Danıştay Dördüncü Daire

Kurumlar vergisinden muaf olsa bile kooperatifler fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu gibi belgeleri düzenlemek zorundadır. Ortaklarına tarımsal girdi sağlayan Kooperatif tüzel kişiliği adına, bu satışları nedeniyle fatura düzenlemediği saptanarak kesilen özel usulsüzlük cezasını kaldıran, yevmiye defterini onaylatmakla birlikte herhangi bir işlem kaydı yapmadığı tespit edildiği için kesilen usulsüzlük cezasını ise değişiklikle onayan Vergi Mahkemesi kararı, temyiz edilmiştir. Vergi Usul Kanunu’nun, usulsüzlük dereceleri düzenleyen 352. maddesinin 1. derece usulsüzlüklere ilişkin ikinci bendinde, aynı Kanun’a göre tutulması gereken defterlerden herhangi birinin tutulmaması, birinci derece usulsüzlük sayılmıştır. Bu eylemin bağlandığı ceza miktarım gösteren Vergi Usul Kanunu’na bağlı cetvelde, birinci derece usulsüzlüğün sermaye şirketleri için 6.000 ve sermaye şirketleri dışındaki birinci sınıf tüccarlar için 4.000 lira üzerinden uygulanması kabul edilmiştir. Vergi Dairesi Müdürlüğü’nün, 3.7.1985 tarihinde kayda geçen savunmanın incelenmesinden, usulsüzlük cezasının 4.000 lira esas alınarak kesilmesi gerektiği yolunda herhangi bir sav yer almadığı, 6.000 liraya göre uygulanan cezanın aynen onanmasının istendiği anlaşılmıştır. Bu durumda, temyiz olunan kararda, usulsüzlük cezasının Vergi Dairesi Müdürlüğü’nün kısmen feragat etmediği belirtilerek değiştirilmesinin herhangi bir dayanağı bulunmadığı gibi dava dilekçesine davalı tarafından verilen savunmada iddianın kısmen ya da tamamen doğrulanması, koşulları gerçekleştiği takdirde feragat değil kabul niteliğindedir. Davalı tarafından davacının açtığı dava ile varılmasını istediği sonucun benimsenmesi anlamım içeren kabul yolunda herhangi bir irade açıklamasında bulunulmadığından, kararın bu ceza ile ilgili hüküm fıkrasının temyiz istemine konu yapılmasına engel olmadığı kararlaştırıldıktan sonra sermaye şirketi olmadığı tartışmasız kurum adına iki kat kesilen usulsüzlük cezasına, yasaya bağlı cetvelin ikinci sırasında yazılı 4.000 liranın esas alınması gerektiğinden, hüküm sonucu ile aynı miktarın belirlendiği karara, bu noktada yöneltilen temyiz isteminin kabulüne olanak bulunmamıştır. Kurumlar Vergisi Kanunu, 1. maddesinin (B) işaretli bendinde, kooperatifler kazançları n in, kurumlar vergisine tabi olduğunu kurala bağlamıştır. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun yürürlüğe konulduğu 1969 yılma değin, Türk Ticaret Kanunu’nun anonim şirketlerle, ilgili kurallarına bağlı kılınan kooperatifler, amaçlarında beliren farklılıktan dolayı sermaye şirketlerinden ayrıldığından, Kurumlar Vergisi Kanunu’nda mükellefiyet açısından ayrıca ve açıkça anılmıştır. Kurumlar vergisinden muafiyetin muafiyetin düzenlendiği aynı Kanun’un 7. maddesinin onaltıncı bendinde de esasen vergiye tabi olması gereken kooperatifler, kimi koşulları anasözleşmelerinde benimsemek ve eylemli olarak bunlara uymak kaydıyla vergiden muaf kabul edilmişlerdir. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun bu kurallarına göre vergiye tabi ya da muaf olsa da kooperatifler, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 25 ve 38. maddeleri ile bu kurallara göre yürürlüğe konulan Kooperatifler, Kooperatif Birlikleri, Kooperatif Merkez Birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği Muhasebe Yönetmeliği’nde yazılı kurallardan dolayı defter tutmak zorundadır. Yukarıda anılan Yönetmeliğin 2. maddesine göre kooperatifler, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 182. ve Türk Ticaret Kanunu’nun 66. maddeleri gereğince defter tutmakla yükümlü kılınmış, muhasebeyle ilgili belgeleri bakımından da Vergi Usul Kanunu’nun kayıtların belgelenmesi ile kurallarına göndermeler yapılarak Vergi Usul Kanunu’nda öngörülen belgeleri düzenlemeleri kurala bağlanmıştır. Bu nedenlerle kurumlar vergisinden muaf kabul edilse dahi kooperatifler fatura, gider makbuzu, müstahsil makbuzu gibi belgeleri düzenlemek zorundadırlar. Esasen, muafiyet koşullarının eylemli olarak devam edip etmediğinin ancak bu gibi belgelerle kanıtlanabileceğinde de kuşku bulunmamaktadır. Amacı gereği, ortaklarına 1985 takvim yılında tarımsal girdi sağlayan ve teslim eden Kooperatifin, bu işlemlerden dolayı fatura düzenlemediği, teslimlerim kasa fişiyle belgelediği tartış. malı değildir. Sözkonusu satışlar için fatura düzenlemek zorunda bulunan Kooperatifin bu eylemi, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 353. maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilmesini gerektirmektedir. Kooperatif tarafından her ortağa ne miktar ve bedelle tarımsal girdi teslim edildiği belirli olduğundan, Yasa’nın anılan maddesindeki üst sınıra göre 500.000 lira özel usulsüzlük cezası kesilmesinde yasaya yakınlık bulunmadığından, sözü geçen cezayı kaldıran Vergi Mahkemesi kararının bu hususa ilişkin hüküm fıkrasında yasal uygunluk görülmemiştir. Bu nedenlerle, Vergi Dairesi Müdürlüğüsün temyiz isteminin usulsüzlük cezası yönünden reddine, özel usulsüzlük cezası yönünden kabulüne, Vergi Mahkemesi kararının özel usulsüzlük cezasının kaldırılmasına ilişkin hüküm fıkrasının bozulmasına, kesilen 500.000 lira özel usulsüzlük cezasının onanmasına, oybirliğiyle karar verildi.