Kooperatif YÖNETİM KURULU YILLIK ÇALIŞMA RAPORU 2015

 

YÖNETİM KURULU YILLIK ÇALIŞMA RAPORU

A. GENEL BİLGİLER

  1. a) Kooperatifin adı :……………………………………………………………………………………………………
  2. b) Kuruluş bilgileri : ………………………………………………………………………………………………….

c)Ticaret Sicili Tescil Tarihi ve Sicil Numarası :……………………………………………….

  1. d) Adresi : ……………………………………………………………………………………………….
  2. e) Telefon/Faks Numaraları     : 0312 ……………………

f)Web adres ve elektronik posta: …………………………..

  1. YÖNETİM VE DENETİM KURULLARI İLE PERSONEL BİLGİLERİ

1) Yönetim Kurulu Üyeleri                Görev Dönemi            Yıllık Ödemeler Toplamı

1……………………………….               ……………………            …………………………………….

  1. ……………………………… …………………….           …………………………………….

3………………………………..              …………………….           …………………………………….

2) Denetim Kurulu Üyeleri                 Görev Dönemi            Yıllık Ödemeler Toplamı

  1. ………………………………. ………………………         ……………………………………..
  2. . ………………………………. ………………………         ……………………………………..

3) Personelin Adı Soyadı                   Görev Dönemi         Unvanı Yıllık Ödeme Top.        SSK Pirimi

  1. ……………………….. ………………………         ………….   …………………….       ………………..

2………………………….                     ………………………         ………….   …………………..       …………….

4) Faaliyet dönemiyle ilgili genel değerlendirme ve geleceğe yönelik beklentiler

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

5)Önceki dönem bütçe kalemlerindeki gerçekleşmeler:

GELİRLER                                   ÖNGÖRÜLEN           GERÇEKLEŞEN                   %

  1. ……………………………………….. ……………………… ………………………………            ……..
  2. ……………………………………….. ……………………… ………………………………            ……..
  3. ……………………………………….. ……………………… ………………………………            ……..

 

GİDERLER                                  ÖNGÖRÜLEN           GERÇEKLEŞEN                       %

  1. …………………………………….. ……………………….. ……………………………               ………
  2. …………………………………….. ……………………….. ……………………………               ………
  3. …………………………………….. ……………………….. ……………………………               ………
  1. C) MALİ DURUM VE MUHASEBE İŞLEMLERİ:

1)Bilanço kalemleri hakkında genel bilgi : …………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2)Dönem içerisinde gerçekleşen toplam gelir gider rakamları şöyledir:

Toplam     gelir     :…………………………

Toplam gider         :…………………………..

Kalan para           :………………………….

3)Kooperatifin giderlerinin dökümü aşağıda gösterilmiştir.

-Arsa ve Proje ödemeleri   :……………………

-İnşaat giderleri                  :……………………

-Vergi ve harç giderleri     :……………………

-Sigorta giderleri               :……………………

-Genel giderler                   :……………………..

Diğer giderler                     :……………………

Toplam                               :…………………….

4) Kullanılan Banka Kredilerinin:

Banka Adı            Tutarı                     Faiz Oranı       Vadesi             Ödenen             Kalan

……………….     ………………….            …………………   …………….       …………………     ………..

………………..    …………………..           ………………….  …………….      …………………     ………..

5) Kooperatifin Borçları :

  1. Belediyeye : ………………………………………………………………………………………..
  2. Vergi Dairesine : ………………………………………………………………………………………..
  3. Sigorta (SSK) : ………………………………………………………………………………………..
  4. Piyasaya : ………………………………………………………………………………………..
  5. Yükleniciye : ………………………………………………………………………………………..
  6. Personele : ………………………………………………………………………………………..
  7. Diğer Borçlar : ………………………………………………………………………………………..

6) Demirbaş ve diğer araçlar                      :

Cinsi                                                          Bedeli                               Adedi

  1. ……………………………………….. ……………………..          ……………………
  2. ……………………………………….. ………………………          ……………………..
  3. ……………………………………….. ……………………..           ……………………..

 

7) Tutulan Defterler

Noter Tasdiki(Açılış)            Noter Tasdiki(Kapanış) Defterin Türü                               Tarih ve Sayısı Noter.Adı              Tarih ve Sayısı Noter.Adı

1-Yevmiye Defteri,                 .   ……/…../200../…..   …………….        …../…../200../…..   ………………..

2-Envanter ve Bilanço Def.         …../…../200../…..   …………….          …../…../200../…..   …………….

3-Defteri-Kebir Def.                   …../…../200.. /….   …………….

4-Yönetim Kurulu Karar Def.     …../…../200.. /….   …………….

5-Genel Kurul Karar Defteri        …../…../200.. /…     …………….

6-Ortak Kayıt Defteri                 …../…../200.. /…     …………….

Ç)ORTAKLIK İŞLEMLERİ :

1) Mevcut Ortak Sayısı                                              : ………………………………………………

-Dönem içerisinde kaydedilen ortak sayısı     : ………………………………………………

-Genel kurulca belirlenen ortak ve konut/işyeri sayısı            : ………………………………………………

-Ortakların anasözleşmede belirtilen şartları taşıyıp taşımadığı:………………………….

2) Genel kurulca belirlenen ve tahakkuk eden aidat miktarı : ……………………………..

-Ortaklardan yapılan tahsilat           : ……………………………..

-Ortakların aidat borcu                        : ……………………………..

3)Genel kurulca belirlenen gecikme faizi oranı ile usul ve esaslar:…………………….

-Gecikme faizi tahakkuk miktarı :……………………….

-Gecikme cezası tahsilat miktarı :…………………………….

4)Dönem içerisinde gerçekleşen hisse devirleri şu şekildedir:

Devreden                                 Devralan                                  Yönt. Krl.Tarih No

  1. ………………………………. ……………………………….. ………………………..
  2. ………………………………. ……………………………….. …………………………
  3. ………………………………. ……………………………….. …………………………

5)Çıkarılan ortaklar

Çıkarılma kararı kesinleşmeyen ortağın

Ortağın adı ve soyadı Çıkarılma sebebi                yerine ortak alınıp alınmadığı           ………………….             …………….                   …………………………………..

6) Ortaklığı sona eren ortaklara yapılan ödemeler

Adı Soyadı                  Odemelerin tarihi                                 Ödemenin tutarı

…………………………      …………………………………..                              …………………

D)ARSA İNŞAAT VE FERDİLEŞME ÇALIŞMALARI :

1-Gayrimenkul alımı ve satımı ile ilgili Genel Kurul kararı “…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………”

2-Gayrimenkul alım ve satım tutarları : ……………………………………………

3-Gayrimenkul alımının, kat karşılığı arsa devralınmasının tapu devri veya tapuya şerh verdirilecek bir satış vaadi sözleşmesiyle yapıldığına ilişkin açıklamalar: …………………………………………………………………………………………….

4-. İnşaat Yapım Yöntemi : ………………………………………………………………………..

-Konut/işyeri Sayısı : ……………………………………

-Yapım yöntemi ve konut/işyeri sayısına ilişkin genel kurul kararları “………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….”

5)Yapılan İhalelerin     :

Yapılan İhaleler    İmzalanan sözleşmelerin tarihi/Bedeli       Konusu                        Tarafları

1.…………….         …………………………………               …………………       ………….

2……………                 ………………………………             …………………       …………..

6)Arsa veya arazinin imar durumu     : ………………………………………………………..

-Proje                                      : …………………………………………………………

-İnşaat ruhsatı tarih ve No’su : …………………………………………………………

-Altyapı durumu         : ………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………….

-Çevre düzenleme çalışmaları : ………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………….

7)Hakedişlerin T. No       Müteahhid/taşeron adı         Yapılan Ödeme            Kalan

1…………………………….            ……………..            .       ………………….           …………….

2…………………………….            ………………                    …………………            ……………

8) Yılsonu itibariyle İnşaat Seviyesi, inşaatların tahmini tamamlama tarihi ve tahmini maliyeti:”…………………………………………………………………………………………………………………”

9)Kesin Maliyet                     : ……………………………………………………………………

-Şerefiye Tespiti                     : ……………………………………………………………………

-Kur’a Çekimi             : ……………………………………………………………………

-Yapı Kullanma İzin Belgesi Tarih ve No’su: …………………………………………….

-Tapu Dağıtım Tarihi              : …………………………………………………………

-Tasfiye Başlangıç Tarihi        : ……………………………………………………………………

E)HUKUKİ FAALİYETLER :

1)Genel Kurul Kararları ve ihraç kararlarına karşı açılan davalar :

Davacı Dava Konusu Davanın Gör.Mahkeme          Dosya No   Aşaması

1)…………………………………………………………………………………………………………………

2)…………………………………………………………………………………………………………………

2)Kooperatif ile ilgili devam eden ve sonuçlanan davaların mahkeme ve dosya numaraları :

Davacı             Dava Konusu              Davanın Gör.Mahkeme          Dosya No

1)…………………………………………………………………………………………………………………

2)…………………………………………………………………………………………………………………

3)Kooperatif hakkında Cumhuriyet Başsavcılıklarına yapılan suç duyuruları,

Davacı/şikayetçi                      Konusu                      Hazırlık numarası

1)…………………………………………………………………………………………………………………

2)…………………………………………………………………………………………………………………

Bu rapor kooperatifin…… ..…dönemi hesap ve işlemlerine ilişkindir.

…./…../20..

………………..                 …………………….

……………………………..Konut Yapı Kooperatifi

Yönetim Kurulu Başkanı         Yönetim Kurulu Üyesi

Kooperatif Denetim Kurulu Raporu 2015

………………………………………………………………………………KOOPERATİFİ

………………….YILI GENEL KURULU’NA İLİŞKİN

DENETLEME KURULU RAPORUEkran Resmi 2017-04-13 09.33.25

Raporunuzu www.raporhazir.com sayfamızdan online olarak hazırlayabilirsiniz

Genel Kurul Toplantı Tarihi               :……………………………………………………………………………….

İncelemenin ait olduğu Dönem            : ………………………………………………………………………………

Rapor Düzenleme Tarihi        : ………………………………………………………………………………………. Raporun Yönetim Kuruluna teslim tarihi: …………………………………………………..

I- KURULUŞ İŞLEMLERİ

(Bu bölüm 1. Genel Kurul için doldurulacaktır.)

  • Kuruluş işlem ve harcamalarından usulsüzlük……………………………: (Varsa açıklayınız)
  • Kooperatif unvanında kamu kurum ve kuruluşunun ismine yer verilip verilmediği …………………………( varsa açıklayınız)

II. YÖNETİM KURULU VE PERSONEL İŞLEMLERİ

1.Yönetim Kurulu üyeleri üyelik şartlarını ………………………(değilse açıklayınız)

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

  1. İnceleme dönemimiz içerisinde Yönetim Kurulu toplantı çoğunluğunu ……………………………

(kaybetmiş ise açıklayınız)

……………………………………………………………………………………………………………….

  1. Yönetim Kurulu Üyeleri hakkında dava açılmışsa son durumu açıkla:

Davacı                                    Dava Konusu             Mahkemesi               Dosya No

…………..                      ……………………….        ………………………         ………………………………….. 4. Yönetim Kurulu üyelerine genel kurulca tespit edilen ödemelerin dışında veya belirlenen tutarların üzerinde bir ödeme…………………………………

  1. Gayrimenkul alım ve satımında yapılan imalat ve inşaat işlerinde Genel Kurul kararlarına ..

………………………..(uyulmamış ise açıklayınız) …………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………..

  1. Yönetim Kurulu üyeleri ile kooperatif çalışanlarının kooperatifle, yaptığı işin konusuna giren bir ticari muamele ………………………………….(yapmış ise açıklayınız)

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

  1. Yapı kooperatiflerinde, genel kurulca alınması kararlaştırılan gayrimenkullerin alımının, kat karşılığı arsa devralınmasının, yönetim kurulunca tapu devri veya tapuya şerh verdirilecek bir satış vaadi sözleşmesi ile yapılıp yapılmadığına yer verilir.
  2. Defter ve belgelerin incelenmesinde ve tesliminde bir zorluk ………………………………………….

(zorluk yaşanmışsa açıklayınız)………………………………………………………………………………..

  1. Yönetim Kurulu Çalışma Raporu gerçek durumu eksiksiz ve hatasız olarak yansıtmaktadır. (değilse açıklayınız)

…………………………………………………………………………………………………………………..

  1. Müdür ve Kooperatif çalışanlarına ödenen ücretlere dair SSK primleri tam ve zamanında yatırılmaktadır. (değilse açıklayınız) ……………………………………………………………………….

III- ORTAKLIK İŞLEMLERİ BÖLÜMÜ

  1. Ortaklar listesi Anasözleşmeye uygun ……………………………..(düzenlenmemiş ise açıklayınız)……………………………………………………………………………………………………………..
  2. Ortaklıktan ayrılanlar ile yeni ortakların Yönetim Kurulu kararları (alınmamış ise açıklayınız) ………………………………………………….
  3. a) Genel Kurul Ortaklar Listesi Ortaklar Pay Defteri kayıtlarına uygundur/uygun değildir.
  4. b) Oy kullanma hakkı olmayan ortaklar listelerinde yeralmıştır/yeralmamıştır.
  5. c) Çıkarma kararı kesinleşmeyen ortaklar listelerde yeralmıştır/yeralmamıştır.
  6. d) Üç ay öncesinden ortak olmayanlar ortaklar listesinde yer almıştır/almamıştır.
  7. Genel Kurulca kararlaştırılan ortak sayısının üzerinde ortak kaydedilmiştir/kaydedilme-miştir.
  8. a) Usule aykırı ortak ihraç edilmiştir/edilmemiştir
  9. b) Çıkarma kararı kesinleşmeyen ortakların yerine yeni ortak alınmıştır/alınmamıştır.
  10. Kooperatif ortakları tarafından denetim kuruluna Kooperatif Yönetim Kurulu üyeleri ve çalışanları hakkında intikal ettirilen şikayetler vardır/yoktur. (varsa yapılan incelemeyi açıklayınız) …………………………………………………………………………………………………..

7.   Yönetim kurulu, ortaklar arasındaki eşitlik ilkesine uygun davranmıştır/davranmamıştır

IV- TÜRK TİCARET KANUNU GEREĞİ TUTULMASI ZORUNLU OLAN

        DEFTER VE BELGELER

  1. Defter Adı: Noter Tasdiki

(Açılış)             (Kapanış)       Noter  Kayıtlara

Var/Yok          Tarih             No       Tarih No         Adı   Uygundur

     

  1. Def, …..   …….        ………………..    ……………………………   ……………..
  2. Kebir, …..   …….        ………………..    ……………………………   ……………..
  3. ve Bilanço Def. …..   …….        ………………..    ……………………………   ………..
  4. Yön. Krl Karar Def. …..   …….       ………………..    ……………………………   …………..
  5. Krl. Karar Def. …..   …….        ………………..    ……………………………   …………….
  6. Ortaklar Pay Defteri   ……   …….       ………………..
  7. Evrak Kayıt Defteri   …….   …….     …………………

Envanter defterine bilançolar işlenmiştir/işlenmemiştir.

  1. Defter ve belgeler 10 yıl süreyle

Saklanmaktadır/Saklanmamaktadır.

  1. Tahsilat ve ödemelerin tümü kanunen geçerli belgelere dayanmamaktadır/ dayanmaktadır.

V- BİLANÇO, GELİR GİDER FARKI HESABI VE MALİ DURUM

  1. Bilanço ve Gelir/Gider Tablosu, kayıtlara ve muhasebe standartları ve ilkelerine

uygundur/uygun değildir. (uygun değilse açıklayınız:……………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

  1. Bir önceki yıla ait Tahmini Bütçe ile gerçekleşen bilanço uyumludur/uyumlu değildir. (uyumlu değilse açıklayınız: …………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………………….

  1. Hazır Değerler Tutar
  2. ………………………………………………………………. ………………………………………………..
  3. ………………………………………………………………. ………………………………………………..
  4. ………………………………………………………………. ………………………………………………..
  5. Menkul Kıymetler Tutar
  6. ………………………………………………………………. ………………………………………………..
  7. ………………………………………………………………. ………………………………………………..
  8. ………………………………………………………………. ………………………………………………..

Bu hesaplardaki tutarların sayımı yapılmış olup fiilen bulunduğu/bulunmadığı tespit edilmiştir.

  1. Kooperatif Alacakları

Alacağın Türü                       Borçlu Adı     Tutarı     Nedeni      Tahsil Tarihi

  1. ……………………………. ………………………….     ……………………       ……………………
  2. ……………………………. ………………………….     ……………………       ……………………
  3. ……………………………. ………………………….     ……………………       ……………………
  4. Avanslar Verildiği

Avans Verilen Kişi               Konusu          Tarih              Tutar             Kap. Tarihi …………………………………            ………………      ……………….     …………………   ………………..

…………………………………         ………………      ……………….     …………………   ………………..

…………………………………         ………………      ……………….     …………………   ………………..

…………………………………         ………………      ……………….     …………………   ………………..

 

  1. Kooperatif Borçlarının Dökümü

Borcun Konusu            Alacaklısı               Tutar              Ödenen             Bakiye …………………………           ………………………         ……………….       ………………           …………… …………………………        ………………………         ……………….       ………………         …………… …………………………            ………………………         ……………….       ………………         ……………

  1. Ortaklardan

Toplam Alacak Miktarı                               Tahsil Edilen                                  Bakiye ………………………………………………………….            ………………………………….       …………………

………………………………………………………….     ………………………………….       …………………

………………………………………………………….     ………………………………….       …………………

Tahakkuk Eden Gecikme Faizi                  Tahsil Edilen                                  Bakiye ………………………………………………………….            ………………………………….       …………………

………………………………………………………….     ………………………………….       …………………

………………………………………………………….     ………………………………….       …………………

  1. Kooperatifin Ödediği Faiz

Kurum                                    Tutarı                        Ödenen                     Bakiye

…………………………                  ………………………         ……………………            …………………

  1. Kooperatifin Ödediği Gecikme Cezası

Kurum                                    Tutarı                        Ödenen                     Bakiye

…………………………                  ………………………         ……………………            …………………

  1. Genel Yönetim Giderlerinin usulüne uygun, Kooperatifin iş hacmiyle uyumlu olup olmadığı:

…………………………………………………………………………………………………………………

  1. İlgili faaliyet döneminde gerçekleşen farkın: Müsbet          Menfi

1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu ve Anasözleşmesine uygun olarak işlemlerinin yapılıp/yapılmadığı …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

  1. Mali duruma ilişkin genel değerlendirme:

VI- ARSA ALIMI VE İNŞAAT ÇALIŞMALARI

  1. a) Alınan arsanın Genel Kurul kararlarına ve kooperatif amaçlarına uygun olup olmadığı : ………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………

  1. b) Arsanın Alım Bedeli Yapılan Ödeme Tutarı Bakiye Borç

………………………………………         ……………………………………………..       ……………………………

………………………………………         ……………………………………………..       ……………………………

  1. a) Projelerin ilgili Belediyece onay tarihi:
  2. b) Yapı Ruhsatının Tarih ve Numarası:
  3. (Teknik) Yapılan sözleşmeler kooperatif menfaatlerine, ihale sonucuna veya piyasa koşullarına uygundur/ uygun değildir.
  4. Yükleniciye yapılan Ödemeler :

Ödeme Tarihi                             Tutarı                                     Avans/Hakediş

……………………………………….        ………………………………            ……………………………………..

……………………………………….        ………………………………            ……………………………………..

……………………………………….        ………………………………            ……………………………………..

Yükleniciye yapılan ödemeler sözleşmeye uygundur/ uygun değildir.

  1. (Teknik) hak ediş raporları uygundur/ uygun değildir
  2. (Teknik) İnşaat, projeye ve ruhsata uygundur / uygun değildir
  3. İmalatın iş planlarına uygun olup olmadığı uygun değilse aksaklığın nedenleri : ………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………

  1. a) Yapılan Müşterek Altyapının

Cinsi                                            Miktarı                                  Tutarı

……………………………………….        ………………………………            ……………………………………..

……………………………………….        ………………………………            ……………………………………..

……………………………………….        ………………………………            ……………………………………..

……………………………………….        ………………………………            ……………………………………..

  1. b) Yapılan Arsa Tahsisi :

Tahsis Yapılan Birlik                Tahsisin

veya Koop.                                Mik.(m2)        Tutarı       Tahsil Edilen       Bakiye

……………………………………….        ………………      ……………….     …………………..   ……………..

VII- AÇIKLAMALAR :        

  1. Kur’a Çalışması : ………………………………………………………………………………………..
  2. Tapu işlemleri : ………………………………………………………………………………………..
  3. Tasfiye Çalışması : ………………………………………………………………………………………..
  4. Gerekli Görülen Diğer Hususlar : ………………………………………………………………………………………..
  5. İncelemeler sırasında eksiklik ve kanuna aykırılık tespit edilmiş ise yapılacak işlem:

SONUÇ :

Kooperatifin işlem ve hesaplarının incelenmesi sonucunda, yönetim kurulu üyelerinin ibra edilmesi/ ibra edilmemesi kanaatine ulaşılmış olup, durum genel kurulun takdirine sunulur.

………………………..                                  ……………………………..

Denetim Kurulu Üyesi                                      Denetim Kurulu Üyesi

Kooperatiflerde genel kurul işlemleri 2015

YAPI KOOPERATİFLERİNİN

(KONUT YAPI KOOPERATİFİ, TOPLU İŞYERİ YAPI KOOPERATİFİ, KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ YAPI KOOPERATİFİ) 

İŞ VE İŞLEMLERİNDE UYULACAK ESASLAR,

 

BAŞVURU ŞARTLARI VE GENEL KURUL TOPLANTI TUTANAĞI

13.06.2010 tarihli ve 27610 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 03.06.2010 tarihli ve 5983 sayılı Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 4. maddesi ile 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun Ek1. Maddesinde değişiklik yapılarak, Yapı Kooperatifleri ve üst kuruluşları için ilgili Bakanlık olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı belirlenmiştir. Aynı Kanunun 5. Maddesi ile 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa Geçici 3. ve 4. maddeler eklenmiş olup, yapı kooperatifleri ve üst kuruluşları ile ilgili Bakanlığınca başlatılmış iş ve işlemler ile bunlara dair kuruluştan tasfiyeye kadar her türlü hak, yetki ve görevler 13.12.2010 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığına verilmiştir.

Bakanlığımız, yapı kooperatifleri ile ilgili görevleri 13.12.2010 tarihinden itibaren yerine getirmeye başlamış olup Kanunla verilen yapı kooperatifleri hakkında, kayıt, tescil, denetim, genel kurullarda temsilci bulundurma, tasfiye işlemleri gibi görevler Bakanlığımızın taşra teşkilatları olan Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri aracılığı ile yerinden yürütülecektir.

Bu bağlamda Yapı Kooperatifleri ve üst kuruluşlarının aşağıda belirtilen muhtelif iş ve işlemlerinde idareye (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne) sunacakları başvuru evrakları, ek belgelere ilişkin standart formalar ve uyulması gereken kurallar şunlardır :

 

YAPI KOOPERATİFLERİ VE ÜST KURULUŞLARININ

GENEL KURUL TOPLANTILARINDA

BAKANLIK TEMSİLCİSİ GÖREVLENDİRİLMESİ

Yapı kooperatifleri ve üst kuruluşlarınca, genel kurul toplantıları için Bakanlık

Temsilcisi görevlendirilmesi isteminde bulunulması zorunludur.

1)    Bakanlık Temsilcisi Görevlendirilmesi Başvuru için;

Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne dilekçe ile müracaat edilir.(EK-1)

Dilekçe ekinde;

  1. a) Çağrı için alınan kararın örneği (yönetim kurulu, denetim kurulu veya tasfiye memurları, üst birlik yönetim kurulu kararı ya da kesinleşme şerhli mahkeme kararı),
  2. b) Çağrıyı yapanların yetkili olduklarını gösteren belge (Başvuru sahipleri, ticaret sicil memurluğundan kooperatifi temsile yetkili son yönetim kurulu üyeleri olduklarını gösterir yazı alacaklardır. Ticaret sicil memurluklarınca verilecek bu yazıda, başvuru sahiplerinin kooperatifin temsili konusunda yetkili oldukları, yetkilerinin başlangıç tarihi, yetki süreleri dolmuşsa yetkinin bitiş tarihi vb. hususlara yer vereceklerdir. Azlık tarafından çağrı yapılmakta ise çağrı iznini veren kesinleşme şerhli mahkeme kararı),
  3. c) Toplantı gündemi

ç) Vezne alındısı (Bakanlık Temsilcisi ücreti Müdürlüğümüz Muhasebe Yetkilisinden alınacak verile emrine istinaden Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğünce tahsil edilmekte olup, temsilci ücretinin  hafta içi 36,50 tl- hafta sonu 73,00 tl olarak yatırılması gerekmektedir.)

KOOPERATİFLER İÇİN  BAKANLIK TEMSİLCİ ÜCRETLERİ MÜDÜRLÜĞÜMÜZ MUHASEBESİNDEN ALINACAK VERİLE EMRİNE İSTİNADEN DEFTERDARLIK MUHASEBE MÜDÜRLÜĞÜNCE TAHSİL EDİLMEKTE OLUP, TEMSİLCİ ÜCRETİNİN  HAFTA İÇİ 36,50 TL- HAFTA SONU 73,00 TL OLARAK YATIRILMASI GEREKMEKTEDİR.**

  1. d) Posta veya Elden Tebliğ Listesi
  2. e) En son seçilen Yönetim Kurulunun yayınlandığı(Tescil Edildiği) Ticaret Sicil Gazetesi

f ) Yevmiye Defterinin 2010 yılı tasdikli kapanışı

Genel kurul toplantı tarihinden en az 15 gün önce Mersin Çevre ve Şehircilik Müdürlüğüne teslim edilmesi gerekmektedir.

2) Diğer yandan, Kooperatifler Kanununun 47.Maddesine göre yapılan Genel kurul toplantıları için de Bakanlık Temsilcisi görevlendirilmesi hususunda başvuruda bulunulması zorunlu olup, bu tip toplantılar için yapılacak başvurularda yukarıda belirtilen 15 günlük süre şartı aranmayacaktır. Ancak bu durumda Yönetim Kurulu kararı alınması ve müracaat dilekçesinde Genel Kurul Toplantısının 47. maddeye göre yapılacağı hususunun belirtilmesi gerekmektedir.

3) Genel kurul toplantılarını üç yıl üst üste yapmayarak kanunen dağılmış sayılan kooperatiflerin veya üst kuruluşlarının genel kurul toplantısı için Bakanlık Temsilcisi müracaatında bulunmaları halinde, toplantı gündeminde münhasıran tasfiye kararı alınması yönünde madde bulunması zorunludur. Söz konusu durumu içeren bir gündem maddesi yoksa temsilci görevlendirilmeyecek, ancak faaliyetlerinin devam ettiğine dair mahkemece verilmiş karar bulunması halinde temsilci görevlendirilebilecektir.

GENEL KURUL TOPLANTI TUTANAĞI

Genel kurul toplantı tutanağının, toplantının yapıldığı yerde yazılıp imzalanması zorunlu olup tutanağın toplantı yerinde, genel kurul divanınca düzgün ve okunaklı biçimde yazılması gerekmektedir. (Mümkünse bilgisayar ortamında)

Yanlış yazılan kelime, rakam ve satırlar karalanmamalı, okunacak biçimde ortasından tek çizgiyle iptal edilmeli, yanına parantez içinde (çizildi) denilerek doğrusu yazılmalıdır. Ay adları, bir ve iki basamaklı sayılar, rakamla değil yazıyla yazılmalı; tutanakta sonradan ilaveler yapılmasına imkân verebilecek boşluklar olmamalı ve çıkıntı yapılmamalıdır. Tutanağın başlangıç kısmına, genel kurul toplantısının başlama saati ve tutanağın son kısmına da genel kurul toplantısının bitiş saati mutlaka yazdırılmalıdır. Toplantı tutanağı (EK-2)’de yer alan formata uygun olarak hazırlanmalıdır.

Tutanağın giriş bölümü, her bir gündem maddesine ilişkin genel kurul kararı, tutanağın bitiş bölümü, sırasıyla genel kurulca görüşülüp belirlendikçe, genel kurul başkanınca katiplere yüksek sesle okutularak yazdırılacak, biri yazdırılıp bitirilmedikçe sonraki bölüm ya da gündem maddesinin görüşülmesine geçilmeyecektir.

Genel Kurul tutanağında, görüşmelerin içeriği, söz alanların kimler olduğu, kimlerin alınan kararlara karşı muhalefet şerhi düştükleri ve muhalefet sebepleri lehte, aleyhte ve çekimser oyların sayıları açıkça belirtilmelidir.

Toplantı sırasında önerge verilmesi durumunda, önergelerden özetle söz edilip alına kararlar açıkça yazılmalıdır. Önergeler Divan Üyeleri ve Bakanlık Temsilcisi tarafından imzalanmalı ve tutanağa ek yapılmalıdır.

 

 

 

GENEL KURUL TOPLANTI SONRASI BAKANLIK TEMSİLCİSİNE TESLİM EDİLECEK BELGELER

Toplantı sonrasında;

Gündem,

Gazete ilanı (varsa), taahhütlü davet mektubu listesi ve/veya elden imza karşılığı teslim listesi,

Toplantı tutanağı,

Ortaklar Listesi(Hazirun Cetveli), (EK-3)

Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu, (EK-4)

Denetim Kurulu Faaliyet Raporu, (EK-5)

         – Bilanço, Gelir-Gider Tablosu ve Damga Vergisi Makbuzu, (Bilanço için 23,20 TL. Ve Gelir-Gider Cetveli için 11,30 TL. Top. 39,60 TL yatırılması gerekmektedir.)

Genel Durum Bildirim Formu (EK-6)

Mal Bildirimi (Seçim varsa) (EK-7)

Gelir-gider tablosunun düzenlendiği hesap dönemine ilişkin yevmiye defterinin son kayıt ve noterce yapılan kapanış tasdikini içeren sayfasının fotokopisi,

Bakanlık Temsilcisi Formu (EK-8)

birer adet olmak üzere Bakanlık temsilcisine teslim edilecektir.

Yönetim kurulunca hazırlanacak yıllık çalışma raporları ile denetim kurulunca hazırlanacak raporların, 11.06.2008 tarih ve 26903 sayılı Resmi Gazetede ilgili Bakanlığınca yayımlanan “Kooperatifler ve Üst Kuruluşları Yönetim Kurulu Üyelerinin Genel Kurul Toplantılarına Sunacakları Yönetim Kurulu Yıllık Çalışma Raporunun Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ” ile “Kooperatifler ve Üst Kuruluşları Denetim Kurulu Üyelerinin Genel Kurul Toplantılarına Sunacakları Denetim Kurulu Raporunun Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ” hükümlerine uygun olarak düzenlenmesi gerekmekte olup, bu Tebliğlerdeki esaslara uygun olarak düzenlenmeyen raporlar genel kurulda görüşülemeyecek ve kabul edilemeyecektir.

Tebliğ hükümlerine uygun olmayan, bir iki cümle ya da paragraftan ibaret genel ve soyut bilgiler ihtiva eden raporlarla ilgili olarak, Kooperatifler Kanununun 86. Maddesinin 5.Fıkrası hükmüne uygun olarak görevli ve yetkili merci olan Bakanlığımızın yürürlüğe koyduğu düzenlemeye aykırı olduğu kabul edilerek, görevli Bakanlık Temsilcilerince toplantı tutanağına gerekli şerhler düşülecektir.

Ayrıca, yönetim ve denetim kurulu faaliyet raporlarının söz konusu Tebliğ hükümlerine uygun olmaması nedeniyle görüşülememesi, yönetim ve denetim kurullarının ibra edilmedikleri anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla, bu durumda ibraya ilişkin menfi veya müspet bir genel kurul kararının varlığı söz konusu olmayacağından, mevcut yönetim ve denetim kurulu üyelerinin aynı organlara tekrar seçilmeleri de mümkün bulunmaktadır.

Yevmiye defterinin son kaydı ve noterce yapılan kapanış tasdikinin fotokopisinin tetkikinde, Türk Ticaret Kanununun 70/son maddesine uygun olarak ilgili dönem yevmiye defterinin noter kapanış tasdikinin bulunmadığının tespiti halinde, Türk Ticaret Kanununun 67. maddesi hükmü gereğince ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulacaktır.

EKLER:

EK-1) Başvuru sırasında kullanılacak yazı örneği (1 sayfa)

EK-2) Temsilci görevlendirilmesi bildirim yazısı (1 sayfa)

EK-3) Genel kurul toplantı tutanağı formatı (2 sayfa)

EK-4) Genel kurul toplantısı yapacak kooperatif ve üst kuruluş tarafından doldurularak Bakanlık Temsilcisine verilecek form (1 sayfa)

EK-5) Yönetim Kurulu yıllık çalışma raporu (11.06.2008 tarih ve 26903 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kooperatifler Ve Üst Kuruluşları Yönetim Kurulu Üyelerinin Genel Kurul Toplantılarına Sunacakları Yönetim Kurulu Yıllık Çalışma Raporunun Usul Ve Esaslarına İlişkin Tebliğ” hükümlerine uygun)

EK-6) Denetim Kurulu raporu (11.06.2008 tarih ve 26903 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kooperatifler Ve Üst Kuruluşları Denetim Kurulu Üyelerinin Genel Kurul Toplantılarına Sunacakları Denetim Kurulu Raporunun Usul Ve Esaslarına İlişkin Tebliğ” hükümlerine uygun)

EK-7) Bakanlık Temsilcisi raporu (1 sayfa)

EK-8) Kooperatif ve üst kuruluşları genel durum bildirim formu (2 sayfa)

EK-9) Hazirun Cetveli Örneği (1 sayfa)

EK-10) Mal Durumu bildirim formu (2 sayfa)

GENEL KURUL TOPLANTI ZAMANI

Genel kurul olağan ve gerektiğinde olağanüstü olarak toplanır. Olağan toplantının her hesap devresi sonundan itibaren 6 ay içinde ve en az yılda bir defa yapılması zorunludur.

Yapı kooperatiflerinin genel kurul toplantılarında ortakların en az 1/4’ünün şahsen veya temsilen hazır bulunmaları

ÇAĞRIYA YETKİSİ OLANLAR:

Yönetim kurulu veya anasözleşme ile bu hususta yetkili kılınan diğer bir organ ve gerektiğinde denetçiler kurulu, ortağı olduğu üst birlik ve tasfiye memurları genel kurulu toplantıya çağırma yetkisine sahiptirler. Ancak genel kurul yukarıda belirtildiği şekilde toplanamadığı takdirde ilgili bakanlık genel kurulur toplantıya çağırma yetkisine sahiptir.

GÜNDEM:

Toplantı çağrısına ve ilana gündem yazılır. Anasözleşmenin değiştirilmesi bahis konusu ise, yapılacak ilanda değiştirilecek maddelerin numaralarının yazılması ile yetinilir.

Dörtten az olmamak üzere ortakların en az 1/10’u tarafından genel kurul toplantısından en az 20 gün önce yazılı olarak bildirilecek hususların gündeme konulması zorunludur.

Gündemde olmayan hususlar görüşülemez. Ancak, kooperatife kayıtlı ortakların en az 1/10’unun gündem maddelerinin görüşülmesine geçilmeden önce yazılı teklifte bulunmaları halinde; “hesap tetkik komisyonunun seçilmesi, bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılması, çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması, genel kurulun yeni bir toplantıya çağrılması ve kanun, anasözleşme ve iyiniyet esasları ile genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarının iptali, yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi ile ilgili hususlar” genel kurula katılanların yarıdan bir fazlasının kabulü ile gündeme alınır.

BÜTÜN PAY SAHİPLERİNİN HAZIR BULUNMASI HALİ:

Kooperatifin bütün ortakları toplantıda hazır bulunduğu sürece ve bir itiraz olmadığı takdirde Genel Kurul toplantılarına dair olan diğer hükümler saklı kalmak şartiyle toplantıya çağrı hakkındaki hükümlere uyulmamış olsa dahi kararlar alınabilir. Bu gibi kararların, ortaklar veya ortakların toplantıda oy birliği ile seçecekleri temsilciler tarafından imzalanması gereklidir.

OY HAKKI:

Genel Kurulda her ortak yalnız bir oya sahiptir. Anasözleşmede açıklama bulunduğu takdirde, bir ortak yazı ile izin vermek suretiyle Genel Kurul toplantısında oyunu ancak başka bir ortağa kullandırabilir. Bir ortak Genel Kurulda birden fazla ortağı temsil edemez.

Üye sayısı 1000 in üstünde olan kooperatiflerde anasözleşme ile her ortağın en çok 9 olmak üzere birden fazla başka ortağı temsil edebileceği öngörülebilir.  Eş ve birinci derecede akrabalar için temsilde ortaklık şartı aranmaz.

OYA KATILAMAYACAKLAR:

Kooperatif işlerinin görülmesine herhangi bir suretle katılmış olanlar Yönetim Kurulunun ibrasına ait kararlarda oylamaya katılamazlar. Bu hüküm denetçiler hakkında uygulanmaz. Ortaklardan hiçbiri kendisi veya karı ve kocası yahut usul ve füruu ile kooperatif arasında şahsi bir işe veya davaya dair olan görüşmelerde oy hakkını kullanamaz.

KARARLAR:

Kanun veya anasözleşmede aykırı hüküm bulunmadıkça Genel Kurul kararlarında ve seçimlerde oyların yarıdan bir fazlasına itibar olunur.

Kooperatifin dağılması veya diğer bir kooperatifle birleşmesi ve anasözleşmenin değiştirilmesi kararlarında fiilen kullanılan oyların 2/3’ü çoğunluğu gereklidir. Anasözleşme, bu kararların alınması için oy çoğunluğu hakkında daha ağır hükümler koyabilir.

Ortakların şahsi sorumluluklarının ağırlaştırılması veya ek ödeme yükümleri ihdası hakkında alınacak kararlar için bütün ortakların 3/4’ünün rızası gereklidir. Ancak, kamu kuruluşlarından kredi alan kooperatiflerin kredi miktarının artırılmasından yararlanmak üzere alacakları kararlarda bu şart aranmaz ve Kanunun 51 inci maddenin birinci fıkrası hükmü uygulanır.

Kararlar, ilandan başlayarak üç ay içinde kooperatiften çıktıklarını bildirmeleri halinde bunlara katılmayan ortakları bağlamaz. Bu takdirde kooperatiften çıkma beyanı, kararın yürürlüğe girdiği tarihten başlamak üzere hüküm ifade eder.

KARARLARIN BOZULMASI VE ŞARTLAR:

Aşağıda yazılı kimseler kanuna, anasözleşme hükümlerine ve iyi niyet esaslarına aykırı olduğu iddiası ile Genel Kurul kararları aleyhine, toplantıyı kovalıyan günden başlamak üzere bir ay içinde, kooperatif merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemeye başvurabilirler.

  1. Toplantıda hazır bulunup da kararlara aykırı kalarak keyfiyeti tutanağa geçirten veya oyunu kullanmasına haksız olarak müsaade edilmiyen yahut toplantıya çağrının usulü dairesinde yapılmadığını veyahut gündemin gereği gibi ilan veya tebliğ edilmediğini yahut da Genel Kurul toplantısına katılmaya yetkili olmıyan kimselerin karara katılmış bulunduklarını iddia eden pay sahipleri;
  2. Yönetim Kurulu;
  3. Kararların yerine getirilmesi Yönetim Kurulu üyeleri ile denetçilerin şahsi sorumluluklarını mucip olduğu takdirde bunların her biri;

GENEL KURUL AŞAĞIDAKİ YETKİLERİNİ DEVİR VE TERK EDEMEZ.

  1. Anasözleşmeyi değiştirmek,
  2. Yönetim Kurulu ve Denetçiler Kurulu üyeleriyle gerektiğinde tasfiye kurulunu seçmek,
  3. İşletme hesabiyle bilanço ve gerektiğinde gelir gider farkının bölüşülmesi hakkında karar almak,
  4. Yönetim ve denetçiler kurullarını ibra etmek,
  5. Kanun veya anasözleşme ile Genel Kurula tanınmış olan konular hakkında karar vermek.
  6. Gayrimenkul alımında ve satımında takip edilecek usul ile alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerine ve azami fiyatını, satılacak gayrimenkulün asgari fiyatını belirlemek.
  7. İmalat ve inşaat işlerinin yaptırılma yöntemini belirlemek.
  8. Yapı kooperatiflerinde; kooperatifin ortak sayısı ile yapılacak konut veya işyeri sayısını tesbit etmek

YÖNETİM KURULU SAYISI, GÖREV SÜRESİ, SEÇİLME ŞARTLARI

Yönetim Kurulu en az üç üyeden kurulur. Bunların ve yedeklerinin kooperatif ortağı olmaları şarttır ve en çok 4 yıl için seçilebilirler. Anasözleşmede aksine hüküm yoksa tekrar seçilmeleri caizdir.

Yönetim kurulu üyelerinde aşağıdaki şartlar aranır.

  1. Türk vatandaşı olmak.
  2. Aynı türde başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak.
  3. Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ya da bu Kanun hükümlerine göre mahkûm olmamak.

Üyelik şartları denetçiler tarafından araştırılır. Bu şartları taşımadıkları halde seçilenler ile sonradan kaybedenlerin görevlerine yönetim kurulunca son verilir.

Haklarında yukarıdaki suçlarla ilgili olarak kamu davası açılmış olanların görevleri ilk genel kurul toplantısına kadar devam etmekle beraber, yönetim kurulunca bu durumdaki üyelerin genel kurulca azli veya göreve devamı hakkında karar alınmak üzere yapılacak ilk genel kurul gündemine madde konulur.

DENETÇİ SAYISI, GÖREV SÜRESİ VE SEÇİLME ŞARTLARI

Genel kurul, denetleme organı olarak en az bir yıl için bir veya daha çok denetçi seçer. Genel kurul yedek denetçiler de seçebilir. Denetçilerin ve yedeklerinin kooperatif ortaklarından olması şart değildir.

Denetim  kurulu üyelerinde aşağıdaki şartlar aranır.

  1. Türk vatandaşı olmak.
  2. Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ya da bu Kanun hükümlerine göre mahkum olmamak.

 

 

KOOPERATİFİN ACZİ HALİNDE YAPILACAK İŞLER:

Kooperatifin aczi halinde bulunduğunu kabul ettirecek ciddi sebepler mevcut ise yönetim kurulu piyasada cari fiyatlar esas olmak üzere, derhal bir ara bilançosu tanzim eder. Son yılın bilançosu veya daha sonra yapılan bir tasfiye bilançosu veyahut daha yukarda sözü geçen ara bilançosu kooperatif mevcudunun, borçlarını artık karşılamayacağını belirtiyorsa yönetim kurulu, Bakanlığa keyfiyeti bildirir ve genel kurulu derhal olağanüstü toplantıya çağırır.

Pay senetleri çıkarılmış olan bir kooperatifte son yılın bilançosunda kooperatif varlığının yarısı karşılıksız kalırsa yönetim kurulu derhal genel kurulu toplantıya çağırarak durumu ortaklara arz eder. Aynı zamanda ilgili mahkemeye, Bakanlığa da bilgi verir. Ancak, ortakları ek Ödemelerle yükümlü olan kooperatiflerde, bilançoda tespit edilen açık, üç ay içinde ortakların ek ödemeleriyle kapanmadığı takdirde Ticaret Bakanlığı ve yapı kooperatiflerinde İmar ve İskan Bakanlığı da haberdar edilir.

Mali durumun düzeltilmesinin mümkün görülmesi halinde mahkeme yönetim kurulunun veya alacaklılardan birinin isteği üzerine iflasın açılmasını erteleyebilir. Bu takdirde, mevcutlar defterinin tutulması, yönetim memuru atanması gibi kooperatif varlığının korunmasına ve devamına yarayan tedbirleri alır.

DAĞILMA SEBEPLERİ:

Kooperatif:

  1. Anasözleşme gereğince,
  2. Genel Kurul kararı ile,
  3. İflasın açılmasıyla,
  4. Kanunlarda öngörülen diğer hallerde, ilgili bakanlığın mahkemeden alacağı karar üzerine,
  5. Diğer bir kooperatifle birleşmesi veya devralınması suretiyle,
  6. Üç yıl olağan genel kurulunu yapmaması halinde,
  7. Amacına ulaşma imkanının bulunmadığının ilgili Bakanlıkça tespiti halinde mahkemeden alacağı kararla,

Dağılır.

Konut yapı kooperatifleri, anasözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağılır. Ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde usulune uygun şekilde anasözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hüküm uygulanmaz. Konut kooperatiflerinde yapı kullanma izninin alınmasını müteakip en geç bir yıl içinde ortakların Kat Mülkiyeti Kanununa göre ferdi münasebet işleri sonuçlandırılır.

 

BİRLEŞME SURETİYLE DAĞILMA:

Bir kooperatif bütün aktif ve pasifleriyle diğer bir kooperatif tarafından devralınmak suretiyle dağıldığı takdirde aşağıdaki hükümler uygulanır:

  1. Devralan kooperatifin yönetim kurulu, dağılan kooperatifin tasfiye hakkındaki hükümlere göre alacaklarını bildirmeye çağırır.
  2. Dağılan kooperatifin mameleki, borçları tediye veya teminata bağlanıncaya kadar ayrı olarak idare edilir. Yönetimi devralan kooperatifin yönetim kurulu üyeleri üzerine alır.
  3. Devralan kooperatifin yönetim kurulu üyeleri alacaklılara karşı yönetimin ayrı olarak yürütülmesinden şahsan ve zincirleme sorumludurlar.
  4. Mameleki ayrı olarak yönetildiği süre içinde, dağılan kooperatife karşı açılacak davalara dağılmadan önceki yetkili mahkeme bakar.
  5. Dağılan kooperatif alacaklılarının devralan kooperatif ve onun alacaklıları ile olan münasebetlerinde, devralınan mallar aynı süre içinde dağılan kooperatife ait sayılır. Devralan kooperatifin iflası halinde ise bu mallar ayrı bir masa teşkil eder. Gerekirse yalnız dağılan kooperatifin borçlarının ödenmesinde kullanılır.
  6. Her iki kooperatifin mameleki, ancak dağılan kooperatifin malları üzerinde tasarruf etmek caiz olduğu andan itibaren birleştirilebilir.
  7. Kooperatifin dağılmasının tescili Ticaret Sicili memurluğundan istenir. Borçları ödendikten veya teminata bağlandıktan sonra kooperatifin kaydı sildirilir.
  8. Kooperatifin dağılmasının tescili ile ortakları da bütün hak ve borçları ile birlikte devralan kooperatife katılmış olurlar.
  9. Mameleki ayrı idare edildiği sürece dağılan kooperatifin ortakları yalnız onun borçları için ve o zamana kadar sorumluluklarının bağlı olduğu esaslar dairesinde takip olunabilirler.
  10. Aynı süre esnasında, dağılan kooperatifin ortaklarının sorumlulukları veya ek ödeme yükümlülükleri birleşme neticesinde hafiflemeye uğradığı ölçüde, bu hafifleme dağılan kooperatifin alacaklılarına karşı ileri sürülemez.
  11. Birleşme neticesinde dağılan kooperatifin ortakları için şahsi sorumluluk veya ek ödeme yükümlülüğü doğduğu veya ağırlaştığı taktirde birleşme kararı, ancak bütün ortakların 3/4 ünün çoğunluğu ile verilebilir. Sorumluluğa ve ek ödeme yükümlülüğüne mütedair hükümler birleşme kararına katılmamış olan ve bundan başka kararın ilanı tarihinden başlamak üzere üç ay içinde kooperatiften çıkacağını bildiren ortaklara uygulanmaz.

 

BİR KAMU TÜZEL KİŞİLİĞİ TARAFINDAN DEVRALINMAK:

Bir kooperatifin varlığı, belediye, ekonomik bir Devlet kuruluşu, kamu müessesesi veya kamuya yararlı dernek veya cemiyetler tarafından da devralınabilir. Bu takdirde genel kurulca alınacak kararın dağılmaya ait hükümlere göre tescil ve ilan ettirilmesi gerekir.

Bu gibi kooperatif varlığının, Devlete ait ekonomik kuruluş veya herhangi bir ekonomik kuruluş veya herhangi bir dernek veya cemiyet tarafından devralınması hallerinde genel kurul tasfiye yapılmamasına karar verebilir.

Devir kararının ilan edildiği tarihten itibaren kooperatifin aktif ve pasifi devralana intikal etmiş olur. Dağılan kooperatifin adı ticaret sicilinden sildirilir. Bu husus ayrıca ilan ettirilir.

Birleşen müessese ile kooperatifin alacaklılarından her biri ilan tarihinden itibaren üç ay içinde yetkili mahkemeye başvurmak suretiyle birleşmeye itiraz edebilir. İtiraz hakkından vazgeçilmedikçe yahut bu husustaki itirazın reddine dair mahkemece verilen karar kesinleşmedikçe veyahut mahkemece takdir edilecek teminat, müessese veya kooperatif tarafından verilmedikçe birleşme hüküm ifade etmez.

YAPI KOOPERATİFLERİNİN

(KONUT YAPI KOOPERATİFİ, TOPLU İŞYERİ YAPI KOOPERATİFİ, KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ YAPI KOOPERATİFİ) 

İŞ VE İŞLEMLERİNDE UYULACAK ESASLAR,

 

BAŞVURU ŞARTLARI VE GENEL KURUL TOPLANTI TUTANAĞI

13.06.2010 tarihli ve 27610 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 03.06.2010 tarihli ve 5983 sayılı Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 4. maddesi ile 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun Ek1. Maddesinde değişiklik yapılarak, Yapı Kooperatifleri ve üst kuruluşları için ilgili Bakanlık olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı belirlenmiştir. Aynı Kanunun 5. Maddesi ile 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa Geçici 3. ve 4. maddeler eklenmiş olup, yapı kooperatifleri ve üst kuruluşları ile ilgili Bakanlığınca başlatılmış iş ve işlemler ile bunlara dair kuruluştan tasfiyeye kadar her türlü hak, yetki ve görevler 13.12.2010 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığına verilmiştir.

Bakanlığımız, yapı kooperatifleri ile ilgili görevleri 13.12.2010 tarihinden itibaren yerine getirmeye başlamış olup Kanunla verilen yapı kooperatifleri hakkında, kayıt, tescil, denetim, genel kurullarda temsilci bulundurma, tasfiye işlemleri gibi görevler Bakanlığımızın taşra teşkilatları olan Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri aracılığı ile yerinden yürütülecektir.

Bu bağlamda Yapı Kooperatifleri ve üst kuruluşlarının aşağıda belirtilen muhtelif iş ve işlemlerinde idareye (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne) sunacakları başvuru evrakları, ek belgelere ilişkin standart formalar ve uyulması gereken kurallar şunlardır :

 

YAPI KOOPERATİFLERİ VE ÜST KURULUŞLARININ

GENEL KURUL TOPLANTILARINDA

BAKANLIK TEMSİLCİSİ GÖREVLENDİRİLMESİ

Yapı kooperatifleri ve üst kuruluşlarınca, genel kurul toplantıları için Bakanlık

Temsilcisi görevlendirilmesi isteminde bulunulması zorunludur.

1)    Bakanlık Temsilcisi Görevlendirilmesi Başvuru için;

Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne dilekçe ile müracaat edilir.(EK-1)

Dilekçe ekinde;

  1. a) Çağrı için alınan kararın örneği (yönetim kurulu, denetim kurulu veya tasfiye memurları, üst birlik yönetim kurulu kararı ya da kesinleşme şerhli mahkeme kararı),
  2. b) Çağrıyı yapanların yetkili olduklarını gösteren belge (Başvuru sahipleri, ticaret sicil memurluğundan kooperatifi temsile yetkili son yönetim kurulu üyeleri olduklarını gösterir yazı alacaklardır. Ticaret sicil memurluklarınca verilecek bu yazıda, başvuru sahiplerinin kooperatifin temsili konusunda yetkili oldukları, yetkilerinin başlangıç tarihi, yetki süreleri dolmuşsa yetkinin bitiş tarihi vb. hususlara yer vereceklerdir. Azlık tarafından çağrı yapılmakta ise çağrı iznini veren kesinleşme şerhli mahkeme kararı),
  3. c) Toplantı gündemi

ç) Vezne alındısı (Bakanlık Temsilcisi ücreti Müdürlüğümüz Muhasebe Yetkilisinden alınacak verile emrine istinaden Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğünce tahsil edilmekte olup, temsilci ücretinin  hafta içi 36,50 tl- hafta sonu 73,00 tl olarak yatırılması gerekmektedir.)

KOOPERATİFLER İÇİN  BAKANLIK TEMSİLCİ ÜCRETLERİ MÜDÜRLÜĞÜMÜZ MUHASEBESİNDEN ALINACAK VERİLE EMRİNE İSTİNADEN DEFTERDARLIK MUHASEBE MÜDÜRLÜĞÜNCE TAHSİL EDİLMEKTE OLUP, TEMSİLCİ ÜCRETİNİN  HAFTA İÇİ 36,50 TL- HAFTA SONU 73,00 TL OLARAK YATIRILMASI GEREKMEKTEDİR.**

  1. d) Posta veya Elden Tebliğ Listesi
  2. e) En son seçilen Yönetim Kurulunun yayınlandığı(Tescil Edildiği) Ticaret Sicil Gazetesi

f ) Yevmiye Defterinin 2010 yılı tasdikli kapanışı

Genel kurul toplantı tarihinden en az 15 gün önce Mersin Çevre ve Şehircilik Müdürlüğüne teslim edilmesi gerekmektedir.

2) Diğer yandan, Kooperatifler Kanununun 47.Maddesine göre yapılan Genel kurul toplantıları için de Bakanlık Temsilcisi görevlendirilmesi hususunda başvuruda bulunulması zorunlu olup, bu tip toplantılar için yapılacak başvurularda yukarıda belirtilen 15 günlük süre şartı aranmayacaktır. Ancak bu durumda Yönetim Kurulu kararı alınması ve müracaat dilekçesinde Genel Kurul Toplantısının 47. maddeye göre yapılacağı hususunun belirtilmesi gerekmektedir.

3) Genel kurul toplantılarını üç yıl üst üste yapmayarak kanunen dağılmış sayılan kooperatiflerin veya üst kuruluşlarının genel kurul toplantısı için Bakanlık Temsilcisi müracaatında bulunmaları halinde, toplantı gündeminde münhasıran tasfiye kararı alınması yönünde madde bulunması zorunludur. Söz konusu durumu içeren bir gündem maddesi yoksa temsilci görevlendirilmeyecek, ancak faaliyetlerinin devam ettiğine dair mahkemece verilmiş karar bulunması halinde temsilci görevlendirilebilecektir.

GENEL KURUL TOPLANTI TUTANAĞI

Genel kurul toplantı tutanağının, toplantının yapıldığı yerde yazılıp imzalanması zorunlu olup tutanağın toplantı yerinde, genel kurul divanınca düzgün ve okunaklı biçimde yazılması gerekmektedir. (Mümkünse bilgisayar ortamında)

Yanlış yazılan kelime, rakam ve satırlar karalanmamalı, okunacak biçimde ortasından tek çizgiyle iptal edilmeli, yanına parantez içinde (çizildi) denilerek doğrusu yazılmalıdır. Ay adları, bir ve iki basamaklı sayılar, rakamla değil yazıyla yazılmalı; tutanakta sonradan ilaveler yapılmasına imkân verebilecek boşluklar olmamalı ve çıkıntı yapılmamalıdır. Tutanağın başlangıç kısmına, genel kurul toplantısının başlama saati ve tutanağın son kısmına da genel kurul toplantısının bitiş saati mutlaka yazdırılmalıdır. Toplantı tutanağı (EK-2)’de yer alan formata uygun olarak hazırlanmalıdır.

Tutanağın giriş bölümü, her bir gündem maddesine ilişkin genel kurul kararı, tutanağın bitiş bölümü, sırasıyla genel kurulca görüşülüp belirlendikçe, genel kurul başkanınca katiplere yüksek sesle okutularak yazdırılacak, biri yazdırılıp bitirilmedikçe sonraki bölüm ya da gündem maddesinin görüşülmesine geçilmeyecektir.

Genel Kurul tutanağında, görüşmelerin içeriği, söz alanların kimler olduğu, kimlerin alınan kararlara karşı muhalefet şerhi düştükleri ve muhalefet sebepleri lehte, aleyhte ve çekimser oyların sayıları açıkça belirtilmelidir.

Toplantı sırasında önerge verilmesi durumunda, önergelerden özetle söz edilip alına kararlar açıkça yazılmalıdır. Önergeler Divan Üyeleri ve Bakanlık Temsilcisi tarafından imzalanmalı ve tutanağa ek yapılmalıdır.

 

 

 

GENEL KURUL TOPLANTI SONRASI BAKANLIK TEMSİLCİSİNE TESLİM EDİLECEK BELGELER

Toplantı sonrasında;

Gündem,

Gazete ilanı (varsa), taahhütlü davet mektubu listesi ve/veya elden imza karşılığı teslim listesi,

Toplantı tutanağı,

Ortaklar Listesi(Hazirun Cetveli), (EK-3)

Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu, (EK-4)

Denetim Kurulu Faaliyet Raporu, (EK-5)

         – Bilanço, Gelir-Gider Tablosu ve Damga Vergisi Makbuzu, (Bilanço için 23,20 TL. Ve Gelir-Gider Cetveli için 11,30 TL. Top. 39,60 TL yatırılması gerekmektedir.)

Genel Durum Bildirim Formu (EK-6)

Mal Bildirimi (Seçim varsa) (EK-7)

Gelir-gider tablosunun düzenlendiği hesap dönemine ilişkin yevmiye defterinin son kayıt ve noterce yapılan kapanış tasdikini içeren sayfasının fotokopisi,

Bakanlık Temsilcisi Formu (EK-8)

birer adet olmak üzere Bakanlık temsilcisine teslim edilecektir.

Yönetim kurulunca hazırlanacak yıllık çalışma raporları ile denetim kurulunca hazırlanacak raporların, 11.06.2008 tarih ve 26903 sayılı Resmi Gazetede ilgili Bakanlığınca yayımlanan “Kooperatifler ve Üst Kuruluşları Yönetim Kurulu Üyelerinin Genel Kurul Toplantılarına Sunacakları Yönetim Kurulu Yıllık Çalışma Raporunun Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ” ile “Kooperatifler ve Üst Kuruluşları Denetim Kurulu Üyelerinin Genel Kurul Toplantılarına Sunacakları Denetim Kurulu Raporunun Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ” hükümlerine uygun olarak düzenlenmesi gerekmekte olup, bu Tebliğlerdeki esaslara uygun olarak düzenlenmeyen raporlar genel kurulda görüşülemeyecek ve kabul edilemeyecektir.

Tebliğ hükümlerine uygun olmayan, bir iki cümle ya da paragraftan ibaret genel ve soyut bilgiler ihtiva eden raporlarla ilgili olarak, Kooperatifler Kanununun 86. Maddesinin 5.Fıkrası hükmüne uygun olarak görevli ve yetkili merci olan Bakanlığımızın yürürlüğe koyduğu düzenlemeye aykırı olduğu kabul edilerek, görevli Bakanlık Temsilcilerince toplantı tutanağına gerekli şerhler düşülecektir.

Ayrıca, yönetim ve denetim kurulu faaliyet raporlarının söz konusu Tebliğ hükümlerine uygun olmaması nedeniyle görüşülememesi, yönetim ve denetim kurullarının ibra edilmedikleri anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla, bu durumda ibraya ilişkin menfi veya müspet bir genel kurul kararının varlığı söz konusu olmayacağından, mevcut yönetim ve denetim kurulu üyelerinin aynı organlara tekrar seçilmeleri de mümkün bulunmaktadır.

Yevmiye defterinin son kaydı ve noterce yapılan kapanış tasdikinin fotokopisinin tetkikinde, Türk Ticaret Kanununun 70/son maddesine uygun olarak ilgili dönem yevmiye defterinin noter kapanış tasdikinin bulunmadığının tespiti halinde, Türk Ticaret Kanununun 67. maddesi hükmü gereğince ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulacaktır.

EKLER:

EK-1) Başvuru sırasında kullanılacak yazı örneği (1 sayfa)

EK-2) Temsilci görevlendirilmesi bildirim yazısı (1 sayfa)

EK-3) Genel kurul toplantı tutanağı formatı (2 sayfa)

EK-4) Genel kurul toplantısı yapacak kooperatif ve üst kuruluş tarafından doldurularak Bakanlık Temsilcisine verilecek form (1 sayfa)

EK-5) Yönetim Kurulu yıllık çalışma raporu (11.06.2008 tarih ve 26903 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kooperatifler Ve Üst Kuruluşları Yönetim Kurulu Üyelerinin Genel Kurul Toplantılarına Sunacakları Yönetim Kurulu Yıllık Çalışma Raporunun Usul Ve Esaslarına İlişkin Tebliğ” hükümlerine uygun)

EK-6) Denetim Kurulu raporu (11.06.2008 tarih ve 26903 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kooperatifler Ve Üst Kuruluşları Denetim Kurulu Üyelerinin Genel Kurul Toplantılarına Sunacakları Denetim Kurulu Raporunun Usul Ve Esaslarına İlişkin Tebliğ” hükümlerine uygun)

EK-7) Bakanlık Temsilcisi raporu (1 sayfa)

EK-8) Kooperatif ve üst kuruluşları genel durum bildirim formu (2 sayfa)

EK-9) Hazirun Cetveli Örneği (1 sayfa)

EK-10) Mal Durumu bildirim formu (2 sayfa)

GENEL KURUL TOPLANTI ZAMANI

Genel kurul olağan ve gerektiğinde olağanüstü olarak toplanır. Olağan toplantının her hesap devresi sonundan itibaren 6 ay içinde ve en az yılda bir defa yapılması zorunludur.

Yapı kooperatiflerinin genel kurul toplantılarında ortakların en az 1/4’ünün şahsen veya temsilen hazır bulunmaları

ÇAĞRIYA YETKİSİ OLANLAR:

Yönetim kurulu veya anasözleşme ile bu hususta yetkili kılınan diğer bir organ ve gerektiğinde denetçiler kurulu, ortağı olduğu üst birlik ve tasfiye memurları genel kurulu toplantıya çağırma yetkisine sahiptirler. Ancak genel kurul yukarıda belirtildiği şekilde toplanamadığı takdirde ilgili bakanlık genel kurulur toplantıya çağırma yetkisine sahiptir.

GÜNDEM:

Toplantı çağrısına ve ilana gündem yazılır. Anasözleşmenin değiştirilmesi bahis konusu ise, yapılacak ilanda değiştirilecek maddelerin numaralarının yazılması ile yetinilir.

Dörtten az olmamak üzere ortakların en az 1/10’u tarafından genel kurul toplantısından en az 20 gün önce yazılı olarak bildirilecek hususların gündeme konulması zorunludur.

Gündemde olmayan hususlar görüşülemez. Ancak, kooperatife kayıtlı ortakların en az 1/10’unun gündem maddelerinin görüşülmesine geçilmeden önce yazılı teklifte bulunmaları halinde; “hesap tetkik komisyonunun seçilmesi, bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılması, çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması, genel kurulun yeni bir toplantıya çağrılması ve kanun, anasözleşme ve iyiniyet esasları ile genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarının iptali, yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi ile ilgili hususlar” genel kurula katılanların yarıdan bir fazlasının kabulü ile gündeme alınır.

BÜTÜN PAY SAHİPLERİNİN HAZIR BULUNMASI HALİ:

Kooperatifin bütün ortakları toplantıda hazır bulunduğu sürece ve bir itiraz olmadığı takdirde Genel Kurul toplantılarına dair olan diğer hükümler saklı kalmak şartiyle toplantıya çağrı hakkındaki hükümlere uyulmamış olsa dahi kararlar alınabilir. Bu gibi kararların, ortaklar veya ortakların toplantıda oy birliği ile seçecekleri temsilciler tarafından imzalanması gereklidir.

OY HAKKI:

Genel Kurulda her ortak yalnız bir oya sahiptir. Anasözleşmede açıklama bulunduğu takdirde, bir ortak yazı ile izin vermek suretiyle Genel Kurul toplantısında oyunu ancak başka bir ortağa kullandırabilir. Bir ortak Genel Kurulda birden fazla ortağı temsil edemez.

Üye sayısı 1000 in üstünde olan kooperatiflerde anasözleşme ile her ortağın en çok 9 olmak üzere birden fazla başka ortağı temsil edebileceği öngörülebilir.  Eş ve birinci derecede akrabalar için temsilde ortaklık şartı aranmaz.

OYA KATILAMAYACAKLAR:

Kooperatif işlerinin görülmesine herhangi bir suretle katılmış olanlar Yönetim Kurulunun ibrasına ait kararlarda oylamaya katılamazlar. Bu hüküm denetçiler hakkında uygulanmaz. Ortaklardan hiçbiri kendisi veya karı ve kocası yahut usul ve füruu ile kooperatif arasında şahsi bir işe veya davaya dair olan görüşmelerde oy hakkını kullanamaz.

KARARLAR:

Kanun veya anasözleşmede aykırı hüküm bulunmadıkça Genel Kurul kararlarında ve seçimlerde oyların yarıdan bir fazlasına itibar olunur.

Kooperatifin dağılması veya diğer bir kooperatifle birleşmesi ve anasözleşmenin değiştirilmesi kararlarında fiilen kullanılan oyların 2/3’ü çoğunluğu gereklidir. Anasözleşme, bu kararların alınması için oy çoğunluğu hakkında daha ağır hükümler koyabilir.

Ortakların şahsi sorumluluklarının ağırlaştırılması veya ek ödeme yükümleri ihdası hakkında alınacak kararlar için bütün ortakların 3/4’ünün rızası gereklidir. Ancak, kamu kuruluşlarından kredi alan kooperatiflerin kredi miktarının artırılmasından yararlanmak üzere alacakları kararlarda bu şart aranmaz ve Kanunun 51 inci maddenin birinci fıkrası hükmü uygulanır.

Kararlar, ilandan başlayarak üç ay içinde kooperatiften çıktıklarını bildirmeleri halinde bunlara katılmayan ortakları bağlamaz. Bu takdirde kooperatiften çıkma beyanı, kararın yürürlüğe girdiği tarihten başlamak üzere hüküm ifade eder.

KARARLARIN BOZULMASI VE ŞARTLAR:

Aşağıda yazılı kimseler kanuna, anasözleşme hükümlerine ve iyi niyet esaslarına aykırı olduğu iddiası ile Genel Kurul kararları aleyhine, toplantıyı kovalıyan günden başlamak üzere bir ay içinde, kooperatif merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemeye başvurabilirler.

  1. Toplantıda hazır bulunup da kararlara aykırı kalarak keyfiyeti tutanağa geçirten veya oyunu kullanmasına haksız olarak müsaade edilmiyen yahut toplantıya çağrının usulü dairesinde yapılmadığını veyahut gündemin gereği gibi ilan veya tebliğ edilmediğini yahut da Genel Kurul toplantısına katılmaya yetkili olmıyan kimselerin karara katılmış bulunduklarını iddia eden pay sahipleri;
  2. Yönetim Kurulu;
  3. Kararların yerine getirilmesi Yönetim Kurulu üyeleri ile denetçilerin şahsi sorumluluklarını mucip olduğu takdirde bunların her biri;

GENEL KURUL AŞAĞIDAKİ YETKİLERİNİ DEVİR VE TERK EDEMEZ.

  1. Anasözleşmeyi değiştirmek,
  2. Yönetim Kurulu ve Denetçiler Kurulu üyeleriyle gerektiğinde tasfiye kurulunu seçmek,
  3. İşletme hesabiyle bilanço ve gerektiğinde gelir gider farkının bölüşülmesi hakkında karar almak,
  4. Yönetim ve denetçiler kurullarını ibra etmek,
  5. Kanun veya anasözleşme ile Genel Kurula tanınmış olan konular hakkında karar vermek.
  6. Gayrimenkul alımında ve satımında takip edilecek usul ile alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerine ve azami fiyatını, satılacak gayrimenkulün asgari fiyatını belirlemek.
  7. İmalat ve inşaat işlerinin yaptırılma yöntemini belirlemek.
  8. Yapı kooperatiflerinde; kooperatifin ortak sayısı ile yapılacak konut veya işyeri sayısını tesbit etmek

YÖNETİM KURULU SAYISI, GÖREV SÜRESİ, SEÇİLME ŞARTLARI

Yönetim Kurulu en az üç üyeden kurulur. Bunların ve yedeklerinin kooperatif ortağı olmaları şarttır ve en çok 4 yıl için seçilebilirler. Anasözleşmede aksine hüküm yoksa tekrar seçilmeleri caizdir.

Yönetim kurulu üyelerinde aşağıdaki şartlar aranır.

  1. Türk vatandaşı olmak.
  2. Aynı türde başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak.
  3. Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ya da bu Kanun hükümlerine göre mahkûm olmamak.

Üyelik şartları denetçiler tarafından araştırılır. Bu şartları taşımadıkları halde seçilenler ile sonradan kaybedenlerin görevlerine yönetim kurulunca son verilir.

Haklarında yukarıdaki suçlarla ilgili olarak kamu davası açılmış olanların görevleri ilk genel kurul toplantısına kadar devam etmekle beraber, yönetim kurulunca bu durumdaki üyelerin genel kurulca azli veya göreve devamı hakkında karar alınmak üzere yapılacak ilk genel kurul gündemine madde konulur.

DENETÇİ SAYISI, GÖREV SÜRESİ VE SEÇİLME ŞARTLARI

Genel kurul, denetleme organı olarak en az bir yıl için bir veya daha çok denetçi seçer. Genel kurul yedek denetçiler de seçebilir. Denetçilerin ve yedeklerinin kooperatif ortaklarından olması şart değildir.

Denetim  kurulu üyelerinde aşağıdaki şartlar aranır.

  1. Türk vatandaşı olmak.
  2. Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ya da bu Kanun hükümlerine göre mahkum olmamak.

 

 

KOOPERATİFİN ACZİ HALİNDE YAPILACAK İŞLER:

Kooperatifin aczi halinde bulunduğunu kabul ettirecek ciddi sebepler mevcut ise yönetim kurulu piyasada cari fiyatlar esas olmak üzere, derhal bir ara bilançosu tanzim eder. Son yılın bilançosu veya daha sonra yapılan bir tasfiye bilançosu veyahut daha yukarda sözü geçen ara bilançosu kooperatif mevcudunun, borçlarını artık karşılamayacağını belirtiyorsa yönetim kurulu, Bakanlığa keyfiyeti bildirir ve genel kurulu derhal olağanüstü toplantıya çağırır.

Pay senetleri çıkarılmış olan bir kooperatifte son yılın bilançosunda kooperatif varlığının yarısı karşılıksız kalırsa yönetim kurulu derhal genel kurulu toplantıya çağırarak durumu ortaklara arz eder. Aynı zamanda ilgili mahkemeye, Bakanlığa da bilgi verir. Ancak, ortakları ek Ödemelerle yükümlü olan kooperatiflerde, bilançoda tespit edilen açık, üç ay içinde ortakların ek ödemeleriyle kapanmadığı takdirde Ticaret Bakanlığı ve yapı kooperatiflerinde İmar ve İskan Bakanlığı da haberdar edilir.

Mali durumun düzeltilmesinin mümkün görülmesi halinde mahkeme yönetim kurulunun veya alacaklılardan birinin isteği üzerine iflasın açılmasını erteleyebilir. Bu takdirde, mevcutlar defterinin tutulması, yönetim memuru atanması gibi kooperatif varlığının korunmasına ve devamına yarayan tedbirleri alır.

DAĞILMA SEBEPLERİ:

Kooperatif:

  1. Anasözleşme gereğince,
  2. Genel Kurul kararı ile,
  3. İflasın açılmasıyla,
  4. Kanunlarda öngörülen diğer hallerde, ilgili bakanlığın mahkemeden alacağı karar üzerine,
  5. Diğer bir kooperatifle birleşmesi veya devralınması suretiyle,
  6. Üç yıl olağan genel kurulunu yapmaması halinde,
  7. Amacına ulaşma imkanının bulunmadığının ilgili Bakanlıkça tespiti halinde mahkemeden alacağı kararla,

Dağılır.

Konut yapı kooperatifleri, anasözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağılır. Ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde usulune uygun şekilde anasözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hüküm uygulanmaz. Konut kooperatiflerinde yapı kullanma izninin alınmasını müteakip en geç bir yıl içinde ortakların Kat Mülkiyeti Kanununa göre ferdi münasebet işleri sonuçlandırılır.

 

BİRLEŞME SURETİYLE DAĞILMA:

Bir kooperatif bütün aktif ve pasifleriyle diğer bir kooperatif tarafından devralınmak suretiyle dağıldığı takdirde aşağıdaki hükümler uygulanır:

  1. Devralan kooperatifin yönetim kurulu, dağılan kooperatifin tasfiye hakkındaki hükümlere göre alacaklarını bildirmeye çağırır.
  2. Dağılan kooperatifin mameleki, borçları tediye veya teminata bağlanıncaya kadar ayrı olarak idare edilir. Yönetimi devralan kooperatifin yönetim kurulu üyeleri üzerine alır.
  3. Devralan kooperatifin yönetim kurulu üyeleri alacaklılara karşı yönetimin ayrı olarak yürütülmesinden şahsan ve zincirleme sorumludurlar.
  4. Mameleki ayrı olarak yönetildiği süre içinde, dağılan kooperatife karşı açılacak davalara dağılmadan önceki yetkili mahkeme bakar.
  5. Dağılan kooperatif alacaklılarının devralan kooperatif ve onun alacaklıları ile olan münasebetlerinde, devralınan mallar aynı süre içinde dağılan kooperatife ait sayılır. Devralan kooperatifin iflası halinde ise bu mallar ayrı bir masa teşkil eder. Gerekirse yalnız dağılan kooperatifin borçlarının ödenmesinde kullanılır.
  6. Her iki kooperatifin mameleki, ancak dağılan kooperatifin malları üzerinde tasarruf etmek caiz olduğu andan itibaren birleştirilebilir.
  7. Kooperatifin dağılmasının tescili Ticaret Sicili memurluğundan istenir. Borçları ödendikten veya teminata bağlandıktan sonra kooperatifin kaydı sildirilir.
  8. Kooperatifin dağılmasının tescili ile ortakları da bütün hak ve borçları ile birlikte devralan kooperatife katılmış olurlar.
  9. Mameleki ayrı idare edildiği sürece dağılan kooperatifin ortakları yalnız onun borçları için ve o zamana kadar sorumluluklarının bağlı olduğu esaslar dairesinde takip olunabilirler.
  10. Aynı süre esnasında, dağılan kooperatifin ortaklarının sorumlulukları veya ek ödeme yükümlülükleri birleşme neticesinde hafiflemeye uğradığı ölçüde, bu hafifleme dağılan kooperatifin alacaklılarına karşı ileri sürülemez.
  11. Birleşme neticesinde dağılan kooperatifin ortakları için şahsi sorumluluk veya ek ödeme yükümlülüğü doğduğu veya ağırlaştığı taktirde birleşme kararı, ancak bütün ortakların 3/4 ünün çoğunluğu ile verilebilir. Sorumluluğa ve ek ödeme yükümlülüğüne mütedair hükümler birleşme kararına katılmamış olan ve bundan başka kararın ilanı tarihinden başlamak üzere üç ay içinde kooperatiften çıkacağını bildiren ortaklara uygulanmaz.

 

BİR KAMU TÜZEL KİŞİLİĞİ TARAFINDAN DEVRALINMAK:

Bir kooperatifin varlığı, belediye, ekonomik bir Devlet kuruluşu, kamu müessesesi veya kamuya yararlı dernek veya cemiyetler tarafından da devralınabilir. Bu takdirde genel kurulca alınacak kararın dağılmaya ait hükümlere göre tescil ve ilan ettirilmesi gerekir.

Bu gibi kooperatif varlığının, Devlete ait ekonomik kuruluş veya herhangi bir ekonomik kuruluş veya herhangi bir dernek veya cemiyet tarafından devralınması hallerinde genel kurul tasfiye yapılmamasına karar verebilir.

Devir kararının ilan edildiği tarihten itibaren kooperatifin aktif ve pasifi devralana intikal etmiş olur. Dağılan kooperatifin adı ticaret sicilinden sildirilir. Bu husus ayrıca ilan ettirilir.

Birleşen müessese ile kooperatifin alacaklılarından her biri ilan tarihinden itibaren üç ay içinde yetkili mahkemeye başvurmak suretiyle birleşmeye itiraz edebilir. İtiraz hakkından vazgeçilmedikçe yahut bu husustaki itirazın reddine dair mahkemece verilen karar kesinleşmedikçe veyahut mahkemece takdir edilecek teminat, müessese veya kooperatif tarafından verilmedikçe birleşme hüküm ifade etmez.

KOOPERATİF TÜRÜNÜN VE ANASÖZLEŞMENİN TAMAMININ DEĞİŞİKLİĞİ SIRASINDA İSTENİLEN BELGELER

KOOPERATİF TÜRÜNÜN VE ANASÖZLEŞMENİN TAMAMININ DEĞİŞİKLİĞİ SIRASINDA İSTENİLEN BELGELER
<< Geri Dön

Kooperatif türünün ve Anasözleşmenin tamamının değişiklik izinleri Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğünce verilmektedir. Bu değişiklikler sırasında istenilen belgeler şunlardır;

1. Dilekçe.

2. Yönetim Kurulu üyeleri tarafından her sayfası imzalanmış ve usulüne uygun şekilde doldurulmuş 10 adet anasözleşme (Noter onayına gerek yoktur.).

3. Yürürlükteki anasözleşmeden bir adet (dosyasında bulunmaması halinde).

4. Yürürlükteki anasözleşmenin yürürlükten kaldırılarak Bakanlığımızca hazırlanan başka bir tür anasözleşmenin kabul edilmesine ilişkin gerekçeli ve noter onaylı yönetim kurulu kararı.

5. Kooperatifin kuruluş ilanının yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin bir örneği (dosyasında bulunmaması halinde).

6. Varsa, eskiden yapılan anasözleşme değişikliklerinin yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi (dosyasında bulunmaması halinde).

7. Kooperatifin en son durumunu gösterir “Kooperatif ve Üst Kuruluşları Genel Durum Bildirimi Formu”.
Bu değişiklikler sırasında kooperatif türlerine göre başka belgeler de istenebilmektedir.

Kooperatif Nasıl Kurulur 2015

Kooperatif Nasıl Kurulur

KOOPERATİF NASIL KURULUR?
Bir kooperatif;
-Kurucu en az yedi gerçek veya tüzel kişinin hazırlayacakları anasözleşmeyi imzalaması,
-İmzaların notere tasdik ettirilmesi,
-Noterce onaylı anasözleşme ile Bakanlığımız veya Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerine başvurarak kuruluş izni alınması,
-Anasözleşmenin Ticaret Sicili Memurluğuna  tescil ve ilan ettirilmesi suretiyle kurulur ve tüzel kişilik kazanır.

Kooperatifler isimlerini marka koruması altına alabilir mi ?

18 Ocak 2015 PAZAR Resmî Gazete Sayı : 29240
YÖNETMELİK
Türk Patent Enstitüsünden:

556 SAYILI MARKALARIN KORUNMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE

KARARNAMENİN UYGULAMASINA DAİR YÖNETMELİKTE

DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

MADDE 1 – 9/4/2005 tarihli ve 25781 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 556 Sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Uygulamasına Dair Yönetmeliğin 12 nci maddesine dördüncü fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.

“Marka başvuruları veya diğer taleplerin elektronik imza, mobil imza veya Enstitüce sağlanan diğer yöntemlerle çevrim içi olarak yapılması halinde formların ekinde sunulan belgelerin aslına uygun olduğu; başvuru sahibi ya da talepte bulunanın bu yöndeki beyanının alınması ve belgelerin tamamının çevrim içi yolla imzalanması suretiyle kabul edilir. Çevrim içi işlemi yapan başvuru veya talep sahibi, gerçeğe aykırı beyanda bulunması veya belge sunması halinde her türlü hukuki ve cezai sorumluluğu üstlenir.

Belgelerin aslına uygunluğu konusunda tereddüde düşülmesi durumunda, Enstitü tarafından başvuru veya talep sahibinden evrak asılları istenebileceği gibi, bu konuda ihtilaf yaşanması halinde Enstitü kayıtları esas alınır.”

MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 18 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Unvan, nev’i ve adres değişiklikleri

MADDE 18 – Bir marka sahibinin unvanının veya nev’inin değişmesi halinde bu değişikliğin Sicile kaydedilmesi için aşağıda sayılan belgeler ile birlikte Enstitüye başvuruda bulunulması zorunludur.

a) Talep dilekçesi.

b) Unvan veya nev’i değişikliğini gösterir Ticaret Sicil Gazetesi veya yetkili mercilerce onaylanmış belge ile unvan veya nev’i değişikliğini gösterir belgenin yabancı dilde olması halinde yeminli tercüman tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi.

c) Ücretin ödendiğini gösterir bilgi veya belge.

ç) Talep vekil aracılığıyla yapılmışsa 9 uncu maddeye uygun olarak düzenlenmiş vekaletname.

Unvan veya nev’i değişikliğinin Sicil kaydı, marka sahibi adına kayıtlı tüm marka başvuruları ile markalara tek ücret alınmak suretiyle uygulanır.

Bir marka sahibinin adresinin değişmesi halinde bu değişikliğin Sicile kaydedilmesi için aşağıda sayılan belgeler ile birlikte Enstitüye başvuruda bulunulması zorunludur.

a) Talep dilekçesi.

b) Talep vekil aracılığıyla yapılmışsa 9 uncu maddeye uygun olarak düzenlenmiş vekaletname.

Adres değişikliğinin Sicile kaydı, marka sahibi adına kayıtlı marka başvuruları ile markaların tamamına uygulanır.

Marka sahibi ya da varsa bunların vekili tarafından yapılan yeni bir marka tescil başvurusunda, itirazda veya diğer taleplerde yer alan adres ile Enstitü kayıtlarındaki adresin farklı olması halinde yeni marka tescil başvurusu, itiraz veya talepte beyan edilen adres Sicile kaydedilir.

Unvan ve nev’i değişiklikleri Bültende veya Gazetede yayımlanır.

Makul nedenlerle şüpheye düşülmesi durumunda Enstitü, değişiklik talebine ilişkin olarak noter tasdiki de dahil her türlü delilin ibrazını isteyebilir.”

MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 19 uncu maddesinin birinci fıkrasının ilk cümlesi ve (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Markanın mülkiyetinde değişiklik olması durumunda, değişiklik aşağıda belirtilen belgelerin sunulması halinde Sicile kaydedilir ve Gazetede yayımlanır.”

“b) Ticaret şirketlerindeki birleşme, bölünme gibi yapısal değişiklik işlemleri ile ayni sermaye konulması veya ticari işletmelerin devralınması sonucunda markanın mülkiyetinde meydana gelecek değişikliklerin Sicile kaydedilebilmesi için aşağıda sayılanlarla başvuruda bulunulması zorunludur.

1) Talep edilen işleme ilişkin talep dilekçesi.

2) Talep konusu işlemin yayımlandığı Ticaret Sicil Gazetesi veya yetkili mercilerce onaylanmış belge.

3) Ücretin ödendiğini gösterir bilgi veya belge.

4) Talep vekil aracılığıyla yapılmışsa 9 uncu maddeye uygun olarak düzenlenmiş vekaletname.”

MADDE 4 – Aynı Yönetmeliğin 24 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

MADDE 24 – Başvuru sahibinin adı veya adresindeki hatalar ile imla hataları veya maddi hataların Sicilde düzeltilmesine ilişkin talebin değerlendirilmesi için aşağıda sayılan belgeler ile birlikte Enstitüye başvuruda bulunulması zorunludur.

a) Marka başvuru veya tescil numarası ile hatayı ve yapılacak düzeltmeyi içeren talep dilekçesi.

b) Talep vekil aracılığıyla yapılmışsa 9 uncu maddeye uygun olarak düzenlenmiş vekaletname.

Marka örneğinde ya da marka başvurusu veya tescili kapsamında yer alan mal veya hizmetlerde değişiklik içeren düzeltme talepleri kabul edilmez.

Makul nedenlerle şüpheye düşülmesi durumunda Enstitü, düzeltme talebine ilişkin olarak noter tasdiki de dahil her türlü delilin ibrazını isteyebilir.”

MADDE 5 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 6 – Bu Yönetmelik hükümlerini Türk Patent Enstitüsü Başkanı yürütür.

 

mükellef bilgileri bildirimi verilme zorunluluğu kalktı

   KANUNLAR    GEREKÇELER    B.K.K.    YÖNETMELİKLER    TEBLİĞLER    İÇ GENELGELER    GENEL YAZILAR    ÖZELGELER    SİRKÜLER

Kanun Seçiniz..
193   – GELİR VERGİSİ KANUNU
5422 – KURUMLAR VERGİSİ KANUNU
5520 – KURUMLAR VERGİSİ KANUNU (YENİ) 
3065 – KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU
213   – VERGİ USUL KANUNU
6183 – AMME ALACAKLARININ TAHSİL USULÜ HAKKINDA KANUN
4760 – ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ KANUNU
488   – DAMGA VERGİSİ KANUNU
492   – HARÇLAR KANUNU
197   – MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ KANUNU
3100 – KATMA DEĞER VERGİSİ MÜKELLEFLERİNİN ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARI KULLANMALARI MECBURİYETİ HAKKINDA KANUN
3568 – SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK KANUNU
7338 – VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ KANUNU
2464 – BELEDİYE GELİRLERİ KANUNU
6802 – GİDER VERGİLERİ KANUNU
1319 – EMLAK VERGİSİ KANUNU
3074 – AKARYAKIT TÜKETİM VERGİSİ KANUNU
210   – DEĞERLİ KAĞITLAR KANUNU
2978 – VERGİ İADESİ HAKKINDA KANUN
2982 – KONUT İNŞAATINDA VE KALKINMADA ÖNCELİKLİ YÖRELERDE YAPILACAK YATIRIMLARDA VERGİ, RESİM VE HARÇ İSTİSNA VE MUAFLIKLARI TANINMASI HAKKINDA KANUN
3218 – SERBEST BÖLGELER KANUNU
3238 – SAVUNMA SANAYİİ MÜSTEŞARLIĞI(1) KURULMASI HAKKINDA KANUN VE  11 TEMMUZ 1939 TARİH VE 3670 SAYILI MİLLİ PİYANGO TEŞKİLİNE DAİR KANUNUN İKİ MADDESİ İLE 25 EKİM 1984 TARİH VE 3065 SAYILI KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNUNUN BİR MADDESİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN
3418 – EĞİTİM, GENÇLİK, SPOR VE SAĞLIK HİZMETLERİ VERGİSİNİN İHDASI İLE 3074 SAYILI AKARYAKIT TÜKETİM VERGİSİ KANUNU, 197 SAYILI MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ KANUNU, 1318 SAYILI FİNANSMAN KANUNU, 193 SAYILI GELİR VERGİSİ KANUNU, 213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU, 6183 SAYILI AMME ALACAKLARININ TAHSİL USULÜ HAKKINDA KANUN VE 492 SAYILI HARÇLAR KANUNUNDA DEĞİŞİKLİKLER YAPILMASI VE BU KANUNLARA BAZI HÜKÜMLER EKLENMESİNE DAİR KANUN
4306 – İLKÖĞRETİM VE EĞİTİM KANUNU, MİLLİ EĞİTİM TEMEL KANUNU, ÇIRAKLIK VE MESLEK EĞİTİMİ KANUNU, MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN İLE 24.3.1988 TARİHLİ VE 3418 SAYILI KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI VE BAZI KÂĞIT VE İŞLEMLERDEN EĞİTİME KATKI PAYI ALINMASI HAKKINDA KANUN
4358 – VERGİ KİMLİK NUMARASI KULLANIMININ YAYGINLAŞTIRILMASI VE NOTERLİK KANUNU, İCRA VE İFLAS KANUNU, TAPU KANUNU, KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU, ÇEKLE ÖDEMELERİN DÜZENLENMESİ VE ÇEK HAMİLLERİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN, BANKALAR KANUNU, POSTA KANUNU İLE PASAPORT KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN
4481 – 17.08.1999 VE 12.11.1999 TARİHLERİNDE MARMARA BÖLGESİ VE CİVARINDA MEYDANA GELEN DEPREMİN YOL AÇTIĞI EKONOMİK KAYIPLARI GİDERMEK AMACIYLA BAZI MÜKELLEFİYETLER İHDASI VE BAZI VERGİ KANUNLARINDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN
4684 – BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE  DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN 
4731 – 17/8/1999 ve 12/11/1999 TARİHLERİNDE MEYDANA GELEN DEPREMLERDEN  ZARAR GÖRENLERİN VERGİ BORÇLARI VE VERGİ CEZALARININ TERKİNİ İLE VERGİ   USUL KANUNU, KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU, HARÇLAR KANUNU VE ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN
4811 – VERGİ BARIŞI KANUNU
4837 – EKONOMİK İSTİKRARI SAĞLAMAK İÇİN EK VERGİLER ALINMASI HAKKINDA KANUN
4962 – BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI VE VAKIFLARA  VERGİ MUAFİYETİ TANINMASI HAKKINDA KANUN
5084 – YATIRIMLARIN VE İSTİHDAMIN TEŞVİKİ İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN
5225 – KÜLTÜR YATIRIMLARI VE GİRİŞİMLERİ TEŞVİK KANUNU
5597 – YURT DIŞINA ÇIKIŞ HARCI HAKKINDA KANUN İLE ÇEŞİTLİ KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN
5604 – MALÎ TATİL İHDAS EDİLMESİ HAKKINDA KANUN
5736 – BAZI KAMU ALACAKLARININ UZLAŞMA USULÜ İLE TAHSİLİ  HAKKINDA KANUN
5746 – ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME FAALİYETLERİNİN  DESTEKLENMESİ HAKKINDA KANUN
5811 – BAZI VARLIKLARIN MİLLİ EKONOMİYE KAZANDIRILMASI HAKKINDA KANUN 
6111 – BAZI ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI İLE SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL  SAĞLIK SİGORTASI KANUNU VE DİĞER BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE  KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN 
6552 – İŞ KANUNU İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI İLE BAZI ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASINA DAİR KANUN
Son güncelleme:05/01/2015 
Hepsi
Güncel Tebliğler
Güncelliği Kalmamış Tebliğler
İlgili Diğer Tebliğler

Kanun No / Kabul Tarihi: 213 – 4/1/1961 Resmi Gazete Sayısı / Tarihi :10703 – 10/1/1961

 

Gümrük ve Ticaret Bakanlığından: BAĞIMSIZ DENETİME TABİ OLACAK TARIM SATIŞ KOOPERATİF BİRLİKLERİNİN BELİRLENMESİNE DAİR TEBLİĞDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ

17 Ocak 2015 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 29239
TEBLİĞ
Gümrük ve Ticaret Bakanlığından:

BAĞIMSIZ DENETİME TABİ OLACAK TARIM SATIŞ KOOPERATİF

BİRLİKLERİNİN BELİRLENMESİNE DAİR TEBLİĞDE

DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ

MADDE 1 – 14/6/2013 tarihli ve 28677 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bağımsız Denetime Tabi Olacak Tarım Satış Kooperatif Birliklerinin Belirlenmesine Dair Tebliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş, diğer fıkralar buna göre teselsül ettirilmiş ve mevcut dördüncü fıkrasında yer alan “ortaklık” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır.

“(1) Aşağıdaki dört şarttan en az üçünü sağlayan birlikler, 6102 sayılı Kanun çerçevesinde bağımsız denetime tabidir:

a) Aktif toplam: Kırk milyon ve üstü Türk Lirası,

b) Yıllık net satış hasılatı: Elli milyon ve üstü Türk Lirası,

c) Bağlı kooperatiflerin ortak sayısı: Üçbin ve üstü,

ç) Çalışan sayısı: Yüzelli ve üstü.”

“(2) Yukarıda belirlenen şartlara göre bağımsız denetime tabi olmayan birlikler, isteğe bağlı olarak bağımsız denetim yaptırabilirler. Bu şekilde denetim yaptıran birlikler, 6102 sayılı Kanunun 397 nci maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen denetimden muaftır.”

MADDE 2 – Aynı Tebliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “altıncı” ibaresi “yedinci” olarak değiştirilmiştir.

MADDE 3 – Aynı Tebliğin 6 ncı maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.

Denetçinin ilgili mevzuattan kaynaklanan diğer görevleri

MADDE 6/A – (1) Denetçi aşağıdaki görevleri yerine getirmekle yükümlüdür:

a) Kanunda sayılan ticari defterlerin usulüne uygun bir şekilde tutulup tutulmadığını, gerekli onayların yaptırılıp yaptırılmadığını incelemek,

b) En az üç ayda bir birlik faaliyetleri hakkında bilgi edinmek ve gerekli kayıtların düzenli bir biçimde tutulmasını sağlamak amacıyla birlik defterlerini ve diğer evrakını incelemek,

c) Hileli veya hatalı finansal raporlamaya veya birlik iş veya işlemlerinde usulsüzlüğe neden olabilecek risk unsurlarını belirlemek ve bu unsurları düzenli aralıklarla kontrol etmek,

ç) Birliğin gerçekleştirdiği olağandışı iş ve işlemlerin anasözleşmeye, genel kurul kararlarına ve ilgili mevzuata uygunluğunu kontrol etmek,

d) Yıllık faaliyet raporlarının ilgili mevzuata uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığını kontrol etmek,

e) Ortakların Kanuna uygun bilgi edinme taleplerinin karşılanıp karşılanmadığını kontrol etmek,

f) Ortaklarla ilgili iş ve işlemlerde eşitlik ilkesine uygun davranılıp davranılmadığını kontrol etmek,

g) Birlik sermayesinin karşılıksız kalıp kalmadığını veya birliğin borca batık olup olmadığını kontrol etmek, sermaye karşılıksız kalmışsa karşılıksız kalan tutarı belirlemek,

ğ) Birliğin ticari muamele ve birliğe borçlanma yasağına aykırı işlemlerde bulunulup bulunulmadığını incelemek,

h) Sermaye taahhüt borcunun anasözleşmeye ve ilgili mevzuata uygun olarak yerine getirilip getirilmediğini kontrol etmek ve bu borcu yerine getirmeyenler ile borcun tutarını tespit etmek,

ı) Genel kurulun devir ve terk edemeyeceği görev ve yetkilerin yönetim kurulunca kullanılıp kullanılmadığını incelemek,

i) Birliğin iş planlarına, ürün alım ve değerlendirme işlemlerine, ürün alım bedelini hesaplama ve ödeme şekline, kredi kullanmalarına, yatırımlarına, gelir gider farklarının dağıtımlarına ve giderlerin paylaşımına ilişkin hususlarda anasözleşmeye uygun hareket edilip edilmediğini incelemek,

j) Yönetim Kurulu üyeleri ve birlik görevlilerinin bağdaşmayan görev yasağına uyup uymadıklarını incelemek,

k) Ortaklar cetvelindeki ortakların genel kurula katılma hakkına sahip olup olmadıklarını incelemek,

l) Yönetim Kurulu üyelerinin yönetim kuruluna seçilme şartlarını taşıyıp taşımadığını araştırmak,

m) Yapılan denetim sonucunda tespitlere ilişkin genel kurul gündemine alınması gerek görülen hususları divan başkanına bildirmek,

n) Üst üste üç dönemin menfi gelir-gider farkı ile sonuçlanıp sonuçlanmadığını veya her halükarda menfi gelir-gider farkının toplam aktif değerlerin yüzde onuna tekabül edip etmediğini veya borç ödemede ve giderlerin karşılanmasında sorun yaşanıp yaşanmadığını tespit etmek.

(2) Yukarıda belirtilen görevlere ilişkin tespitlere denetçi raporunda yer verilir.

(3) Denetçiler yaptıkları denetim faaliyetleri esnasında birlik, ortaklar veya alacaklılar aleyhine telafisi güç veya imkansız sonuçlar doğuracak bir hususu tespit ettiklerinde konuyu derhal yönetim kuruluna yazılı olarak bildirmek zorundadır. Bu hususa denetim raporunda ayrıca yer verilir.

(4) Denetçi raporu genel kurul toplantısından en az bir ay önce yönetim kuruluna teslim edilir. Yönetim kurulunca gecikmeksizin bu raporun örneği Genel Müdürlüğe gönderilir.”

MADDE 4 – Aynı Tebliğin 7 nci maddesinde yer alan tablodaki “Bilanço aktif toplamı 50 milyon TL veya üzeri midir?”, “Yıllık net satış hasılatı 75 milyon TL veya üzeri midir?”, “Çalışan sayısı 250 veya üzeri midir?” ibareleri sırasıyla “Bilanço aktif toplamı 40 milyon TL veya üzeri midir?”, “Yıllık net satış hasılatı 50 milyon TL veya üzeri midir?”, “Çalışan sayısı 150 veya üzeri midir?” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 5 – Aynı Tebliğin 8 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “altıncı” ibaresi “yedinci” olarak değiştirilmiştir.

MADDE 6 – Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 7 – Bu Tebliğ hükümlerini Gümrük ve Ticaret Bakanı yürütür.

 

T.C. MALİYE BAKANLIĞI Gelir İdaresi Başkanlığı 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Sirküleri / Konusu : Kooperatiflerde Kurumlar Vergisi İstisna Uygulamaları-Taslak

T.C.

MALİYE BAKANLIĞI

Gelir İdaresi Başkanlığı

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Sirküleri / 

Konusu                                   : Kooperatiflerde Kurumlar Vergisi İstisna  Uygulamaları
Tarihi                                      :  …/01/2015
Sayısı                                       :  KVK-  /2015-
İlgili olduğu maddeler           :  Kurumlar Vergisi Kanunu Madde 5
İlgili olduğu kazanç türleri   :  Kurum Kazancı

 

  1. Giriş

Kurumlar vergisi mükellefi olan kooperatiflerin 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda yer alan risturn istisnası ile taşınmaz satış kazancı istisnasından yararlanmalarına ilişkin açıklamalar, bu sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.

  1. Yasal düzenlemeler

Kurumlar Vergisi Kanununun “İstisnalar” başlıklı 5 inci maddesinde kurumlar vergisinde kazanç istisnaları düzenlenmiş olup konuya ilişkin açıklamalar 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde yer almaktadır.

  1. Kooperatiflerin yararlanabilecekleri istisnalar

Kurumlar vergisi mükellefi olan kooperatifler, başta risturn istisnası olmak üzere Kurumlar Vergisi Kanununda ve diğer kanunlarda yer alan istisnalardan yararlanabilmektedirler.

3.1. Kooperatiflerde taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisnası

Taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisnası Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-e maddesinde hüküm altına alınmış olup 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin (5.6) bölümünde istisna uygulamasına ilişkin açıklamalara yer verilmiştir. Anılan istisnadan kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilmekte olup kurumlar vergisi mükellefi olan kooperatifler de şartları sağlamaları halinde bu istisnadan yararlanabileceklerdir.

Kooperatiflerin en az iki yıl aktiflerinde bulunan taşınmazları veya iştirak ettikleri şirketlere ait iştirak hisselerini satmaları halinde, bu satıştan doğan kazancın %75’i diğer şartların da sağlanması koşuluyla kurumlar vergisinden istisna edilmektedir. İstisna edilen kazancın satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulması ve bu süre içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmemesi veya işletmeden çekilmemesi gerekmektedir. Dolayısıyla, tasfiye halinde olan kooperatifler istisnadan yararlanamayacak olup söz konusu beş yıllık süre içerisinde kooperatifin tasfiyeye girmesi halinde istisnadan yararlanılması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır.

3.2. Risturn istisnası

Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde, kooperatiflerde risturn istisnası düzenlenmiş olup tüketim, üretim ve kredi kooperatiflerinin ortakları için hesapladıkları risturnlar (ilgili alt bentlerde belirtilen bazı koşullar altında) kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

Kooperatiflerde, ortakların yönetim gideri karşılığı olarak ödedikleri tutarlardan harcanmayarak iade edilen kısımlar da kooperatifin türüne bakılmaksızın risturn istisnasından yararlanacaktır.

Bu risturnların ortaklara dağıtımı, kâr dağıtımı sayılmamakta ve risturnun nakden veya aynı değerde mal ile ödenmesi istisnanın uygulanmasına engel teşkil etmemektedir.

Ortaklardan başka kimselerle yapılan işlemlerden doğan kazançlar ile ortaklarla ortaklık statüsü dışında yapılan işlemlerden doğan kazançlar hakkında risturnlara ilişkin istisna hükmü uygulanmamakta ve bunların genel kazançtan ayrılmasında, ortaklarla yapılan iş hacminin genel iş hacmine oranı esas alınmaktadır.

Kooperatiflerce ortak içi ve ortak dışı işlemlerden elde edilen kazanç, kurumlar vergisi beyannamesinde “Ticari bilanço kârı” satırında beyan edilecek olup ortak içi işlemlerden elde edilen kazançlar da “Risturn istisnası” satırında gösterilerek indirim konusu yapılabilecektir.

3.2.1. Risturn istisnasının kapsamı

Kooperatiflerin elde ettikleri kazançlar hem ortak içi hem de ortak dışı işlemler sonucunda ortaya çıkmaktadır. Ortak içi işlemler, kooperatifin ana sözleşmesinde belirtilen faaliyet konularıyla ilgili olarak kooperatifin ortaklarıyla yapılan işlemlerdir. Münhasıran ortakları ile iş yapan kooperatifler Kanundaki şartları taşıdığı takdirde kurumlar vergisinden muaf olmakta ve böylece istisnanın uygulanmasına gerek kalmamaktadır. Ancak, ortak içi işlemler yanında ortak dışı işlemler de yapan kooperatifler muafiyetten yararlanamayacakları için istisna hükmünden yararlanmaları mümkündür. Bu tür kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları işlemlerden doğan olumlu gelir-gider farkı, risturn istisnasına konu olabilmektedir. Ortak dışı işlemlerden doğan olumlu gelir-gider farkı ise kurumlar vergisine tabidir.

Ortaklarla yapılan işlemlerden elde edilen olumlu gelir-gider farkı kooperatifle yapılan işlemler oranında ortaklara dağıtılmadığı veya bu farklar tamamen yedek akçelere ve fonlara ayrıldığı takdirde risturn istisnası söz konusu olmayacaktır.

Risturnun hesaplanmasında kooperatif işlemlerinin ortak içi ve ortak dışı olarak ayrıma tabi tutulması bir gerekliliktir. Kooperatiflerde ortaklarla, ortaklık statüsü dışında yapılan işlemlerden kaynaklanan olumlu gelir-gider farkları istisnaya konu edilmeyecektir.

3.2.2. Risturn istisnasının şartları

Risturn istisnasına ilişkin şartlar şunlardır;

– Kooperatifin üretim, tüketim veya kredi kooperatifi mahiyetinde olması (Kooperatif türüne bağlı olmaksızın tüm kooperatifler, ortakların yönetim gideri karşılığı olarak ödedikleri paralardan harcanmayarak iade edilen kısımlara ilişkin risturn istisnasından yararlanabilirler.),

– Gelir-gider farkının risturn şeklinde dağıtılacağının kooperatif ana sözleşmesinde düzenlenmesi,

– Risturnların, ortak içi işlemlerden oluşan gelir-gider farkından dağıtılacak olması,

– Kanuni yedek akçe ve fonlar ayrılmadan risturnların dağıtılmaması,

– Dağıtımın faaliyet dönemini izleyen yıl içinde gerçekleştirilmesi,

– Risturnların, ortakların kooperatifle yapmış olduğu muameleler nispetinde dağıtılması.

3.2.3. Risturn istisnası kapsamındaki ödemeler

3.2.3.1. Yönetim gideri karşılığı olarak ödenen paralardan harcanmayarak ortaklara dağıtılan kısımlar

Bütün kooperatiflerde ortakların yönetim gideri karşılığı olarak ödedikleri paralardan harcanmayarak ortaklara iade edilen kısımlar için risturn istisnasından yararlanılabilecektir. Bahse konu iade nakden olabileceği gibi hesaben de olabilir.

3.2.3.2. Tüketim kooperatiflerinde risturn istisnası

Tüketim kooperatiflerinde, ortakların kişisel ve ailevi gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karşılamak için satın aldıkları malların değerine göre hesaplanan risturnlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

Tüketim kooperatiflerinin risturn istisnasından yararlanabilmesi iki şarta bağlıdır.

İlk şart, risturnların tüketim kooperatifi ortaklarının kişisel, ailevi, gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karşılamak için alınan mallarla ilgili olmasıdır. Temizlik maddeleri de risturn kapsamında kabul edilmektedir. Kooperatiflerin ortaklarına bu maddelerin dışında sattıkları mallardan (elektrikli ev aletleri, halı, mobilya v.b.) sağladıkları kazançlar kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.

İkinci şart ise risturnların ortakların kooperatiften satın aldıkları malların değerine göre hesaplanmasıdır. Risturnlar satılan malların değerine göre değil de başka bir ölçüte göre hesaplanması halinde istisnadan yararlanmak mümkün olmayacaktır.

3.2.3.3. Üretim kooperatiflerinde risturn istisnası

Üretim kooperatiflerinde, ortakların üreterek kooperatife sattıkları veya kooperatiften üretim faaliyetinde kullanmak üzere satın aldıkları malların değerine göre hesaplanan risturnlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

Sadece ortak içi işlemlerden doğan gelir-gider farkı risturn istisnası kapsamında yer almakta olup, üretim kooperatiflerinin ortaklarından aldıkları ürünlerin niteliğinde herhangi bir değişiklik yapılmadan satılmasından doğan kazançların ortaklara kooperatifle yapmış oldukları muameleler nispetinde dağıtılması risturn istisnasından yararlanacaktır.

Örneğin, ortaklardan alınan sütlerin niteliği değiştirilmeksizin üçüncü kişilere satılması ortak dışı işlem sayılmazken bu sütlerin işlendikten sonra peynir olarak ortaklara veya üçüncü kişilere satılması halinde bu işlem ortak dışı işlem sayılmaktadır. Bu satış ve alışlarla ilgili gelir-gider farkları risturn istisnası kapsamında yer almamaktadır.

3.2.3.4. Kredi kooperatiflerinde risturn istisnası

Kredi kooperatiflerinde, ortakların kullandıkları kredilere göre hesaplanan risturnlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

Kredi kooperatifleri, ortaklarının kredi ihtiyaçlarını, kendi kaynakları veya banka ve finans kurumlarından temin ettiği kaynaklar ile daha uygun şartlar altında sağlamak amacıyla faaliyette bulunurlar. Kredi kooperatifleri, dışarıdan temin ettikleri krediler için ödediği faiz ve masraflar ile kendi ortaklarına kullandırdığı krediler için ortaklarından aldığı faiz ve masraflar arasında meydana gelen olumlu gelir-gider farkının ortakların kullandığı kredi oranına göre ortaklara dağıtması halinde risturn istisnasından yararlanacaklardır.

Kredi kooperatiflerinin ortaklarına kredi vermesi halinde, bu faaliyetler ortak dışı işlem sayılmazken, kredinin kooperatif ortağı olmayana verilmesi ise ortak dışı işlem sayılmaktadır.

3.3. Risturnun hesaplanması

Risturn istisnası, yalnızca ortaklarla ortaklık statüsü kapsamında yapılan işlerden kaynaklanan kazançlarla ilgilidir. Bundan dolayı, ortaklarla yapılan işlerden doğan kazançlarla, ortaklardan başka kimselerle yapılan işlerden doğan kazançların ayrılması gerekmektedir. Ayırma işleminde, ortaklarla yapılan iş hacminin genel iş hacmine oranı esas alınacaktır. Burada öncelikle, ortaklarla ortaklık statüsüne göre yapılan yıllık iş hacmi saptanacak, daha sonra bu tutar, ortak dışındaki kişilerle yapılan iş hacmi de dahil olmak üzere kooperatifin yıllık genel iş hacmine oranlanacaktır.

Bu şekilde hesaplanan risturnların ortaklara dağıtılması halinde, dağıtılan bu kârlar ortaklar açısından kâr dağıtımı olarak değerlendirilmeyeceğinden, kazanç ve kâr dağıtımı niteliğinde sayılmayan bu tutarların kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi tutulması veya ortaklarca gelir vergisi beyannamesi ile beyanı da söz konusu olmayacaktır.

Bu istisnanın amacı; kâr amacı gütmeyen kooperatiflerin ortakları ile olan ilişkilerini geliştirmek, vergi mükerrerliğini önlemek, kooperatiflerin faaliyetlerinden oluşan ve dönem sonunda gelir-gider farkından doğan olumlu farklardan ortaklarla ilişkiden doğan kısımları vergi istisnası yoluyla teşvik ederek, onların kâr amacı güden ticari şirket niteliğine dönüşmesini önlemektir. Ancak, kooperatiflerin kuruluş amaçları dışında çeşitli nedenlerle ve bu arada üçüncü şahıslarla olan ilişkileri sonucu oluşan ve ticari kâr niteliğine bürünen faaliyet sonuçları ise kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır.

Örnek: S. S. Yenidoğan Tüketim Kooperatifinin 2013 hesap döneminde;

– Olumlu gelir-gider farkı, toplam 300.000.-TL

– Toplam satış hasılatı 1.200.000.-TL

– Ortaklarla ortaklık statüsü içinde elde edilen satış hasılatı 800.000.-TL

– Diğer satış hasılatı (Ortaklarla ortaklık statüsü dışında elde edilen satış hasılatı ile ortak dışı işlemlerden elde edilen satış hasılatının toplamı) 400.000.-TL

Risturn Tutarı: Dönem Kârı (olumlu gelir-gider farkı) x Ortaklarla Ortaklık Statüsünde Yapılan İşlerden Elde Edilen Hasılat / Toplam Satış Hasılatı

300.000x(800.000/1.200.000)=200.000.-TL

  1. Risturn istisnasında özellik arz eden hususlar

– Market ve mezbaha işletmesi nedeniyle mükellef olan süt üretim kooperatifinin, ortaklarından aldığı sütü niteliğini değiştirmeksizin satması, ayrıca süt inekleri için gerekli yemi satın alarak ortaklara vermesi ve yem bedelinin ortakların kooperatife satacağı süt bedelinden mahsup edilmesi ortak içi işlem sayılacak olup bu satış işlemlerinden doğan kazanç risturn istisnasından faydalanabilecektir.

– Ormancılık ve tarımsal kalkınma kooperatiflerince istihsal edilen tomrukların orman idaresince bu kooperatiflere bırakılan kısmının işlenmeksizin aynen tomruk olarak satışından doğan olumlu gelir-gider farkının ortaklara kooperatifle yaptıkları muamele nispetinde dağıtımı risturn istisnasından yararlanabilecektir.

– Üretim veya sulama kooperatiflerinin ortağı olmayan kişilere su satışı yapması, ortak dışı işlem sayılacağından, kurumlar vergisi mükellefi olan söz konusu kooperatiflerin, ortaklarına üretim faaliyetinde kullanmak üzere yaptığı su satışı nedeniyle hesaplanan risturnlar kurumlar vergisinden istisna edilecektir.

– Kooperatiflerin üretim tesislerinin, taşıt ve demirbaşlarının satışı işlemi kooperatif ortaklarıyla yapılan bir işlem niteliğinde olmadığından, söz konusu satış işleminden elde edilen kazancın risturn istisnasından yararlanması mümkün değildir.

Duyurulur.

                                                                                                           

 

 

 

 

T.C. MALİYE BAKANLIĞI Gelir İdaresi Başkanlığı 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Sirküleri / Konusu : Kooperatiflerde Kurumlar Vergisi Muafiyeti Uygulamaları-Taslak sirküler

T.C.

MALİYE BAKANLIĞI

Gelir İdaresi Başkanlığı

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Sirküleri / 

Konusu                                   : Kooperatiflerde Kurumlar Vergisi Muafiyeti Uygulamaları
Tarihi                                      : …/01/2015
Sayısı                                       : KVK-  /2015-
İlgili olduğu maddeler           : Kurumlar Vergisi Kanunu Madde 4
İlgili olduğu kazanç türleri   : Kurum Kazancı
  1. Giriş

Kooperatiflerde kurumlar vergisi muafiyetine ilişkin olarak Başkanlığımıza yansıyan hususlara ilişkin açıklamalar bu sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.

  1. Yasal düzenlemeler

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun “Muafiyetler” başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde kooperatiflerin muafiyetine ilişkin şartlar hüküm altına alınmış olup konuya ilişkin ayrıntılı açıklamalara 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “4.13. Kooperatifler” başlıklı bölümünde yer verilmiştir.

  1. Kooperatiflerde ortak dışı işlemler

Kooperatiflerde kurumlar vergisi muafiyeti şartlarından birisi olan “sadece ortaklarla iş görülmesi” hususunun kooperatifin türü, işlemin mahiyeti gibi hususlar dikkate alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Ortak dışı işlemler, sadece ortak olmayanlarla yapılan işlemleri değil, ortaklarla kooperatif ana sözleşmesinde yer almayan konularda yapılan işlemleri de kapsamaktadır.

Kooperatif ana sözleşmesinde yazılı olan amaçlara ilişkin olup doğrudan bu amaçlara yönelmiş faaliyet ve işlemlerin ortaklar yararına yapıldığı kabul edilerek bu faaliyetler ortak içi işlem sayılacaktır.

3.1. Şirket kurulması veya bu şirketlere iştirak edilmesi

Kooperatiflerin, ana sözleşmelerinde yer alan amaç ve konularda faaliyette bulunsalar dahi, herhangi bir ticaret şirketine iştirak etmeleri ortak dışı işlem sayılacaktır.

Kooperatiflerin iştirak ettikleri şirketlere verdikleri hizmetler nedeniyle, hizmetin mutlaka verilmiş olması, kesilen faturada hizmet türünün ayrıntılı olarak belirtilmesi ve tek faturada birden fazla hizmet bedelinin bir arada yer alması halinde her hizmet bedelinin ayrı ayrı gösterilmesi şartıyla söz konusu giderlerin iştiraklerine yansıtılabilmesi mümkün bulunmaktadır.

3.2. Nakitlerin değerlendirilmesi suretiyle Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifata tabi gelir elde edilmesi

Kooperatiflerin nakit mevcutlarını değerlendirmek suretiyle Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi çerçevesinde tevkif suretiyle vergilendirilmiş faiz gelirlerinin ortaklara dağıtılmayarak kooperatif amaçları doğrultusunda harcanması şartıyla, muafiyet şartları ihlal edilmiş olmayacaktır.

Ancak, kooperatiflerin söz konusu faiz gelirlerinin Türkiye’de tevkif yoluyla vergilendirilmemiş olması halinde muafiyet şartları ihlal edilmiş olacaktır.

3.3. İktisadi kıymetlerin kiraya verilmesi 

Kooperatiflere ait iktisadi kıymetlerin, ortaklara veya ortak olmayanlara kiraya verilmesi halinde bu işlemler ortak dışı işlem sayılacak ve muafiyet şartları ihlal edilmiş olacaktır.

Öte yandan, kooperatiflerin başkaca gelir getirici faaliyetinin bulunmaması ve gelirlerinin sadece vergi tevkifatına tabi tutulmuş taşınmaz kira gelirleri ile vergi tevkifatına tabi tutulan mevduat faizi, repo vb. gelirlerden ibaret olması halinde, kurumlar vergisi beyannamesi vermelerine gerek bulunmamaktadır.

3.4. Eskiyen demirbaş veya hurdaya ayrılan iktisadi kıymetler ile elde kalan malzeme, alet ve edevatın satılması

Kooperatiflerin ana sözleşmelerinde yer alan amaçların gerçekleştirilebilmesi için faaliyetlerin icrasında kullanılmak üzere iktisap edilen; ancak, ekonomik ömrünü doldurmuş kıymetler ve demirbaşlar ile eskime, hasar görme gibi çeşitli nedenlerle değerini yitiren iktisadi kıymetlerin (demirbaş, alet, edevat, mefruşat vb.) kooperatif faaliyetlerinde kullanılmasının mümkün olmaması ve muhafazasında güçlükler olması gibi haller nedeniyle satılmaları ortak dışı işlem olarak değerlendirilmeyecektir. Kooperatifin amacını gerçekleştirmesinden sonra elinde kalan malzeme, alet ve edevatın satılması da ortak dışı işlem olarak değerlendirilmeyecektir.

Öte yandan, kooperatiflerce faaliyetin icrasında kullanılan mutad malzeme, alet, edevat vb. dışında kalan iktisadi kıymetlerin (hurdaya ayrılanlar hariç olmak üzere taşıtlar dahil) satılması ortak dışı işlem sayılacaktır.

3.5. Kooperatif birliklerinin üye kooperatiflerin ana sözleşme hükümlerine göre dönem kârından pay alması 

Üye kooperatiflerin müşterek menfaatlerini korumak, faaliyetlerini koordine etmek, kooperatiflerin ihtiyacı olan her türlü malzemeyi temin etmek gibi amaçlarla kurulan üst birliklere, üye kooperatiflerin kazancı (olumlu gelir-gider farkı) üzerinden pay verilmesi esas itibariyle kâr dağıtımı niteliğinde olduğundan, bu işlemler üye kooperatifler için ortak dışı işlem sayılacaktır. Ayrıca, bu işlemler üst birlik açısından da ortaklarla kooperatif ana sözleşmesinde yer almayan konularda yapılan bir işlem niteliğinde olduğundan muafiyet şartları ihlal edilmiş olacaktır.

Öte yandan, kooperatiflerce kar dağıtımı (karın belirli bir yüzdesi olarak ödenenler dahil) mahiyetinde olmaksızın üst birliklere aidat olarak yapılan ödemeler ortak dışı işlem sayılmayacaktır.

  1. Yapı kooperatiflerinde ortak dışı işlemler 

Yapı kooperatiflerinin muafiyet şartları arasında yapı ruhsatı ve arsa tapusunun kooperatif tüzel kişiliği adına olması yer almaktadır. Yapı kooperatiflerinin arsalarını kat karşılığı müteahhite vermeleri halinde, müteahhit firmayla yapılan sözleşme gereği müteahhit firmaya bırakılan bağımsız bölümlerin veya kat irtifaklarının, kooperatif tarafından müteahhit adına tapuda devredilmesi kooperatif adına gerçek bir satış işlemi olmadığından; söz konusu bu satış işlemi kurumlar vergisi muafiyetini etkilemeyecektir.

  1. Üretim kooperatiflerinde ortak dışı işlemler 

5.1. Üretim kooperatiflerinin, ortaklarından aldığı ürünleri, niteliğinde herhangi bir değişiklik yapmadan üçüncü kişilere satmaları ortak dışı işlem olarak değerlendirilmemektedir. Kooperatifin üçüncü şahıslara sattığı ürünlere ilişkin olarak tahsil edemediği alacaklarına karşılık gayrimenkul iktisap etmesi ortak dışı işlem sayılmayacaktır. Ancak, kooperatifin söz konusu gayrimenkulü gerek ortaklarına gerekse üçüncü kişilere satması halinde, bahse konu satış işlemi ortak dışı işlem olarak değerlendirilecektir.

5.2. Orman İşletme Müdürlüklerince ormancılık ve tarımsal kalkınma kooperatiflerine tahsisli olarak verilen dikili ağaçların kooperatif ortaklarınca orman emvali üretimi neticesinde tomruk ve odun haline getirilerek satılması ortak dışı işlem olarak değerlendirilmeyecektir.

Öte yandan, kooperatife ait sınai bir işletmede veya sınai bir işletme oluşturacak şekilde orman emvalinin işlenerek satılması halinde muafiyet şartları ihlal edilmiş olacaktır.

Duyurulur.

 

 

İşletme kooperatifi nasıl kurulur ? İşletme kooperatifi olarak nasıl tür değiştirilir ?-Ana sözleşme-KEMAL ÖZMEN

Ekran Resmi 2017-03-28 08.16.11

SİTE İŞLETME KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ

BİRİNCİ BÖLÜM

KURULUŞ, TÜZEL KİŞİLİĞİN KAZANILMASI VE ANASÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ, UNVAN, MERKEZ, SÜRE, AMAÇ VE FAALİYET KONULARI

Madde 1 – Bu anasözleşmede isimleri, tabiiyetleri, adresleri ve taahhüt ettikleri sermaye payları gösterilen kimseler  tarafından, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre değişir ortaklı, değişir sermayeli ve sınırlı sorumlu bir Site işletme kooperatifi kurulmuştur.

TÜZEL KİŞİLİĞİN KAZANILMASI VE ANASÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ:

Madde 2 – Kooperatif Ticaret Siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. Tescilden önce kooperatif namına iş ve işlem yapanlar bunlardan şahsen ve zincirleme olarak sorumludurlar. Anasözleşmede yapılacak değişiklikler kuruluştaki usule tabidir.

UNVAN:

Madde 3–Kooperatifin unvanı “Sınırlı Sorumlu …………………………………………Site İşletme Kooperatifi’dir.

MERKEZ:

Madde 4 – Kooperatifin merkezi,…………………………..’dir.

SÜRE:

Madde 5 – Kooperatif süresizdir.

AMAÇ VE FAALİYET KONULARI:

Madde 6 –Kooperatifin amacı, ortaklarının sahibi bulunduğu konutlardan oluşan sitenin ve site sakinlerinin ortak ihtiyaçlarını karşılamak, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa göre yetki verildiğinde site yönetimini üstlenmek, siteyi geliştirmek ve güzelleştirmektir.

Bu amaçla kooperatif:

1-Kat Mülkiyeti Kanununa göre oluşan Kat Malikleri Kurulu veya alt kurullarınca yönetici seçilmesi halinde, anılan Kanun hükümlerine göre yöneticilik görev ve yetkilerini kullanarak siteyi yönetir.

2-Mülkiyetinde olan ortak ve genel hizmet tesislerinin, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu hükümleri uyarınca işletilmesini ve kiraya verilmesini sağlar, bunların bakım, koruma ve onarımları ile ilgili gerekli önlemler alır.

3-Amacına uygun gördüğü menkul ve gayrimenkulleri satın alır veya yaptırır, gerekirse ihtiyaç fazlasını satar, site içinde mülkiyetinde olan boş alan veya uygun yerlere imar planı esaslarına göre ortak ihtiyaçları karşılayacak, işletme faaliyetinin gerekli kıldığı inşaatları yapar veya yaptırır.

4-Site sakinlerinin, gıda ve her türlü ihtiyaç maddelerinin ucuza temin edilerek, bu maksatla ayrılmış genel hizmet tesislerinde satışını sağlar, gerekirse ulaşım hizmetlerini düzenler.

5-Site sakinlerinin sportif faaliyetleri ile sosyal dayanışma ve yardımlaşmalarını temin maksadıyla, yardım fonları oluşturur, eğitim yayın ve benzeri faaliyetlerde bulunur.

6-Kooperatifin kredi ihtiyacının karşılanması amacıyla finansman kuruluşlarına başvuruda bulunur, borçlanır, açılan kredinin zamanında ve amacına uygun kullanılmasını sağlayıcı tedbirler alır.

7-Diğer kooperatiflerle işbirliği yapar, İşletme kooperatifleri üst kuruluşlarına girer.

8-Site sakinlerinin ve site içerisinde yer alan menkul ve gayrimenkullerin sigorta ihtiyaçlarına aracı olur.

İKİNCİ BÖLÜM

SERMAYE VE PAYLAR

SERMAYE:

Madde 7 – Kooperatifin sermayesi, ortaklarının taahhüt ettikleri payların toplam tutarından ibaret olup, değişkendir. Ancak sermayenin en az haddi ………-TL’dır. Kuruluşta bu sermayenin tamamının taahhüt edilmesi ve 1/4 ‘ünün peşin ödenmesi zorunludur.

Ayni sermaye konabilir. Kooperatif mevcut bir işletmeyi veya ayınları devralabilir. Ayın nevi’nden sermaye konması halinde, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 21 ve 22’nci maddelerine göre hareket olunur.

PAYLAR:

Madde 8 – Bir ortaklık payının değeri 100 (yüz) Türk Lirasıdır. Ortaklar en çok 5000 pay taahhüt edebilirler. Ancak, her ortağın en az ………  pay taahhüt etmesi zorunludur.

Ortaklık payları, bu anasözleşmenin 19’uncu maddesine göre düzenlenen ortaklık senedinde gösterilir. Senetle temsil edilmeyen paylar 100 (yüz) TL itibar olunur.

PAYLARIN ÖDENMESİ:

Madde 9 – Ortakların taahhüt ettikleri pay bedellerinin en az 1/4‘ü peşin, geri kalanı ise yönetim kurulunca belli edilecek eşit aylık taksitler halinde ve en fazla bir yıl içinde ödenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ORTAKLIK İŞLEMLERİ

ORTAKLIK ŞARTLARI:

Madde 10 – Kooperatife ortak olabilmek için;

1-Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip gerçek kişi yada  kamu veya özel hukuk tüzel kişisi olmak,

2-Site dahilinde konut maliki, oturma hakkı sahibi, genel hizmet tesislerinden birinin maliki veya kiracısı olmak gerekir.

ORTAKLIĞA KABUL:

Madde 11 – Gerekli şartları taşıyanlar, kooperatife ortak olmak için yazılı olarak yönetim kuruluna başvururlar. Bu başvuruda anasözleşmenin tüm hükümlerinin ve getirilen yükümlülüklerin kabul edildiği açıkça belirtilir.

Ortaklığa kabul yönetim kurulunun kararı ile kesinleşir.

Yönetim kurulu, ortaklar ile ortak olmak için başvuranların 10’uncu maddede gösterilen şartları taşıyıp taşımadığını araştırmak zorundadır.

Ortaklığa kabul veya ret kararı, ilgiliye 15 gün içinde yazı ile bildirilir. İstekli, ortaklığa alındığı takdirde, kararın kendisine bildirildiği tarihten itibaren bir ay içinde sermaye taahhüdünün diğer ortaklar tarafından ödenmiş taksidi ile diğer ortakların her birinin o tarihe kadar ödemiş oldukları paralara eşit meblağı bir defada öder.

ORTAK SAYISI:

Madde 12 – Kooperatifin ortak sayısı en az 7 kişidir.

ORTAKLIKTAN ÇIKMA:

Madde 13 – Her ortak, hesap senesi sonundan en az bir ay önce yönetim kuruluna yazı ile başvurmak sureti ile ortaklıktan çıkabilir. Yönetim kurulu, bu hükme uygun olarak yapılacak isteğe rağmen, yazılı başvurunun kooperatif kayıtlarına girişinden itibaren bir ay içinde kabulden kaçınırsa, ortak çıkma dileğini noter aracılığı ile yönetim kuruluna bildirir. Bildiri tarihinden itibaren çıkma gerçekleşir.

ORTAKLIKTAN ÇIKARMA:

Madde 14 –Durumları aşağıda gösterilen hallere uyanlar, yönetim kurulu kararı ile ortaklıktan çıkarılır.

1-10’uncu madde de yazılı ortaklık şartlarını kaybedenler.

2-Parasal yükümlülüklerini 30 gün geciktirmeleri üzerine yönetim kurulunca noter aracılığı ile yapılacak ihtarı takip eden on gün içinde bu yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere yine aynı kurulca ikinci ihtar yapılır. İkinci ihtarı takip eden bir ay içerisinde de yükümlülüklerini yerine getirmeyenler.

Çıkarma kararı gerekçeli olarak yönetim kurulu karar defteri ile ortaklar defterine kaydedilir. Kararın onaylı örneği,  çıkarılan ortağa tebliğ edilmek üzere, on gün içinde notere tevdi edilir. Ortak, çıkarma kararının tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde iptal davası açabilir veya genel kurula itiraz edebilir. Bu itiraz ilk toplanacak genel kurula sunulmak üzere yönetim kuruluna noter aracılığı ile tebliğ ettirilecek bir yazı ile yapılır. Genel kurula itiraz edildiği takdirde yönetim kurulunun çıkarma kararı aleyhine iptal davası açılamaz. İtiraz üzerine, genel kurulca verilecek karara karşı iptal davası hakkı saklıdır.

Üç aylık süre içinde genel kurula veya mahkemeye başvurmak suretiyle itiraz edilmeyen çıkarma kararları kesinleşir.

Ortaklar bu maddede gösterilmeyen sebeplerle ortaklıktan çıkarılamazlar.

Haklarındaki çıkarma kararı kesinleşmeyen ortakların ortaklık hak ve yükümlülükleri, çıkarma kararı kesinleşinceye kadar devam eder.

ORTAK OLMAYANLARLA ORTAKLIĞI SONA ERENLERİN DURUMU VE HESAPLAŞMA:

Madde 15 – Gerekli nitelikleri taşıdığı halde ortak olmayanlar ile herhangi bir nedenle ortaklığı sona erenler, genel hizmet tesislerinden hiçbir şekilde yararlanamazlar.

Kat Mülkiyeti hükümleri saklıdır.

Devir dışında bir nedenle ortaklığı sona erenlerin sermaye ve diğer alacakları, o yılın bilançosuna göre hesaplanarak, bilanço tarihinden itibaren bir ay içinde geri verilir.

Ayrılan ortaklar kooperatifin yedek akçeleri üzerinde bir hak iddia edemezler.

Ortaklığı sona erenlerin alacak ve hakları, bunları isteyebilecekleri günden itibaren beş yıl geçmekle zaman aşımına uğrar.

ÖLEN ORTAĞIN DURUMU:

Madde 16 –Ölen ortağın kanuni mirasçılarının üç ay içinde temsilci tayin ederek kooperatife bildirmeleri halinde, ortaklık hak ve yükümlülükleri kanuni mirasçıları lehine devam eder.

Mirasçıların temsilci tayin etmemeleri veya ortaklığa devam etmek istememeleri halinde, ölen ortağın alacak ve borçları 15’inci madde hükümlerine göre tasfiye edilir.

ORTAKLIĞIN DEVRİ:

Madde 17 –Ortaklık, yazılı olarak yönetim kuruluna bildirilmek suretiyle 10’uncu maddedeki ortaklık şartlarını taşıyan kişilere devredilebilir.

Yönetim kurulu bu şekilde ortaklığı devralan kişiyi ortaklığa kabulden kaçınamaz.

Devir halinde eski ortağın kooperatife karşı tüm hak ve yükümlülükleri yeni ortağa geçer.

ORTAKLIĞA TEKRAR GİRME:

Madde 18 – Ortaklığı sona erenler, ayrılma nedenlerinin ortadan kalkması halinde yeniden ortaklığa kabul edilirler.

ORTAKLIK SENEDİ:

Madde 19 – Her ortağın üyelik haklarının, ada yazılı ortaklık senedi ile temsil olunması şarttır.  Bu senede kooperatifin unvanı, senet sahibinin adı ve soyadı, konut ve varsa iş adresi, kooperatife girdiği ve çıktığı tarihler yazılır. Bu hususlar, senet sahibi ile kooperatifi temsile yetkili olan kimseler tarafından imzalanır. Ortağın yatırdığı ve çektiği paralar tarih sırası ile kaydedilir. Bu kayıtlar kooperatifin ödediği paralara ait ise, ortak imza eder. İmzalı ortak senedi makbuz hükmündedir. Mezkur senet anasözleşmeyi ihtiva etmek şartı ile ortaklık cüzdanı şeklinde de düzenlenebilinir. Ortaklık senetleri kıymetli evrak niteliğinde olmayıp sadece ispat vesikası hükmündedir.

ORTAKLARIN ŞAHSİ SORUMLULUKLARI:

Madde 20 – Her ortak, kooperatifin borçlarına karşı, taahhüt ettiği pay tutarı kadar sorumludur.

Kooperatiften ilişkisi kesilen ortağın sorumluluğu, ayrıldığı tarihten itibaren iki yıl devam eder.

Kooperatife giren her ortak, girişinden önce doğmuş olan kooperatif borçlarından dolayı diğer ortaklar gibi sorumlu olur.

Yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin sorumlulukları hakkındaki hükümler saklıdır.

ORTAKLIK PAYI DIŞINDAKİ ÖDEMELER:

Madde 21 – Ortaklar; taahhüt ve tediye ettikleri ortaklık payı bedelleri dışında, kooperatif amaçlarının gerçekleşmesini sağlamak üzere, genel kurulca belirlenecek miktardaki konutları ile ortak yer ve tesislerin sigorta, bakım, koruma, onarım, işletme ve benzeri giderlere katılım payları ile ortak ihtiyaçları karşılayacak veya işletmenin gerekli kıldığı bina ve tesisler ve benzeri giderlerin taksitlerini ödemekle yükümlüdürler.

Ortaklar bu yer ve tesisleri kullanmadıklarını veya bunlardan yararlanmalarına lüzum veya ihtiyaç bulunmadığını ileri sürerek katılım paylarını ödemekten kaçınamazlar.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

KOOPERATİFİN ORGANLARI VE YÖNETİMİ

KOOPERATİFİN ORGANLARI:

Madde 22 – Kooperatifin organları şunlardır:

1-Genel Kurul,

2-Yönetim Kurulu,

3-Denetim Kurulu,

GENEL KURUL:

Görev ve Yetkileri:

Madde 23 – En yetkili organ olan genel kurulun görev ve yetkileri şunlardır:

1-Bilanço, bilanço hesaplarının dökümü, gelir gider farkı hesapları ile yönetim kurulu ve denetçiler tarafından verilen raporları ve yıllık tahmini bütçeyi inceleyerek kabul veya reddetmek, gelir gider farkının dağıtımı konusunu karara bağlamak.

2-Yönetim kurulu üyeleri ile denetim kurulu üyelerini seçmek, ibra etmek veya sorumluluklarına karar vermek, gerektiğinde bunları azletmek,

3-Yönetim ve denetim kurulu üyelerine verilecek aylık ücret, huzur hakkı ve yolluk miktarını görüşerek karara bağlamak.

4-Yönetim kurulu tarafından verilen ortaklıktan çıkarma kararlarına yapılan itirazları inceleyip karara bağlamak,

5-Kanun, anasözleşme ve iyi niyet esasları ile genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarının iptal edilip edilmeyeceği konusunda karar vermek,

6-Ortaklardan tahsil edilecek taksit miktar ve ödeme esaslarını tespit etmek.

7-Üst kuruluşa girme kararı vermek ve bu kuruluşta görev alacak temsilcileri seçmek,

8-Anasözleşmede yapılması öngörülen değişiklikler hakkında karar vermek,

9-Gayrimenkul alımında ve satımında takip edilecek usul ile alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerini ve azami fiyatını, satılacak gayrimenkulün asgari fiyatını belirlemek,

10-İnşaat işlerinin yaptırılma yöntemini kararlaştırmak,

11-Kooperatifin dağılması hakkında karar vermek, tasfiye kurulunu seçmek,

12-Kanun ve anasözleşme ile genel kurula tanınmış olan diğer konular hakkında karar vermek.

Genel kurul, yukarıdaki görev ve yetkilerini devir ve terk edemeyeceği gibi, kooperatifin amaçları ile ilgili her türlü işler hakkında da karar verebilir.

Oy Hakkı ve Temsil:

Madde 24 –Toplantı tarihinden üç ay evvel ortak olmayanlar hariç her ortak genel kurula katılma hakkına sahiptir. Her ortak yalnız bir oya sahip olup, yazı ile izin verilmek suretiyle bir ortak diğer bir ortağı, oyunu kullanmak üzere temsilci tayin edebilir.

Ortak sayısı 1.000’i geçtiğinde her ortak en çok 9 olmak üzere birden fazla ortağı temsil edebilir. Yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile kooperatifi temsile yetkili kılınan kimseler vekaleten oy kullanamaz.

Eş ve birinci derece akrabalar için temsilde ortaklık şartı aranmaz.

Hiçbir ortak; kendisi, eşi veya usul ve füruğu ile kooperatif arasında ortaklık ilişkileri dışındaki şahsi bir işe veya uyuşmazlığa ait görüşmelerde oy kullanamaz.

Kooperatif işlerinin görülmesine her hangi bir şekilde katılmış olanlar, yönetim kurulunun ibrasına ait kararlarda oylamaya katılamaz. Bu hüküm denetçiler hakkında uygulanmaz.

Toplantı Şekilleri ve Zamanı:

Madde 25 – Genel Kurul, olağan ve olağanüstü olmak üzere iki şekilde toplanır.

Olağan genel kurul toplantısının her yılın ilk altı ayı içinde yapılması zorunludur.

Olağanüstü genel kurul, kooperatif işlerinin ve Ana sözleşme hükümlerinin gerektirdiği zaman ve surette toplanır.

Toplantı Yeri:

Madde 26 –  Genel kurul, kooperatif merkezinin bulunduğu yerde toplanır.

 

Çağrıya Yetkili Olanlar: 

Madde 27 – Genel kurul yönetim kurulu tarafından toplantıya çağrılır.

Gerekli hallerde denetim kurulu, Kooperatifin ortağı bulunduğu üst birlik ve tasfiye memurları genel kurulu toplantıya çağırma yetkisine sahiptirler.

Genel Kurul yukarıdaki şekilde toplanamadığı takdirde Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca toplantıya çağırılabilir.

Ayrıca, dört ortaktan az olmamak kaydıyla toplam ortak sayısının 1/10’unun isteği halinde, genel kurul 10 gün içinde yönetim kurulu tarafından toplantıya çağırılır. Bu başvurunun müştereken ve noter tebligatı ile yapılması gerekir.

Yönetim kurulunca bu isteğin zamanında yerine getirilememesi ve, sırasıyla denetim kurulu, kooperatifin ortağı bulunduğu üst birlik ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığına aynı şekilde yapılan başvurulardan da bir sonuç alınmaması durumunda, istek sahipleri mahalli mahkemeye başvurarak genel kurulu bizzat toplantıya çağırma izni alabilirler.

Çağrının Şekli:

Madde 28 – Olağan ve olağanüstü genel kurullara çağrı, taahhütlü mektupla, gerektiğinde gazete ile gazete olmayan yerlerde mahalli örf ve adete göre ilan yolu ile yapılır. Çağrının sadece yazılı olarak imza karşılığında yapılması da mümkündür.

Çağrının toplantı gününden en az otuz gün önce ve en çok iki ay içinde yapılması, çağrıda, toplantının günü, saati ile yerinin ve gündem maddelerinin bildirilmesi zorunludur.

Çağrıda birinci toplantıda çoğunluk sağlanamadığı takdirde, yapılacak olan sonraki toplantıların tarihi, saati ve yeri açıklanarak,  yeni bir bildirime gerek kalmaksızın bir defada ortaklara duyuru yapılabilir. Toplantılar arasında en az yedi ve en fazla otuz gün süre bulunması gerekir.  Sürelerin hesabında duyuru ve toplantı günleri hesaba katılmaz.

Anasözleşmenin değiştirilmesi söz konusu ise yapılacak duyuruda değiştirilecek madde numaralarının yazılması ile yetinilir.

Bütün Ortakların Hazır Bulunması:

Madde 29 – Kooperatifin bütün ortaklarının veya temsilcilerinin hazır bulunması ve itirazın olmaması halinde, genel kurul toplantılarına ilişkin diğer hükümler saklı kalmak şartı ile toplantıya çağrı hakkındaki hükümlere uyulmamış olsa da kararlar alınabilir. Ancak, kararların muteber olabilmesi için toplantıda Bakanlık temsilcisi bulundurulması hususunda gerekli işlemlerin yapılması şarttır.

Yukarıdaki fıkraya göre alınan kararlar, tüm ortaklar veya ortakların toplantıda oybirliği ile seçecekleri temsilciler tarafından imzalanacak bir tutanağa bağlanır.

Bakanlığa Müracaat ve Gönderilecek Belgeler:

Madde 30  –  Genel kurul tarihi, yeri ve gündemi, toplantıdan en az 15 gün önce kooperatif merkezinin bulunduğu yerdeki Valiliğe (İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü) yazılı olarak bildirilir.

Bu bildirime, Bakanlık tarafından tespit edilen miktardaki temsilci ücretinin ilgili Maliye veznesine yatırıldığını gösteren belge eklenerek toplantıda temsilci bulundurulması talep edilir.

Gündem:

Madde 31 – Olağan genel kurul gündemine aşağıdaki hususlar yazılır:

1-Yönetim ve denetim kurulu kurulları tarafından verilen raporların okunması,

2-Bilanço, envanter ve gelir – gider farkı hesaplarının incelenmesi onanması veya reddi,

3-Yönetim kurulu ve denetim kurulu üyelerinin ibrası,

4-Süresi biten yönetim ve denetim kurulu üyelerinin yerine yenilerinin seçilmesi,

5-Gelecek yılın bütçe ve çalışma programının görüşülmesi ve karara bağlanması,

6-Gerekli görülen diğer hususlar.

Olağanüstü genel kurul gündemi, çağrının amacına göre tayin ve tespit olunur.

Dörtten az olmamak üzere ortakların en az 1/10’u tarafından genel kurul toplantı tarihinden en az yirmi gün önce müştereken ve noter tebligatı ile bildirilecek hususların gündeme konulması zorunludur.

Gündemde olmayan hususlar görüşülemez.  Ancak, kooperatife kayıtlı ortakların en az 1/10’ unun gündem maddelerinin görüşülmesine geçilmeden önce yazılı teklifte bulunmaları halinde, hesap tetkik komisyonunun seçilmesi, bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılması, çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması, genel kurulun yeni bir toplantıya çağrılması ve kanun, anasözleşme ve iyi niyet esasları ile genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarının iptali, yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi ile ilgili hususlar, genel kurula katılanların yarıdan bir fazlasının kabulü ile gündeme alınır.

Ortaklar Cetveli:

Madde 32 –  Yönetim kurulu; her genel kurul toplantısından önce,  ortakların ortaklık numaraları isim ve ikametgahları ile asaleten ve vekaleten imzalanacak yerleri gösterir yönetim kurulunca imzalı ortaklar bir cetveli hazırlamakla yükümlüdür. Bu cetvel, toplantıya katılanlar ile genel kurul başkanı ve Bakanlık temsilcisi tarafından isim yazılarak ayrıca imzalanır.

Görüşme ve Karar Nisabı:

Madde 33 – Genel kurulun toplanabilmesi ve gündemdeki konuları görüşülebilmesi  için, kooperatife kayıtlı ortakların en az ¼’ünün şahsen veya temsilen toplantıda hazır bulunması gerekir. İlk toplantıda nisap temin edilmediği takdirde, ikinci toplantıda nisap aranmaz.

Genel kurulda kararlar, ortaklar cetvelinde imzası bulunanların yarıdan fazlasının oyu  ile alınır.

Ancak, kooperatifin dağılması, diğer bir kooperatifle birleşmesi veya anasözleşmede değişiklik yapılması ile ilgili kararlar ortaklar cetvelinde imzası bulunanların 2/3 çoğunluğu ile verilir.

Sorumluluk hükümlerinin değiştirilmesine ilişkin genel kurul kararlarında 1163 Sayılı Kooperatifler Kanununun 52’nci maddesi hükmüne göre  işlem yapılır.

Toplantının Açılması ve Başkanlık Divanı:

Madde 34 – Genel kurul toplantısı; Bakanlık temsilcisi bulundurulması hususunda usulüne uygun başvurunun ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun değişik 87’inci maddesine göre işlem yapıldığının tespiti ile toplantı nisabının sağlanması üzerine ve çağrıyı yapan organ tarafından yetkili kılınan kimse tarafından açılır. Müteakiben bir genel kurul başkanı ile kararlaştırılacak sayıda sekreter üye ve gerektiğinde oy toplayıcı üye seçilir.

Bu seçimde en çok oy alan adaylar seçilmiş sayılır.

Genel Kurul Başkan ve üyelerinin, ortaklardan veya kooperatifin üst kuruluşlarının temsilcileri arasından seçilmesi şarttır.

Oy kullanmanın Şekli:

Madde 35 – Oylamalar el kaldırmak suretiyle yapılır. Ancak, genel kurula katılanların yarıdan fazlasının talebi halinde gizli oya başvurulur.

Bilançonun Tasdiki ve İbra:

Madde 36 – Bilançonun tasdikine dair olan genel kurul kararı yönetim kurulu ile denetim kurulunun ibrasını da kapsar. Ancak, bilançoda bazı hususlar gösterilmemiş veya bilanço yanlış olarak düzenlenmiş ise bilançonun tasdiki ile bu organlar ibra edilmiş olmazlar.

Denetim raporunun okunmasından önce,  bilanço ile hesapların kabulü hakkında verilen kararlar geçerli değildir.

İbra edilmeyen yönetim ve denetim kurulu üyeleri, bu organlara, aynı genel kurulda tekrar seçilemez.

İbra edilmeyen yönetim kurulu aleyhine tazminat davası açılabilmesi için, bu konuda genel kurulca  karar verilmiş olması gereklidir. Kooperatif denetçileri genel kurul karar tarihinden itibaren, bir ay içinde dava açmaya mecburdur. Bu müddetin geçirilmesi ile dava hakkı düşmez.  Davanın reddi halinde, yönetim kurulu üyeleri tazminat talebinde bulunamaz.

Kararların Tesiri:

Madde 37 – Kanun ve anasözleşmeye uygun surette toplanmış genel kurulda alınan kararlar, toplantıda bulunmayanlar veya aleyhte oy kullananlar hakkında da geçerli ve bağlayıcıdır.

Kararların İptali:

Madde 38 – Aşağıda yazılı kimseler kanuna, anasözleşme hükümlerine ve iyi niyet esaslarına aykırı olduğu iddiasıyla genel kurul kararları aleyhine, toplantıyı izleyen günden başlamak üzere bir ay içinde, kooperatif merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemeye başvurabilirler.

1-Toplantıda hazır bulunup da kararlara muhalif kalarak keyfiyeti tutanağa geçirten veya oyunu kullanmasına haksız olarak müsaade edilmeyen yahut toplantıya çağrının usulü dairesinde yapılmadığını veyahut gündemin gereği gibi ilan veya tebliğ edilmediğini yahut da genel kurul toplantısına katılmaya yetkili olmayan kimselerin karara katılmış bulunduklarını iddia eden pay sahipleri;

2-Yönetim kurulu;

3-Kararların yerine getirilmesi yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin şahsi sorumluluklarını mucip olduğu takdirde bunların her biri.

Bozma davasının açıldığı ve duruşmanın yapılacağı gün, yönetim kurulu tarafından usulen ilan olunur.

Bir kararın bozulması, bütün ortaklar için hüküm ifade eder. Bozma kararının kesinleşmesi halinde, bu husustaki ilam tescil ve ilan ettirilir.

Genel Kurul Tutanağı:

Madde 39 – Genel kurul toplantılarının muteber olması için,  ortaklar tarafından yapılan beyanlar ile, muhalif kalanların muhalefet sebeplerini, yapılan seçimler ile verilen kararları içeren bir tutanak düzenlenir.

Bu tutanakta, toplantıya asaleten ve vekaleten katılanların sayısı ile kullanılan oy sayısı ayrıca gösterilir.

Genel kurul tutanağının altı, genel kurul başkan ve üyeleri ile Bakanlık temsilcisi tarafından imzalanır.

Genel Kurul Kararlarının Tescil ve İlanı:

Madde 40 – Toplantıya çağrının usulüne uygun yapıldığını gösteren belgeler ile ortaklar cetveli ve genel kurul tutanağı,  toplantı tarihinden itibaren on beş gün içinde Ticaret Sicili Memurluğuna verilmekle birlikte gerekli tescil ve ilan işlemi yaptırılır.

Bakanlığa Gönderilecek Belgeler:

Madde 41 – Toplantı gününden itibaren en geç bir ay içinde yönetim ve denetim kurulları raporları ile bilanço ve gelir gider cetvelleri, genel kurul toplantı tutanağı ile ortaklar cetvelinin ve istenecek diğer belgelerin onaylı birer örneği, kooperatifin, ticaret siciline tescil edildiği yerdeki İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğüne tevdi edilir.

YÖNETİM KURULU:

Seçimi ve Süresi:

Madde 42-  Yönetim kurulu;  genel kurul tarafından en az bir, en çok dört yıl için seçilir ve en az üç üyeden oluşur. Genel kurulca süre tespit edilmemesi halinde, yönetim kurulu bir yıl için seçilmiş sayılır.

Yönetim kuruluna seçilen üye sayısı kadar da yedek üye seçilir.

Yönetim kurulunun asil ve yedek üyeleri, genel kuruldan en çok oy alanlar arasından sıra ile belirlenir. Oylarda eşitlik halinde kuraya başvurulur.

Süresi sona eren üyeler yeniden seçilebilir. Genel Kurul lüzum görürse yönetim kurulu üyelerini her zaman değiştirebilir.

Seçilme Şartları:

Madde 43 – Yönetim kurulu üyelerinde aşağıda yazılı şartlar aranır;

1-Kooperatif ortağı olmak ve medeni hakları kullanma ehliyetine sahip bulunmak,

2-Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak,

3-Aynı türde başka bir işletme kooperatifinde yönetim kurulu üyesi olmamak,

4-Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin  işleyişine  karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından yada 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre mahkum olmamak

5-Aynı zamanda kooperatifte denetçi olmamak,

Yönetim kurulu üyeliğine seçilen tüzel kişiler, yukarıdaki şartları taşıyan gerçek kişiler vasıtasıyla temsil edilirler.

Seçilme şartları denetim kurulu tarafından araştırılır. Bu şartları taşımadıkları halde seçilenler ile sonradan kaybedenlerin görevlerine yönetim kurulu tarafından son verilir.

Haklarında yukarıdaki suçlarla ilgili olarak kamu davası açılmış olanların görevleri ilk genel kurul toplantısına kadar devam etmekle beraber yönetim kurulunca bu durumdaki üyelerin genel kurulca azli veya göreve devamı hakkında karar alınmak üzere yapılacak ilk genel kurul gündemine madde  konulur.

Görev ve Yetkileri: 

Madde 44 – Yönetim kurulu, kanun ve anasözleşme hükümleri içinde kooperatifin faaliyetini yöneten ve onu temsil eden icra organıdır.

Yönetim Kurulunun başlıca görev ve yetkileri şunlardır:

1-Yıllık bilanço ile gelir – gider hesabının ve yıllık tahmini bütçenin hazırlanmasını sağlamak,

2-Ortaklar ile ortak olmak için başvuranların anasözleşmede belirtilen şartları taşıyıp taşımadıklarını araştırmak,

3-Kooperatifin amaçlarının gerçekleşmesinde kullanılmak üzere ilgili kuruluşlardan borç para almak, kredi alma işlerinde kooperatife kredi açacak müesseselere olan taahhüt ve vecibelerin den ortakları haberdar etmek,

4-Bakanlıkça istenecek her türlü evrak ve vesaiki ibraz etmek, bilgi vermek ve denetim için gönderilen yetkili elemanlara gerekli kolaylığı göstermek,

5-Kooperatifi resmi dairelerde, mahkemelerde ve üçüncü şahıslara karşı temsil etmek,

6-Dava açmak, sulh olmak veya davadan vazgeçmek,

7-Genel Kuruldan karar almak şartı ile kooperatifin taşınır ve taşınmaz mallarını, satmak veya rehine koymak,

8-Doğacak sorumluluk yönetim kuruluna ait olmak üzere, kendi ortakları arasından veya hariçten bir veya birkaç kişiyi kooperatifi ilzam edecek tasarruflarda bulunmaya veya muayyen işlerde kooperatifi temsil etmeye yetkili kılmak,

9-Kooperatifin amaçlarının gerçekleştirilmesi için gerekli tedbir ve kararları almak,

10-Kat Mülkiyeti Kanununa göre teşekkül eden bağımsız bölüm malikleri kurul ve alt kurulları yetki ve görev aktardıkları takdirde; bu kurulların toplantılarını düzenlemek,  Kat Mülkiyeti Kanunundan doğan her türlü yönetim ve yöneticilik, sıfat, yetki, hak ve sorumluluklarını üstlenmek.

Görev Bölümü ve Toplantılar:

Madde 45 – Yönetim kurulu üyeleri, seçimi takiben yapacakları ilk toplantıda aralarından bir başkan, bir ikinci başkan ve gereğine göre de birer katip ve muhasip üye seçerek görev bölümü yaparlar.

Yönetim kurulu, Başkanının bulunmadığı zamanlarda yönetim kurulu ikinci başkanın çağrısı ile toplanır. Toplantı en az ayda bir defa ve en az yarıdan fazla üyenin katılması ile yapılır. Kararlar, toplantıda bulunan üyelerin çoğunluğu ile alınır. Oyların eşitliği halinde konunun oylanması gelecek toplantıya bırakılır. Onda da eşitlik halinde söz konusu teklif reddedilmiş sayılır.

Toplantılarda bulunmayan üyeleri temsilen oy kullanılamaz. Üyeler şahsi menfaatlerini ilgilendiren hususların görüşülmesi sırasında toplantıya katılamazlar.

Özürsüz olarak üst üste üç defa toplantıda hazır bulunmayan üye çekilmiş sayılır.

Toplantılar kooperatifin merkezinde yapılır. Ancak üyelerinin çoğunluğunun tasvibi ile başka herhangi bir yerde de toplantı yapılabilir.

Alınan kararlar tarih ve numara sırası ile yönetim kurulu karar defterine işlenir. Tüm üyelerin isimleri kararın baş tarafına yazılır ve alt tarafı toplantıya katılanlarca isim yazılarak imzalanır.

Verilen karara karşı olanlarla çekimser kalan üyeler, karşı olma veya çekimser kalma sebeplerini kararın altına yazarak imzalarlar.

Kooperatifin Temsil ve İlzamı:

Madde 46 – Kooperatif adına düzenlenecek evrakın muteber olması veya kooperatifin ilzamı için, kooperatif unvanı altında temsile yetkili olanlardan ikisinin imzası gereklidir.

Yönetim kurulu, kooperatifi temsil ve kooperatif adına imza atmaya yetkili şahısları kararla tespit eder ve bu kararın noterlikçe onaylanmış bir sureti, imzalarla birlikte tescil edilmek üzere Ticaret Sicili Memurluğuna verilir.

Gerektiğinde, yukarıdaki fıkra hükmüne göre hareket edilerek imza yetkisine sahip kimseler değiştirilebilir.

Üyeliğin Boşalması:

Madde  47 – Yönetim kurulu üyeleri istifa etmek suretiyle her zaman çekilebilirler.

Herhangi bir sebeple yönetim kurulu üyeliğinin boşalması halinde, yönetim kurulu tarafından aldıkları oy sırasına göre yedek üyeler göreve çağrılır. Eşit oy alanlar arasında kur’a çekilir.

Yönetim kurulu toplantı nisabını kaybederse; boşalan yönetim kurulu üyeliklerine denetim kurulu tarafından geciktirilmeksizin yeteri kadar yedek üye çağırılır.

Yedek üyelerle de yönetim kurulunun tamamlanamaması halinde, eğer yönetim kurulu toplantı nisabını kaybetmemişse, T.Ticaret Kanununun 315 inci maddesinin birinci fıkrasına göre hareket edilir. Yönetim Kurulu toplantı nisabının altına düşmüşse denetim kurulu tarafından seçimler yapılmak üzere genel kurul derhal toplantıya çağrılır.

Sorumluluk ve Yasak Muameleler:

Madde 48 – Yönetim kurulu, kooperatifin işlerinin yönetimi için gereken titizliği gösterir ve kooperatifin başarısı ve gelişmesi yolunda bütün gayretini sarf eder.

Üyeler, yönetim kurulundaki faaliyetleri sırasında öğrendikleri ticaret veya işletme sırlarını saklamakla yükümlüdürler.

Yönetim kurulu gerekli defter ve belgeler ile genel kurul evraklarının ve ortak listelerinin  muntazam hazırlanıp, tutulup saklanmasından ve gelir-gider hesabı ile yıllık bilançonun kanuni hükümlere uygun olarak hazırlanıp incelenmek üzere denetçilere verilmesinden sorumludur.

Yönetim kurulu üyeleri ve kooperatifin memurları ortaklık işlemleri dışında kendisi ve başkası namına, bizzat ve dolaylı olarak kooperatifle kooperatif konusuna giren ticari muamele yapamaz.

Yönetim kurulu üyeleri ve temsile yetkili şahıslar, genel kurulun devredemeyeceği yetkilerini kullanamaz.

Yönetim kurulu üyeleri kendi kusurlarından ileri gelen zararlardan müteselsilen sorumlu olup, kooperatife tazmin etmekle yükümlüdürler.

Kusurlu olmadığını ispat eden üyeler ile karara muhalif kalıp, durumu hemen denetim kuruluna yazılı olarak bildiren veya özrü nedeniyle toplantıda hazır bulunmayan üyeler sorumluluktan kurtulurlar.

Görevi sona eren üyenin iş gördüğü zamana ait sorumluluğu görevden ayrılış tarihinden itibaren beş yıl devam eder.

Yönetim Kurulu Üyelerinin Ücretleri:

Madde 49 – Yönetim kurulu başkan ve üyeler ile murahhas üyelere, bu sıfatla yapacakları hizmet için aylık ücret veya katılacakları her toplantı için bir huzur hakkı ve yapacakları görev seyahatleri için yolluk ödenir. Ödemenin miktar ve şekli genel kurulca kararlaştırılır. Yönetim kurulu üyelerine Genel kurulca kararlaştırılan yukarıdaki nev’i miktarların dışında hiçbir ödeme yapılamaz.

Murahhas Üye:

Madde 50 – Yönetim kurulu kararı ile üyelerden bir veya birkaçı kooperatifi temsil yetkisini haiz murahhas üye seçilebilir.

Murahhas üyelerin seçilmesi ve değiştirilmesi ticaret siciline tescil ettirilir.

Müdür ve Diğer Personel:

Madde 51 –Yönetim Kurulu, kooperatifin mali ve idari işlerini yürütmek üzere, kendi arasından veya hariçten bir müdür ile kooperatif işlerinin gerekli kıldığı diğer personeli istihdam edebilir. Bunlar kendi kusurlarından ileri gelen zararlardan sorumludur.

İstihdam edilecek personelin nitelik ve görevleri yönetim kurulu kararı ile belirlenir. Bütçede belirtilmek şartı ile bu personele yönetim kurulunca tespit edilecek ücret verilir.

DENETİM KURULU:

Seçimi ve Süresi:

Madde 52 – Genel kurul tarafından en az bir yıl için ortaklar arasından veya dışarıdan  en az iki  veya daha fazla denetim kurulu üyesi ile bir o kadar da yedeği seçilir. Genel kurul tarafından süre belirtilmemiş ise seçim bir yıl için yapılmış sayılır. Süreleri biten üyeler tekrar seçilebilir.

Genel kurul denetim kurulu üyelerini her zaman değiştirebilir.

Bu anasözleşmenin 42. maddesinin 3’ncü fıkrası hükmü denetim kuruluna üye seçiminde de uygulanır.

Seçilme Şartları:

Madde 53 – Denetim kurulu üyelerinde aşağıdaki şartlar aranır;

1-Türk vatandaşı olmak ve medeni hakları kullanma ehliyetine sahip bulunmak.

2-Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ya da 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre mahkum olmamak

3-Aynı zamanda kooperatifte yönetim kurulu üyesi, kooperatif personeli veya yönetim kurulu üyeleri ile üçüncü derece dahil kan ve sıhri hısım olmamak, yönetim kurulu üyeleri ile aralarında iş ortaklığı bulunmamak.

Görev ve Yetkileri:

Madde 54 – Denetim Kurulunun Başlıca Görev ve Yetkileri Şunlardır:

1-Yıllık bilanço ve sonuç hesaplarını incelemek, görüşlerini birlikte veya tek başına genel kurula raporla bildirmek,

2-Kooperatif işlemlerinden bilgi edinmek ve gerekli kayıtların düzenli olarak tutulmasını sağlamak amacıyla en az üç ayda bir defa kooperatifin defterlerini incelemek,

3-En az üç ayda bir kooperatifin nakit mevcudu ile menkul değerlerini kontrol etmek,

4-Bütçe, bilanço ve gelir-gider cetvelini denetlemek,

5-Yönetim kurulunun ihmali halinde genel kurulu olağan veya olağanüstü toplantıya çağırmak,

6-Yönetim kurulu üyelerinin kanun ve anasözleşme hükümleri ile iyi niyet esaslarına uygun davranmalarına nezaret etmek.

7-Yönetim kurulu üyelerinin gerekli şartları taşıyıp taşımadıklarını araştırmak, toplantı nisabının kaybedilmesi halinde boşalan üyeliklere geciktirmeksizin yeteri kadar yedek üye çağırmak,

8-Kooperatif ortaklarının yönetim kurulu üyeleri ve kooperatif personeli hakkındaki şikayetlerini incelemek ve inceleme sonucunu yıllık raporunda açıklamak,

9-Uygun gördükleri teklifleri yönetim kurulu ve genel kurul toplantı gündemine  koydurmak.

Denetim kurulu üyeleri, görevleri çerçevesinde işlerin yürütülmesinde gördükleri noksanlıkları Kanun ve anasözleşmeye aykırı hareketleri, bundan sorumlu olanları bağlı bulundukları organa ve gerekli hallerde genel kurula haber vermekle yükümlüdürler.

Denetim kurulu üyeleri, kendilerine kanun ve anasözleşme ile verilen görev ve yetkileri, gerektiğinde tek başlarına da kullanabilirler.

Denetim kurulu üyeleri, yönetim ve genel kurul toplantılarına katılırlar ancak yönetim kurulu toplantılarında oy kullanamazlar.

Sorumluluk:

Madde 55 – Denetim kurulu üyeleri Kanun ve anasözleşme ile kendilerine yükletilen görevleri hiç veya gereği gibi yapmamalarından doğan zararlardan dolayı kusursuz olduklarını ispat etmedikçe müteselsilen sorumludurlar.

Bunlar görevleri sırasında öğrendikleri ve açıklanmasında kooperatif veya ortaklar için zarar umulan hususları açıklayamazlar.

Denetim Kurulu Üyeliğinin Boşalması:

Madde 56 – Denetim kurulu üyeleri istifa etmek suretiyle her zaman görevlerinden çekilebilirler.

Kanun ve anasözleşmede belirtilen şartları taşımadıkları veya sonradan kaybettikleri anlaşılanların üyelikleri kendiliğinden sona erer.

Üyeliğin herhangi bir nedenle boşalması halinde yerine en çok oy alan yedek üye geçer. Yedeklerle beraber üye sayısı genel kurulca belirlenen sayının altına düştüğü takdirde, mevcut üye veya üyeler ilk genel kurula kadar görev yapmak üzere yerine birisini seçerler. Yedekler de dahil toptan boşalma olursa T.Ticaret Kanununun 351. maddesinin son cümlesine göre hareket olunur.

Denetim Kurulu Üyelerinin Ücretleri:

Madde 57 – Denetim kurulu üyelerine verilecek ücretin miktarı ile ödeme şekli genel kurul tarafından tespit olunur.

 

BEŞİNCİ BÖLÜM

KOOPERATİFİN HESAPLARI VE DEFTERLERİ

HESAPLAR:

Hesap Dönemi, Bilanço ve Netice Hesapları:

Madde 58 –  Kooperatifin hesap dönemi takvim yılıdır. İlk faaliyete geçildiği yıldaki hesap dönemi kooperatifin kurulduğu tarihten başlar ve aynı yılın 31 Aralık tarihinde sona erer.

Yönetim kurulu her yıl 31 Aralık tarihi itibarı ile envanter yapar, bilançoyu ve gelir-gider hesaplarını hazırlayıp imzalayarak genel kurul toplantısından en az bir ay önce denetim kurulu üyelerine verir. Denetim kurulu üyeleri bunları en çok on gün içinde inceleyerek müştereken düzenleyecekleri raporla birlikte yönetim kuruluna iade ederler. İmzalı bilanço ve netice hesapları, genel kurul toplantısından en az 15 gün önce kooperatif merkezinde ortakların incelemesine sunulur ve isteyenlere birer sureti verilir.

Muhasebe Usulü:

Madde 59 –  Kooperatifin hesapları, genel kabul görmüş muhasebe prensip ve usullerine uygun olarak tutulur ve mali durum tabloları buna uygun şekilde hazırlanır.

Gelir-Gider Farkı ve Dağılımı:

Madde 60 – Gelir-gider farkı genel kurulca onaylanan yıllık bilançoya göre tespit edilir.

Müspet gelir-gider farkının %20 si yedek akçe ayrıldıktan sonra, geri kalan müspet fark genel kurulca alınacak karara göre özel fon ile ortaklar ve personel için yardım fonu arasında bölüştürülür.

Gelir gider farkı menfi olduğu takdirde ortaya çıkan açık yedek akçelerden, bunların yetmemesi halinde 61 inci maddeye göre oluşturulan özel fon ile ortak sermaye paylarından karşılanır.

Menfi neticeler ortadan kaldırılmadıkça gelir gider farkı dağıtımı yapılamaz.

Yedek akçeler ortaklara dağıtılamaz. Sermaye üzerinden kazanç dağıtılamaz.

Yönetim ve denetim kurulu üyelerine kazanç üzerinden pay verilemez. Kooperatif yalnız ortakları ile işlem yapar.

Özel Fon ile Ortaklar ve Personel için Yardım Fonu: 

Madde 61- 60’ıncı maddenin 2 inci fıkrasına göre kararlaştırılacak miktarlar, kooperatifin gelişmesine yarayacak işlerde kullanılmak üzere özel bir fon hesabı ile ortaklar ve personel için yardım fonu hesaplarında toplanır.

Bu fonlarda toplanan hasılanın kullanımına ilişkin esaslar genel kurulca belirlenir.

DEFTERLER:

Madde 62 – Kooperatifte aşağıdaki defterlerin tutulması zorunludur.

1-Yevmiye defteri,

2-Defteri kebir,

3-Envanter defteri,

4-Karar defteri,

5-Ortaklar defteri.

Kooperatif bu defterlerden başka kasa defteri ile işin mahiyet ve öneminin  gerektirdiği diğer defterler de tutulur.

Defterleri Tasdik Ettirme Yükümlülüğü:

Madde 63 – Kooperatifin tutmak zorunda olduğu yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri ve her iki karar defteri kullanılmadan önce tasdik için notere ibraz olunur. Noter bu defterleri mühür ve imzası ile tasdik eder.

Defter ve Belgelerin Saklanması:

Madde 64 – Kooperatif ile ilgili yazı, mektup, telgraf, fatura, cetvel, senet, makbuz, tutanak, şartname, proje, hak ediş, fiş gibi belgelerle ödemeleri gösteren belgeler, mukavele, taahhüt, kefalet, sair teminat senetleri ve mahkeme ilamları gibi belgeler muntazam şekilde dosya halinde muhafaza edilir.

Bu defterler ve belgeler, son kayıt tarihinden itibaren on yıl geçinceye kadar saklanır. Kooperatifin sona ermesi halinde ilgili belgeler saklanmak üzere T.T. K.nun 68. maddesi uyarınca noter veya ortaklardan birisine tevdi olunur.

ALTINCI BÖLÜM

DAĞILMA VE TASFİYE

Birleşme ve Devir:

Madde 65 – Genel kurul, kooperatifin konu ve amaçları ile ilgili diğer bir kooperatifle birleşmesine veya bir kamu tüzel kişisine, ya da herhangi bir derneğe devredilmesine karar verilebilir. Bu hallerde 1163 sayılı Kanunun 84 ve 85’inci maddelerine göre işlem yapılır.

Dağılma Sebepleri:

Madde 66- Kooperatif:

1-Ortak sayısının 7’den aşağı düşmesi üzerine,

2-Genel kurul kararı ile,

3-İflasın açılması ile,

4-Kanunlarda öngörülen diğer hallerde, sanayi ve Ticaret Bakanlığının Mahkemeden alacağı karar üzerine,

5-Diğer bir kooperatifle birleşmesi veya devralınması suretiyle,

6-Üç yıl olağan genel kurul toplantısını yapmaması halinde,

7-Amacına ulaşması imkanının kalmadığının Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından tespit edilmesi halinde mahkemeden alacağı karar ile, dağılır.

Tasfiye Kurulu:

Madde 67 – Tasfiye kurulu genel kurul tarafından seçilecek en az iki kişiden oluşur. Genel kurul bu hususta yönetim kurulunu da görevlendirebilir. Genel kurul tarafından tasfiye kurulu için bir seçim veya görevlendirme yapılmadığı takdirde tasfiye işlerini yönetim kurulu yürütür. Bunlar Genel Kurulca, her zaman azil ve yerlerine yenileri tayin olunabilir.

Tasfiye kurulunun yukarıdaki fıkraya göre oluşturulmasına imkan bulunmaması halinde, ortaklardan birinin başvurusu üzerine mahkemece tasfiye memurları atanabileceği gibi, ortağın talebi üzerine, tasfiyeye memur kimselerin haklı sebepler dolayısıyla azli ile, yerlerine yenilerinin  atanmasına da karar verilebilir.

1163 sayılı Kanunun değişik 56’ıncı maddesinin 1’inci fıkrasının 3’üncü bendi ile 62’nci maddesi hükümleri tasfiye kurulu üyeleri hakkında da uygulanır.

Tasfiye kurulu üyelerine genel kurul tarafından tespit edilecek miktarda ücret ödenir.

Yönetim Kurulu tasfiye memurlarını Ticaret Siciline tescil ve ilan ettirir.

Tasfiye Kurulunun Görevleri ve Tasfiyenin Yürütülmesi:

Madde 68 –  Tasfiye kurulu, tasfiye işlerinin biran önce bitirilmesi için çalışmakla yükümlü olup, tasfiye işlemlerine ilişkin görevlerini aşağıdaki şekilde yürütür.

1-Dağılma, tasfiye kurulunca Ticaret Siciline tescil ettirilir ve Ticaret Sicili Gazetesi ile mahalli bir gazetede birer hafta ara ile üç defa yaptırılacak ilanla alacaklılar tasfiyeden haberdar ve bir yıl içinde alacaklarını beyana davet edilir.

2-Tasfiye süresince kooperatif unvanı “Tasfiye Halinde” ibaresi ilave edilerek kullanılır.

3-Kooperatif genel kurulu, aksine karar vermiş olmadıkça tasfiye memurları menkul malları pazarlık veya açık arttırma suretiyle satabilir. Gayrimenkullerin satılma şekli genel kurul kararı ile belirlenir.

4-Tasfiye memurları göreve başladıkları zaman, kooperatifin dağılma kararının verildiği tarihteki durumunu inceleyerek, varlıklarını, alacaklarını, borçlarını gösteren bir envanter defteri ile açılış bilançosu hazırlar. Ayrıca Kooperatifin mevcut ortakları ile bunların alacak ve borç durumlarını gösterir bir cetvel tanzim edilir.

5-Kooperatifin eskiden başlamış olup ta henüz bitirilmemiş işlerinden tamamlanması mümkün olanlar tamamlanır, taahhütler yerine getirilir, alacaklar ve gerektiğinde ödenmemiş sermayeler tahsil edilir.

6-Kooperatifin borçlarının mevcutlarından fazla olması halinde, tasfiye memurları durumu mahkemeye bildirir.

7-Tasfiye sırasında tasfiye kurulu kararlarının yer alacağı tasfiye defteri tutulur. Tasfiyenin yönetim kurulunca yürütülmesi halinde yönetim kurulu karar defteri tasfiye defteri olarak kullanılır.

8-Tasfiyenin uzun sürmesi halinde, her yıl sonu için ara bilançolar ile tasfiye sonunda kesin bilanço hazırlanır ve genel kurula sunulur.

9-Tasfiye süresince yapılacak genel kurul toplantılarında, aranacak toplantı nisabı hakkında 33 üncü maddenin birinci fıkrası hükmü uygulanır.

10-Kooperatiften alacaklı oldukları bilinenlerin alacak tutarları ile muaccel ve tartışmalı olan borçlara karşılık düşen meblağ notere tevdi olunur.

11-Kooperatifin borçlarının ve pay bedellerinin ödenmesinden sonra kalan miktar, dağılma anında kayıtlı ortaklar veya hukuki halefleri arasında ödenmiş sermayeleri ile orantılı olarak dağıtılır.

12-Tasfiyenin sona ermesi üzerine Kooperatif unvanının sicilden silinmesi, tasfiye memurlarınca sicil memurluğundan talep edilir.

 

YEDİNCİ BÖLÜM

ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER

Bakanlık ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Denetimi:

Madde 69 – Kooperatif, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının denetimine tabidir. Bakanlık; Kooperatif üst kuruluşlarını, ilgili müesseseleri ve bağımsız denetim kuruluşlarını kooperatifi denetlemekle görevlendirebilir.

Kooperatif görevlileri; Kooperatife ait mal, para ve para hükmündeki kağıtları ve gizli de olsa bunlarla ilgili defter ve belgeleri istenildiğinde müfettişlere, kooperatif kontrolörlerine ve kredi kuruluşlarının denetim görevlilerine göstermek, saymasına ve incelemesine yardımda bulunmak, istenilen bilgileri gerçeğe uygun ve eksiksiz olarak vermek ve doğru beyanda bulunmakla yükümlüdürler.

Kanun Hükümlerinin Uygulanması:

Madde 70- Bu anasözleşmede açıklık olmayan hallerde 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu ile Türk Ticaret Kanununun anonim şirketlere ait hükümleri uygulanır.

İlk Yönetim Kurulu Üyeleri:

Madde 71 – İlk Genel kurul toplantısına kadar görev yapmak üzere, aşağıdaki kurucu ortaklar yönetim kurulu üyeliğine seçilmişlerdir.

1-

2-

3-

İlk Denetim Kurulu Üyeleri :

Madde 72 – İlk genel kurul toplantısına kadar görev yapmak üzere, aşağıdaki kimseler denetim kurulu üyeliğine seçilmişlerdir.

1-

2-

Kurucular:

Madde 73 – Aşağıda isimleri, tabiiyetleri, ikametgah adresleri, taahhüt ve tediye ettikleri sermaye payları ile imzaları bulunan:

1-Kurucu ortaklar, bu anasözleşmenin 10’uncu maddesinde belirtilen ortaklık şartlarını taşıdıklarını,

2-İlk yönetim kurulu üyeleri ile denetim kurulu üyeleri, bu anasözleşmenin 43 ve 53’ üncü maddelerinde belirtilen seçilme şartlarını taşıdıklarını beyan ederler.

 

Adı   ve   soyadı           T.C. K. No:      İkam.  adresi           Sermaye taahhüdü  Ödenmiş sermaye   İ  m  z  a s  ı

  1. 100.- TL.           100.- TL.
  2. 100.- TL.           100.- TL.
  3. 100.- TL.            100.- TL.
  4. 100.- TL.            100.- TL.
  5. 100.-TL.             100.- TL.
  6. 100.- TL.            100.- TL.
  7. 100.- TL.            100.- TL.

Numara taşırken uyarı tonu kalktı

16 Ocak 2015 CUMA Resmî Gazete Sayı : 29238
YÖNETMELİK
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumundan:

NUMARA TAŞINABİLİRLİĞİ YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK

YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

MADDE 1 – 2/7/2009 tarihli ve 27276 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Numara Taşınabilirliği Yönetmeliğinin 18 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(1) İşletmeci, tarife şeffaflığına ilişkin Kurum tarafından belirlenen her türlü tedbiri almakla yükümlüdür.

a) 1/1/2016 tarihine kadar, mobil numara taşınabilirliğinde arayan aboneler için ayırt edici olacak şekilde Kurum tarafından belirlenen uyarı tonu verilir. Abonelerden isteyenler, numara taşınabilirliğine ilişkin olarak uyarı tonunu almama hakkına sahiptir.

b) 1/1/2016 tarihinden itibaren, mobil numara taşınabilirliğinde arayan abonelerden sadece isteyenler için ayırt edici olacak şekilde Kurum tarafından belirlenen uyarı tonu verilir.

c) Coğrafi numara taşınabilirliği ve coğrafi olmayan numara taşınabilirliğinde, arayan tüm aboneler için ayırt edici olacak şekilde Kurum tarafından belirlenen uyarı tonu verilir.

ç) Mobil numara taşınabilirliğinde, abonelerin bu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri uyarınca uyarı tonu alma konusundaki tercihlerinin alınması ve 1/1/2016 tarihinde uyarı tonu verilmesine ilişkin olarak yapılacak değişiklik konusunda bilgilendirilmesi, Kurum tarafından belirlenen usulle yapılır.”

MADDE 2 – Bu Yönetmelik 16/5/2015 tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3 – Bu Yönetmelik hükümlerini Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu Başkanı yürütür.

Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete’nin
Tarihi Sayısı
2/7/2009 27276

 

Gümrük ve Ticaret Bakanlığından: İŞ YERİ DIŞINDA KURULAN SÖZLEŞMELER YÖNETMELİĞİ

14 Ocak 2015 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 29236
YÖNETMELİK
Gümrük ve Ticaret Bakanlığından:

İŞ YERİ DIŞINDA KURULAN SÖZLEŞMELER YÖNETMELİĞİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, iş yeri dışında kurulan sözleşmeler ile doğrudan satışlara ilişkin uygulama usul ve esaslarını düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, iş yeri dışında kurulan sözleşmeler ile doğrudan satışlara uygulanır.

(2) Bu Yönetmelik hükümleri;

a) Finansal hizmetler,

b) Taşınmaz malların veya bu mallara ilişkin hakların oluşumu, devri veya kazanımı,

c) Konut kiralama,

ç) Paket turlar,

d) Devre tatil, uzun süreli tatil hizmeti ve bunların yeniden satımı veya değişimi,

e) Fuar, panayır ve pazar yerlerinde yapılan satışlar,

f) Beslenme destek ürünleri hariç olmak üzere, yiyecek ve içecekler gibi günlük tüketim maddelerinin, satıcının düzenli teslimatları çerçevesinde tüketicinin meskenine veya iş yerine götürülmesi,

g) Mal veya hizmet bedeli otuz Türk Lirasını aşmayan satışlar,

ğ) Malların montaj, bakım ve onarımı,

h) 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu uyarınca yetkilendirilmiş işletmecilerin, mal satışları ile mal ve hizmet satışını birlikte yaptıkları durumlar hariç olmak üzere, sunduğu elektronik haberleşme hizmetleri,

ı) Elektrik, su ve doğal gaz hizmetlerine ilişkin abonelikler,

ile ilgili sözleşmelere uygulanmaz.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 47 ve 84 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;

a) Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığını,

b) Hizmet: Bir ücret veya menfaat karşılığında yapılan ya da yapılması taahhüt edilen mal sağlama dışındaki her türlü tüketici işleminin konusunu,

c) İl Müdürlüğü: Ticaret İl Müdürlüğünü,

ç) İş yeri: Satıcı veya sağlayıcının kalıcı olarak faaliyetini yürüttüğü herhangi bir satış yerini,

d) İş yeri dışında kurulan sözleşmeler: Satıcı veya sağlayıcı ile tüketici arasında;

1) Teklifin tüketici ya da satıcı veya sağlayıcı tarafından yapılmasına bakılmaksızın iş yeri dışında, tarafların eş zamanlı fiziksel varlığında kurulan,

2) Tarafların eş zamanlı fiziksel varlığında tüketiciyle iş yeri dışında görüşülmesinin hemen sonrasında, satıcı veya sağlayıcının iş yerinde ya da herhangi bir uzaktan iletişim aracıyla kurulan,

3) Mal ve hizmetlerin tüketiciye tanıtımı ya da satışı amacıyla satıcı veya sağlayıcı tarafından düzenlenen bir gezi esnasında kurulan,

sözleşmeleri,

e) Kalıcı veri saklayıcısı: Tüketicinin gönderdiği veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına imkan veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı ve benzeri her türlü araç veya ortamı,

f) Kanun: 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu,

g) Mal: Alışverişe konu olan; taşınır eşya, konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallar ile elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri her türlü gayri maddi malları,

ğ) Sağlayıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye hizmet sunan ya da hizmet sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,

h) Satıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye mal sunan ya da mal sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,

ı) Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,

i) Uzaktan iletişim aracı: Mektup, katalog, telefon, faks, radyo, televizyon, elektronik posta mesajı, kısa mesaj, internet gibi fiziksel olarak karşı karşıya gelinmeksizin sözleşme kurulmasına imkan veren her türlü araç veya ortamı,

j) Yan sözleşme: İş yeri dışında kurulan sözleşmelerle ilişkili olarak satıcı, sağlayıcı ya da üçüncü bir kişi tarafından sözleşme konusu mal ya da hizmete ilave olarak tüketiciye sağlanan mal veya hizmete ilişkin sözleşmeyi,

k) Yetki belgesi: Bu Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunan satıcı veya sağlayıcılara merkezlerinin bulunduğu yerdeki il müdürlüğü tarafından verilen belgeyi

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Ön Bilgilendirme ve Sözleşme Yükümlülüğü

Ön bilgilendirme

MADDE 5 – (1) Tüketici, iş yeri dışında kurulan sözleşme ya da buna karşılık gelen herhangi bir teklif ile bağlanmadan önce;

a) Sözleşme konusu mal veya hizmetin temel nitelikleri,

b) Satıcı veya sağlayıcının adı veya unvanı ile iletişim bilgileri,

c) Mal veya hizmetin Türk Lirası olarak vergiler dahil toplam fiyatı,

ç) Cayma hakkının olduğu durumlarda, cayma hakkının kullanılma şartları,

hususlarında satıcı veya sağlayıcı tarafından en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bilgilendirilmek zorundadır.

(2) Ön bilgilendirme yapıldığına ilişkin ispat yükü satıcı veya sağlayıcıya aittir.

Sözleşmenin şekli ve geçerliliği

MADDE 6 – (1) İş yeri dışında kurulan sözleşmeler, Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş satıcı veya sağlayıcı tarafından kurulur.

(2) İş yeri dışında kurulan sözleşmeler yazılı olarak yapılmadıkça geçerli olmaz. Kurulan sözleşmelerin en az on iki punto büyüklüğünde anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenmesi ve sözleşmenin bir örneğinin tüketiciye verilmesi zorunludur. Geçerli bir sözleşme kurmamış olan satıcı veya sağlayıcı, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez.

Sözleşmenin zorunlu içeriği

MADDE 7 – (1) İş yeri dışında kurulan sözleşmelerde aşağıdaki bilgilerin yer alması zorunludur:

a) Sözleşme konusu mal veya hizmetin temel nitelikleri,

b) Tüketicinin adı soyadı ile satıcı veya sağlayıcının adı veya unvanı, varsa MERSİS numarası,

c) Tüketicinin satıcı veya sağlayıcı ile hızlı bir şekilde irtibat kurmasına imkan veren, satıcı veya sağlayıcının açık adresi, telefon, faks numarası ve benzeri iletişim bilgileri ile varsa satıcı veya sağlayıcının adına ya da hesabına hareket edenin kimliği ve adresi,

ç) Satıcı veya sağlayıcının tüketicinin şikayetlerini iletmesi için (c) bendinde yer alandan farklı bir iletişim bilgisi var ise buna ilişkin bilgi,

d) Mal veya hizmetin Türk Lirası olarak vergiler dahil toplam fiyatı,

e) Sözleşmenin kurulduğu tarih,

f) Malın veya hizmetin teslim veya ifa tarihi,

g) Ödemeye ilişkin bilgiler,

ğ) Cayma hakkının olduğu durumlarda, bu hakkın kullanılma şartları, süresi ve usulüne ilişkin bilgiler,

h) Cayma bildiriminin yapılacağı açık adres, faks numarası veya elektronik posta bilgileri,

ı) 14 üncü madde uyarınca cayma hakkının kullanılamadığı durumlarda, tüketicinin cayma hakkından faydalanamayacağına ya da hangi koşullarda cayma hakkını kaybedeceğine ilişkin bilgi,

i) “Bu sözleşmenin kurulduğu veya malın teslim alındığı tarihten itibaren on dört gün içerisinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkınız bulunmaktadır. Cayma süresi içinde sözleşmeye konu mal veya hizmet karşılığında herhangi bir isim altında ödeme yapmanızı veya borç altına sokan herhangi bir belge vermenizi istemeyeceğimizi ve cayma bildiriminin tarafımıza ulaştığı tarihten itibaren en geç on dört gün içerisinde malı geri almayı taahhüt ederiz.” ifadesi,

j) Varsa tüketicilerin ödemelerini yapabilecekleri banka, posta ve benzeri hesap bilgileri,

k) Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki başvurularını Tüketici Mahkemesine veya Tüketici Hakem Heyetine yapabileceklerine dair bilgi.

(2) Satıcı veya sağlayıcı, sözleşmeyi tüketicinin imzalamasını ve sözleşme tarihi ile “Sözleşmenin bir örneğini elden teslim aldım.” ifadesini ve cayma hakkının kullanılabildiği sözleşmeler için “On dört gün içinde cayma hakkımın olduğu konusunda bilgilendirildim.” ifadesini tüketicinin kendi el yazısı ile yazmasını sağlamak zorundadır.

(3) Birinci fıkranın (i) bendinde yer alan ifadenin sözleşmenin birinci sayfasında ve on altı punto büyüklüğünde koyu harflerle yazılması zorunludur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Cayma Hakkının Kullanımı ve Tarafların Yükümlülükleri

Cayma hakkı

MADDE 8 – (1) Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir.

(2) Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı gün başlar. Ancak tüketici sözleşmenin kurulmasından malın teslimine kadar olan süre içerisinde de cayma hakkını kullanabilir.

(3) Cayma hakkı süresinin belirlenmesinde;

a) Tek sipariş konusu olup ayrı ayrı teslim edilen mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son malı teslim aldığı gün,

b) Birden fazla parçadan oluşan mallarda tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son parçayı teslim aldığı gün,

c) Belirli bir süre boyunca malın düzenli tesliminin yapıldığı sözleşmelerde, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin ilk malı teslim aldığı gün,

esas alınır.

(4) Malın satıcı tarafından taşıyıcıya teslimi, tüketiciye yapılan teslim olarak kabul edilmez.

(5) Mal teslimi ile hizmet ifasının birlikte yapıldığı sözleşmelerde mal teslimine ilişkin cayma hakkı hükümleri uygulanır.

Eksik bilgilendirme

MADDE 9 – (1) Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür.

(2) Satıcı veya sağlayıcının bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket etmesi veya tüketiciyi cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirmemesi durumunda tüketici cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı değildir. Bu süre her halükarda cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer. Bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülüklerin bir yıllık süre içinde yerine getirilmesi veya cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirmenin bu süre içinde yapılması halinde, on dört günlük cayma hakkı süresi, söz konusu yükümlülüklerin yerine getirildiği veya cayma hakkına ilişkin bilgilendirmenin gereği gibi yapıldığı günden itibaren işlemeye başlar.

Cayma hakkının kullanımı

MADDE 10 – (1) Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin cayma hakkı süresi dolmadan, yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmesi yeterlidir.

(2) Cayma hakkının kullanılmasında tüketici bu Yönetmeliğin ekinde yer alan formu kullanabileceği gibi cayma kararını bildiren açık bir beyanda da bulunabilir.

(3) Satıcı veya sağlayıcı bu Yönetmeliğin ekinde yer alan formu sözleşmenin kurulduğu anda tüketiciye vermek zorundadır.

(4) Bu maddede geçen cayma hakkının kullanımına ilişkin ispat yükümlülüğü tüketiciye aittir.

Satıcı veya sağlayıcının yükümlülükleri

MADDE 11 – (1) Satıcı veya sağlayıcı, 14 üncü maddede yer alan sözleşmeler hariç olmak üzere, cayma süresi içerisinde sözleşmeye konu mal veya hizmet karşılığında tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasını veya tüketiciyi borç altına sokan herhangi bir belge vermesini isteyemez. Bu yasağa rağmen tüketiciden herhangi bir bedel alınması durumunda, alınan bedel tüketiciye derhal iade edilir. Ayrıca tüketiciyi borç altına sokan her türlü belge tüketici yönünden geçersizdir.

(2) Satıcı veya sağlayıcı, cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde malı geri almakla yükümlüdür. Bu süre içerisinde malın geri alınmaması durumunda, tüketici malı muhafaza etmekle yükümlü değildir.

Sorumsuzluk hali

MADDE 12 – (1) Tüketici cayma süresi içerisinde malı; işleyişine, teknik özelliklerine ve kullanım talimatlarına uygun bir şekilde kullandığı takdirde meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.

Cayma hakkının kullanımının yan sözleşmelere etkisi

MADDE 13 – (1) Kanunun 30 uncu maddesi hükümleri saklı kalmak koşuluyla, tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda yan sözleşmeler de kendiliğinden sona erer. Bu durumda tüketici herhangi bir masraf, tazminat veya cezai şart ödemekle yükümlü değildir.

(2) Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma hakkını kullandığını yan sözleşmenin tarafı olan üçüncü kişiye derhal bildirir.

Cayma hakkının istisnaları

MADDE 14 – (1) Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, tüketici aşağıdaki sözleşmelerde cayma hakkını kullanamaz:

a) Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler.

b) Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler.

c) Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallardan; iadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayanların teslimine ilişkin sözleşmeler.

ç) Malın tesliminden sonra ambalajın açılmış olması halinde maddi ortamda sunulan dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler.

d) Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetlere ilişkin sözleşmeler.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Satıcı veya Sağlayıcının Diğer Yükümlülükleri

Sözleşmenin ifası

MADDE 15 – (1) Satıcı veya sağlayıcı, taahhüt ettiği süre içinde mal veya hizmeti tüketiciye sunmakla yükümlüdür.

(2) Sözleşme konusu mal veya hizmetin sözleşmenin kurulduğu tarihten sonra teslim veya ifasının kararlaştırılması halinde tüketiciden ek nakliye, teslim ve benzeri masraflar talep edilemez.

(3) Satıcı, malın tüketici ya da tüketicinin taşıyıcı dışında belirleyeceği üçüncü bir kişiye teslimine kadar oluşan kayıp ve hasarlardan sorumludur.

İspat yükümlülüğü

MADDE 16 – (1) Sözleşmenin tüketiciye teslim edildiğinin ve sözleşme konusu mal veya hizmetin sunulduğunun ispatı satıcı veya sağlayıcıya aittir.

Telefon kullanım ücreti

MADDE 17 – (1) Kurulmuş olan sözleşmeye ilişkin olarak tüketicilerin iletişime geçebilmesi için satıcı veya sağlayıcı tarafından bir telefon hattı tahsis edilmesi durumunda, bu hat ile ilgili olarak satıcı veya sağlayıcı olağan ücret tarifesinden daha yüksek bir tarife seçemez.

Bilgilerin saklanması

MADDE 18 – (1) Satıcı veya sağlayıcı, bu Yönetmelik kapsamında düzenlenen sözleşme ile cayma hakkı, bilgilendirme, teslimat ve diğer hususlardaki yükümlülüklerine dair her bir işleme ilişkin bilgi ve belgeleri üç yıl boyunca saklamak zorundadır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Yetki Belgesi

Yetki belgesi başvurusu

MADDE 19 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunan satıcı veya sağlayıcılar, merkezlerinin bulunduğu yerdeki il müdürlüğüne başvurarak yetki belgesi almak zorundadır.

Başvuru koşulları

MADDE 20 – (1) Yetki belgesi başvurusu sırasında aşağıdaki bilgi ve belgeler istenir:

a) Bakanlığın internet sayfasında ilan edilen örneğe uygun iki adet yetki belgesi.

b) Satıcı veya sağlayıcının faaliyet konusunu ve kuruluşunu gösteren ticaret sicil gazetesi veya esnaf ve sanatkârlar sicil gazetesi.

c) Satıcı veya sağlayıcıyı temsil etmeye yetkili olanların noter onaylı imza sirküleri.

ç) Satıcı veya sağlayıcının kayıtlı olduğu odadan alacağı faaliyet belgesi.

d) Satıcı veya sağlayıcıya ait vergi levhası.

e) Serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir tarafından onaylı en son tarihli bilanço ve gelir tablosu.

f) Satışa konu edilen mal veya hizmetlerin listesi.

g) Tüketicilerin cayma bildirimini yapabileceği açık adres ve diğer iletişim bilgileri.

ğ) Tüketicilerin ödemelerini yapabilecekleri banka, posta ve benzeri hesap bilgileri.

(2) Birinci fıkradaki bilgi ve belgelerde bir değişiklik olması durumunda, satıcı veya sağlayıcı tarafından bu değişiklikler on beş gün içerisinde yetki belgesinin alındığı il müdürlüğüne bildirilir.

Başvurunun değerlendirilmesi

MADDE 21 – (1) İl müdürlüğü tarafından 20 nci maddede yer alan bilgi ve belgeleri ibraz eden satıcı veya sağlayıcılara yetki belgesi verilirken, satıcı veya sağlayıcı nezdinde Bakanlıkça yapılan denetimler ile tüketici şikayetleri de dikkate alınır.

Geçerlilik süresi

MADDE 22 – (1) İl müdürlüğünce verilen yetki belgesinin geçerlilik süresi iki yıldır.

(2) Geçerlilik süresi dolan belge için 20 nci maddede yer alan esaslar çerçevesinde yeniden başvuru yapılır.

Belge iptali

MADDE 23 – (1) Bu Yönetmeliğe aykırı uygulamaların tespit edilmesi sonucunda yapılacak uyarıya rağmen, söz konusu aykırılıkların en geç otuz gün içerisinde düzeltilmemesi halinde, ilgili satıcı veya sağlayıcının yetki belgesi il müdürlüğü tarafından iptal edilir. Belgesi iptal edilen satıcı veya sağlayıcılara bir yıl süreyle yetki belgesi verilmez.

(2) Belgesi iptal edilen satıcı veya sağlayıcılar, Bakanlık internet sitesinde ilan edilir.

ALTINCI BÖLÜM

Doğrudan Satış Sistemi

Doğrudan satış

MADDE 24 – (1) Doğrudan satış; herhangi bir doğrudan satış şirketi tarafından istihdam edilsin ya da edilmesin satış temsilcisi, dağıtıcı, distribütör ve benzeri adlarla hareket edenlerin bir mal veya hizmeti kendi evlerinde ya da perakende satış yerleri kullanılmaksızın tüketicinin ev veya iş yaşantısını sürdürdüğü mekânlar gibi iş yeri dışında, tek veya çok katmanlı satış yöntemleriyle tüketicilere sunulmasını öngören pazarlama sistemidir.

(2) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında doğrudan satış şirketi, mal veya hizmetlerin pazarlanması için doğrudan satış sistemini kullanan satıcı veya sağlayıcıyı; doğrudan satıcı ise bu sistem içerisinde satış temsilcisi, dağıtıcı, distribütör ve benzeri adlarla hareket edenleri ifade eder.

Doğrudan satışlara ilişkin temel esaslar

MADDE 25 – (1) Doğrudan satış şirketlerinin kullandığı sistemin, sisteme yeni kişiler kazandırmaktan ziyade mal veya hizmetlerin tüketicilere satışını esas alması gerekir.

(2) Sistemde yer alanların elde ettiği kazanç, ağırlıklı olarak sisteme yeni kişiler kazandırılması ve bu sayede oluşan komisyon, prim, teşvik, ödül ve benzeri isimler altında nitelendirilen menfaatlerin dağıtılması üzerine kurulamaz.

(3) Doğrudan satış şirketleri hızlı zengin olma fırsatları, gerçekleşmesi mümkün olmayan vaatler gibi sistemle ilgili yanıltıcı bilgiler veremez. Baskı kurma, aldatma, rahatsızlık verme ve bunlara benzer yollarla kişileri sisteme dahil olmaya zorlayamaz.

(4) Doğrudan satıcı olarak sisteme dahil olmak isteyenlerden işe başlamaları ya da işe başladıktan sonra sistemde kalabilmeleri için giriş aidatı, başlangıç paketi, yenileme ücreti, aidat ve paket ücreti gibi herhangi bir isim altında bedel alınamaz.

(5) Doğrudan satıcılar, hiçbir masraf ve cezai şart ödemeksizin sistemden ayrılma hakkına sahiptir. Doğrudan satıcıların sisteme dahil oldukları tarihten itibaren altmış gün içerisinde sistemden ayrılması halinde, doğrudan satış şirketleri, doğrudan satıcıların elinde bulunan ve kullanılmamış tüm malları geri almak; söz konusu malların bedelini ise on dört gün içerisinde iade etmek zorundadır.

(6) Doğrudan satış şirketleri, gerek kendileri gerekse doğrudan satıcılar tarafından yapılan satışlarla ilgili olarak bu Yönetmelikte yer alan hükümlere uymak zorundadır.

(7) Yetki belgesinin doğrudan satış şirketi tarafından alınması yeterlidir. Doğrudan satıcıların ayrıca yetki belgesi alması gerekmez.

(8) Doğrudan satış şirketleri, 5 inci maddenin birinci fıkrası ile 7 nci maddenin birinci fıkrasında yer alan bilgilere ilaveten, doğrudan satıcının adı veya unvanı ile iletişim bilgilerine de yer vermek; doğrudan satıcılar ise 7 ncimaddenin ikinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır.

(9) Doğrudan satıcılar tarafından yapılan satışlarda, 18 inci maddede belirtilen yükümlülüğün yerine getirilmesinden doğrudan satış şirketleri sorumludur.

(10) Doğrudan satış şirketleri on sekiz yaşından küçükleri, fiil ehliyetine sahip olmayanları, şirketin ortağı ve yöneticileri ile çalışanlarını doğrudan satıcı olarak sisteme dahil edemez.

(11) Doğrudan satış şirketleri, doğrudan satıcıların yapmış olduğu her türlü doğrudan satış faaliyetinden müteselsilen sorumludur.

YEDİNCİ BÖLÜM

Son Hükümler

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

MADDE 26 – (1) 13/6/2003 tarihli ve 25137 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kapıdan Satışlara İlişkin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Geçiş hükmü

GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce onaylanan, ancak geçerlilik süresi devam eden kapıdan satış yetki belgelerinin 1/6/2015 tarihine kadar yenilenmesi zorunludur.

Yürürlük

MADDE 27 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinden itibaren üç ay sonra yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 28 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gümrük ve Ticaret Bakanı yürütür.

EK

ÖRNEK CAYMA FORMU

(Bu form, sadece sözleşmeden cayma hakkı kullanılmak istendiğinde doldurup

gönderilecektir.)

-Kime: (Satıcı veya sağlayıcı tarafından doldurulacak olan bu kısımda satıcı veya sağlayıcının adı veya unvanı, adresi, varsa faks numarası ve e-posta adresi yer alacaktır.)

-Bu formla aşağıdaki malların satışına veya hizmetlerin sunulmasına ilişkin sözleşmeden cayma hakkımı kullandığımı beyan ederim.

-Sözleşme tarihi:

-Mal veya hizmetin teslim veya ifa tarihi:

-Cayma hakkına konu mal veya hizmet:

-Tüketicinin adı soyadı:

-Tüketicinin adresi:

-Tüketicinin imzası: (Sadece kağıt üzerinde gönderilmesi halinde)

-Tarih:

 

Gümrük ve Ticaret Bakanlığından: DEVRE TATİL VE UZUN SÜRELİ TATİL HİZMETİ SÖZLEŞMELERİ YÖNETMELİĞİ

14 Ocak 2015 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 29236
YÖNETMELİK
Gümrük ve Ticaret Bakanlığından:

DEVRE TATİL VE UZUN SÜRELİ TATİL HİZMETİ

SÖZLEŞMELERİ YÖNETMELİĞİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; devre tatil, uzun süreli tatil hizmeti, değişim ve yeniden satış sözleşmelerine uygulanacak usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik hükümleri devre tatil, ön ödemeli devre tatil, uzun süreli tatil hizmeti, değişim ve yeniden satış sözleşmelerini kapsar.

(2) Devre tatil sözleşmeleri ile sağlanan hakkın şahsi veya ayni bir hak olması, bu hakkın bir dernek üyeliğine ya da şirket ortaklığına bağlı olarak tanınması veya konaklamanın aynı zamanda seyahat ya da diğer hizmetlerle beraber sunulması bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasını engellemez.

(3) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında, devre mülk, dönem mülk, paylı mülkiyet, hisseli gayrimenkul satışı ve benzeri isimler altında yapılan ve tapu tesciline konu edilen satışlara ilişkin sözleşmeler, bir yıldan uzun süre için kurulması ve tüketiciye bu süre zarfında birden fazla dönem için bir veya daha fazla sayıda gecelik konaklama imkânı tanıması halinde devre tatil sözleşmesi olarak kabul edilir.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 50 ve 84 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;

a) Bakan: Gümrük ve Ticaret Bakanını,

b) Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığını,

c) Değişim sözleşmesi: Tüketicilere devre tatil sözleşmesinden doğan haklarından diğer kişilerin geçici olarak yararlanmasına izin vermesi karşılığında gecelik konaklama veya diğer hizmetlere geçici olarak erişim imkanı veren bir sisteme katılma hakkı tanıyan sözleşmeleri,

ç) Devre mülk hakkı: 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun Devre Mülk Hakkı başlıklı sekizinci bölümünde düzenlenen hakkı,

d) Devre tatil sözleşmesi: Bir yıldan uzun süre için kurulan ve tüketiciye bu süre zarfında birden fazla dönem için bir veya daha fazla sayıda gecelik konaklama imkânı veren sözleşmeleri,

e) Kalıcı veri saklayıcısı: Tüketicinin gönderdiği veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına imkan veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı ve benzeri her türlü araç veya ortamı,

f) Kanun: 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu,

g) Ön ödeme tutarı: Devre tatile konu taşınmazın teslimi veya kullanım hakkının devrinden önce tüketici tarafından ödenen toplam tutarı,

ğ) Ön ödemeli devre tatil sözleşmesi: Tüketicinin ayni hakka konu bir taşınmazın satış bedelini veya şahsi hakka konu taşınmazın kullanım hakkı bedelini önceden peşin veya taksitle ödemeyi, satıcı veya sağlayıcının da bedelin tamamen veya kısmen ödenmesinden sonra taşınmazı ya da kullanım hakkını tüketiciye devir veya teslim etmeyi üstlendiği sözleşmeleri,

h) Proje toplam bedeli: Projeye ilişkin yapı ruhsatlarında yer alan arsa dahil yapının maliyetini,

ı) Sağlayıcı: Kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye hizmet sunan ya da hizmet sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,

i) Satıcı: Kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye mal sunan ya da mal sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,

j) Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,

k) Yeniden satış sözleşmesi: Satıcı veya sağlayıcının, devre tatil veya uzun süreli tatil hizmetinin alınıp satılması hususunda tüketiciye yardımcı olduğu sözleşmeleri,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Ön Bilgilendirme ve Sözleşme Yükümlülüğü

Ön bilgilendirme

MADDE 5 – (1) Satıcı veya sağlayıcı, bu Yönetmelik kapsamında düzenlenen sözleşmelerin kurulmasından en az bir gün önce tüketicilere yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile ön bilgilendirme formu vermek zorundadır.

(2) Ön bilgilendirme formunun, en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir şekilde düzenlenmesi zorunludur.

(3) Ön bilgilendirme formunun;

a) Devre tatil sözleşmeleri için Ek-1’de,

b) Uzun süreli tatil hizmeti sözleşmeleri için Ek-2’de,

c) Yeniden satış sözleşmeleri için Ek-3’te,

ç) Değişim sözleşmeleri için Ek-4’te,

d) Ön ödemeli devre tatil sözleşmeleri için ise Ek-5’te,

yer alan bilgileri içermesi zorunludur.

(4) Satıcı veya sağlayıcıdan kaynaklanmayan ve gerekli özenin gösterilmesine rağmen sonuçlarına engel olunamayan, olağandışı ve öngörülemeyen durumlarda, ön bilgilendirme formlarında yer alan bilgiler, sözleşmenin kurulmasından önce yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketicinin onayını almak ve yapılan değişiklikleri de ayrıca sözleşmede belirtmek şartıyla değiştirilebilir.

(5) Bu Yönetmelik kapsamında düzenlenen sözleşmelerle ilgili olarak, satıcı veya sağlayıcının hediye tatil, kampanya, ücretsiz yemek ve gezi gibi isimler altında satışı özendirici yöntemler kullanarak tüketiciye bir davette bulunması halinde, bu davetin içeriği ve ticari amacının tanıtım faaliyetinden önce yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye bildirilmesi zorunludur.

(6) Bu maddede yer alan bilgilendirmelerin yapıldığına ilişkin ispat yükü satıcı veya sağlayıcıya aittir.

Sözleşmenin şekli ve içeriği

MADDE 6 – (1) Satıcı veya sağlayıcı, 5 inci madde uyarınca tüketiciye verilen ön bilgilendirme formunda yer alan bilgilerle birlikte tüketicinin adı, soyadı, açık adresi ve diğer iletişim bilgileri ile tarafların sözleşmeyi imzaladığı yer ve tarihe ilişkin bilgileri de içeren bir sözleşme düzenlemek ve yazılı veya mesafeli olarak kurulan bu sözleşmelerin bir örneğini kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye vermek zorundadır. Daha ağır şekil şartları öngören kanun hükümleri saklıdır. Aksi halde satıcı veya sağlayıcı sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez.

(2) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan sözleşmelerin en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade, okunabilir bir şekilde düzenlenmesi zorunludur.

(3) Mesafeli satış yöntemiyle kurulan sözleşmeler hariç olmak üzere satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin kendi el yazısıyla sözleşme tarihini yazmasını ve sözleşmeyi imzalamasını sağlamakla yükümlüdür.

(4) Sözleşmenin bir örneğinin tüketiciye verildiğine ilişkin ispat yükü satıcı veya sağlayıcıya aittir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Cayma Hakkının Kullanımı ve Tarafların Yükümlülükleri

Cayma hakkı

MADDE 7 – (1) Tüketici, bu Yönetmelik kapsamında düzenlenen sözleşmelerin kurulmasından itibaren on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkına sahiptir.

Cayma hakkının kullanımı

MADDE 8 – (1) Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin, cayma hakkı süresi dolmadan, şahsi hakka konu ön ödemeli devre tatil sözleşmeleri için yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile ayni hakka konu taşınmaza ilişkin sözleşmelerde ise noterlikler aracılığıyla satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmesi yeterlidir.

(2) Satıcı veya sağlayıcı, Ek-6’da yer alan cayma formunu, sözleşmenin kurulduğu anda yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısıyla tüketiciye vermek zorundadır.

(3) Tüketici, cayma hakkını kullanırken Ek-6’da yer alan cayma formunu kullanabileceği gibi cayma kararını bildiren açık bir beyanda da bulunabilir.

(4) Devre tatil, uzun süreli tatil hizmeti sözleşmeleri ve bu sözleşmelerle birlikte düzenlenmiş olan yeniden satış, değişim ve ilgili diğer tüm sözleşmeler, cayma hakkının kullanılması ile birlikte hiçbir cezai şart ödeme yükümlülüğü olmaksızın kendiliğinden sona erer.

Satıcı veya sağlayıcının yükümlülükleri

MADDE 9 – (1) Geçerli bir şekilde kurulan devre mülk hakkı veren sözleşmeler hariç olmak üzere, satışın ön ödemeli yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın satıcı veya sağlayıcı, cayma süresi dolmadan tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasını veya tüketiciyi borç altına sokan herhangi bir belge vermesini isteyemez. Bu yasağa rağmen tüketiciden herhangi bir bedel alınması durumunda, alınan bedel tüketiciye derhal iade edilir. Ayrıca tüketiciyi borç altına sokan her türlü belge tüketici yönünden geçersizdir.

(2) Tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda, cayma hakkının kullanılmasından önce sunulan hizmete ilişkin olarak tüketiciden herhangi bir bedel talep edilemez.

(3) Tüketicinin devre mülk hakkı veren sözleşmelerden cayma hakkını kullanması durumunda, tüketiciye iade edilmesi gereken tutar ve tüketiciyi borç altına sokan her türlü belge, cayma bildiriminin satıcı veya sağlayıcıya ulaştığı tarihten itibaren en geç on dört gün içinde tüketiciye geri verilir.

(4) Değişim sözleşmesinin devre tatil sözleşmesi ile birlikte ve aynı zamanda tüketicilere verildiği hallerde, cayma hakkının kullanımına ilişkin süreler her iki sözleşme için de geçerlidir.

(5) Satıcı veya sağlayıcı, yeniden satış sözleşmesi kapsamında satış işlemi gerçekleşmedikçe tüketiciden ödeme yapmasını isteyemez.

Eksik bilgilendirme

MADDE 10 – (1) Satıcı veya sağlayıcının 5 inci maddenin birinci ve üçüncü veya 6 ncı maddenin birinci ya da 8 inci maddenin ikinci fıkralarında belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket etmesi durumunda, tüketici cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı değildir. Bu süre her halükarda cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer.

(2) Birinci fıkrada belirtilen yükümlülüklerin bir yıllık süre içinde yerine getirilmesi halinde, on dört günlük cayma hakkı süresi, bu yükümlülüklerin gereği gibi yerine getirildiği tarihten itibaren işlemeye başlar.

Bağlı kredi

MADDE 11 – (1) Tüketicinin ödeyeceği bedel, kısmen veya tamamen satıcı veya sağlayıcı ile kredi veren arasındaki anlaşmaya dayanılarak bir kredi veren tarafından karşılanıyorsa tüketicinin sözleşmeden cayması ve buna ilişkin bildirimin cayma süresi içinde ayrıca kredi verene de yöneltilmesi hâlinde bağlı kredi sözleşmesi de herhangi bir tazminat veya cezai şart ödeme yükümlülüğü olmaksızın sona erer.

(2) Bağlı kredi sözleşmesi, sözleşmenin kurulduğu tarihte hüküm doğurmak üzere cayma hakkı süresi sonunda yürürlüğe girer.

(3) Bağlı kredi sözleşmesinde cayma hakkının kullanıldığına dair bildirim, 8 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen yöntemle kredi verene yapılır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Uzun Süreli Tatil Hizmeti Sözleşmelerine İlişkin Özel Hükümler

Uzun süreli tatil hizmeti sözleşmesi

MADDE 12 – (1) Uzun süreli tatil hizmeti sözleşmeleri, bir yıldan uzun süre için kurulan ve tüketiciye, belirlenen süre zarfında konaklamaya veya konaklama ile birlikte seyahat ya da diğer hizmetlerin beraber sunulduğu durumlara ilişkin indirim yahut diğer menfaatlerden faydalanma hakkı verilen sözleşmelerdir.

(2) Uzun süreli tatil hizmeti sözleşmelerine ilişkin ödemelerin, üyelik aidatı da dâhil olmak üzere eşit olarak yıllık taksitlere bölündüğü bir ödeme planına göre yapılması zorunludur. Sözleşmede, bedelin taksitli ödeme planının dışında başka bir ödeme seçeneğiyle yapılmasına imkan veren hükümler yer alamaz. Aksi takdirde bu hükümler geçersizdir.

Ödeme bildirimi yükümlülüğü ve sözleşmenin feshi

MADDE 13 – (1) Satıcı veya sağlayıcının, tüketiciye her ödeme tarihinden en az on dört gün önce yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile ödeme bildiriminde bulunması zorunludur.

(2) Tüketici, ilk iki taksiti ödedikten sonra, üçüncü yıldan itibaren her taksite ilişkin ödeme bildirimini almasını takiben on dört gün içinde satıcı veya sağlayıcıya yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirimde bulunarak herhangi bir cezai şart ödemeksizin sözleşmeyi feshedebilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Ön Ödemeli Devre Tatil Sözleşmeleri

Genel esaslar

MADDE 14 – (1) Ayni hakka konu bir taşınmazın veya şahsi hakka konu taşınmazın kullanım hakkının ön ödemeli satılması durumunda, satıcı veya sağlayıcı tarafından, Ek-5’te yer alan bilgilere ek olarak tüketiciye, bağımsız bölüm planı, vaziyet planı, kat planı ve mahal listesinin verilmesi zorunludur.

(2) Satıcı veya sağlayıcının, ön ödemeli satışa başlamadan önce, proje toplam bedelinin bir milyon Türk Lirasını aştığı projeler için, 27/11/2014 tarihli ve 29188 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ön Ödemeli Konut Satışları Hakkında Yönetmeliğin “Teminat” başlıklı beşinci bölümü hükümleri çerçevesinde teminat sağlaması zorunludur.

(3) Ön ödemeli devre tatil sözleşmelerinde, devir veya teslim tarihine kadar tüketicinin herhangi bir gerekçe göstermeden sözleşmeden dönme hakkı vardır. Sözleşmeden dönme bildiriminin; şahsi hakka konu ön ödemeli devre tatil sözleşmeleri için yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile ayni hakka konu ön ödemeli devre tatil sözleşmeleri için ise noterlikler aracılığıyla satıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir.

(4) Sözleşmeden dönülmesi durumunda:

a) Tüketiciden sadece sözleşme bedelinin yüzde ikisine kadar tazminat talep edilebilir. Satıcı veya sağlayıcı, yükümlülüklerini hiç ya da gereği gibi yerine getirmezse tüketiciden herhangi bir bedel talep edemez.

b) Tüketiciye iade edilmesi gereken tutar ve tüketiciyi borç altına sokan her türlü belge, dönme bildiriminin satıcı veya sağlayıcıya ulaştığı tarihten itibaren en geç doksan gün içinde tüketiciye geri verilir.

c) Tüketici, alınan bedelin ve tüketiciyi borç altına sokan her türlü belgenin iade edildiği tarihten itibaren, on gün içinde edinimlerini iade eder.

(5) Sözleşme bedelinin bir kısmının veya tamamının bağlı kredi ile karşılanması durumunda, dönme bildiriminin satıcı veya sağlayıcı tarafından kredi verene derhal bildirilmesi zorunludur. Tüketicinin ödediği satış bedeli, satıcı tarafından dönme bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren en geç doksan gün içinde, yalnızca dördüncü fıkranın (a) bendinde belirtilen tazminat tutarı düşülerek kredi verene iade edilir. Kredi veren, söz konusu tutarı Kanunun 27 nci maddesine uygun olarak tüketiciye derhal geri öder.

(6) Ön ödemeli devre tatil sözleşmesine konu taşınmazın yer aldığı projede sonradan değişiklik yapılması durumunda, bu değişikliğin tüketiciye yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirilmesi zorunludur. Tüketici yapılan proje değişikliğini kabul etmeyerek bir ay içinde vergi, harç, masraf, tazminat ve benzeri adlar altında hiçbir bedel ödemeksizin sözleşmeden dönebilir. Proje değişikliğinin yasal zorunluluklardan veya mücbir sebep hallerinden kaynaklanması durumunda, satıcı tüketiciden sözleşme bedelinin yüzde ikisine kadar kesinti yapabilir.

(7) Sözleşmeye konu taşınmazın inşa edileceği arsa üzerinde yapı ruhsatı alınmadan tüketicilerle ön ödemeli devre tatil sözleşmesi yapılamaz.

(8) Birinci fıkrada belirtilen yükümlülüklerin yerine getirildiğine ilişkin ispat yükü satıcı veya sağlayıcıya aittir.

Ayni hakka konu taşınmazın ön ödemeli satışı

MADDE 15 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında; 2 nci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen sözleşmelere konu taşınmazların ön ödemeli satışı, konusu ayni hak olan ön ödemeli devre tatil sözleşmesi olarak kabul edilir.

(2) Ayni hakka konu taşınmazın ön ödemeli satılması durumunda, satıcı veya sağlayıcının 5 ve 6 ncımaddelerde yer alan yükümlülükleri yerine getirmesi koşuluyla;

a) Kat irtifakı devrini tüketici lehine tapu siciline tescil etmesiyle birlikte yapılacak yazılı bir sözleşme düzenlemesi veya

b) Noterliklerde düzenleme şeklinde yapılan satış vaadi sözleşmesi düzenlemesi

zorunludur.

(3) Devir ve teslim süresi sözleşme tarihinden itibaren otuz altı ayı geçemez. Kat mülkiyetine konu taşınmazın tüketici adına tescili veya kat irtifakına konu taşınmazın tüketici adına tapu siciline tescil edilmesiyle birlikte taşınmazın zilyetliğinin devri ile teslim veya devir gerçekleşmiş kabul edilir. Taşınmazın kullanıma hazır bir şekilde tüketiciye zilyetliğinin devredilmesi gerekir. Aksi halde, teslim gerçekleşmemiş sayılır.

Şahsi hakka konu taşınmazın ön ödemeli satışı

MADDE 16 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında, konusu taşınmazın kullanım hakkı olan sözleşmelere ilişkin ön ödemeli satışlar, konusu şahsi hak olan ön ödemeli devre tatil sözleşmesi olarak kabul edilir.

(2) Şahsi hakka konu devre tatil amaçlı taşınmazın kullanım hakkının devrinin en geç otuz altı ay içinde yapılması ve bu hakka konu taşınmazın kullanıma elverişli bir şekilde sunulması zorunludur.

ALTINCI BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Sorumsuzluk kaydı

MADDE 17 – (1) Sözleşme metninde veya müstakil herhangi bir belgede yer alan ve tüketicinin bu Yönetmelikten kaynaklanan haklarını kullanmaktan feragat ettiğine veya satıcı veya sağlayıcının yükümlülüklerini sınırladığına ya da ortadan kaldırdığına dair kayıtlar geçersizdir.

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

MADDE 18 – (1) 13/6/2003 tarihli ve 25137 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Devre Tatil Sözleşmeleri Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

MADDE 19 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 20 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gümrük ve Ticaret Bakanı yürütür.

EK – 1

DEVRE TATİL SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN ÖN BİLGİLENDİRME FORMU

a) Satıcı, sağlayıcı ve malikin isim, unvan, açık adres, telefon ve varsa MERSİS numarası ile diğer iletişim bilgileri.

b) Sözleşme konusu hakkın tanımı, niteliği, kapsamı ve kullanım koşulları.

c) Sözleşmenin süresi, sözleşme konusu hakkın kullanılabileceği dönem ve tarih aralığı.

ç) Sözleşme konusu taşınmazın fiili durumu ve yeri.

d) Sözleşme konusu hakkın kullanımı için ödenecek tüm vergiler dahil toplam fiyat.

e) Ortak tesislerin ve hizmetlerin kullanımı için ödenecek bedel, vergi, harç gibi zorunlu yasal giderler ile genel idari masrafların ne şekilde hesaplanacağına, bu giderlerin nasıl ve ne zaman arttırılabileceği ile tüketiciye nasıl yansıtılacağına ilişkin açıklamalar.

f) Tüketicinin yararlanabileceği yüzme havuzu, sauna ve benzeri ortak tesisler, ışıklandırma, su, bakım ve benzeri hizmetler ile bunlardan yararlanma şartları.

g) Taşınmazın bakım ve onarımının, yönetim ve idaresinin ne şekilde olacağına ilişkin açıklamalar ve tüketicilerin bu konularla ilgili kararlara nasıl katılabileceği ve kararları nasıl etkileyebileceğini de içeren bilgi.

ğ) İktisabın sözleşmede belirtilenler dışında herhangi bir ek ödemeye ve yükümlülüğe yol açmayacağına ilişkin bilgi.

h) Sözleşme konusu hakkın devir veya takas edilmesinin mümkün olup olmadığı ile varsa değişim planına ilişkin açıklamalar.

ı) Cayma hakkının ne şekilde kullanılacağı ve cayma bildiriminin yapılacağı açık adres, faks numarası ve elektronik posta bilgileri.

i) Sözleşme konusu taşınmaz üzerinde varsa idari veya hukuki kısıtlamalara ilişkin bilgi.

j) Devre mülk hakkı veren sözleşmelerde “Bu sözleşmenin kurulduğu tarihten itibaren on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkınız bulunmaktadır.” ibaresi.

k) Konusunu diğer ayni haklar ile şahsi bir hakkın oluşturduğu sözleşmelerde “Bu sözleşmenin kurulduğu tarihten itibaren on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkınız bulunmaktadır. Cayma süresi içinde sözleşmeye konu mal veya hizmet karşılığında herhangi bir isim altında ödeme yapmanızı veya borç altına sokan herhangi bir belge vermenizi istemeyeceğimizi taahhüt ederiz.” ibaresi.

l) Tüketicinin cayma hakkı konusunda hiç ya da gereği gibi bilgilendirilmemesi halinde cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı olmadığına ve bu sürenin her halükarda cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona ereceğine ilişkin bilgi.

m) Tarafların sözleşmeyi fesih şartları ile sözleşmenin feshedilmesi halinde bunun sonuçlarına ilişkin bilgi.

n) Sözleşmeden doğan haktan üçüncü bir kişinin yararlanıp yararlanamayacağına ilişkin bilgi ile yararlandığı takdirde buna ilişkin açıklamalar.

o) Varsa satıcı veya sağlayıcının şikayetlere ilişkin çözüm yöntemleri hakkında bilgi.

ö) Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki başvurularını tüketici mahkemesine veya tüketici hakem heyetine yapabileceklerine dair bilgi.

p) Ödeme planı ve ödemelerin yapılacağı banka ve hesap bilgileri.

r) Sözleşme konusu hakkın taksitle satılması halinde;

1) Tüm vergiler dahil Türk Lirası olarak toplam taksitli satış fiyatı,

2) Faiz miktarı ve faizin hesaplandığı yıllık oran ve sözleşmede belirlenen faiz oranının yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faiz oranı,

3) Tüketicinin temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları,

4) Varsa peşinat tutarı.

EK – 2

UZUN SÜRELİ TATİL HİZMETİ SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN

ÖN BİLGİLENDİRME FORMU

a) Satıcı veya sağlayıcının isim, unvan, açık adres, telefon ve varsa MERSİS numarası ile diğer iletişim bilgileri.

b) Sözleşme konusu hizmetin niteliği, kapsamı, süresi ve hizmetten yararlanma koşulları.

c) Tüketicinin hizmetten yararlanmaya başlayacağı tarih.

ç) Varsa tüketici tarafından ödenecek ek masrafların niteliği, kapsamı ve tutarı.

d) Sözleşmenin süresine göre her yıl için eşit taksit miktarlarını gösteren ödeme planı ve bu taksitlerin ödenmesi için öngörülen süre.

e) Varsa bir yıldan sonraki taksit ödemelerine ilişkin artış oranı.

f) Tüketiciye sunulan ana hizmetlerin niteliği ve kapsamına ilişkin bilgiler.

g) Cayma hakkının ne şekilde kullanılacağı ve cayma bildiriminin yapılacağı açık adres, faks numarası ve elektronik posta bilgileri.

ğ) “Bu sözleşmenin kurulduğu tarihten itibaren on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkınız bulunmaktadır. Cayma süresi içinde sözleşmeye konu mal veya hizmet karşılığında herhangi bir isim altında ödeme yapmanızı veya borç altına sokan herhangi bir belge vermenizi istemeyeceğimizi taahhüt ederiz.” İbaresi.

h) Tüketicinin cayma hakkı konusunda hiç ya da gereği gibi bilgilendirilmemesi halinde cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı olmadığına ve bu sürenin her halükarda cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona ereceğine ilişkin bilgi.

ı) Tüketicinin, ikinci taksit ödemesinden sonra, her taksite ilişkin ödeme bildirimini almasından itibaren on dört gün içinde satıcı veya sağlayıcıya bilgi vererek, herhangi bir cezai şart ödemeksizin sözleşmeyi feshetme hakkının olduğuna dair bilgi.

i) Hizmetin sözleşmede belirtilenler dışında herhangi bir ek ödemeye ve yükümlülüğe yol açmayacağına ilişkin bilgi.

j) Varsa satıcı veya sağlayıcının şikayetlere ilişkin çözüm yöntemleri hakkında bilgi.

k) Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki başvurularını tüketici mahkemesine veya tüketici hakem heyetine yapabileceklerine dair bilgi.

l) Sözleşmeden kaynaklanan haklarının kullanılması sırasında tüketiciye sağlanan öncelikler, promosyonlar, özel indirimler ile ortaya çıkabilecek kısıtlamalar hakkında bilgi.

EK – 3

YENİDEN SATIŞ SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN ÖN BİLGİLENDİRME FORMU

a) Satıcı veya sağlayıcının isim, unvan, açık adres, telefon ve varsa MERSİS numarası ile diğer iletişim bilgileri.

b) Sözleşme konusu hizmetin niteliği, kapsamı ve kullanım koşulları.

c) Sözleşmenin süresi.

ç) Tüketici tarafından ödenecek tüm vergiler dahil toplam fiyat.

d) Varsa tüketici tarafından ödenecek ek masrafların niteliği, kapsamı ve tutarı.

e) Cayma hakkının ne şekilde kullanılacağı ve cayma bildiriminin yapılacağı açık adres, faks numarası ve elektronik posta bilgileri.

f) “Bu sözleşmenin kurulduğu tarihten itibaren on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkınız bulunmaktadır. Cayma süresi içinde sözleşmeye konu mal veya hizmet karşılığında herhangi bir isim altında ödeme yapmanızı veya borç altına sokan herhangi bir belge vermenizi istemeyeceğimizi taahhüt ederiz.” ibaresi.

g) Tüketicinin cayma hakkı konusunda hiç ya da gereği gibi bilgilendirilmemesi halinde cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı olmadığına ve bu sürenin her halükarda cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona ereceğine ilişkin bilgi.

ğ) Hizmetin sözleşmede belirtilenler dışında herhangi bir ek ödemeye ve yükümlülüğe yol açmayacağına ilişkin bilgi.

h) Sözleşmeden doğan hakların yeniden satışı için bir sisteme katılmanın mümkün olup olmadığı hakkında bilgi ve varsa bu duruma ilişkin masraflar hakkında bilgi.

ı) Varsa satıcı veya sağlayıcının şikayetlere ilişkin çözüm yöntemleri hakkında bilgi.

i) Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki başvurularını tüketici mahkemesine veya tüketici hakem heyetine yapabileceklerine dair bilgi.

EK – 4

DEĞİŞİM SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN ÖN BİLGİLENDİRME FORMU

a) Satıcı veya sağlayıcının isim, unvan, açık adres, telefon ve varsa MERSİS numarası ile diğer iletişim bilgileri.

b) Sözleşme konusu hakkın niteliği, kapsamı ve kullanım koşulları.

c) Sözleşmenin süresi, sözleşme konusu hakkın kullanılabileceği dönem ve tarih aralığı.

ç) Sözleşme konusu hakkın kullanımı için ödenecek tüm vergiler dahil toplam fiyat.

d) Varsa tüketici tarafından ödenecek ek masrafların niteliği, kapsamı ve tutarı.

e) Değişim sisteminin nasıl çalıştığına ilişkin açıklama ile değişim için önerilen seçenekler ve yöntemler hakkında bilgi.

f) Değişim sistemine konu haklar arasında fark bulunması halinde buna ilişkin bilgi.

g) Tüketiciye sunulan ana hizmetlerin niteliği ve kapsamına ilişkin bilgiler.

ğ) Cayma hakkının ne şekilde kullanılacağı ve cayma bildiriminin yapılacağı açık adres, faks numarası ve elektronik posta bilgileri.

h) “Bu sözleşmenin kurulduğu tarihten itibaren on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkınız bulunmaktadır. Cayma süresi içinde sözleşmeye konu mal veya hizmet karşılığında herhangi bir isim altında ödeme yapmanızı veya borç altına sokan herhangi bir belge vermenizi istemeyeceğimizi taahhüt ederiz.” ibaresi.

ı) Tüketicinin cayma hakkı konusunda hiç ya da gereği gibi bilgilendirilmemesi halinde cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı olmadığına ve bu sürenin her halükarda cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona ereceğine ilişkin bilgi.

i) Değişim sözleşmesinin devre tatil sözleşmesiyle birlikte teklif edildiği durumlarda, her iki sözleşme için sadece bir cayma süresi olduğuna dair bilgi.

j) Sözleşmeden kaynaklanan hakların kullanılması sırasında tüketiciye sağlanan faydalar ile ortaya çıkabilecek kısıtlamalar hakkında bilgi.

k) Konaklamanın taşınmaz mal dışında konaklamayla ilgili olması durumunda buna ilişkin bilgi.

l) Varsa satıcı veya sağlayıcının şikayetlere ilişkin çözüm yöntemleri hakkında bilgi.

m) Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki başvurularını tüketici mahkemesine veya tüketici hakem heyetine yapabileceklerine dair bilgi.

n) Tarafların sözleşmeyi fesih şartları ile sözleşmenin feshedilmesi halinde bunun sonuçlarına ilişkin bilgi.

EK – 5

ÖN ÖDEMELİ DEVRE TATİL SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN

ÖN BİLGİLENDİRME FORMU

a) Satıcı, sağlayıcı ve malikin isim, unvan, açık adres, telefon ve varsa MERSİS numarası ile diğer iletişim bilgileri.

b) Sözleşme konusu hakkın tanımı, niteliği, kapsamı ve kullanım koşulları.

c) Sözleşmenin süresi, sözleşme konusu hakkın kullanılabileceği dönem ve tarih aralığı.

ç) Sözleşme konusu taşınmazın fiili durumu ve yeri.

d) Sözleşme konusu hakkın kullanımı için ödenecek tüm vergiler dahil toplam fiyat.

e) Ortak tesislerin ve hizmetlerin kullanımı için ödenecek bedel, vergi, harç gibi zorunlu yasal giderler ile genel idari masrafların ne şekilde hesaplanacağına, bu giderlerin nasıl ve ne zaman arttırılabileceği ile tüketiciye nasıl yansıtılacağına ilişkin açıklamalar.

f) Tüketicinin yararlanabileceği yüzme havuzu, sauna ve benzeri ortak tesisler, ışıklandırma, su, bakım ve benzeri hizmetler ile bunlardan yararlanma şartları.

g) Taşınmazın bakım ve onarımının, yönetim ve idaresinin ne şekilde olacağına ilişkin açıklamalar ve tüketicilerin bu konularla ilgili kararlara nasıl katılabileceği ve etkileyebileceğini de içeren bilgi.

ğ) İktisabın sözleşmede belirtilenler dışında herhangi bir ek ödemeye ve yükümlülüğe yol açmayacağına ilişkin bilgi.

h) Sözleşme konusu hakkın devir veya takas edilmesinin mümkün olup olmadığı ile varsa değişim planına ilişkin açıklamalar.

ı) Cayma hakkının ne şekilde kullanılacağı ve cayma bildiriminin yapılacağı açık adres, faks numarası ve elektronik posta bilgileri.

i) Sözleşme konusu taşınmaz üzerinde varsa idari veya hukuki kısıtlamalara ilişkin bilgi.

j) Devre mülk hakkı veren sözleşmelerde “Bu sözleşmenin kurulduğu tarihten itibaren on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkınız bulunmaktadır.” ibaresi.

k) Konusunu diğer ayni haklar ile şahsi bir hakkın oluşturduğu sözleşmelerde “Bu sözleşmenin kurulduğu tarihten itibaren on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkınız bulunmaktadır. Cayma süresi içinde sözleşmeye konu mal veya hizmet karşılığında herhangi bir isim altında ödeme yapmanızı veya borç altına sokan herhangi bir belge vermenizi istemeyeceğimizi taahhüt ederiz.” ibaresi.

l) Ön ödeme tutarı.

m) Verilen teminata ilişkin bilgiler.

n) Yapı ruhsatının alınış tarihi.

o) Sözleşme konusu hakkın devir veya teslim tarihinin sözleşme tarihinden itibaren otuz altı ayı geçemeyeceğine dair bilgi.

ö) Tüketicinin sözleşmeden dönme hakkı ve bu hakka ilişkin bilgiler.

p) Sözleşmeden dönülmesi durumunda, sözleşme bedelinin yüzde ikisine kadar tazminat ödenmesi haricinde tüketiciden herhangi bir isim altında bedel talep edilemeyeceğine ilişkin bilgi.

r) Sözleşme konusu hakkın devir veya tesliminden sonra geçerli olmak üzere tarafların sözleşmeyi fesih şartları ile sözleşmenin feshedilmesi halinde bunun sonuçlarına ilişkin bilgi.

s) Varsa satıcı veya sağlayıcının şikayetlere ilişkin çözüm yöntemleri hakkında bilgi.

ş) Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki başvurularını tüketici mahkemesine veya tüketici hakem heyetine yapabileceklerine dair bilgi.

t) Ödeme planı ve ödemelerin yapılacağı banka ve hesap bilgileri.

u) Sözleşme konusu hakkın taksitle satılması halinde;

1) Tüm vergiler dahil Türk Lirası olarak toplam taksitli satış fiyatı,

2) Faiz miktarı ve faizin hesaplandığı yıllık oran ve sözleşmede belirlenen faiz oranının yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faiz oranı,

3) Tüketicinin temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları,

4) Varsa peşinat tutarı.

EK – 6

ÖRNEK CAYMA FORMU

(Bu form, sadece sözleşmeden cayma hakkı kullanılmak istenildiğinde

doldurup gönderilecektir.)

-Kime: (Satıcı veya sağlayıcı tarafından doldurulacak olan bu kısımda satıcı veya sağlayıcının ismi, unvanı, adresi, varsa faks numarası ve e-posta adresi yer alacaktır.)

-Bu formla sözleşmeden cayma hakkımı kullandığımı beyan ederim.

-Sözleşme tarihi:

-Cayma hakkına konu hak veya hizmet:

-Cayma hakkına konu hak veya hizmetin bedeli:

-Tüketicinin adı ve soyadı:

-Tüketicinin adresi:

-Tüketicinin imzası: (Sadece kağıt üzerinde gönderilmesi halinde)

-Tarih:

 

Kooperatif Hibe

IPARD AB Kırsal Kalkınma Hibe Destekleri Açıldı. 
Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) tarafından yürütülmekte olan IPARD Tarımsal Hibe desteklerinin 6. etap başvuruları 9 Temmuz 2012′de sona erecektir. Program kapsamında projelere 1.000.000 Euro‘ya kadar hibe destekleri verilmektedir.

Program kapsamında toplamda 124 Milyon Euro‘luk kaynağın tarımsal işletmelere ve kooperatiflere hibe desteği olarak verilmesi öngörülmüştür.

Program kapsamında desteklenecek sektörler ve işletmeler aşağıda yer almaktadır:
Süt üreten tarımsal işletmeler, kırmızı et ve kanatlı et üreten tarımsal işletmeler, süt ve süt ürünlerinin işlenmesi ve pazarlaması alanında faaliyet gösteren/gösterecek süt işleme tesisleri ve süt toplayan üretici örgütleri, kırmızı et ve kanatlı et kesimhaneleri ve işleme tesisleri, meyve ve sebze işleme ve pazarlama alanında faaliyet gösteren işletmeler, su ürünlerinin işlenmesi ve pazarlaması alanında faaliyet gösteren işletmeler, çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi, yerel ürünlerin ve mikro işletmelerin geliştirilmesi, kırsal turizm, kültür balıkçılığının geliştirilmesi
Program kapsamında belirtilen sektörlerde bölge öncelikleri ve sınırlandırmalar olmak kaydıyla hibe başvuruları için uygun iller aşağıda yer almaktadır:
Afyon, Amasya, Balıkesir, Çorum, Diyarbakır, Erzurum, Hatay, Isparta, Kahramanmaraş, Kars, Konya, Malatya, Ordu, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tokat, Trabzon, Van, Yozgat

Hibe programı kapsamında başvurular 11 Haziran 2012′de başlayacak ve 9 Temmuz 2012‘de başvurular sona erecektir. Program kapsamında projelerin 10 aylık süre içinde tamamlanma şartı bulunmaktadır.

IPARD Nedir?
IPARD, Avrupa Birliği’nin (AB), 2007-2013 yılları arasında uygulayacağı Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı’nın (IPA) kırsal kalkınma bileşenidir. IPARD programından Türkiye’de Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) sorumludur. Gıda, Tarım ve Hayvancılık  Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu program 19 Aralık 2007’de Brüksel’de Avrupa Komisyonu Kırsal Kalkınma Komitesi tarafından kabul edilmiştir.

IPARD  Programı kapsamında belirlenen illerdeki süt, kırmızı et, tavut eti, su ürünleri ve meyve sebze sektöründeki işletmelere ve üreticilere hibe desteği sağlanacaktır. IPARD Hibe destekleri proje teklif çağrılarına çıkılarak, öncelikle belirlenmiş illerde uygun şartlarda üretici ve işletmelerin (KOBİ, tarım şirketleri, kooperatifler) projelerine %65’e varan hibe destekleri sağlanacaktır. IPARD Programı süresince 874 milyon eurosu AB hibe desteği, 291 milyon eurosu ulusal destek olmak üzere toplam 1 milyar 165 milyon euro destek sağlanacaktır.
IPARD Programı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından Avrupa Birliği’ne (AB) sunulan ve Belçika’da Avrupa Komisyonu Kırsal Kalkınma Komitesi tarafından görüşülerek kabul edilen, AB Müktesebatı çerçevesinde önemli belgeler de göze alınarak tasarlanan programdır. Program 10 temel bölümden oluşmaktadır. Programın birinci bölümünde Türkiye’nin kırsal alanlarının genel sosyo-ekonomik durumuyla ilgili bilgi verilmektedir. Bu bölümde Türkiye’nin yapısal özellikleri ve eğilimleri değerlendirilmiş ve tarım & gıda sektörü analiz edilerek Türkiye’deki kırsal alanlarla ilgili temel göstergelere yer verilmiştir.  Programın ikinci bölümünde Tarım ve Kırsal Kalkınma Politiklarına yer verilmiş, bu doğrultuda, tarım ve kırsal kalkınma konusunda stratejik belgeler analiz edilmiş, gıda güvenliği, veterinerlik ve bitki sağlığı, hayvan sağlığı, çevre koruma konuları incelenmiştir.  Türkiye’de daha önce tarım ve kırsal kalkınmaya yönelik uygulanan destek programları, uluslar arası finansmanlı kırsal kalkınma projeleri ile ilgili bilgi verilmiştir.  Programın üçüncü bölümünde IPARD program stratejisi ve amaçları ile ilgili bilgi verilmiştir. Dördüncü bölümde IPARD Programı’nın tedbirleri detaylandırılmıştır. Beşinci bölümde IPARD Mali Plan, Destek miktarları ve topluluk katkısı oranları aktarılmış, altıncı bölümde IPARD ile ilgili olarak idare ve idari prosedürler ve mali uygulama ile ilgili bilgiler verilmiştir. Yedinci bölümde programın tanıtım ve görünürlük esasları ile ilgili bilgiler bulunmaktadır. Diğer bölümlerde program çerçevesinde yetkili kurumlarla ilgili bilgiler ve  katılımcılık gibi tamamlayıcı unsular işlenmiştir.

IPARD Neyi Amaçlıyor?
IPARD, Avrupa Birliği’ne katılım öncesinde ortak tarım politikası ve kırsal kalkınma politikasıyla uyumlu olmak adına açılan bu programın hedefleri tarım sektörünün modernizasyonunda katkıda bulunmak, birincil ürünlerin üretiminde sürdürülebilirliği sağlamak, göçü engellemek, gıda işletmelerinde yeni teknolojiler, yenilikler sunmak, yeni pazar fırsatları yaratmak, gıda güvenliği, veterinerlik, bitki sağlığı ve çevre ile ilgili AB standartları veya diğer standartların iyileştirilmesini teşvik etmek, kırsal turizm, yerel ürünler vb. alanlarda iş fırsatlarının geliştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla oluşturulmuş bir programdır.

Bu kapsamda et üretimi, et ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması, süt üretimi ve süt ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması, meyve ve sebze, su ürünleri, akuakültür(kültür balıkçılığı), modern çiftlik faaliyetleri (arıcılık ve bal üretimi, süs bitkisi, tıbbi ve aromatik bitkiler), kırsal turizm, yerel ürünler ve mikro işletmeler %50-65 hibe oranıyla desteklenecektir.

IPARD Hangi illede geçerlidir:
(2012 yılı İçin) Amasya, Afyonkarahisar, Balıkesir, Çorum, Diyarbakır, Erzurum, Hatay, Isparta, Kahramanmaraş, Kars, Konya, Malatya, Ordu, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tokat, Trabzon, Van, Yozgat

Hangi Giderler Desteklenmektedir:
Hibe konusuyla ilgili her türlü makine ekipman ve alt yapı yatırımları / Yapı iyileştirme, geliştirme ve modernizasyon / Taşınmaz malların yapımı ve iyileştirilmesi (devralma hariç) / Bilgisayar yazılımı da dahil olmak üzere yeni makinelerin alımı ya da leasing yolu ile alınması / Mimarlık, mühendislik ve diğer danışmanlık bütçeleri ile fizibilite çalışmaları / İş planı hazırlığı / Lisans ve patent haklarının devralınmasına yönelik masraflar

Desteklenecek Öncelikle Sektörler Nelerdir?
Hibe Programından faydalanılması amacıyla aşağıdaki 4 öncelikli sektör belirlenmiştir:
1-Süt ve Süt Ürünleri Sektörü
2-Et ve Et Ürünleri Sektörü
3-Su Ürünleri Sektörü
4-Meyve-Sebze Sektörü

Hibe Programının Öncelikleri Nelerdir?
Hibe Programı kapsamında belirlenen öncelikler aşağıdadır:
1.Tarımsal işletmelere yatırım
2.Tarımsal ürünlerin işlenmesi ve pazarlanmasının geliştirilmesi
3.Üretici Örgütlerinin desteklenmesi
4.Kırsal alanda ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi olarak öngörülmüştür

HYDRA,  başta Avrupa Birliği ve Kalkınma Ajansları olmak üzere tüm yurtiçi ve yurtdışı fon kaynaklarının ve kalkınma ajanslarının hibe, ihale ve kredi gibi finansal kaynaklarıyla bireyler, şirketler, sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimler ve diğer kurum ve kuruluşlar için projeler geliştirmekte; profesyonel proje yönetimi ve kaynak geliştirme teknik destek hizmetleri vermektedir.

Küçük sanat kooperatifi kuruluşu, vergi mükellefiyeti

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir ve Kurumlar Vergileri Müdürlüğü

SAYI : : B.07.1.GİB.4.07.16.01/KVK.2009.ÖZ.58

KONU : : Kooperatifin kurumlar vergisi mükellefiyeti

İLGİ : ……………

……………Mesleki Eğitim ve Küçük Sanat Kooperatifi tarafından Başkanlığımıza verilen 08.10.2009 havale tarihli dilekçenin incelenmesinden; ……….. Vergi Dairesi Müdürlüğünün …………….vergi kimlik numaralı mükellefi oldukları ve kooperatiflerinin üyelerine ait el sanatları malzemelerini, ürünlerini temin etmek ve üretilen ürünleri pazarlamak için kuruldukları belirtilerek, kooperatiflerinin hangi beyannameleri vermekle yükümlü olduğu konusunda özelge talep edildiği anlaşılmıştır.

Bilindiği üzere, 21.06.2006 tarih ve 26205 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 01.01.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe giren 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’ nun “Muafiyetler” başlıklı 4’ üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde; “ Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç olmak üzere, ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi, yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz.) ilişkin hükümler bulunup, bu hükümlere fiilen uyan kooperatifler ile bu kayıt ve şartlara ek olarak kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya Kanunun 13 üncü maddesine göre bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer vermeyen ve yapı ruhsatı ile arsa tapusu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olan yapı kooperatifleri”nin kurumlar vergisinden muaf olduğu hükme bağlanmıştır.

Yukarıda yer alan sadece ortaklarla iş görülmesi şartı; kooperatifinizin ana sözleşmesinde yer alan faaliyet konusuna giren işlemlerin aynı zamanda kooperatif ortakları ile yapılmasını zorunlu kılmaktadır.Yapılan iş amaçlanan bir iş olsa dahi ortak olmayanlarla yapılması, yada ortaklarla yapılsa dahi amaçlanan bir iş olmaması halinde muafiyet şartı ihlal edilmiş olmaktadır.

Konuyla ilgili açıklamaların yer aldığı 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “Sadece ortaklarla iş görülmesi” başlıklı 4.13.1.4 bölümünde; “Kooperatifler ortaklarının belirli ekonomik çıkarlarının ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarının sağlanıp korunmasını amaçladıkları için faaliyetin normal olarak sadece ortaklarla sınırlı olması gerekmektedir. Bu nedenle, bir kooperatifin kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanabilmesi için ana sözleşmesinde sadece ortaklarla iş görülmesine ilişkin hüküm bulunması ve fiilen de bu hükme uyulması gerekmektedir.
Ortak dışı işlemler, sadece ortak olmayanlarla yapılan işlemleri değil, ortaklarla kooperatif ana sözleşmesinde yer almayan konularda yapılan işlemleri de kapsamaktadır.” açıklaması yapılmış, “Üretim Kooperatiflerinde ortak dışı işlemler” başlıklı 4.13.1.4.1 bölümünde de “Üretim kooperatiflerinin, ortaklarından aldığı ürünleri, niteliğinde herhangi bir değişiklik yapmadan üçüncü kişilere satmaları ortak dışı işlem sayılmamaktadır. Ortaklardan alınan ürünlerin bir takım işlemlerden geçirildikten sonra niteliği değiştirilmiş olarak üçüncü kişilere satılması ise ortak dışı işlem sayılmaktadır.

Örnek:1 Ortaklardan alınan sütlerin niteliği değiştirilmeksizin üçüncü kişilere satılması ortak dışı işlem sayılmazken, bu sütlerin işlendikten sonra peynir olarak ortaklara veya üçüncü kişilere satılması halinde, bu satış işlemi ortak dışı işlem sayılmaktadır.
Örnek 2: Ortaklardan alınan zeytinlerin ayıklanma ve temizlenme gibi işlemlerle sofralık zeytin haline getirilerek üçüncü kişilere satılması ortak dışı işlem sayılmazken, bu zeytinlerin çeşitli işlemlere tabi tutarak zeytinyağı şeklinde ortaklara veya üçüncü kişilere satılması halinde, bu satış işlemi ortak dışı işlem sayılacaktır.
Örnek 3: Kooperatiflerin üçüncü kişilerden satın aldığı üretimde kullanılan girdileri (ilaç, gübre, tohum gibi) ortaklara vermesi ve bedelin ortakların kooperatife satacakları ürün bedeli ile ilişkilendirilmesi ortak dışı işlem sayılmayacaktır. Buna göre bir pancar üretim kooperatifi tarafından üçüncü kişilerden satın alınan gübrenin, kooperatif ortaklarından satın alınacak pancara ait ürün bedelinden mahsup edilmek üzere ortaklara dağıtılması, ortak dışı işlem olarak kabul edilmeyecektir.” açıklamasına yer verilmiştir.
Konuyla ilgili olarak, …………. Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından yapılan tespitten kooperatifin ………. Kaymakamlığı Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Vakfı Başkanlığınca kırsal alanı kalkındırma projesi kapsamında eğitim amacı ile kurulmuş bir kooperatif olduğu, dokuma tezgahlarında üretim yapılacağı, takı tasarımı yapılacağı ve diğer el sanatları ürünleri üretileceği, şu anda herhangi bir ürünün satışının ve pazarlamasının yapılmadığı, ürünler üretildiğinde kooperatifçe satışının yapılacağı anlaşılmıştır.
Söz konusu kooperatifin yapmış olduğu halı, el sanatları, takı üretimleri yukarıda verilen örneklere uymadığından üretim kooperatifi olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle kooperatifin yapmış olduğu üretimler tamamlanıp satışa geçilmesi halinde kurumlar vergisi ve kurumlar vergisine bağlı olarak da kurum geçici vergi mükellefiyetinin tesis edilmesi gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini ve konuyla ilgili olarak Müdürlüğünüz görüşünün eklenerek mükellefe bilgi verilmesini rica ederim

Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi Yrd. Doç. Dr. O. Murat KOÇTÜRK

YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:2 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA

Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi Yrd. Doç. Dr. O. Murat KOÇTÜRK

Celal Bayar Üniversitesi, Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, MANİSA

ÖZET

Kooperatifler, kamu ve özel sektör kuruluşları yanında bir çok ülkede üçüncü sektör olarak kabul edilmektedir. Türkiye Milli Kooperatifler Birliği (TMKB)’nin 2004 yılı verilerine göre kırsal ve kentsel kooperatif sayısı 58.414 olup ortak sayısı da 7.544.872’ dir. Böylesine önemli bir nüfusun ekonomik çıkarlarını gözeten ve bir kişi birliği olan kooperatiflere değişik vergi kanunlarında çeşitli muafiyetler ve istisnalar getirilmiştir. Bu çalışmada kooperatiflere uygulanan vergilendirme ve muafiyetler üzerinde durulmuştur. Sosyal ekonominin önemli bir unsuru olan kooperatifler AB ülkelerinin ekonomilerinde de önemli fonksiyonlar üstlenmişlerdir. Türkiye’de de kooperatiflere sağlanan vergi indirimleri ve istisnaların kooperatifçilik hareketinin gelişimine katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Sözcükler: Kooperatif, vergi, kooperatiflerin vergilendirilmesi, kooperatif kanunu, vergi muafiyeti

Taxation on Cooperatives In Turkey

ABSTRACT

Cooperatives are regarded as the third sector in line with the private and the public sectors in most countries. According to Turkey National Cooperatives Union’s by 2004 there are 58 414 cooperatives and 7 544 872 cooperative members both in rural and urban cooperatives in Turkey. Therefore, the cooperatives in Turkey are supported by the government with various instruments such as tax exemptions and reductions. In this paper, taxation on cooperatives and their implementation on cooperative sector were examined. Being an important instrument of social economy, cooperatives undertake significant roles in EU countries. It is thought that those exemption and redections on cooperative sector would make a considerable contribution to the Turkish cooperative movement.

Key Words: Cooperative, tax, Cooperatives taxation, cooperative legislation, tax exemption

I GİRİŞ

Kooperatifler, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar olarak ekonomik faaliyetlerini sürdüren, özel yapıya sahip ekonomik ve sosyal amaçlı kuruluşlardır. Bu tanımlamadan gelen nitelikleri dolayısıyla kooperatiflere sağlanan muafiyet ve istisnalar da oldukça önem arz etmektedir. Vergi ile ilgili yasal düzenlemelerin yoğun biçimde tartışıldığı bir ortamda, kooperatiflerin, hangi şekillerde vergilendirileceği, vergi muafiyetlerinden ve istisnalardan ne şekilde yararlanacağı önem kazanmaktadır.

Son olarak düzenlenen Kurumlar Vergisi yasa tasarısında da kooperatiflere ilişkin düzenlemeler, uygulamada bazı uyuşmazlıklara yol açmış, bir türlü yerine oturtulamamıştır. Kurumlar vergisi kanununda risturn istisnasının kapsamı, kooperatiflerin kâr amacı güden bir ticaret şirketi biçimine dönüşmemesi için dar tutulmuştur.

O. M. Koçtürk / Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi

Kooperatiflere sağlanan bazı vergi muafiyet ve istisnaları, gerçek kooperatifler ile görünürde kooperatifler gibi önemli bir sorunu da beraberinde getirmektedir. Özellikle yapı kooperatiflerinde gözlenen bu durum kooperatifleri gerçek amacından uzaklaştıran, kar amacı güden bir ticari şirket gibi bazı kişi ya da kuruluşlara çıkar sağlayan kuruluşlar şekline dönüştürebilmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de kooperatiflerin vergilendirilmesi ve kooperatiflere sağlanan bazı muafiyet ve istisnalar genel hatları ile ele alınacaktır.

II.TÜRKİYE’DE KOOPERATİFLERİN SINIFLANDIRILMASI VE TARİHSEL GELİŞİMİ

A – Kooperatifçiliğin Kısa Tarihçesi

Sanayileşmenin yaygınlaşmaya başladığı 19. yüzyılda bireylerin ekonomik ve sosyal yönden dayanışma gereksinimi sonucunda İngiltere’nin Rochdale Kasabası’ nda 1844 yılında ortaya çıkan kooperatifçilik hareketi zamanla yaygınlaşmıştır (Mülayim, 2003: 69). Kişilerin tek başlarına temin etmeleri güç olan kimi üretim araçlarının sağlanmasıyla üretilen ürünlerin pazarlanması sonucu üreticiler, daha ucuz tüketim mallarının tedariki sayesinde tüketiciler kooperatifçilikten büyük ölçüde faydalanmışlardır. Türkiye’de ise kooperatifçilik, 1863 yılında Mithat Paşa tarafından kurulan Memleket Sandıkları ile başlatılmış daha sonra bu hareket gelişerek bugünkü Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerini oluşturmuştur.

Cumhuriyet dönemi öncesi Aydın’da başlayan tarım satış kooperatifçiliği hareketi 1935 yılına kadar durgun bir dönem geçirmiş, daha sonra 1935 yılında çıkarılan kooperatifçilik yasaları ile devlet öncülüğünde kooperatifçilik geliştirilmeye çalışılmıştır. Demokratik kooperatifçiliğin gelişimi ise 1969 yılında çıkarılan 1163 sayılı yasadan sonra gerçekleşmeye başlamıştır. Halen üç farklı yasaya göre faaliyetlerini sürdüren Türk Kooperatifçilik Mevzuatı son yıllarda yapılan bazı yasal düzenlemelerle özerkleşme konusunda oldukça önemli mesafe almıştır.

Üreticiden tüketiciye ulaşan bir mala, dağıtım kanalının her aşamasında üretim faktörlerinin payı olan kâr, ücret, faiz, rant (kira) gibi değerler yüklenmektedir. Bu mal nihai tüketiciye ulaşıncaya kadar ne kadar çok el değiştirirse, yüklendiği maliyet unsurları o kadar artmakta ve sonuçta tüketiciye yansıyan fiyatı da o kadar yüksek olmaktadır. Tüketicinin ve ihtiyaç sahiplerinin korunması, üretici ile tüketici arasındaki aracı sayısının azaltılması gibi nedenler kooperatifçilik hareketinin gelişmesinde önemli rol oynayan etkenler arasında sayılabilir.

B – Kooperatifçiliğin Tanımı

Kooperatifin tanımı, 1969 yılında yürürlüğe giren 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu ve 2004 yılında yapılan 5146 sayılı yasa değişikliği ile şu şekilde yapılmıştır: “Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet sureti ile sağlayıp korumak

120

amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklardır”.

Bu yasanın 9. maddesinde kamu ve özel hukuk tüzel kişilerin de kooperatif kurucusu olabileceği belirtilmiştir. Bundan sonra özel şirketlerinde kooperatif kurucusu ve ortağı olabileceği yasa ile belirlenmiştir. Böylelikle bir kişi birliği olan kooperatifçilik terimi, şirketlerle şahısların bir arada olabileceği yeni bir kimlik kazanmıştır.

III- KOOPERATİFLERİN TÜRLERİ

Kooperatif girişimlerin faaliyet alanlarına göre yapılan sınıflandırma pratikte en çok görülen sınıflandırma şeklidir.

Türkiye’de kooperatifleri faaliyet türlerine ve hukuksal düzenlemelere göre iki ana başlık altında sınıflandırarak incelemek mümkündür. Buna göre:

A- Faaliyet Türlerine Göre

Bu çerçevede faaliyet türlerine göre kooperatifler beş grup altında değerlendirilebilir (Çıkın ve Karacan, 1994: 307):

(i) Üretim Kooperatifleri

Herhangi bir sınai veya tarımsal ürün üreticilerinin bir araya gelerek kurdukları kooperatif türüdür. Bu tür kooperatifler hammadde temininden ürünlerin değerlendirilmesine kadar çok farklı amaçlarda kurulmaktadırlar.

(ii) Tüketim Kooperatifleri

Tüketici durumunda olan ortaklarına daha ucuz ve daha kaliteli mal ve hizmet temini amacıyla kurulurlar. Ülkemizde yaygın olarak gıda, giyim vb. konulardaki tüketim kooperatiflerine rastlamak mümkündür.

(iii) Kredi Kooperatifleri

Kredi Kooperatifleri, ortaklarının finansman gereksinimlerini karşılamak üzere kurulurlar. Kooperatif bünyesinde toplanan paralar ihtiyacı olan ortaklara belirli esaslar çerçevesinde kredi olarak verilir. Kredi kooperatifleri kooperatifçiliğin ekonomik ve sosyal boyutunun açık bir biçimde ortaya çıktığı kooperatif türleridirler.

(iv) Yapı ve İşyeri Kooperatifleri

Kooperatif ortaklarının konut ve işyeri gibi gereksinimlerini karşılamak amacıyla kurulan kooperatiflerdir. Kooperatifin ömrü, yapılması inşaatı öngörülen yapıların tamamlanıp kooperatif ortaklarına dağıtılması ile sınırlıdır.

(v) Diğer Kooperatifler

Yukarıda belirtilen kooperatif türlerinin dışında kalan kooperatif türleri bu başlık altında yer almaktadır. Örneğin temin ve tevzi, nakliye, eğitim, okul, eğlence vb. gibi.

B- Hukuksal Düzenlemelere Göre

Ülkemizdeki mevzuat açısından baktığımızda kooperatifleri; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’ na tabi olan kooperatifler ve diğer özel kooperatif

121

Yönetim ve Ekonomi 13/2 (2006) 119-136

O. M. Koçtürk / Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi

kanunlarına tabi olan kooperatifler olarak ikili bir ayırıma tabi tutmak mümkündür.

(i) Kooperatifler Kanununa Tabi Kooperatifler

Özel yasalarla kurulan hariç olmak üzere, ülkemizde kurulan kooperatifler 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’ na tabidirler . Bu bağlamda kurulan kooperatifler ilgili bakanlıklar dikkate alınarak Kırsal (tarımsal) ve Kentsel kooperatifler olarak iki grupta ele alınabilir. Kırsal kooperatifler; Pancar Ekicileri Kooperatifi, Sulama, Su Ürünleri ve Tarımsal kalkınma kooperatifleri olarak T arım ve Köy İşleri Bakanlığı nezdinde kuruluş ve faaliyetlerini sürdürmektedirler. Esnaf Kefalet ve Kredi Kooperatifleri ve yapı ve işyeri kooperatifleri, temin, tedarik, nakliye, turizm geliştirme vd. kooperatifleri ise kentsel kooperatifler ayrımına tabi tutulup Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nezdinde kurulup faaliyetlerini sürdürmektedirler.

(ii) Özel Yasalara Tabi Kooperatifler

Kooperatifler Kanunu dışında diğer yasalar çerçevesinde kurulan kooperatifler bu başlık altında yer almaktadırlar. Bu kapsamda yer alan kooperatifler, 1581 Sayılı yasaya tabi Tarım Kredi Kooperatifleri ve 4572 Sayılı yasaya tabi Tarım Satış Kooperatifleri ve Tütün Tarım Satış Kooperatifleridir. Tarım Kredi Kooperatifleri Tarım ve Köy İşleri Bakanlığının ilgili kuruluşu iken Tarım Satış ve Tütün Tarım Satış Kooperatifleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığının ilgili kuruluşlarıdır.

TMKB’nin 2004 yılı verileri ışığında Türkiye’de, ortalama olarak, her iki aileden birisinin kooperatif üyesi olduğu varsayımı ile kooperatiflerin ülke ekonomisindeki yeri ve önemini ortaya koymak yerinde olacaktır. Bundan sonraki bölümde, kooperatiflerin ülkemizdeki vergi yasaları karşısındaki durumu genel hatları ile değerlendirilmeye çalışılacaktır.

IV – KOOPERATİFLERİN VERGİ YASALARI KARŞISINDAKİ DURUMU

Türkiye’nin son yıllarda içinde bulunduğu çok ciddi kamu finansman sorununu çözebilmesi için, ekonomik ve mali politikaların birbirleriyle uyumlu bir şekilde hazırlanıp uygulamaya konulması ve özellikle kamu tarafından sunulan mal ve hizmetleri iç borçlanma yerine vergi gelirleri ile finansmanını sağlayacak tedbirlerin alınması ve bu konuda gerekli düzenlemelerin vakit geçirmeden yapılması zorunludur (DPT , 2001: 65). Bu düzenlemelerin en önemlilerinden birisi ise ekonomik faaliyetlerin kayıt altına alınmasıdır. Bu çerçevede kooperatifler yaptıkları tüm hizmetleri belgelendirme ve ortaklarına hesap vermeleri sonucunda vergilendirme açısından ekonomiye önemli katkıda bulunmaktadır. Buna karşılık kooperatiflerin, vergi kaybına neden olacağı ileri sürülse bile, doğrudan kâr amacı gütmeyen kuruluşlar olarak bazı vergi muafiyetlerinden yararlanmasının, ekonomik faaliyetlerin kayıt altına alınması sonucu bu muafiyetlerden daha fazla miktarda vergi geliri sağlayacaktır.

122

A – Kurumlar Vergisinde Kooperatiflerle İlgili Düzenlemeler

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun (KVK) 1’inci maddesi “B” bendinde kooperatifler kurumlar vergisi mükellefi olarak sayılmıştır (KVK. m.1, b.1). KVK 3’üncü maddesinde, 1’inci maddenin B bendinde yer alan kooperatiflerin, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na ya da özel kanunlarına göre kurulan tüketim, üretim, kredi, satış, yapı vs. kooperatifler ile aynı mahiyetteki yabancı kooperatifler olduğu belirtilmiştir. Öte yandan aynı maddenin ikinci fıkrasında okul kooperatifleri gibi dernek veya adi şirket mahiyetinde olanlar KVK’ nın uygulanmasında kooperatif olarak addolunamayacağı da hükmolunmuştur (KVK. m.3, b.1).

KVK’ nın 7. maddesinin 16. bendinde ise bazı şartları taşıyan kooperatiflerin Kurumlar Vergisi’nden muaf olacağı belirtilmiştir. Muafiyet sayesinde kooperatiflerin;

(i).Kâr amacı taşımayarak kamu hizmetine benzeyen hizmetleri yerine getirmesi ve bu bakımlardan kamu müesseselerine benzemesi,

(ii).İktisadi ve sosyal hayata zararlı olabilecek teşebbüslerin etkilerini giderici fiyat istikrarını sağlayıcı fonksiyonları bulunması,

(iii).İktisadi gücü zayıf kitlelerin üretim ve tüketim imkanlarını koruyarak sosyal devlet ilkesi gereği devletin korumasına muhtaç topluluklara hizmet etmesi

gibi yapıcı vasıfları değerlendirilmiş olmaktadır (Fer, 1970: 6).

Kooperatiflerin vergilendirilme rejimine ilişkin olarak bir diğer düzenleme ise K.V.K.’ nun 8. maddesinin 2. bendinde yer alan Kurumlar Vergisi’ne tabi kooperatifler için öngörülen risturn istisnasına ilişkin hükümlerdir. Bu maddelerden de görüldüğü üzere, kooperatiflerin Kurumlar Vergisi uygulamasında muafiyeti düzenleyen hükümleri ile vergiye tabi kooperatiflerde dağıtılan risturnlara ilişkin tanınan istisna ön plana çıkmaktadır.

1- Kooperatiflerde Kurumlar Vergisi Muafiyeti

Kooperatiflerin Kurumlar Vergisi’nden muaf olabilmeleri için K.V.K.’nın 7/16 maddesinde sayılan, aşağıdaki koşulların ana sözleşmede yer alması ve bu koşullara fiilen uyulmuş olması gerekmektedir:

-Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması,
-İdare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi, -İhtiyaç akçelerinin ortaklara dağıtılmaması,
-Münhasıran ortaklarıyla iş görülmesi
-Muafiyet şarlarına fiiliyatta da uyulması
-Faaliyete geçen bir üst birliğe üye olunması.
Kooperatiflerin Kurumlar Vergisi’nden muaf olabilmeleri için bu

koşulların yanı sıra, faaliyete geçen üst kuruluşa da üye olmaları gerekir. Bu koşul K.V.K.’ nun yanı sıra Kooperatifler Kanunu’nun 93/4 maddesinde de yer almaktadır (KK. m.93, b.4).

Kooperatifler açısından üst birlik, Kooperatifler Kanunu’ nun 71. maddesinde düzenlenen “Kooperatif Birlikleri” dir. Bu birliklerin üst kuruluşu

123

Yönetim ve Ekonomi 13/2 (2006) 119-136

O. M. Koçtürk / Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi

Kooperatif Merkez Birlikleridir (KK. m.76). Kooperatif Merkez Birlikleri’nin üst kuruluşu ise Türkiye Milli Kooperatifler Birliği’dir (K.K. m.77)

Bir kooperatifin Kurumlar Vergisi’ne tabi olmaması için KVK.’nın 7/16 maddesinde yer alan koşulların tamamını sağlamış olması gerekir. Bu koşullardan birisine uyulmaması durumunda muafiyet ortadan kalkar ve kooperatif Kurumlar Vergisi’ne tabi olur.

a- Sermaye Üzerinden Kazanç Dağıtılmaması

Kurumlar Vergisi muafiyetinden yararlanmak isteyen bir kooperatifin ana sözleşmesinin, diğer şartların yanında, hem “sermaye üzerinden kazanç dağıtılamayacağı”na ilişkin bir hüküm bulunmalı ve hem de hükme fiilen uyulmalıdır.

KK m.38 f.4’ e göre; ortak dışı işlemlerden elde edilen hasıla dağıtılamamakta, bunlar kooperatifin gelişmesine yarayacak işlerde kullanılmak üzere özel bir fonda toplanmaktadır. Ortak içi işlemlerden elde edilen hasılanın ise en az yüzde onu yedek akçe, üst kuruluşlarda ise buna ilaveten en az yüzde 5’i olağanüstü yedek akçe olarak ayrılmak şartı ile kooperatiflerle yaptıkları işlemleri oranında ortaklara risturn olarak dağıtım yapılabilmektedir (KK. m.39, f.1). Bu gelir gider farkının en az yüzde ellisi ortaklara dağıtıldıktan sonra, ortakların sermaye paylarına genel kurul kararı ile devlet tahvillerine verilen en yüksek faiz haddini geçmemek üzere faiz ödenebileceği ana sözleşme ile hükme bağlanabilmektedir (KK. m.38, f.3). İşte ana sözleşmelerinde bu yönde bir hükme yer veren kooperatifler Kurumlar Vergisi muafiyetinden yararlanamayacaklardır (Kurtulan, 2003: 614).

b- Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Kazanç Üzerinden Hisse Verilmemesi

Kooperatiflerin Kurumlar Vergisi’nden muaf olabilmeleri için idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesine ilişkin olarak ana sözleşmede bir hüküm olması ve bu hükme fiilen uyulması gerekmektedir.

Kooperatiflerde Yönetim Kurulu (YK) başkan ve üyelerine genel kurulca belirlenen aylık ücret, huzur hakkı, risturn ve yolluk dışında hiç bir ad altında başkaca bir ödeme yapılması mümkün bulunmamaktadır (KK m.56, f.6). Kooperatiflerde, Kanundan da anlaşılacağı gibi yönetim kurulu başkan ve üyelerine yukarıda sayılan dört tür ödemeden başka ödeme yapılması yasaklanmıştır. YK üyelerini teşvik etmek ve daha verimli çalışmalarını sağlamak amacıyla dahi olumlu gider gelir farkından kendilerine pay ayırmaları yasaklanmıştır.

c- İhtiyatların (Yedek Akçe) Ortaklara Dağıtılmaması

Kooperatiflerin ve üst kuruluşların Kurumlar V ergisi muafiyetinden yararlanabilmeleri için yasa ve ana sözleşmede ayrılmış olan bu yedek akçelerin ortaklara dağıtılamayacağına ilişkin bir hükmün ana sözleşmede açıkça belirtilmesi gerekir (Kurtulan, 2003: 615). Yedek akçelerin ortaklara

124

dağıtılacağına dair ana sözleşmeye konacak hükümler muteber değildir, yasa yedek akçelerin ortaklara dağıtılamayacağını hüküm altına almıştır (KK. m.39, f.2).

T asfiye artığından ortaklara pay verileceğinin ana sözleşmede ön görülmüş olması, yedek akçelerin ve tasfiye sırasında doğan kazancın ortaklara dağıtımı anlamına geldiğinden bu durum kooperatifin Kurumlar V ergisi muafiyetinin kalkmasını gerektirir (Kızılot, 2000: 457).

Tasfiye haline giren kooperatifin bütün borçları ödendikten ve ortak pay bedelleri geri verildikten sonra kalan mallar ancak ana sözleşmede bu husus öngörülmüş olduğu takdirde, ortaklar arasında paylaştırılır (KK. m.83, f.1).

d-Münhasıran Ortaklarla İş Görülmesi
Kooperatif içe dönük bir kişi birliğidir. Amacı kendi ortaklarının

ekonomilerini geliştirmektir (Poroy vd, 1995: 832). Kooperatiflerin, ortakları dışında üçüncü kişilerle işlem yapmaları kooperatifçiliğin ruhuna aykırıdır.

Bir işlemin ortak içi işlem olarak dikkate alınabilmesi için; işlem amaç faaliyetine, yani kooperatifin ana sözleşmesinde belirtilen uğraşı konusuna dahil olmalıdır. İşlem kooperatif ortağı ile yapılmalı veya kooperatif ortağı ile yapılan muamele ile ilgili bulunmalı, onun gereği olmalıdır. Bunların dışında kalan her türlü işlemi ortak dışı işlem olarak tanımlamak mümkündür (Özbalcı, 1997: 100).

Maliye Bakanlığı yayımlamış olduğu 1989/3 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu İç Genelgesi ile Kurumlar Vergisi muafiyet şartlarını taşıyan kooperatiflerin elde ettikleri mevduat faizleri üzerinden G.V.K.’nun 94. maddesi uyarınca tevkifat yapılmaması gerektiğini ve kooperatiflerin elde ettikleri bu mevduat faizlerini ortaklarına dağıtmayıp, sadece kooperatif amaçlarına harcamaları halinde bu işlemin ortak dışı işlem sayılmayacağını dolayısıyla da kurumlar vergisi muafiyetinin kalkmayacağını ifade etmiştir (Sönmez-A yaz, 1997: 104).

Kooperatif içinde gerçekleşen bir işlemin ortak dışı mı yoksa ortak içi mi olduğu, kooperatifin kuruluş amacına bakılarak anlaşılabilir.

e-Muafiyet Şartlarına Fiiliyatta da Uyulması

Yukarıda açıklamış olduğumuz dört şartın devamında KVK m.7 b.16’da parantez içinde; “Esas mukavelelerinde yukarıdaki şartlar mevcut olmakla beraber fiilen bu kayıt ve şartlara uymayan kooperatifler muafiyetten yararlanamaz” hükmüne yer vermektedir. Kanunda açıkça görüldüğü gibi, KVK 17. maddesinin 16. bendinde sayılan şartların kağıt üzerinde yerine getirilmesinin yanında, bu şartlara fiilen uyulması da gerekmektedir.

f-Faaliyete Geçen Bir Üst Birliğe Ortak Olunması

22.07.1998 günlü 4369 sayılı kanunun 81/D-7’nci maddesi ile KVK’nın 7’ inci maddesinin 16 numaralı bendinin parantez içi hükmü “Esas mukavelelerinde yukarıdaki şartlar mevcut olmakla beraber fiilen bu kayıt ve şartlara uymayan kooperatifler ile faaliyete geçen üst kuruluşlara girmeyen

125

Yönetim ve Ekonomi 13/2 (2006) 119-136

O. M. Koçtürk / Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi

kooperatifler muafiyetten faydalanamaz” şeklinde değiştirilerek konuya açıklama getirilmiştir. Kanuna göre kooperatifler ve üst kuruluşları muafiyetten yararlanabilmeleri için faaliyete geçen bir üst birliğe ortak olmak zorundadırlar.

2- Kooperatiflerde Risturn İstisnası
a- Risturn ve Kâr Payı Kavramları
Risturn ilkesi, Uluslararası Kooperatifler Birliği’nin (ICA) 1937 yılında

tespit ettiği ilkelerde, fazlanın alım satım oranında ortaklar arasında paylaşılması şeklinde ifade edilmiştir. Bu ifade, daha çok tedarik amaçlı kooperatifler ile satış kooperatifleri için yetersiz kalmıştır. ICA’nın 1966 yılındaki toplantısında bu ilke yeniden değerlendirilerek, fazlaların kooperatifle yapılan işlem ve kooperatif faaliyetlere iştirak oranında dağıtılması (repartition) şeklinde değiştirilmiştir. Böylece eski “risturn ilkesi”ni de içine alan yeni bir bölüşüm kavramı benimsenmiştir. Risturn tüketim kooperatiflerinde satılan mal karşılığında fazla alınan paranın, kredi kooperatiflerinde faiz farklarının, üretim ve satış kooperatiflerinde ise verilen avanslarla satış fiyatları arasındaki farkların ortaklara iade edilmesini ifade eder (Şişman, 2006: 91).

Risturn hesaplanmasında, kooperatifin yıllık olumlu gelir-gider farkı toplam iş hacmine oranlanır. Bulunan oranın, ortakların kooperatifle yaptıkları iş hacmine uygulanması sonucu ortaya çıkacak tutar, olumlu gelir-gider farkının içerisinde, ortakların yaptıkları işlemlerden kaynaklanan kısmı belirtir. Risturn verilmesi kooperatifçiliğin temel ilkelerinden olup, esas itibarıyla, kooperatif tarafından elde edilen öz varlık artışlarının veya saf gelir gider farklarının, ortaklara ait olması ve bu fazlalığı ortaklara, sermaye oranlarına göre değil, ortakların kooperatifle yıl içinde yapmış oldukları işlemlere (alımlar, satışlar, kredi, yapılan hizmet vs.) göre dağıtımını ifade eder.

Kooperatifin maliyet üzerinde bir değerle ortaklara mal satışından aldığı paralardan (tüketim, kredi kooperatiflerinde) veya dışarıya satacağı fiyattan daha düşük bir fiyatla ortaklarından mal satın alması sonucunda (satış, üretim kooperatiflerinde) işletme fazlaları oluşmaktadır. İşte kooperatifler bu işletme fazlalarını, doğması muhtemel zararları veya kooperatifin varlığını devam ettirebilmesi için gerekli olan genel giderleri karşılamak amacıyla oluştururlar.

K.K 38. maddesine göre, “Ana sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı taktirde ortaklarla yapılan muamelelerden bir yıllık faaliyet sonucunda elde edilen hasılanın tamamı gelir gider farkı olarak kooperatiflerin yedek akçelerine eklenir”. Gelir gider farkının ortaklar arasında bölüşülmesi öngörülmüş ise bu bölünme ortakların muameleleri oranında yapılır. Gelir gider farkının en az %50’si ortaklara dağıtıldıktan sonra ortakların sermaye paylarına genel kurul kararı ile devlet tahvillerine verilen en yüksek faiz haddini geçmemek üzere faiz ödenebileceği ana sözleşme ile hükme bağlanabilir.

Ortak dışı işlemlerden elde edilen hasılanın ortaklara sermaye payları oranında dağıtılabileceği anasözleşmede hükme bağlanabilir. Dağıtılmadığı taktirde, bunlar kooperatifin gelişmesine yarayacak işlerde kullanılmak üzere özel bir fonda toplanır (KK. m.38). Olumlu gelir farkından hesaplanacak olan

126

risturnlara ilişkin oran, kooperatif anasözleşmesinde yer alır. Kooperatifler Kanunu’nun 42. maddesi hükmüne göre gelir gider farkının bölüşülmesi hakkında karar alma yetkisi kooperatif ortaklarının oluşturduğu genel kurula aittir. Genel kurul kararının ise anasözleşmeye uygun olması gerektiği açıktır (KK. m.42).

b- Elde Edilen Risturn ve Kâr Paylarının Vergi Yasaları Karşısındaki Durumu

Gelir Vergisi Kanunu’nun 75. maddesinin birinci fıkrasına göre sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında, nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği irat (kâr payı, faiz, kira vb. irat) menkul sermaye iradı sayılmıştır. Bu tanımlamadan başka, Kanun ayrıca hangi iratların menkul sermaye iradı olduğunu saymak cihetine gitmiş ve bu bağlamda 75. maddenin 2. bendinde “iştirak hisselerinden doğan kazançlar” adı altında limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kâr payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançları saymıştır.

Risturn, ortakların kooperatifle yapmış oldukları işlemler oranında değil de başka kriterlere göre dağıtılırsa (örneğin sermaye payları oranında, kurucu ortak olup olmama durumuna göre vb. durumlara göre) elde edenler açısından bu bir menkul sermaye iradı olup kooperatifin yaptığı bu dağıtım, kazanç dağıtımıdır.

GVK’ nın 75/2 maddesinde menkul sermaye iradı sayılan kooperatiflerin dağıttığı kazançlar, kooperatiflerin ortak içi işlemlerden elde ettiği olumlu gelir gider farkından ortakların kooperatifle yaptıkları işlem hacmi oranı dışında bir kritere göre dağıtılan risturnları ve ortak dışı işlemlerden elde edilen kazançlardan ortaklara dağıtılan kısmını ifade etmektedir.

c- Elde Edilen Risturn ve Kâr Payının Kooperatif Ortağının Ticari, Zirai ve Mesleki Faaliyeti İle İlgili Olmaması Durumu

Risturn, kooperatif ortağının ticari, zirai ve mesleki faaliyetine bağlı değilse ve ortağın kooperatifle yaptığı işlem oranında dağıtılmışsa, G.V.K.’nın 75/2’nci maddesindeki hükümler dikkate alındığında, kazanç dağıtımı sayılmamaktadır. Çünkü kooperatifin asıl amacı ortakların sosyal ve ekonomik menfaatlerini gözetmektir. Ticari, zirai ve mesleki bağlı olmaksızın elde edilen risturn, gerçek anlamda bir kazanç değildir. Elde edilen risturnların kazanç sayılmaması ve vergiye tabi tutulmaması vergi yasalarında sosyal amaçlı kooperatifçiliğin teşviki yönünde düzenlenmiş bir hükümdür. Öte yandan elde edilen risturn, G.V.K. 75/2 maddesi uyarınca menkul sermaye iradı da değildir. Kısaca ticari, zirai ve mesleki faaliyete bağlı olmaksızın elde edilen risturnlar, elde edenler açısından vergisel bir sonuç doğurmamaktadır. Dolayısıyla herhangi bir surette gelir vergisi beyanına da dahil edilmezler.

Nitekim 47 no’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nde yapılan açıklamalar bu durumu düzenlemektedir. Anılan tebliğde kooperatiflerde risturn istisnasına ilişkin açıklamalar yapılırken ikinci fıkrada “Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları muamelelerden doğan kârların ortaklara kooperatifle yaptıkları

127

Yönetim ve Ekonomi 13/2 (2006) 119-136

O. M. Koçtürk / Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi

muameleler nispetinde dağıtımı olarak tanımlanan risturnlar, Gelir V ergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinin 6 numaralı bendinin (b) alt bendine göre gelir vergisi tevkifatına tabi tutulmayacağı gibi, kazanç ve kâr dağıtımı niteliğinde sayılmadığından ortaklarca gelir vergisi beyannamesi ile beyanı da söz konusu değildir” (GVK. m.94, b.6 “alt bendinde”).

Diğer taraftan yukarıda da anlatıldığı üzere, ortak içi işlem olumlu gelir gider farkının ortakların kooperatifle yaptıkları işlem hacmi dışında bir kritere göre dağıtılması veya ortak dışı işlemlerden elde edilen kârın ortaklara dağıtılması halinde, elde eden ortak açısından bu tutarın menkul sermaye iradı olduğu ifade edilmiştir.

Ortağın elde ettiği bu menkul sermaye iradı, tam mükellef kooperatif bünyesinde GVK’ nun 75/4 maddesi kapsamına girmekte olup aynı Kanun’un 94/6-b maddesi uyarınca da tevkifata tabi tutulmaktadır.

Bu durumda kooperatiften kâr payı (bir başka ifade ile menkul sermaye iradı) elde eden tam mükellef ortağın geliri, tamamı tevkif sureti ile vergilendirilmiş bulunan ve gayri safi tutarları toplamı 4.375 YTL’ yi aşmayan (2006 yılı için) arızi serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ve vergi alacağı dahil olmak üzere kurumlardan elde edilen kâr paylarından ibaretse, G.V.K.’nun 86/1-b maddesi uyarınca gelir toplanmayacak ve beyanname verilmeyecektir.

d- Elde Edilen Risturn ve Kâr Payının Kooperatif Ortağının Ticari, Zirai veya Mesleki Faaliyeti İle İlgili Olması

Ticari, zirai ve mesleki faaliyet neticesinde elde edilen risturnların ticari işletme bünyesinde maliyetlerle veya hasılatlarla yani sonuçta ticari, zirai ve mesleki kazançla ilişkilendirilmesi gerektiğinin bir diğer nedeni de Türk Ticaret Kanunu’nun “Tacir Olmanın Hükümleri”ni özel olarak düzenleyen 21. maddesindeki tacirin yaptığı işlerin ticari olması hükmünün de bir sonucudur.

Kooperatifte oluşan olumlu gelir gider farkının kooperatif ortağına risturn olarak işlem hacmi oranında dağıtılması durumu ortak açısından ticari kazancın tespitinde kooperatif türleri itibarıyla farklı farklı dikkate alınmak zorundadır. Buna göre:

(i)Tüketim Kooperatifi

Tüketim kooperatiflerinin en yaygın örnekleri meslek kooperatifleri, temin ve dağıtım kooperatifleri, motorlu taşıyıcılar kooperatifi gibi kooperatiflerdir.

KVK’ya göre ortakların şahsi ve ailevi gıda ve yiyecek ihtiyaçları için satın aldıkları malların kıymetlerine göre hesaplanan risturnlar “istisna hükümleri”nden yaralanacaktır (KVK. m.8, f.1, b.2/a).

Anılan hükme göre; tüketim kooperatiflerinin risturn istisnasından faydalanabilmeleri için;

-Ortakların kooperatiften alacakları malların, şahsi veya ailevi ihtiyaçları ile ilgili olmaları ve

-Bu malların, gıda ve giyecek olmaları gerekmektedir.

128

Y ukarıda sayılan maddeler dışında dayanıklı tüketim mallarından sağlanan kazançların risturn istisnası dışında kalıp, Kurumlar Vergisi’ne tabidir.

Kooperatifler ortaklarının kendi şahsi ve ailesiyle ilgili gıda ve giyecek maddeleri dışında, ortaklarının ticarethanesinde satılmak üzere mal temin ediyorsa, böyle bir kooperatifte bir yıllık faaliyet döneminde elde edilen olumlu gelir gider farkının, işlemleri oranında ortaklarına dağıtılması halinde, risturn istisnasından faydalanamayacak bu fark Kurumlar Vergisi’ne tabi tutulacaktır.

Bir tüketim kooperatifinde 2003 yılı işlemleri aşağıdaki gibidir*:

-Ortaklara yapılan satış
-Gıda maddeleri
-Giyecek maddeleri
-Dayanıklı tüketim maddeleri -Ortak dışı satışlar toplamı -Yıllık toplam iş hacmi
-Sağlanan olumlu gelir gider farkı Buna göre;

2.000 YTL 950 YTL 450 YTL 600 YTL 5.000 YTL 7.000 YTL 350 YTL

– Ortak dışı satışlardan elde edilen olumlu gelir gider farkı: (5.000 x 350) / 7.000 = 250 YTL

– Ortak içi satışlardan risturn istisnasına tabi olacak gelir gider farkı: [(950 + 450) x 350] / 7.000 = 70 YTL

– Ortak içi satışlardan risturn istisnasına tabi bulunmayan gelir gider farkı: (600 x 350) / 7.000 = 30 YTL

* 2003 yılı rakamları YTL cinsinden verilmiştir.
Sonuç olarak;
(i) Ortak dışı işlemlerden elde edilen 250 YTL’lik gelir gider farkı ile

ortaklarla risturn istisnası kapsamı dışında yapılan dayanıklı tüketim malı satışından sağlanan 30 YTL’lik gelir gider farkı, toplamı olan 280 YTL’lik gelir gider farkı kurumlar vergisine tabi olacaktır.

(ii) Ortakların risturn istisnası kapsamında aldıkları giyecek ve gıda maddelerinin kıymetlerine göre hesaplanan 70 YTL ise vergiye tabi tutulmayacaktır. Bu miktar üzerinden %1 tanıtma ve eğitim fonu ile ana sözleşmede öngörülen orandaki yedek akçe ayrıldıktan sonra genel kurul kararı ile arta kalan miktarın tamamı nakden veya ayın olarak ortaklara ödendiği veya ödenmemekle beraber kurumlar vergisi beyannamesi verilinceye kadar hesaplanıp defter kayıtlarında gösterildiği takdirde, risturn istisnasına tabi olacaktır.

(iii) Ortaklarda risturn istisnası kapsamı dışında yapılan satışlardan elde edilen 30 YTL üzerinden KV ile bu verginin %10 oranında fon payı ve %1 eğitim fonu hesaplanıp, karşılıkları ayrıldıktan ve kalan miktar üzerinden de ana sözleşmede öngörülen oranda yedek akçe ayrıldıktan sonra artan miktar hakkında genel kurul kararına göre hareket edilebilecektir.

(iv) Ortak dışı işlemlerden elde edilen 250 YTL’lik gelir gider farkı ise; kurumlar vergisi (+bu verginin %10’ u fon) düşüldükten ve kalan miktar üzerinden ayrıca %1 eğitim fonu ayrıldıktan sonra; artan miktar ana sözleşmede hüküm varsa ya sermaye payları oranında ortaklara dağıtılabilecek ya da

129

Yönetim ve Ekonomi 13/2 (2006) 119-136

O. M. Koçtürk / Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi

kooperatifin gelişmesine yarayacak özel bir fonda toplanacaktır. İlgili bakanlık adına yatırılacak %1 tanıtma ve eğitim fonu toplam olumlu gelir gider farkından KV ile bu verginin fonu düşüldükten sonra kalan miktar üzerinden hesaplanacaktır (Kurtulan, 2003: 618).

(ii)Üretim Kooperatifleri

Üretim kooperatifleri aynı cins ürün yetiştiren veya imal eden üreticilerin ve imalatçıların bir elden satış yapmak sureti ile daha kolay ve daha elverişli şartlarla ürünlerini satmaları müşteri bulmaları için kurulan kooperatiflerdir. Yıl sonunda satış bedelleri ile alış bedelleri arasında oluşan olumlu farktan giderler indirildikten sonra kooperatif net olumlu gelir gider farkı tespit edilir. Net olumlu gelir gider farkından ortakların kooperatife satmış oldukları ürün oranında ortağa dağıtılan risturnlar ticari kazancın tespitinde hasılat olarak dikkate alınmalı bir başka ifadeyle elde edilen risturn ticari kazanca ilave edilmelidir.

Ancak üretim kooperatifi ortağı olan ve kooperatiften risturn elde eden küçük esnaf, çiftçi ve serbest meslek erbabının, esnaf muaflığından (GVK.m.9), serbest meslek kazançlarındaki istisnadan (GVK.m.18) yararlanmaları durumunda, bu kişilerin ticari, zirai ve mesleki faaliyetleri ile kooperatiften elde ettikleri risturnlar birbirine bağlı olmasına rağmen elde ettikleri risturnları beyan etmelerine gerek yoktur.

(iii)Kredi Kooperatifleri

Kredi kooperatiflerinde ortakların kullandıkları kredilere göre hesaplanan risturnlar kurumlar vergisi istisnasından yararlanmaktadır (KVK. m.8, f.1, b.2/c). Bu tür kooperatifler, kendi özkaynakları yanında kamu ve özel finans kuruluşlarından kredi temin ederek ortaklarına dağıtmaktadırlar. İşte, kooperatiflerin aldıkları krediler karşılığında ödedikleri faiz ve masraflar ile bu kredileri ortaklarına kullandırması sonucu onlardan tahsil ettikleri faiz ve masraflar arasındaki olumlu gelir gider farklarının meydana gelmesi halinde, bu fark kullandıkları krediler oranında ortaklara risturn olarak dağıtılabilmektedir. Dağıtılan bu farklar risturn istisnasına tabi bulunmaktadır (Kurtulan, 2003: 622).

(iv)İdare Giderlerinden Ortaklara İade Olunan Kısımlar

KVK’da “Ortakların idare giderleri karşılığı olarak ödedikleri paralardan sarf olunmayarak iade edilen kısımların”ın kurumlar vergisinden istisna edileceği hükme bağlanmıştır (KVK. m.8, f.1, b.2/d).

Bazı kooperatiflerde genel yönetim giderlerini karşılamak üzere ortaklarından, ayrıca aidat talep edilmektedir. Talep edilen bu aidatlardan, eğer harcanmayarak ortağa geri iade edilen kısımlar varsa, bunlar da risturn kapsamında değerlendirilecek ve kurumlar vergisi dışında tutulacaktır.

(v) Kooperatiflerin Dağıttığı Risturnların ve Kâr Paylarının Ortak Açısından Elde Edildiği Dönem

Kooperatif genel kurulunun, Kooperatifler Kanunu’ nun 45. maddesi hükmüne göre olağan olarak her hesap döneminin sonundan itibaren 6 ay içerisinde ve en az yılda bir kez yapılması zorunludur. Kooperatif ortakları ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerle uğraşan gerçek kişiler olabildiklerine göre bu gerçek kişiler de gelir vergisi mükellefi olduklarına ve GVK.’nın 92. maddesine göre

130

takvim yılını takip eden ertesi yılın mart ayında beyanname vermek zorunda olduklarına göre, kooperatif ortaklarının oluşturduğu genel kurulun hesap dönemini takip eden ilk üç ay içerisinde toplanması hem zirai kazancın tespitinde tahakkuk esasının geçerli olmasının hem de ortakların vergi mükellefiyetlerini yerine getirebilmelerinin bir sonucudur.

B- Kooperatiflerin Katma Değer Vergisi Açısından İrdelenmesi Türkiye’de yapılan;
-Ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde

yapılan teslim ve hizmetler,
-Her türlü mal ve hizmet ithalatı
-Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler,işlem vergisi olan Katma

Değer vergisinin konusuna girmektedir.
Adı geçen işlemleri yapan gerçek ve tüzel kişiler Katma Değer Vergisi

Kanunu’nda (KDVK) aksine bir hüküm olmadığı sürece KDV mükellefidirler. Bu bağlamda KDVK yer alan ve verginin konusuna giren işlemleri yapan kooperatifler katma değer vergisi mükellefidirler.

1- Katma Değer Vergisi Kanunu’nda Kooperatiflere Tanınan İstisnalar

Kooperatiflerde diğer KDV mükellefleri gibi kanunda yer alan istisnalardan yararlanırlar. Ana başlıklar itibarı ile bu istisnalar: İhracat istisnası, araçlar ve petrol aramalarında istisna, taşımacılık istisnası, diplomatik istisnalar, ithalat istisnası ve sosyal ve askeri amaçlı istisnalar ile diğer istisnalardır.

KDVK’da bu genel kapsamlı istisnaların yanı sıra kooperatiflere tanınan istisnalar da yer almaktadır. Bu istisnalar:

-Tarımsal amaçlı kooperatiflere bedelsiz olarak yapılan mal teslimi ve hizmet ifalarına ilişkin istisna (KDVK. m.17, b.2),

-Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin kurulması amacıyla oluşturulan kooperatiflere tanınan istisna (KDVK. m.17, k.2),

-Konut yapı kooperatiflerine ilişkin istisna (KDVK. m.17, d.2. ve Geçici m.15).

(i) Tarımsal Amaçlı Kooperatiflere Bedelsiz Olarak Yapılan Mal Teslimi ve Hizmet İfalarına İlişkin İstisna (KDVK. m.17, b.2)

KDVK’nın 17/2-b maddesi ile tarımsal amaçlı kooperatiflere bedelsiz olarak mal teslimi ve hizmet ifaları KDV’den istisna tutulmuştur.

(ii) Organize Sanayi Bölgeleri ile Küçük Sanayi Sitelerinin Kurulması Amacı İle Oluşturulan Kooperatiflere Tanınan İstisna (KDVK. m-17/2-k)

KDVK’nın 17. maddesinin 4 no’lu bendine eklenen, (k) alt bendi ile organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sanayi sitelerinin kurulması amacıyla oluşturulan iktisadi işletmelerin arsa ve işyeri teslimleri KDV’ den istisna tutulmuştur.

(iii) Konut Yapı Kooperatiflerine Yapılan İnşaat Taahhüt İşlerinde KDV İstisnası ve Şartları

131

Yönetim ve Ekonomi 13/2 (2006) 119-136

O. M. Koçtürk / Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi

KDVK’ya göre 3393 sayılı kanunun 4. maddesi ile eklenen ve 4134 sayılı Kanunun 1. maddesi ile değiştirilen geçici 8. madde ile konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri 31.12.1997 tarihine kadar KDV’ den istisna edilmiş ve bu süre yeniden uzatılmayınca da, 27.12.1997 günlü 97/10465 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1.1.1998 tarihinden itibaren konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri %1 KDV’ye tabi tutulmuştur. Konut yapı kooperatifleri 1.1.1998 tarihinden geçerli olmak üzere (4369 s. Kanun m. 86, b.’a’) KDV den istisna edilmiştir. Konut yapı kooperatiflerinin bu istisna hükmünden faydalanabilmeleri için;

-Kooperatifin, konut yapı kooperatifi olması,
-İşin konut yapı kooperatifine yaptırılması,
-Yapılan işin, inşaat işi olması ve taahhüde dayanması ve
-Bina inşaatı ruhsatının 29.7.1998 tarihinden önce alınmış olması

gerekmektedir.
Mevcut duruma göre, 29.7.1998 gününden önce kurulan fakat bu tarihten

sonra bina inşaat ruhsatını alan konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri %1 KDV ‘ye tabi olacaktır.

2- Teslimi Katma Değer Vergisine Tabi Olmayan İşlemler Nedeniyle Yüklenilen Katma Değer Vergilerinin Durumu

Organize sanayi bölgeleri ve küçük sanayi sitelerinin oluşturulması amacıyla kurulan kooperatiflerin ortaklarına arsa ve işyeri ile konut yapı kooperatiflerinin ortaklarına konut teslimleri KDVK’nın 17/4-k maddesi uyarınca KDV’den istisna edilmiştir. Ancak kooperatifler teslimini yaptıkları arsalar, işyerleri ve konutlar için daha önce KDV içeren harcamalar yapmış olabilirler. Kooperatifler mal ve hizmet alışlarında yer alan bu KDV’yi Kurumlar Vergisi matrahının tespitinde gider ve maliyet unsuru olarak dikkate alacaklardır. Ancak kooperatifin Kurumlar Vergisi’nden muaf olması durumunda bu tutarlar, ortaklar tarafından nihai tüketici olarak ödenen KDV’ler şeklinde değerlendirilecek ve herhangi bir işleme tabi tutulmayacaktır.

C- Kooperatiflerin Gelir Vergisi Açısından İrdelenmesi

Kurumlar Vergisi’nin mükellefi kurumlar (tüzel kişiler), konusu da kurum kazancı iken, Gelir Vergisi’nin mükellefi gerçek kişiler, konusu da gerçek kişilerin gelirleridir. Bu itibarla, kooperatifler Gelir Vergisi açısından “vergi yükümlüsü” değil, “vergi sorumlusu” olabilmektedirler.

Birer tüzel kişi olarak kooperatifler de, GVK‘nın 94 ‘üncü maddesinde belirtilen ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, bu ödemeler üzerinden “vergi sorumlusu” olarak, hak sahiplerinin gelir vergisine mahsuben tevkifat (+fon kesintisi) yapmak ve bunu da ertesi ayın 20’nci günü akşamına kadar beyan ederek ödemek zorundadırlar (GVK. m. 94, 96, 97, 98, 119; VUK. m. 11).

Kooperatifler genel olarak;

132

-Hizmet erbabına ödenen ücret ve ücret sayıları ödemelerden (personele, yönetim ve denetim kurulu üyelerine ödenen aylık ücret, huzur hakkı gibi) (GVK. m. 94, f.1, b.1),

-Noterlere yapılan ödemelerin dışında, kooperatife yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (muhasebeciye, avukata yapılan ödemeler gibi) (GVK. m. 94, f.1, b.2),

-Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarım işleri dolayısıyla bu işleri yapanlara ödenen istihkak bedellerinden (GVK. m. 94, f.1, b.3),

-Yaptıkları kira ödemelerinden (GVK. m. 94, f.1, b.5),

-Ortak dışı işlemlerden elde edilen olumlu gelir gider farkını sermaye payları oranında ortaklara dağıtılması halinde, dağıtılan bu paylardan (KK. m. 38, f.4; GVK. m. 94, f.1, b.6),

-Yönetim kurulu başkan ve üyelerine olumlu gelir gider farkından ödenen paylardan (GVK.m. 94, f.1, b.6),

-Çiftçilerden satın alınan zirai mahsullerden (GVK. m. 94, f.1, b.11),

-Esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet karşılığı yapılan ödemelerden (GVK. m. 94, f1, b.13), vergi tevkifatı (+fon kesintisi) yapmakla yükümlüdürler (GVK. m. 94, f.1). Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları işlemlerden doğan gelir gider farklarının (kârların) yaptıkları işlemleri oranında ortaklara dağıtılması Gelir Vergisi açısından kazanç dağıtımı sayılmayacağından, bunlar üzerinden vergi tevkifatı yapılmayacaktır (GVK. m. 75, f.2, b.2). Ayıca, Kurumlar Vergisi’nden istisna kazançlara isabet eden kısım, stopajın matrahından düşülecektir (GVK. m. 94, f.1, b.6/b).

Kooperatiflerin Gelir Vergisi ile ilgileri Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 94. maddesinde düzenlenen tevkifat müessesesinden kaynaklanmaktadır.

Kooperatifler GVK.’nın 94.maddesinde sayılan ödemeleri nakden veya hesaben yaptıkları sırada (avans olarak ödenenler dahil), istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.

1- Kurumlar Vergisinden Muaf Kooperatifin Banka Mevduat Hesabına Yürütülen Faizin Vergi Tevkifatı Karşısındaki Durumu

GVK’nın 94/A-8 maddesi uyarınca tam mükellef kurumlara ödenen mevduat faizlerinden de gelir vergisi tevkifatı yapılması hükmolunmuştur.

Uygulamada, kurumlar vergisinden muaf olan kooperatiflerin bankalarda elde etmiş oldukları mevduat faizleri üzerinden tevkifat yapılıp yapılmayacağı duraksamalara neden olmaktadır.

2- Kurumlar Vergisinden Muaf Kooperatifin Gayrimenkullerini Kiralaması İşleminin Vergi Tevkifatı Karşısındaki Durumu

Kooperatiflerin ihtiyaç fazlası gayrimenkullerini kiraya vermeleri uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Kiralama işlemi esas itibarıyla ortak bir işlemdir. GVK.’nın 94/5-c maddesi uyarınca, kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.

133

Yönetim ve Ekonomi 13/2 (2006) 119-136

O. M. Koçtürk / Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi

Maddede kooperatiflerin Kurumlar Vergisi’nden muaf olup olmamaları hususunda herhangi bir ayırım yapılmamıştır. Dolayısıyla Kurumlar Vergisi’nden muaf olan kooperatiflerin gayrimenkullerini kiraya vermeleri durumunda kira ödemelerinde tevkifat yapılması gerekmektedir.

Anılan maddelerin birlikte incelenmesinden, Kurumlar Vergisi mükellefi olan kooperatiflerin gelirlerinin sadece Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesine göre tevkifata tabi tutulan gayrimenkul kira gelirleri için beyanname vermeyecekleri ve söz konusu tevkifatın mükellef kooperatiflerin nihai vergisi olarak kalacağı, beyanname vermek zorunda olan kooperatiflerin bu gelirlerini beyanlarına ekleyecekleri ve hesaplanan Kurumlar Vergisi’nden tevkif yoluyla kesilen vergiyi mahsup edecekleri anlaşılmaktadır.

D- Kooperatiflere Tanınan Diğer İstisnalar ve Muafiyetler

Kooperatiflere tanınan diğer vergisel istisnaların bir kısmı doğrudan doğruya Kooperatifler Kanunu’ndan bir kısmı da diğer vergi ve harç yasalarından kaynaklanmaktadır.

1- Kooperatifler Kanunu’nda Tanınan İstisnalar

KK. 93. maddesinde kooperatifler, kooperatif birlikleri, kooperatif merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği’nin çeşitli yasalarda yer alan bir takım istisnalardan, muafiyetlerden ve indirimlerden yararlanacakları ifade olunmuştur. KK.m.93 adı geçen maddede yer alan hükümler aşağıdaki gibidir:

(i) Birbirinden ve ortaklarından aldıkları faiz ve komisyonlar ile ortaklarına kefalet etmeleri dolayısıyla bunlardan aldıkları paralar, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinden,

(ii) Her nevi defterlerin ve ana sözleşmelerin tasdiki ve açılış tasdiklerinde sayfaların mühürlenmesi her nevi harçtan ve Damga Vergisi’nden,

(iii) Kiraya verilmediği veya irad getirmeyen bir yöne tahsis edilmediği müddetçe sahip oldukları gayrimenkul mallar üzerinden alınacak her türlü vergilerden,

(iv) Ortakların temlik edecekleri gayrimenkuller her türlü vergi ve harçtan muaftırlar.

(v) Kooperatifler Kanunu’nun 13. Maddesi gereğince verilen ortaklıktan çıkma bildirimleri Damga Vergisine ve diğer harç ve resimlere tabi değildir.

2- Gider Vergileri Kanunu’nda Tanınan İstisna

Gider Vergileri Kanunu’nun 29/m maddesinde “Türkiye Halk Bankası’nın Esnaf Ve Sanatkarlar Kefalet Kooperatifleri’nin kefaleti altında esnaf ve sanatkarlara verdiği krediler dolayısıyla alınan paralar ve bu kooperatiflerin ortaklarından masraf karşılığı adıyla aldığı paralar” ve 29/r maddesinde “kooperatifler aracılığı ile Başbakanlık T oplu Konut İdaresi ve bankalar tarafından açılan konut kredileri dolayısıyla lehe alınan paralar” Banka Sigorta Muameleleri Vergileri’nden müstesna edilmiştir.

134

3- Damga Vergisi Kanunu’nda (DVK) Tanınan İstisna

DVK’ nun 9. maddesinin “2 sayılı tablosu”nun V/15 bendine göre “Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri ve Tarım Kredi Kooperatifleri’nin her türlü muamelelerinde düzenlenen ve damga vergisi bunlar tarafından ödenmesi gereken kağıtlar” ile 18. bendine “Türkiye Halk Bankası’nın, esnaf kefalet ve küçük sanat kooperatifleri ve ortakları ve bu kooperatiflerin kendi ortakları ile münasebetlerinde tanzim olunacak borç senetleri, borç ödeme makbuzları, ipotek ve rehin senetleri” damga vergisinden müstesnadır (DVK. m.9, b.V/15).

4- Belediye Gelirleri Kanunu’nda Tanınan İstisna
“Kooperatifler eliyle, anasözleşmelerine uygun olarak yapılan sanayi ve

küçük sanayi siteleri ile esnaf çarşıları” bina inşaat harcından istisna edilmiştir (BGK. ek.m.2, b.e).

Adı geçen Kanun’un 80/f maddesine göre ise “Organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerinde yapılan yapı ve tesisler, Bina İnşaat Harcı ve Yapı Kullanma İzni Harcı’ndan Müstesna” tutulmuşlardır.

5- Emlak Vergisi Kanunu’nda Tanınan Muafiyet

Emlak Vergisi Kanunu’nun 4/p maddesine göre tarım kredi, tarım satış kooperatifleri, 1163 sayılı Kanuna uygun olarak teşekkül eden kooperatifler ve bu kooperatiflerin de kuracağı kooperatif birlikleri, kooperatif merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği’nin ve Türk Kooperatifçilik Kurumunun sahip oldukları kendi hizmet binaları emlak vergisinden daimi olarak muaf tutulmuşlardır. Ancak daimi muafiyetten yararlanacak olan kooperatiflerin 4 yılda bir emlak vergisi beyannamesi vermeleri zorunludur (EVK. m.4/p).

SONUÇ

Türkiye’de kooperatifçilik uygulamaları özellikle 1980 yılından itibaren piyasa ekonomisi uygulamalarının ağırlık kazandığı dönemde hızlı bir gelişme göstermiştir. Bu gelişme sonucunda çok sayıda konut ve işyeri kooperatifleri kurulmuştur. Tarım sektöründe de kooperatif hareketinde önemli gelişmeler meydana gelmiş, kooperatiflerin ortak ürünlerinin pazarlanması ve girdi teminindeki payları önemli büyüklüklere ulaşmıştır. Özellikle AB ile tam üyelik müzakerelerinin başladığı bir dönemde kooperatiflerin ekonomi içerisinde üstlendiği görevlerin daha da artacağı düşünülmektedir. Şüphesiz kooperatifçiliğin gelişmesinde devletin sağladığı desteklerin önemli bir payı vardır. Bu desteklerin başında da vergi muafiyet ve istisnaları gelmektedir. Türkiye’de kooperatiflere Kurumlar Vergisi, Gelir Vergisi ve Katma Değer Vergisi kanunlarında çeşitli istisnalar tanınmaktadır. Bunun dışında bazı harç ve fonlardan da muafiyetler söz konusudur. Ekonominin kayıt altına alınmasında önemli görev üstlenen kooperatifler, hem vergi gelirlerinin artmasında hem de rekabetçi bir ekonomide piyasaların denge unsuru olarak önemli işlevler üstlenebilecektir.

135

Yönetim ve Ekonomi 13/2 (2006) 119-136

O. M. Koçtürk / Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi

KA YNAKÇA

ÇIKIN, Ayhan – KARACAN Ali Rıza (1994), Genel Kooperatifçilik, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.

DPT (2001), Vergi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Raporu, Yayın No: DPT: 2597 – ÖİK: 608, Ankara.

ESEN, Ahmet, (2006) “Kurumlar Vergisi Kanun Tasarısı ve Bazı Açıklamalar”, Maliye Postası, Özel Sayı, Yıl 27, Sayı:613, 15 Mart 2006, Ankara.

FER, Muhlis, (1970), “Kooperatiflerde Muafiyetler,Kooperatiflerin Durumu Ve Sorunları”, Türk Kooperatifçilik Kongresi Tebliğleri, Ankara.

KARYAĞDI, Nazmi, “Kooperatiflerin Dağıttıkları Risturnların ve Kâr Paylarının Elde Edenler Yönünden Vergilendirilmesi”, Vergi Dünyası, Sayı: 177, Mayıs – 1996.

KIZILOT, Şükrü, (2000), “Kurumlar Vergisi Kanunu ve Uygulaması”, Yaklaşım Yayınları, Ankara.

KURTULAN, Ahmet, (2003), Kooperatifler Kanunu ve Açıklaması, Gözlem Yayıncılık, Ankara.

KÜÇÜK, Sema, (2006), 2005 Yılı Kurum Kazançlarının Vergilendirilmesi ve Beyanname Düzenleme Klavuzu, Yaklaşım, Yıl: 14, Sayı: 160, Nisan 2006.

MÜLAYİM, Ziya Gökalp, (2003), Kooperatifçilik, Yetkin Yayınları, Ankara.

ÖZBALCI, Yılmaz, (1997), Kurumlar Vergisi Kanunu Yorum Ve Açıklamaları, Oluş Yayıncılık, Ankara.

POROY , Reha – TEKİNALP , Ünal – ÇAMOĞLU, Ersin, (1995), Ortaklıklar ve Kooperatifler Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul.

SÖNMEZ, Erdal – AYAZ, Garip, (1997), “Kooperatiflerde Özellik Arz eden Ortak Dışı İşlemlerin Vergisel Boyutu”, Vergi Dünyası, Sayı: 189, Mayıs 104.

ŞİŞMAN, Bülent, (2006), “Kurumlar Vergisi Beyannamesi Üzerinden yapılacak İstisna ve İndirimler”, Vergi Dünyası, Yıl: 25, Sayı: 296, Nisan 2006, Ankara.

TMKB, Türkiye Milli Kooperatifler Birliği, Ankara, 2006 .
5422 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, Yayım Tarihi: 10.06.1949, Ankara. 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu, Yayım Tarihi: 10.05.1969, Ankara.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu, Yayım Tarihi: 06.01.1961, Ankara.
6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Yayım Tarihi: 29.06.1956, Ankara.
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu, Yayım tarihi: 0211.1984, Ankara. 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu, Yayım Tarihi: 29.05.1981, Ankara. 1610/1 (Ek md) Emlak Vergisi Kanunu, Yayım tarihi: 11.08.1970, Ankara. 488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu, Yayım Tarihi: 11.07.1964.1964, Ankara. 5146 Sayılı Kooperatifler Kanunu.

136

çalışan kadınların ücret istisnası hk.

ARİH : 22.02.2012
SAYI : B.07.1.GİB.4.35.16.01.176200-213
KONU : Genelev işletmesinde çalışan kadınların ücret istisnası hk.

İLGİ: …

İlgide kayıtlı özelge talep formunda, genelev işletmesinde çalışan kadınlar için herhangi bir ücret istisnasının bulunup bulunmadığı hususundaki Başkanlığımız görüşünün bildirilmesi talep edilmektedir.

193 sayılı GVK.nun 1. maddesinde “Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.” hükmüne yer verilmiş olup, 2. maddesinde de gelire giren kazanç ve iratlar yedi bent halinde sayılmıştır.

Anılan Kanunun 61. maddesinde ise, “Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.” hükmü yer almaktadır.

Buna göre, ücret geliri aşağıda belirtilen üç ana unsurun birlikte olması halinde mümkündür.

Bunlar;

  • Belli bir iş yerine bağlı olma,
  • Bir işverene tabi olma,
  • Hizmetin karşılığı olarak bir ödemenin yapılmasıdır.

İş yerine bağlılıktan maksat, kendisine ait olmayan bir organizasyonun işyerinde çalışılmasıdır. İşverene tabilikten maksat ise; işverenin hizmetli üzerinde hiyerarşik bir kontrol ve yaptırım uygulama hakkının bulunup bulunmamasıdır.

Aynı Kanununun 94. maddesinde “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.” hükmüne yer verilmiş olup, 1. bendinde ise, hizmet erbabına ödenen ücretler ile61. maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104. maddelere göre gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır.

213 sayılı VUK.nun 238. maddesinde ise;

“İşverenler her ay ödedikleri ücretler için (Ücret bordrosu) tutmaya mecburdurlar. GVK.nuna göre vergiden muaf olan ücretlerle diğer ücret üzerinden vergiye tabi hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri için bordro tutulmaz.

…”

hükmüne yer verilmiştir.

Buna göre, genelev işletmesinde çalışan kadınların bir işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışmaları halinde elde ettikleri gelirin ücret olarak değerlendirilmesi ve ücret bordrosu düzenlenmek suretiyle GVK.nun 94. maddesinin 1. bendi gereğince 103 üncü ve104. maddelere göre tevkifata tabi tutularak vergilendirilmesi gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Ortaklardan ürün alımı yapan kooperatif birliğinin vergisel açıdan değerlendirilmesi hk.

T.C.

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI

İZMİR VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü

Başlık Ortaklardan ürün alımı yapan kooperatif birliğinin vergisel açıdan değerlendirilmesi hk.
Tarih 07/12/2012
Sayı 84098128-176300-995

İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, ortaklardan ürün alımlarının 44 kooperatifinizin kendi bünyelerinde kar/zarar kooperatife ait olmak üzere adlarına basılı müstahsil makbuzları ile yapıldığı ve bütün yasal yükümlülüklerin kendileri tarafından yerine getirildiği belirtilerek,

            – 2010/2011 iş yılında alımların Birliğiniz adına yapılmasının planlandığı, alıcının Birliğiniz olması nedeniyle Borsa tescil işleminin kooperatifler tarafından Birliğiniz adına yaptırılıp tescil ücretinin de yine Birliğiniz adına yatırılması gerektiği, Birliğiniz adına yapılan alımlarda, Birliğiniz adına bastırılmış müstahsil makbuzları kullanılacağı gibi 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (11/b-i) bendi gereği zirai ürünler üzerinden yapılacak gelir vergisi kesintileri ile alımı yapılan ürünlerin Birliğinize ait olması nedeniyle Vergi Dairelerine yapılacak beyanlarının kooperatiflerce Birliğiniz adına ödenmesinin ve kooperatiflerin Birliğiniz adına gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettirmelerinin mümkün olup olmadığı,

            – Gerçek usulde vergiye tabi olan üreticilerden alınan ürünler için fatura Birliğiniz adına düzenleneceğinden, bu üreticilerin teslim edecekleri ürünler için Birliğinize kesecekleri faturalarda tahakkuk edecek olan katma değer vergileri ve tevkifatları konusunda anılan kooperatiflerin bağlı oldukları vergi dairelerinde Birliğiniz adına katma değer vergisi mükellefiyeti tesis ettirmelerinin mümkün olup olmadığı,

            – Üretici ortakların kooperatif ortağı, kooperatiflerin de birlik ortağı olduğunu belirterek, şimdiye kadarki alımlar kooperatif adına olduğundan kooperatifin vergi uygulaması bakımından pamuk getiren üretici, kooperatif ortağı ise ortak içi alım (risturna tabi), ortak değilse ortak dışı (risturna tabi değil) alım olarak değerlendirildiğini belirterek, Birliğiniz adına alımda üretici ortak doğrudan Birliğiniz ortağı olmadığından bunlardan yapılan alımların kurumlar vergisi uygulamasında ortak içi (risturna tabi) alım olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği

            hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

            KURUMLAR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN :

            5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendiyle kooperatifler kurumlar vergisinin kapsamına alınmış olup aynı Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasında 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa veya özel kanunlarına göre kurulan kooperatifler ile benzer nitelikteki yabancı kooperatiflerin kurumlar vergisi mükellefi oldukları hükme bağlanmıştır. Ayrıca, Kooperatifler Kanununun 72 nci maddesinde kooperatif birliklerinin de kooperatif şeklinde kurulduğu belirtilmiş olup kooperatif üst birlikleri de Kurumlar Vergisi Kanunu hükümlerine göre kooperatif statüsünde değerlendirilerek mükellef sayılmıştır.

            Aynı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde kooperatif ortaklarının yönetim gideri karşılığı olarak ödedikleri paralardan harcanmayarak iade edilen kısımlar ile üretim kooperatiflerinde, ortakların üreterek kooperatife sattıkları veya kooperatiften üretim faaliyetlerinde kullanmak üzere satın aldıkları malların değerine göre hesapladıkları risturnların kurumlar vergisinden istisna olduğu; bu risturnların ortaklara dağıtımının kâr dağıtımı sayılmayacağı, risturnun nakden veya aynı değerde mal ile ödenmesinin istisnanın uygulanmasına engel olmayacağı; ortaklardan başka kimselerle yapılan işlemlerden doğan kazançlar ile ortaklarla ortaklık statüsü dışında yapılan işlemlerden doğan kazançlar hakkında risturnlara ilişkin istisna hükmünün uygulanmayacağı, bunların genel kazançtan ayrılmasında, ortaklarla yapılan iş hacminin genel iş hacmine olan oranının esas alınacağı hükme bağlanmıştır.

            Öte yandan 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanunun “Muafiyet ve istisnalar” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde ortak içi işlemler sonucu ortaya çıkan olumlu gelir gider farklarının gelir ve kurumlar vergisinden istisna olduğu belirtilmiş olup, aynı maddenin son fıkrasında da kooperatif ve birliklerin ortaklarından aldıkları ürünleri, niteliğinde değişiklik olmayacak şekilde ilk işleme tesislerinde işleyerek üçüncü kişilere satmalarının ortak içi işlem sayılacağı ile ortak dışı işlemlerden elde edecekleri gelir-gider farklarının ayrı bir hesapta takip ve tespit edilerek vergi kanunları hükümlerine göre vergilendirileceği  hükmüne yer verilmiştir.

            Bu hükümlere göre, Birliğinizin ortak olan kooperatiflerden aldığı ürünleri, niteliğinde değişiklik olmayacak şekilde ilk işleme tesislerinde işleyerek üçüncü kişilere satması ortak içi işlem sayılacak ve bu işlemlerden elde edilen gelir gider farkları kurumlar vergisinden istisna tutulacaktır. Ancak, Birliğinize bağlı kooperatiflerin ortağı olsa dahi Birliğinizin doğrudan ortağı olmayan söz konusu üreticilerden gerçekleştirmiş olduğunuz ürün alımlarının ortak içi işlem olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.

            GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN :

            Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde kimlerin vergi tevkifatı yapmakla yükümlü oldukları sayılmış, (11) numaralı bendinde de çiftçilerden satın alınan zirai ürünlerin alış bedeli üzerinden bu çiftçilerin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapılacağı hükme bağlanmıştır. Söz konusu tevkifat oranları Bakanlar Kurulunun 12/1/2009 tarihli ve 2009/14592 sayılı kararı ile 1/1/2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere hayvanlar ve bunların ürünleri ile kara ve su avcılığı ürünleri için % 2, diğer zirai ürünler için ise % 4, ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan hayvan ve hayvansal ürünlerde % 1, diğer zirai ürünlerde ise % 2 olarak belirlenmiştir.

            Aynı Kanunun 98 inci maddesinde ise 94 üncü madde gereğince vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanların bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri karlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın yirmi üçüncü günü akşamına kadar, ödeme veya tahakkukun yapıldığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine bildirmeye mecbur oldukları hüküm altına alınmıştır.

            Konuyla ilgili olarak, Bakanlığımızca hazırlanıp 15/09/1990 tarihli ve 20636 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 164 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile zirai ürünlerin alımında yapılacak gelir vergisi tevkifatı ve müteselsil sorumluluk konusunda gerekli açıklamalar yapılmıştır.

            Söz konusu Tebliğin birinci bölümünde yer alan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, destekleme alımı yapan kamu kurum ve kuruluşları (Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri ve benzerleri dahil), gerek çiftçilerden gerekse çiftçi dışındaki kişi ve kuruluşlardan destekleme kapsamına girsin veya girmesin, satın aldıkları tüm zirai ürünlerin alış bedelleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapacaklardır. Anılan Tebliğin 2 nci bölümünde de destekleme alımı yapmayan, ancak zirai ürün işleyerek imalat faaliyetinde bulunan kamu kurum ve kuruluşları ile imalatçı olmamakla beraber faaliyet konusu itibariyle zirai ürün alım-satımında bulunan kamu kurum ve kuruluşlarının zirai ürün alımlarında gelir vergisi tevkifatı yapmak zorunda oldukları belirtilmiştir.

            Bu açıklamalara göre, Birliğiniz zirai ürün alımı yapan kamu kurum kuruluşları gibi kabul edileceğinden, gerek çiftçiden, gerekse çiftçi dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlarından (destekleme alımı yapan kamu kurum ve kuruluşları ile zirai ürün alımında bulunan kamu kuruluşlarından ve borsada tescil ettirilerek satın alınanlar hariç) satın aldığı tüm zirai ürünler için (borsada tescil edilmiş olsa bile çiftçilerden satın alınanlar dahil) gelir vergisi tevkifatı yapmak ve söz konusu tevkifatları Birlik adına ödeme veya tahakkukun yapıldığı yer vergi dairesine muhtasar beyanname ile beyan etmek zorundadır.

            Ayrıca, söz konusu kooperatiflerin bağlı bulundukları vergi dairelerinde Birliğiniz adına stopaj gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettirmelerine gerek bulunmamaktadır.

            KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN :

            3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 43 üncü maddesinde katma değer vergisinin mükellefin iş yerinin bulunduğu yer vergi dairesince tarh olunacağı, mükellefin, ayrı ayrı vergi dairelerinin faaliyet bölgelerinde iş yerlerinin olması halinde ise katma değer vergisinin, gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesi tarafından tarh olunacağı hüküm altına alınmıştır.

            Bu itibarla; Birliğinize ait katma değer vergisi beyannamelerinin kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğunuz Kordon Vergi Dairesi Müdürlüğüne verilmesi gerekmekte olup Birliğinize bağlı kooperatifler tarafından kooperatiflerin bağlı bulundukları vergi dairelerinde Birliğiniz adına katma değer vergisi mükellefiyeti tesis ettirilmesine imkân bulunmamaktadır.

            VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN :

            1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 89 uncu maddesinde “Kooperatiflerin, kooperatif birliklerinin, kooperatif merkez birliklerinin ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin muhasebe usulleri ve mecbur olarak tutacakları defterler Ticaret Bakanlığınca belirtilebilir.

            Vergi Usul Kanununun bu hususlarla ilgili hükümleri saklıdır.” hükmü yer almaktadır.

            213 sayılı Vergi Usul Kanununun 148, 149 ve Mükerrer 257 nci maddelerinin verdiği yetkiye istinaden 350 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını “Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba) ile mal ve hizmet satışlarını ise “Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)” ile bildirmeleri hususunda yükümlülük getirilmiştir.

            Söz konusu yükümlülüğün 2010 yılı ve müteakip yılların aylık dönemlerinde yerine getirilmesinde uygulanacak usul ve esaslar ile bildirim hadleri 396 sıra nolu Vergi Usul Genel Tebliğinde açıklanmış olup kurumlar vergisinden muaf olan mükelleflerin, muafiyetten yararlandıkları hesap döneminden itibaren Ba-Bs bildirim formu vermeyecekleri belirtilmiştir.

            Aynı Tebliğin (3.2.4) bölümüne göre bildirim verme yükümlülüğü bulunan, ancak tüm alış ve satışları belirtilen haddin altında kalan mükellefler, söz konusu formları Tablo II dışındaki tüm bilgileri doldurmak suretiyle vermek zorundadırlar.

            Bilgi edinilmesini rica ederim.

Kooperatifler ortaklarına fatura keser mi ? Keser ise hangi bedel üzerinden ?-KEMAL ÖZMEN