Kooperatif Nedir ?

İnsanlar doğumdan itibaren gereksinimlerinin karşılanması uğraşını verirler. Çünkü genelde insanlar gereksinimlerinin karşılanması oranında huzurlu ve mutlu olmaktadırlar. Ancak bu sayede çağdaş ve düzenli bir yaşam sürdürebilirler. Genelde insanların temel gereksinimleri: beslenme, barınma ve örtünmedir. İstisnalar hariç, kişiler yaşam süreci içinde olanakları ve yeteneği ölçüsünde gereksinimlerini karşılarlar.

Ancak, insanların olanakları ve yeteneği tek başına bu gereksinimlerin karşılanması için yeterli olmayabilir, ya da yeterli olmakla birlikte, o işin birlikte yapılmasında daha fazla yararı olabilir. İşte kooperatifçiliğin doğma gerekçesi bu iki nedene dayanmaktadır. Yani kişiler tek başına o işi yapamamaktadırlar, ya da o işi birlikte yapmalarında daha fazla yararı bulunmaktadır. Bu sayede kişilerin tek başına yapamayacakları veya birlikte yapmalarında yarar bulunan işleri, en iyi şekilde ve maliyet fiyatına yapmak üzere gönüllü olarak oluşturdukları ve demokratik bir şekilde yönetecekleri ekonomik ve sosyal ortaklıklara kooperatif denilmektedir.

Kooperatifçiliğin temelinde ortaklaşa çalışma ve birlikte iş yapma düşüncesi bulunur. Latince kökenli bir sözcük olan kooperatif, “iş birliği yapmak” anlamına gelmektedir.

Kooperatiflerde bireysel menfaatlerden çok toplu menfaatler ön plandadır. Kooperatifler kar amacı gütmedikleri gibi asıl gayeleri ortaklarının refah seviyelerini artırmaktadır. Bu kapsamda diğer ticaret şirketlerinden ayrılırlar. Bireylerin tek başına ulaşamadıkları ekonomik refah seviyesine, kooperatifler sayesinde beraber hareket ederek ulaşabilmeleri mümkündür.

Kooperatifler sayesinde gelir dağılımı tabana doğru yayılarak, gelir adaletsizliği de büyük ölçüde engellenmiş olmaktadır. Kooperatifler aracılığı ile ülke ekonomileri sadece büyümez ayrıca kalkınır.

Tanım olarak kooperatif 1163 Sayılı kooperatifler kanununda aşağıdaki şekilde belirtilmiştir. 

Ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla kurulan ortaklıklardır.

Kooperatifler sermaye ortaklıkları değildir. Ticaret şirketlerinde olduğu gibi temsil sermaye payı üzerinden değildir. Kooperatiflerde ortakların sermaye tutarları eşit olduğu gibi hak ve vecibelerde de ortaklar arasında farklılık bulunmamaktadır.

Sonuç olarak kooperatifler bir çok yönü ile topluma faydalı örgütlenmelerdir. Bugün dünyada bir çok kalkınmış, gelir adaletsizliği olmayan ülkede kooperatiflerin toplam gayrisafi milli hasıla içindeki payı azımsanamayacak kadar yüksektir. Umarız ülkemizde de kooperatifler, bağlı bulundukları bakanlıklar tarafından gerekli hassasiyetler gösterilerek, toplumsal kalkınmada bulunması gereken noktaya ulaşır.

Mali Müşavir Evren ÖZMEN