Bütün işletmelerde olduğu gibi konut veya işyeri yapı kooperatiflerinde de muhasebe çok önemli yer tutar. Hatta kooperatifler için muhasebenin önemi, diğer işletmelerden daha fazladır.

 

Şöyle ki; diğer işletmelerde (gerçek kişiler ile şahıs ve sermaye şirketlerinde) muhasebenin gereği gibi tutulmamış olmasının yaptırımı daha çok hukuki (parasal) olduğu halde kooperatiflerde hem hukuki (TTK. 336) hem cezaidir.

İşte bu nedenledir ki 1163 sayılı yasanın 89. maddesine istinaden kooperatiflerin ve üst kuruluşlarının muhasebe usulleri ve zorunlu olarak tutacakları defterler VUK.nun bu hususlarla ilgili hükümleri saklı olmak üzere Ticaret Bakanlığı’nca belirteceği hüküm altına alınmıştır.

 

Hemen hemen kooperatiflere ait bütün şikayet ve davalar kooperatif muhasebe kayıtları doğrultusunda çözümlendiğinden muhasebeye gerekli önemi vermek ve özeni göstermek gerekir. (TTK. 336).

 

Kooperatifler muhasebesinde VUK. ile TTK ile birlikte Ticaret Bakanlığı’nca yürürlüğe konulan muhasebe yönetmeliği ve 01/01/1994 tarihinde yürürlüğe giren muhasebe usul ve esaslarına uymak zorundadırlar. Bu nedenle kooperatif ve üst kuruluşlarına ait yönetmelik ile muhasebe usul ve esaslarına ait 1 sıra No’ lu tebliğe ekte yer verilmiştir. Kooperatif muhasebesi ile ilgili hesap planı hazırlanması ve uygulamada her ne kadar, Maliye ve Gümrük Bakanlığı’nın 1 Numaralı Muhasebe Sistemi Uygulama Tebliği’ndeki usul ve esaslara uyulması zorunluluk haline gelmişse de, Ticaret Bakanlığı’nca kooperatifler için daha önce hazırlanmış Muhasebe Yönetmeliğindeki esasların da birlikte alınmasının yararı ortadadır.

 

Bilindiği gibi konut yapı kooperatiflerinde kooperatif amacını gerçekleştirdiği zaman kooperatif dağılmaktadır. Bu nedenle, sonuç hesabı bir maliyet unsuru olarak inşaata eklenir veya inşaattan çıkarılarak hesap kapatılır. Yalnız bu işlem her yıl sonu değil, kesin inşaat maliyetlerinin çıkarılıp ortaklara dağıtılması aşamasında yapılır. Eğer, her yıl sonunda bu hesap kapatılarak inşaat hesabına atılırsa, tabii ki gene sonuç değişmez. Yani inşaat maliyeti aynı çıkar. Yalnız, muhasebenin açıklık ilkesine uyulmamış olunur. Bu uygulama ile eğer gelir-gider hesabı ayrıca ve sağlıklı olarak hazırlanmıyorsa, ortakların ve ilgili makamların bilançoya bakarak inşaat hesabındaki rakamın ne kadarının doğru olan inşaat harcamaları, ne kadarının gelir – gider farkı olduğunu bilme olanağı yoktur. Bunun için, her yıl sonunun sonuç hesaplarına ayrı ayrı bakmak gerekir.

Sorularınız için [email protected]