1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 16. maddesinin 1. bendinde; “Kooperatif ortaklığından çıkarılmayı gerektiren sebepler anasözleşmede açıkça gösterilir. Ortaklar anasözleşmede açıkça gösterilmeyen sebeplerle ortaklıktan çıkarılamazlar.” denilmedir.Bakanlığımızca hazırlanan Konut Yapı Kooperatifi Örnek Anasözleşmesinin “Ortaklıktan Çıkarma” başlıklı 14. maddesinde de; ortakların hangi sebeplerden dolayı ortaklıktan çıkartılacakları belirtilmiş olup, bu sebeplerden biri de 14/2. maddesindeki “Parasal yükümlülüklerini otuz gün geciktirmeleri üzerine, yönetim kurulunca noter aracılığı ile yapılacak ihtarı takip eden on gün içinde bu yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere yine aynı kurulca ikinci ihtar yapılır. İkinci ihtarı takip eden bir ay içerisinde de yükümlülüklerini yerine getirmeyenler.” hükmüdür.
Buna göre, ilgi dilekçeniz ve eki Noter ihtarnamesinden yukarıda anılan madde hükmü gereğince kooperatife olan ödeme yükümlülüklerinizi yerine getirmediğinizden dolayı ortaklıktan çıkartıldığınız anlaşılmaktadır.
Öte yandan, ortaklıktan çıkarma kararına karşı ortakların; Kooperatifler Kanununun 16/3. maddesi ile örnek anasözleşmenin 14. maddesinin 6. bendi çerçevesinde; çıkarma kararının tebliğ edildiği tarihinden itibaren üç ay içinde itiraz davası açabilme, tebliğ edilen kararın yönetim kurulunca verilmiş olması durumunda, üç aylık süre içinde genel kurula itiraz edebilme hakkı olup, bu itirazın, ilk toplanacak genel kurula sunulmak üzere, yönetim kuruluna noter aracılığı ile tebliğ ettirilecek bir yazı ile yapılması gerekmektedir. Yine, Kanun ve anasözleşme kapsamında, ortak tarafından genel kurula itiraz edilmesi halinde, yönetim kurulunun çıkarma kararı aleyhine itiraz davası açılması mümkün bulunmamakta, ancak itiraz üzerine genel kurulca verilecek karara karşı ortağın iptal davası açma hakkı saklı bulunmaktadır.
Ayrıca, Kooperatifler Kanununun 16/4. ve örnek anasözleşmenin 14/7. maddesi mucibince; çıkarılan ortağın, üç aylık süre içinde, genel kurula veya mahkemeye başvurmak suretiyle itiraz etmemesi üzerine çıkarılma kararı kesinleşmektedir.
Diğer taraftan, örnek anasözleşmenin “Ortaklığı Sona Erenlerle Hesaplaşma” başlıklı 15. maddesinde; “Devir dışında bir nedenle ortaklığı sona erenlerin sermaye ve diğer alacakları, o yılın bilançosuna göre hesaplanarak, bilanço tarihinden itibaren bir ay içinde geri verilir. Ancak ortaklığı sona erenlerin yerine yeni ortak alınması halinde eski ortağın 21. madde uyarınca ödediği gider taksitleri derhal geri verilir. Ayrılan ortaklar kooperatifin yedek akçeleri üzerinde bir hak iddia edemezler. Ortaklığı sona erenlerin alacak ve hakları, bunları isteyebilecekleri günden itibaren beş yıl geçmekle zaman aşımına uğrar.” denilmekte olup, buradan hareketle ortaklığı sona erenlerle hesaplaşma işlemi; ilişkisi kesilen ortağın yerine yeni ortak alınmış olması ve ilişkisi kesilen ortağın yerine yeni ortak alınmamış olması durumuna göre iki farklı şekilde yapılabilmektedir.
Buna göre; çıkan veya çıkarılan ortağın yerine yeni ortak alınmaması durumunda yapılacak ödemenin, ortağın ilişkisinin kesildiği yılın bilançosuna göre hesaplanarak iade edilmesi gerekmekte olup, genel giderler de bilançodaki kar/zarar hesabına yansımış olduğundan ayrılan ortağa yapılacak ödemelerden ayrıca herhangi bir kesinti yapılması mümkün bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, çıkan veya çıkarılan ortağın yerine yeni ortak alınmış olması durumunda ise, yeni alınacak ortaktan anasözleşmenin 11. maddesi uyarınca diğer ortakların her birinin o tarihe kadar ödemiş oldukları paralara eşit meblağın tamamı bir defada tahsil edileceğinden, ayrılan ortağa da ilişkisi kesildiği güne kadar kooperatife yapmış olduğu ödemelerin tamamının iade edilmesi gerekmektedir.
