
V. GİDERLERE KATILMA ………………………………………………………………………………………… 523
VI. YÖNETİM PLANININ DEĞİŞTİRİLMESİ …………………………………………………………………. 525
VII. GÖRÜŞ VE ÖNERİLER……………………………………………………………………………………….. 527
ÜÇÜNCÜ KISIM
BİRİNCİ BÖLÜM
MUHASEBE
I. MUHASEBENİN TANIMI VE AMACI ………………………………………………………………………. 533
18 Kooperatifler
II. MUHASEBECİNİN GÖREVLERİ, ÇALIŞMA KURALLARI, ÖZELLİKLERİ VE KİŞİLİĞİ …………. 534
A. Hesaplara İlişkin Görevleri …………………………………………………………………………………………….. 535
B. Mali görevleri ……………………………………………………………………………………………………………… 535
C. Yönetim Görevleri ………………………………………………………………………………………………………… 535
D. Çalışanlarla İlgili Görevleri ……………………………………………………………………………………………… 536
E. Muhasebecilerin Çalışma Kuralları ………………………………………………………………………………….. 536
F. Muhasebecilik Mesleğinin Özellikleri ……………………………………………………………………………….. 537
G. Muhasebecinin Kişiliği ………………………………………………………………………………………………….. 537
III. HESAP ÇERÇEVESİ, HESAP PLANI VE UYGULAMASI …………………………………………….. 537
A. Düzenlemenin Kapsamı ………………………………………………………………………………………………… 537
B. Düzenlemenin Amacı ……………………………………………………………………………………………………. 541
C. Tekdüzen Hesap Planına Uymamanın Yaptırımı ………………………………………………………………… 541
IV. YAPI KOOPERATİFLERİNDE TEKDÜZEN HESAP PLANI UYGULAMASI ………………………. 541
A. Kuruluş İşlemlerine Ait Muhasebe Kayıtları ……………………………………………………………………… 543
B. Tahsilatlara Ait Muhasebe Kayıtları ………………………………………………………………………………… 544
C. Harcamalara Ait Muhasebe Kayıtları ………………………………………………………………………………. 559
V. YIL SONU İŞLEMLERİ …………………………………………………………………………………………. 564
VI. YEDEK AKÇE AYRIMI ………………………………………………………………………………………… 569
VII. BİLANÇO ………………………………………………………………………………………………………… 570
A. Bilanço İlkeleri …………………………………………………………………………………………………………….. 570
B. Bilanço Düzenleme Kuralları…………………………………………………………………………………………… 573
C. Bilançonun Biçimsel Yapısı ……………………………………………………………………………………………. 573
D. Bilanço Kalemlerine İlişkin Açıklamalar……………………………………………………………………………. 574
VIII. ENVANTER ……………………………………………………………………………………………………. 574
IX. BÜTÇE ……………………………………………………………………………………………………………. 576
X. YAPI KOOPERATİFLERİ TARAFINDAN TUTULACAK DEFTERLER ……………………………….. 582
XI. YAPI KOOPERATİFLERİNDE DEFTERLERLE İLGİLİ ÖZELLİK ARZEDEN HUSUSLAR ……….. 586
XII. MUHASEBE İŞLEMLERİNDE UYULACAK KURALLAR …………………………………………….. 587
XIII. YAPI KOOPERATİFLERİNDE MUHASEBE UYGULAMASINA İLİŞKİN KİŞİSEL ÖNERİ …… 589
XIV. İLGİLİ YARGITAY KARARLARI …………………………………………………………………………… 592
İKİNCİ BÖLÜM
YAPI KOOPERATİFLERİNDE VERGİLEME
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 613
II. VERGİ USUL KANUNU ………………………………………………………………………………………… 614
A. Genel Bilgi …………………………………………………………………………………………………………………. 614
III. KURUMLAR VERGİSİ KANUNU …………………………………………………………………………… 616
A. Genel Bilgi …………………………………………………………………………………………………………………. 616
B. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ………………………………………………………………………………….. 617
C. İlgili Mevzuat ………………………………………………………………………………………………………………. 620
IV. KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU ………………………………………………………………………. 654
İçindekiler 19
A. Genel Bilgi …………………………………………………………………………………………………………………. 654
B. İşyeri Yapı Kooperatifleri ……………………………………………………………………………………………….. 654
C. Konut Yapı Kooperatifleri ……………………………………………………………………………………………….. 655
D. İlgili Mevzuat ………………………………………………………………………………………………………………. 668
V. GELİR VERGİSİ KANUNU …………………………………………………………………………………….. 703
A. Genel Bilgi …………………………………………………………………………………………………………………. 703
B. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Vergi Kesintisi …………………………………………………….. 704
C. Kooperatif Taşınmazlarının Kira Gelirlerinin Vergilendirilmesi ………………………………………………. 705
D. Kooperatif Ortaklarının, Ortaklık Hakkını Devretmelerinin Gelir Vergisi Kanunu Karşısındaki
Durumu …………………………………………………………………………………………………………………….. 705
E. İlgili Mevzuat………………………………………………………………………………………………………………. 707
VI. DAMGA VERGİSİ KANUNU ………………………………………………………………………………… 712
A. Genel Bilgi …………………………………………………………………………………………………………………. 712
B. Belli Para Üzerinden Vergileme ………………………………………………………………………………………. 713
VII. EMLAK VERGİSİ KANUNU…………………………………………………………………………………. 715
A. Genel Bilgi …………………………………………………………………………………………………………………. 715
B. İlgili Mevzuat ve Kaynak ……………………………………………………………………………………………….. 717
VIII. HARÇLAR KANUNU ………………………………………………………………………………………… 719
A. Genel bilgi …………………………………………………………………………………………………………………. 719
B. İlgili Mevzuat ve Kaynak ……………………………………………………………………………………………….. 721
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YAPI KOOPERATİFLERİNDE SİGORTA
I. GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………………………… 725
II. İNŞAATIN EMANET YÖNTEMİYLE YAPILMASI ………………………………………………………. 725
III. İNŞAATIN İHALE YÖNTEMİYLE YAPILMASI ………………………………………………………….. 727
IV. İLGİLİ MEVZUAT ………………………………………………………………………………………………. 728
A. Genelge …………………………………………………………………………………………………………………….. 728
1. İhale Konusu İşte Çalışacak Kişi/Gün Sayısının Belli Olduğu İşler ……………………………………………………….730
2. İhale Konusu İşte Çalışacak Kişi/Gün Sayısının Belli Olmadığı İşler …………………………………………………….731
3. Danışmanlık Hizmet İhaleleri ………………………………………………………………………………………………………..735
4. Nakliye İşleri ile Personel/Öğrenci Taşıma İşleri ………………………………………………………………………………735
5. Piyasadan Hazır Halde Alınıp Satılan Malın Teslim İşleri …………………………………………………………………..735
6. İş ve İşlemlerin Yürütülmesi ve Süreler …………………………………………………………………………………………..736
B. Yönetmelik …………………………………………………………………………………………………………………. 738
C. Tebliğ ……………………………………………………………………………………………………………………….. 745
KOOPERATİFLER KANUNU ……………………………………………………………………………………… 769
Kavram Dizini ……………………………………………………………………………………………………….. 797
operatif aktifine kayıtlı gayrimenkullerin kurulacak şirkete ayni sermaye olarak konulması halinde vergileme yapılıp yapılmayacağı
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
BURSA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
MÜKELLEF HİZMETLERİ GELİR GRUP MÜDÜRLÜĞÜ
Sayı
:
B.07.1.GİB.4.16.16.02-300-10-41-9
24/01/2011
Konu
:
Kooperatif aktifine kayıtlı gayrimenkullerin kurulacak şirkete ayni sermaye olarak konulması halinde vergileme yapılıp yapılmayacağı.
İlgide kayıtlı dilekçenizde; 4572 sayılı Kanuna göre kurulan Birliğinize ait depolama tesisi ile diğer bazı tesislerin, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununun 4 üncü maddesi gereğince, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulacak olan anonim şirkete ayni sermaye olarak konulacağından bahisle, söz konusu işlemin kısmi bölünme kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği, kısmi bölünme kapsamında değerlendirilmesi halinde katma değer vergisi, damga vergisi ve harçlar yönünden yükümlülüğünüzün doğup doğmayacağı; işlemin kısmi bölünme sayılmaması halinde, cins tashihi öncesi aktife kayıtlı taşınmazların kayıtlı değer üzerinden devrinin; kurumlar, katma değer ve damga vergileri ile harca tabi olup olmadığı konularında bilgi verilmesi istenilmektedir.
KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN:
Bilindiği üzere, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun “Devir, bölünme ve hisse değişimi” başlıklı 19 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendinde; “Kısmi bölünme: Tam mükellef bir sermaye şirketinin veya sermaye şirketi niteliğindeki bir yabancı kurumun Türkiye’deki iş yeri veya daimi temsilcisinin bilânçosunda yer alan taşınmazlar ile en az iki tam yıl süreyle elde tutulan iştirak hisseleri ya da sahip oldukları üretim veya hizmet işletmelerinin bir veya birkaçını kayıtlı değerleri üzerinden ayni sermaye olarak mevcut veya yeni kurulacak tam mükellef bir sermaye şirketine devretmesi, bu Kanunun uygulanmasında kısmi bölünme hükmündedir. Ancak, üretim veya hizmet işletmelerinin devrinde, işletme bütünlüğü korunacak şekilde faaliyetin devamı için gerekli aktif ve pasif kalemlerin tümünün devredilmesi zorunludur. Kısmi bölünmede devredilen varlıklara karşılık edinilen devralan şirket hisseleri, devreden şirkette kalabileceği gibi doğrudan bu şirketin ortaklarına da verilebilir. Taşınmaz ve iştirak hisselerinin bu bent kapsamında devrinde, devralan şirketin hisselerinin devreden şirketin ortaklarına verilmesi halinde, devredilen taşınmaz ve iştirak hisselerine ilişkin borçların da devri zorunludur.” hükmü yer almaktadır.
Bu hükme göre; kısmi bölünme, sermaye şirketlerine (anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler) veya bu nitelikteki yabancı kurumlara yönelik bir kavramolup, sermaye şirketi niteliği bulunmayan kooperatiflerin kısmi bölünme hükümlerine tabi tutulması söz konusu değildir. Dolayısıyla, Birliğinizin aktifine kayıtlı üretim tesislerinin ve bu tesislere ilişkin gayrimenkullerin mevcut veya yeni kurulacak olan bir sermaye şirketine ayni sermaye olarak konulması işleminin, Birliğiniz açısından satış hükmünde değerlendirilmesi gerekir.
Ancak, 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, bu Kanuna göre kurulmuş bulunan kooperatifler ve birliklerin; birbirlerinden ve ortaklarından aldıkları faiz ve komisyonlar, birbirleri ya da üçüncü şahıslarla yaptıkları her türlü gayrimenkul alım satımı (üçüncü şahıslara terettüp eden vergi, resim ve harçlar hariç), ayrıca üretim tesislerinin ve bu tesislere ilişkin gayrimenkullerin satışı, bağış ve diğer ivazsız iktisapları ile bütün işleri için düzenlenecek senet, beyanname, taahhütname, sözleşme, vekaletname ve lehlerine yapılacak ipotek ve rehinleri kurumlar vergisi ve damga vergisi de dahil olmak üzere her türlü vergi, resim ve harçtan muaf oldukları hüküm altına alınmıştır.
Buna göre, 4572 sayılı Kanuna göre kurulan Birliğinizin depolama tesisi ile diğer bazı tesislerin satışından doğan kazancın anılan Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca kurumlar vergisinden istisna tutulması gerekmektedir.
KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1/1 inci maddesine göre, Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler katma değer vergisinin konusunu oluşturmaktadır.
Aynı Kanunun “Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar” başlıklı 17 nci maddesinin (4) numaralı fıkrasının (r) bendi uyarınca;
Kurumların aktifinde veya belediyeler ile il özel idarelerinin mülkiyetinde, en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimler ile bankalara borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmaz ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara devir ve teslimleri katma değer vergisinden istisna edilmiştir.
İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapan kurumların, bu amaçla aktiflerinde bulundurdukları taşınmaz ve iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamı dışındadır.
İstisna kapsamında teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen katma değer vergisi, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır.
Buna göre; kısmi bölünme hükümlerine tabi tutulması söz konusu olmayan Birliğinize ait depolama tesisi ile diğer bazı tesislerin, kurulacak olan anonim şirkete devri işleminin, bahse konu taşınmazların en az iki tam yıl süreyle Birliğiniz aktifinde yer alması şartıyla, anılan madde hükmü uyarınca katma değer vergisinden müstesna tutulması mümkün bulunmaktadır.
HARÇLAR KANUNU YÖNÜNDEN:
492 sayılı Harçlar Kanununun 123 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında, “Anonim, eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nev’i değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemler ile Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri (Bu kooperatifler ile Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma Anonim Şirketi tarafından bankalardan kullandırılacak krediler için verilecek kefaletler dahil) bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve bunların teminatları ile geri ödemelerine ilişkin işlemler bu Kanunda yazılı harçlardan müstesnadır.” hükmü bulunmaktadır.
Buna göre, Birliğinize ait taşınmazların 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulacak anonim şirkete ayni sermaye olarak konulmasına ilişkin yapılacak işlemlerin, 492 sayılı Harçlar Kanununun 123 üncü maddesine göre harçlardan istisna tutulması gerekmektedir.
DAMGA VERGİSİ YÖNÜNDEN:
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu; bu Kanundaki kağıtlar teriminin yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade edeceği; 9 uncu maddesinde, Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.
Mezkur Kanuna ekli (2) sayılı tablonun “IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” bölümünün 16 numaralı fıkrası ile anonim, eshamlı komandit ve limited şirketler ile yatırım fonlarının kuruluşlarına, sermaye artırımlarına ve süre uzatımlarına ilişkin olarak düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisna edilmiştir.
Diğer taraftan, 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanunun “Muafiyetler ve istisnalar” başlıklı 6 ncı maddesinde, “Bu Kanuna göre kurulmuş bulunan kooperatifler ve birliklerin faaliyetlerinde;
…
c)Birbirlerinden ve ortaklarından aldıkları faiz ve komisyonlar, birbirleri ya da üçüncü şahıslarla yaptıkları her türlü gayrimenkul alım satımı (üçüncü şahıslara terettüp eden vergi, resim ve harçlar hariç), ayrıca üretim tesislerinin ve bu tesislere ilişkin gayrimenkullerin satışı, bağış ve diğer ivazsız iktisapları ile bütün işleri için düzenlenecek senet, beyanname, taahhütname, sözleşme, vekâletname ve lehlerine yapılacak ipotek ve rehinler kurumlar vergisi ve damga vergisi de dahil olmak üzere her türlü vergi, resim ve harçtan,
…
müstesnadır.” hükmüne yer verilerek, söz konusu kooperatif ve birliklerin madde kapsamındaki işlemleri nedeniyle düzenlediği kağıtlara damga vergisi istisnası sağlanmıştır.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, Birliğinize ait depolama tesisi ile diğer bazı tesislerin kurulacak olan anonim şirkete ayni sermaye olarak konulmasına ilişkin olarak düzenlenecek kağıtların, 488 sayılı Kanuna ekli 2 sayılı Tablonun IV/16 fıkrası ve 4572 sayılı Kanunun 6/c maddesi uyarınca damga vergisinden müstesna tutulması gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Vergi Dairesi Başkanı a.
Grup Müdürü
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Zamanaşımından sonra resmi daireye ibraz edilen kira sözleşmesinin damga vergisi hk
KANUNLAR GEREKÇELER B.K.K. YÖNETMELİKLER TEBLİĞLER İÇ GENELGELER GENEL YAZILAR ÖZELGELER SİRKÜLER
Kanun Son güncelleme:23/12/2011
Madde:
Başlangıç: / / Bitiş: / /
Başlık Zamanaşımından sonra resmi daireye ibraz edilen kira sözleşmesinin damga vergisi hk.
Tarih 14/06/2011
Sayı B.07.1.GİB.4.34.18.01-002.01-750
Kapsam
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü
Sayı
:
B.07.1.GİB.4.34.18.01-002.01-750
14/06/2011
Konu
:
Damga Vergisi
İlgide kayıtlı dilekçeniz ve eklerinin incelenmesinden, 2006 yılı vergilendirme döneminden itibaren tarafınıza gelir vergisi iadesi yapılması amacıyla … Vergi Dairesi Müdürlüğüne başvurduğunuz, ancak söz konusu talebinizin, dilekçeniz ekinde ibraz ettiğiniz 15.05.1996 tarihinde 3 yıl süreli olarak şahsınız ile … San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında düzenlenen kira sözleşmesine ilişkin damga vergisinin ödenmediği gerekçesi ile reddedildiği belirtilerek söz konusu kağıdın damga vergisine tabi tutulup tutulmayacağı hususunda görüş talep edildiği anlaşılmıştır.
Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu; 3 üncü maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kâğıtları imza edenler olduğu; 5 inci maddesinde, bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtların her nüshasının ayrı ayrı aynı miktar veya nispette damga vergisine tabi olduğu; 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında, bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde damga vergisinin, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınacağı; 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasında, birden fazla kişi tarafından imza edilen kâğıtlara ait vergi ve cezanın tamamından imza edenlerin müteselsilen sorumlu oldukları hükme bağlanmıştır.
Mezkur Kanuna ekli (1) sayılı tablonun “I.Akitlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün A/2 fıkrasında, kira mukavelenamelerinin mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden binde 1,5 nispetinde; A/3 fıkrasında, kefalet, teminat ve rehin senetlerinin binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır. 2009/15725 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 01/01/2010 tarihinden geçerli olmak üzere damga vergisi oranları, Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-2 fıkrasındaki kağıtlar için binde 1,65, I/A-3 fıkrasındaki kağıtlar için binde 8,25 olarak belirlenmiştir.
Ayrıca, kira sözleşmesine konan kefalet şerhinin “müteselsil kefalet” veya “müşterek borçlu ve müteselsil kefil” şeklinde konulması halinde, kefalet şerhi asıl akitle birbirine bağlı ve birbirine bağlı ve bir asıldan doğma akit ve işlem olarak kabul edileceğinden, söz konusu kağıdın 488 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrası uyarınca en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya kefalet işlemi üzerinden damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 19 uncu maddesinde, vergi alacağının vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğacağı; 114 üncü maddesinin birinci fıkrasında, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak beş yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergilerin zamanaşımına uğrayacağı; dördüncü fıkrasında ise, damga vergisine tabi olup vergi ve cezası zamanaşımına uğrayan evrakın hükmünden tarh zamanaşımı süresi dolduktan sonra faydalanıldığı takdirde mezkur evraka ait vergi alacağının yeniden doğacağı hükme bağlanmıştır.
Başvurunuz konusu 15.05.1996 tarihinde şahsınız ile … San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında düzenlenen kira sözleşmesine ait damga vergisi, Vergi Usul Kanununun 114 üncü maddesinin birinci fıkra hükmüne göre 31.12.2001 tarihi itibarıyla zamanaşımına uğramış bulunmaktadır. Ancak, zamanaşımı süresi dolduktan sonra gelir vergisi iadesi almak için dilekçe ekinde vergi dairesine ibraz edilmek suretiyle hükmünden yeniden faydalanıldığından söz konusu sözleşme ibraz tarihi itibarıyla damga vergisine tabi olacaktır.
Buna göre, müteselsil kefalet şerhi içeren söz konusu sözleşmenin her bir nüshasının, vergi dairesine ibraz tarihi itibarıyla, kiralama süresi ve kira bedeline göre hesaplanacak matrah esas alınarak 488 sayılı kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrası uyarınca en yüksek vergi alınmasını gerektiren kefalet işlemi üzerinden Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-3 bölümü gereğince damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Diğer taraftan, söz konusu kağıda ait verginin düzenlendiği tarihte ödendiğinin tevsiki halinde, ibraz tarihi itibarıyla tekrar damga vergisi aranılmayacağı tabiidir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Bedel İçermeyen Taahhütnamenin damga vergisi hk. Tarih 26/08/2011
Başlık Bedel İçermeyen Taahhütnamenin damga vergisi hk.
Tarih 26/08/2011
Sayı B.07.1.GİB.4.06.17.02-DMG-1492-675
Kapsam
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü)
Sayı :B.07.1.GİB.4.06.17.02-DMG-1492-675 26/08/2011
Konu : Bedel İçermeyen Taahhütnamenin damga vergisi hk.
………………………………….
İlgi : ………… tarihli ve ………… evrak kayıt sayılı dilekçeniz.
İlgide kayıtlı dilekçeniz ve ekinin incelenmesinden, belli parayı ihtiva etmeyen Şantiye Şefi Taahhütnamesi üzerinden damga vergisi tahsil edilip edilmeyeceği hususunda görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.
Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu; 3 üncü maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu; 4 üncü maddesinde, bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılacağı ve buna göre tabloda yazılı vergisinin bulunacağı, kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağı, mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınacağı; 10 uncu maddesinde, damga vergisinin nispi veya maktu olarak alınacağı, nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli paranın, maktu vergide kağıtların mahiyetlerinin esas olacağı, belli para teriminin, kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade edeceği hükümleri yer almaktadır.
Anılan Kanuna ekli (1) sayılı tablonun “I-Akitlerle ilgili kağıtlar'” başlıklı bölümünün A/1 fıkrasında, belli parayı ihtiva eden mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknamelerin binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan, 31/12/2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5281 sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle yapılan değişikle belli parayı ihtiva etmeyen bazı kağıtlar 01/01/2005 tarihinden geçerli olmak üzere damga vergisine tabi kağıtlar kapsamından çıkartılmıştır. Bu kapsamda 04/02/2005 tarih ve 25717 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 43 Seri No’lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliğinin (6.1.1.) bölümünün ikinci paragrafında; “Yapılan düzenleme ile (1) sayılı tablonun 1/A fıkrasında sayılan kağıtlardan belli parayı ihtiva etmeyenler damga vergisinin konusu dışına çıkarıldığından, belli parayı ihtiva etmeyen mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknameler, kira mukavelenameleri, kefalet, teminat ve rehin senetleri, fesihnameler damga vergisine tabi tutulmayacaktır.” açıklamasına yer verilmiştir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, herhangi bir bedel içermediği anlaşılan söz konusu taahhütname damga vergisine konu teşkil etmeyecektir. Ancak düzenlendiği anda belli parayı ihtiva etmediğinden damga vergisine konu teşkil etmeyen söz konusu taahhütnameye ilişkin olarak, daha sonraki bir tarihte bedelin belirlenerek taahhütnameye şerh konulması ya da kağıda ait belli parayı gösteren ve ilk kağıda atıf yapan yeni bir kağıt düzenlenmesi halinde, taahhütname değişikliğine ilişkin bu kağıdın/şerhin damga vergisine tabi tutulacağı tabiidir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Başkanı a.
Grup Müdürü V.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413 .maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir. (***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.