Üretim Reform Paketinde OSBlerle ilgili değişiklikler (1)
Ahmet Özenalp
Üretim Reform Paketi Kanun Tasarısı Taslağı içinde OSBlerle ilgili ilgili önemli değişiklikler var. Bu değişiklikler sanayicilerimize, OSBlere ne getirecek, ne götürecek? Bunların incelemesini tasarı kanunlaşmadan inceleyip, sizlerle paylaşmaya çalışacağım.
Taslağın içindeki en çarpıcı değişikliklerden biri şüphesiz Bursa OSBmiz için önemli. Çünkü bizim yönetimimizi de yıllarca meşgul eden, önce TMSF sonra TOKİye gelir paylaşımı kapsamında devredilen bir konu, çok önem arz ediyor. Bu konu hepinizin yakından takip ettiği, Bursa kamuoyunun da izlediği SİFAŞ, POLYEN konusu. Bu iki yer OSB dışına çıkarılabilecek. Çünkü OSB yönetimleri OSBnin bütünlüğünün bozulmaması için burasını TOKİnin talebine rağmen kapsamdışına çıkarmamıştı. Burası 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunuun 4. maddesine getirilen ek fıkralarla sanayi dışı alanlara tahsis edilecek.
Aynı madde içinde, OSB yönetimlerince sürüncemede bırakılan imar, parselasyon, plan değişiklikleri de üç ay içinde karara bağlanma zorunluluğu getiriliyor. Aksi halde konu Bakanlığın yetkisinde çözülecek. Konuyla ilgili düzenlemenin taslak metni aşağıda. Baştaki maddeler taslak maddeleri ondan sonraki maddeler OSB kanunu 4562nin ilgili maddeleri.
1-MADDE 4e getirilen ek fıkralar (Yer Seçimi, Kuruluş, Planlama)
Değişiklikle 4. Maddeye aşağıda yer alan fıkraların getirilmesi öngörülmektedir.
Katılımcı tarafından OSBye başvurulduğu halde başvuru tarihinden itibaren üç ay içinde karara bağlanmayan imar ve parselasyon planı ve değişiklikleri katılımcının müracaatı halinde Bakanlıkça değerlendirmeye alınır. Bakanlık değerlendirme aşamasında OSBnin bu başvuru hakkındaki görüşünü ister. OSB konu hakkındaki görüşünü on beş gün içinde Bakanlığa bildirmek zorundadır. Başvuruya konu imar ve parselasyon planı ile değişiklikleri Bakanlık tarafından uygun bulunması halinde onaylanabilir.
OSBlerde plan bütünlüğünü bozmayacak konumda yer alan taşınmazlar; Bakanlıkça OSB sınırları dışına çıkarılabilir.
*Değişiklikle, Bakanlığın doğrudan OSBlerin imar ve parselasyon değişikliklerini yapabileceği, hatta taşınmazları OSB dışına çıkarabileceği amaçlanmış. İlgili husus OSB organlarını (Müteşebbis Heyet/Genel Kurul-Yönetim Kurulu) bertaraf edecek nitelikte bir düzenleme. Bu düzenleme hayata geçerse bakanlık her şeye daha hakim olacak.
3-MADDE 12ye getirilen ek fıkralar (Gelirler)
Yönetim aidatlarının yüzde 50sinden fazlası ile su, elektrik, doğalgaz ve arıtma tesisi işletme gelirleri haczedilemez ve su, elektrik, doğalgaz ve arıtma tesisi işletme gelirleri amacı dışında kullanılamaz.
OSB vermekle yükümlü olduğu hizmetlerle ilgili olarak katılımcılardan bağış adı altında bedel talep edemez.
*Değişiklikle, OSBlerin önemli orandaki gelirlerinin (Yönetim aidatlarının yüzde 50sinden fazlası ile su, elektrik, doğalgaz ve arıtma tesisi işletme gelirleri) haczedilemeyeceği belirtilmiş ve mali açıdan zor durumda olan OSBlerin korunması sağlanmıştır. Ancak madde devamında yer alan su, elektrik, doğalgaz ve arıtma tesisi işletme gelirleri amacı dışında kullanılamaz hükmünün OSBlerde nasıl bir sıkıntıya sebep olacağı uygulamada görülecektir.
Tasarının önemli maddelerinden birinin ise ARSA SATIŞLARI kısmında yapıldığı. Bu düzenleme ile OSB yönetimlerinin OSB tarafından üretilen arsaları istedikleri fiyata satamayacaklarıdır.
4-MADDE 15e getirilen ek fıkra (Arsa satışları)
Parsel birim maliyeti; altyapısı tamamlanmış ve işletmeye geçmiş OSBnin muhasebe kayıtlarındaki; kamulaştırma, altyapı inşaatı, arıtma tesisi maliyeti ve genel idare giderleri gibi tüm giderlerden oluşan toplam yatırım tutarının toplam sanayi alanına bölünmesiyle hesaplanır. Bulunan birim maliyetinin yüzde 20 fazlasını geçmemek üzere parsel birim satış fiyatı belirlenir. Altyapı yatırımları devam eden OSBlerde; yatırım tutarları ve diğer masraflar tahmini olarak hesaplanır. Bu şekilde hesaplanan parsel birim maliyeti sonraki yıllar için Maliye Bakanlığı tarafından 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca açıklanan yeniden değerleme oranlarına göre güncellenir.
*İlgili ek fıkranın bakanlıktan kredi kullanan OSBler için getirildiğini ve bunlara yönelik olmak üzere düzeltileceğini düşünüyorum. Aksi takdirde fıkra, arsa satışlarının Müteşebbis Heyet (Genel Kurul) prensipleri çerçevesinde Yönetim Kurulu tarafından yapılması ilkesine ve OSBnin yönetim mantığına ters düşecektir.
OSBLERDE KİRACILAR TEK PARSELDE TEK ABONE KONUSU HALEN ÇÖZÜLEMEMİŞ BİR SORUNDUR.
Taslakta getirilen en önemli konu bizim de yıllardır öneri olarak verdiğimiz bir konuydu. Kanunda tanımlanan hakim ve bağlı şirketler konusu ile aynı gruba ait birbirini tamamlayan başka konularda ufak üretim yapan şirketler istisna edilmiş bu çok önemli bir konuya çözüm olacağını sanayicileri rahatlatacağını düşünüyorum. Taslak tasarıda konunun düzenlenmesi 5 madde de yazıldığı gibi çözümlenmiş.
5-MADDE 18e getirilen ek fıkra (Arsa Tahsisleri)
Hizmet ve destek alanları haricinde OSBlerde yer alan her bir parselde bir katılımcı ya da katılımcının kiracısı üretim yapabilir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda tanımlanan hâkim ve bağlı şirketler bu hükümden istisnadır.
*Ancak aynı düzenlemenin getirdiği çok önemli bir konu OSB yönetimlerinin başını ağrıtacak gibi gözüküyor.
İlgili ek fıkra ile bakanlığın tek parselde tek abonelik görüşü kanuna geçirilmektedir. Maddeye göre hizmet ve destek alanı olarak tabir edilen ticari parseller haricindeki sanayi parsellerinde ancak tek bir firma üretimde bulunabilir ve abonelik yaptırabilir. Bunun istisnası Ticaret Kanunundaki hakim ve bağlı şirketler (Holding vb.) olarak belirtilmiş.
Devamı Haftaya…
OSB yönetimleri üç yıl için seçilecek. Yönetim kurulları 11 asil 11 yedek üyeden fazla olamayacak. Mevcut durumda görev süresi iki yıldı.
2-MADDE 8 ve 9 değişiklikleri (Yönetim Kurulu-Denetim Kurulu)
Yönetim kurulu, müteşebbis heyetin en az dördü kendi üyeleri arasından olmak üzere seçeceği beş asıl, beş yedek üyeden oluşur. Genel kurula geçen ve müteşebbis heyetin sona erdiği OSBlerde yönetim kurulu yönetmelikle belirlenecek kriterlere göre en fazla 11 asıl 11 yedek üyeden oluşur. Yönetim kurulu üyeleri üç yıl için seçilir.
*Değişiklikle Organların (Yönetim ve Denetim Kurulu) görev süresi 3 yıla çıkarılmakta, Yönetim kurulu üye sayısının en fazla 11 asıl ve 11 yedek üye olacak şekilde oluşabileceği öngörülmektedir.
OSB Yönetim Ve Denetleme Kurullarının sorumlulukları artırıldı. Organların üyeleri her konuda devlet memuru gibi cezalandırılacak.
6-MADDE 22de yapılan değişiklikler (Sorumluluk)
OSB ve OSBÜK organ üyeleri ile personeli, görevleriyle ilgili suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden dolayı kamu görevlisi olarak cezalandırılırlar.
*Daha önceki madde metni para ve para hükmündeki evrak ve senetler ile bilanço, tutanak, rapor, defter ve belgeler üzerinde işledikleri suçlardan dolayı Devlet memurları gibi cezalandırılırlar.şeklindeydi ve uygulama alanı daha dardı. Değişiklikle, OSB organ üyeleri ve personelinin tüm görevleriyle ilgili hususlardan cezalandırılması öngörülüyor.
GEÇİÇİ MADDE İLE GETİRİLEN DÜZENLEMELER
YAPI RUHSATI ALMAYANLARA 6 AY SÜRE VERİLECEK AKSİ TAKDİRDE TESİS BİNASI ELİNDEN ALINACAK YAPI RUHASATI OLUP ÜRETİME 2 YILDA GEÇMEYENLER KAMULAŞTIRILACAK.
6-GEÇİCİ 14. Madde getirilmiş
Bu Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce maliki bulunduğu taşınmazı OSB olarak seçilen alan içerisinde kalan ve bu taşınmazı, üzerinde yatırım yapmayarak boş halde bulunduran taşınmaz malikine, yapı ruhsatını alması ya da OSBnin uygun gördüğü yatırımcıya devretmesi için bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihinden itibaren 6 ay süre tanınır. Bu süre içinde taşınmazın OSBnin uygun göreceği bir yatırımcıya devredilmemesi ya da yapı ruhsatı alınmaması, yapı ruhsatı alınmış ise yapı ruhsatı tarihinden itibaren 2 yıl içinde üretime geçilmemesi hallerinde, kamulaştırma yoluyla iktisap edilir.
Birinci fıkraya göre OSB adına re sen tescil edilen taşınmazlar ile ikinci fıkraya göre kamulaştırma yoluyla iktisap edilen taşınmazlar, öncelikli olarak orta yüksek ve yüksek teknolojili yatırımlara tahsis edilir. Aynı parsel için birden fazla yatırımcının tahsis talebinde bulunması durumunda teknoloji yoğunluğu, yatırım tutarı ve istihdam oranı yüksek olan yatırıma öncelik tanınır, eşitlik halinde ise kura yöntemine başvurulur.
Bakanlık, OSB tarafından talep edilmesi durumunda, bu maddenin birinci ve ikinci fıkrasının uygulanması kapsamında ortaya çıkacak arsa edinim masraflarının tamamına kadar olan kısmını kredilendirebilir.*Madde ile OSBlerde boş olan ve yatırım yapılmayan arsaların önüne geçilmesi amaçlanıyor. Buna göre bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yatırım yapılmayıp boş olan arsa sahiplerine 6 ay süre verilmesi, süre sonunda yapı ruhsatı alınmaması veya arsanın OSBnin uygun göreceği bir yatırımcıya devredilmemesi veya 2 yıl içinde üretime geçilmemesi halinde, arsaların OSB tarafından satın alınması veya kamulaştırılması öngörülüyor. Ayrıca ilgili arsaların öncelikle orta yüksek ve yüksek teknolojili yatırımlara tahsis edileceği ve OSBnin arsa edinimi için yapacağı masrafların bakanlıkça kredilendirilebileceği belirtilmiş. DİĞER KANUNLARLA OSBLERE
GETİRİLEN DEĞİŞİKLİKLER
Taslağın getirdiği önemli değişikliklerden biri de yılan hikayesine dönen OSBlerin Emlak Vergisi konusu. OSBler belediyelere Emlak Vergisi ödemesi her zaman eleştiri konusu olmuş hizmet yok neden belediye ye Emlak Vergisi ödeniyor konusu tartışmaları beraberinde getirmiş konu yargıya taşınmıştı.
1- Emlak Vergisi Kanununun Geçici Muaflıklar başlıklı 5 inci maddesinin (f) fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
f) Organize sanayi bölgeleri, endüstri bölgeleri ile sanayi sitelerindeki binalar, inşaatlarının bittiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile geçici muafiyetten faydalandırılır. Muafiyet süresinin bitiminden itibaren, organize sanayi bölgeleri, endüstri bölgeleri ile sanayi sitelerinde yer alan işletmelere ait binalardan alınacak emlak vergisinde, üretimde oldukları sürece yüzde 75 indirim uygulanır.
*Değişiklikle, binaların inşasından itibaren 5 yıl olan muafiyetin, 5 yılın ardından da emlak vergisinden yüzde 75 indirimli olarak devam etmesi öngörülmüştür. Bu konuda itilafları ortadan kaldırmak adına olumlu bir değişiklik olarak taslakta yer almaktadır.
2- Katma Değer Vergisi Kanununun Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar başlıklı 17nci maddesinin dördüncü fıkrasının (k) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Devamı Haftaya…
MADDE 17
4. Diğer İstisnalar
k) Organize sanayi bölgelerinin altyapı yapım işleri, sanayi sitelerinin üstyapı ve altyapı yapım işleri ile organize sanayi bölgeleri ve sanayi sitelerinin arsa ve işyeri teslimleri.
*Değişiklikle daha önce OSBlerin arsa ve işyeri teslimleri için uygulanan KDV istisnası OSBlerin altyapı yapım işlerini de içine alacak şekilde genişletilmiştir. Olumlu bir değişiklik olmakla birlikte istisnanın üstyapı yapım işlerini de kapsayacak şekilde istisnaya tabi tutulmasının daha doğru olurdu.
3- Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) Kurulması Hakkında Kanunun Bütçe başlıklı 14. Maddesinin (g) bendi kaldırılmıştır
g)Organize sanayi bölgeleri müteşebbis heyetlerince yapılan arsa satış hasılatlarının yüzde 1i oranında ayrılacak pay,
*Değişiklikle, OSBlerin önemli bir sorunu çözülecektir. OSBmizin de KOSGEBle dava konusu yaptığı arsa satışlarından alınan yüzde 1lik oran kaldırılmaktadır.
4- Vergi Usul Kanununun 74 üncü maddesinin (c) fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
d) Takdir komisyonları, organize sanayi bölgesi sınırları içinde yer alan arazi ve arsalar için rayiç bedel belirlerken ilgili organize sanayi bölgesine sınırı bulunan arazi ve arsaların ortalama rayiç bedelinin üzerinde bir bedel belirleyemez.
*Eklenen fıkra ile organize sanayi bölgesi sınırları içinde yer alan arazi ve arsalar için belirlenen emlak rayiç bedelinin çevresinde bulunan arsa ve arazilere göre yüksek belirlenmesinin önüne geçilmiştir.
6-Mera Kanununun Tahsis Amacının Değiştirilmesi başlıklı 14 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki i- bendi eklenmiştir.
i) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının talebi üzerine 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu kapsamında Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edilen endüstri bölgeleri, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edilen teknoloji geliştirme bölgeleri, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu kapsamında kurulacak organize sanayi bölgeleri ve 635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında yerleşim alanları içerisinde bulunan sanayi sitelerinin ve münferit sanayi işletmelerinin yerleşim yeri dışına çıkarılması amacıyla ihtiyaç duyulan, yerlerin, ilgili müdürlüğün talebi, komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, valilikçe tahsis amacı değiştirilebilir ve söz konusu yerlerin tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise vakıf adına yaptırılır.
*İlgili fıkra ile daha önce kamu yatırımları, maden ve petrol faaliyetleri, ülke güvenliği, doğal afet vb. sebeplerle tahsis amacı değiştirilen meraların, bakanlığın talebi ve OSB Kanunu vb. kanunlar kapsamında sanayi tesislerinin yerleşim yerlerinin dışına çıkarılması amacıyla tahsis amacının değiştirilmesi öngörülmüş, ancak maddenin yazımı biraz karışık olduğundan tam olarak neyi amaçladığı ortaya konmamış. Konu ile ilgili bakanlıkla görüşülüp bilgi verilecektir.
6- Sanayi Sicil Kanununa aşağıdaki maddeler eklenmiştir.
Uygulanmayacak hükümler
MADDE 15/A (1) 2.1.1924 tarihli ve 394 sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanun hükümleri sanayi siciline kayıtlı işletmeler hakkında uygulanmaz.
*Madde ile sanayi siciline kayıtlı işletmeler Hafta Tatili Hakkında Kanun hükümleri kapsamından çıkarılmış ve ilgili işletmeler idareden izin ve ruhsat alma mükellefiyetinden kurtulmuştur.
MADDE 5 – 6948 sayılı Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
Geçici Madde 3- Faaliyette olup olmadığına bakılmaksızın sanayi işletmelerinden sanayi siciline kayıt olmayanlardan 31.12.2017 tarihine kadar sanayi siciline kayıt olup sanayi sicil belgesi alanlar hariç, bu tarihe kadar kayıt olmayanlar hakkında bu Kanunun 9 uncu maddesi gereği sanayi siciline tescil ettirmeyenler için öngörülen idari para cezası uygulanır.
*Madde ile sanayici siciline kayıt olmayan işletmelere 31.12.2017 tarihine kadar süre tanınması öngörülmüştür.
