Yapı kooperatiflerinin kuruluş işlemleri hazırlık, izin, tescil İlan işlemlerinin yapılması ile gerçekleşir.

Kuruluş İşlemlerine Ait Muhasebe Kayıtları

• Hazırlık işlemi en az 7 gerçek kişinin bir araya gelmesi ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından örnek olarak hazırlanan kooperatif ana sözleşmesinin boş bölümlerinin yazılarak tamamlanması gerekir.
• Kuruluşla ilgili örnek verecek olursak; 7 gerçek veya tüzel kişinin bir araya gelerek bir yapı kooperatifi kurduklarını ve sermaye olarak ta en az sermaye miktarı olan 100,00 TL taahhüt ettiklerini kabul edelim.
• Bu durumda 501-Ödenmemiş sermaye hesabına borç, 500-Sermaye hesabına alacak yazılır.
• Sermayenin en az miktarı her pay için 100,00 TL olduğundan, toplam miktarı 700,00 TL olacaktır. KK’nın 3. maddesinde “sermaye miktarı sınırlandırılarak kooperatif kurulamaz.” hükmü yer almakta ise de kooperatif ana sözleşmesinde yer alan yukarıdaki miktarların bu hükümle çelişki teşkil ettiği düşünülebilir.
• Ancak kooperatiflerde sermaye hareketleri ortak giriş çıkışında bağlı olarak değişmektedir. Kooperatifin tanımında kooperatifin değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklar olarak tanımlanmasının nedeni, bu özelliğinden dolayıdır.
• Kuruluşun gerçekleşmesi için taahhüt edilen sermayenin ¼’ünün ortaklardan birine teslim edilmesi gerekir. Bu kişinin kurucu yönetim kurulu Yönetim Kurulu üyelerinden biri olması uygun düşmektedir.
• Kooperatifin kuruluş işlemlerinin yapılabilmesi için birtakım giderlerin yapılacağı doğaldır. Bu giderler yapıldığında 262-Kuruluş ve Örgütlenme giderleri hesabına borç, 100-Kasa hesabına alacak yazılır. Doğaldır ki, bu giderlerin karşılanması için kasada yeterli derecede nakit olması gerekir.
• Aksi halde giderleri karşılamak üzere kooperatifin dışardan borç alması halinde alınan bu borç 100-Kasa hesabına borç, 336-Diğer çeşitli borçlar hesabına alacak yazılır. Borcun daha sonra ödenmesi halinde, 336 hesap kapatılır.
• Kuruluşu müteakip kurucuYönetim Kurulu üyesine teslim edilen ¼ sermaye payı Sermaye Payı kasaya alınır.
• Taahhüt edilen sermayenin kalanı ödendiğinde gene 100-Kasa hesabına borç, 501-Ödenmemiş sermaye hesabına alacak yazılır. Bu paranın bankaya yatırılması durumunda kasa hesabı yerine banka hesabı kullanılır.
• Kuruluş ve örgütleme giderleri için ilk genel kurulda görüşme yapılarak karar almak gerekir. Bu kararda kuruluş giderlerinin miktarı belirtilerek kooperatife intikaline karar verildiği, genel kurul tutanağında açıkça belirtilir.
• Alınan karar kuruluş giderlerine yasallık getirdiğinden özel ibra sonucu doğurur. Kuşkusuz böyle bir kararın alınabilmesi için öncelikle kuruluş giderlerinin kooperatife intikaline dair genel kurul gündemi de madde bulunması zorunludur.

Kooperatif Danışmanı Mali Müşavir Evren Özmen