MÜKELLEFLERİN VE MUHASEBECİLERİN BİRBİRLERİNDEN BEKLENTİLERİ: HATAY İLİNDE BİR ARAŞTIRMA
Arş.Gör.Gülhan SUADİYE Prof.Dr.Cemal YÜKSELEN
Ankara Üniversitesi Mustafa Kemal Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
- GİRİŞ
3568 Sayılı Yasa ile muhasebecilik, bir meslek olarak sorumlulukları ve görevleri ile tanımlanırken, Yasa’nın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ülkede meslek hızla bir saygınlık kazanmaya başlamıştır. Aradan geçen yaklaşık 12 yıl içinde TÜRMOB’un etkinliği, Oda yönetimlerinin aktif çabaları mesleğin ülke ekonomisinde sahip olduğu konumu kurumsallaştırmış, güçlendirmiştir. Bu bağlamda ekonomide daha önemli bir misyon üstlenme yolunda süren gayretlerin yanında ülke ekonomisinde yaşanan gelişmeler mükellef ve muhasebeci ilişkisinde de ciddi değişimlere yol açmıştır.
İşletmelerimizin ulusal ve uluslararası pazarlarda daha aktif rol almaya başlamaları, ölçekleri ne olursa olsun çok sayıda ve ülkenin her yanında işletmelerimizin yabancı firmalarla işbirliğine girmeleri mali yapıları ile ilgili kararların önemini arttırmış; bu gelişmeye bağlı olarak muhasebecilerden beklenen hizmetlerde de değişim gözlenmeye başlamıştır. Defter tutma’nın ötesinde işletmenin mali yapısı hakkında bilgi sahibi olma, rapor verme, mali kaynakları daha verimli kullanma seçenekleri konularında mükellefler, bu alanda en yakın gördükleri muhasebeci ve mali müşavirlere yönelmişlerdir.
Öte yandan, ülke ekonomisinin sürekli olarak kriz ortamında bulunması, yüksek enflasyon, durgunluk ortamında ve hatta stagflasyon ortamında sıkıntıya giren işletmeler de öncelikle mali kaynaklarıyla ilgili durumu değerlemek üzere muhasebeci ve mali müşavirler ile daha yakın ilişki içine girmişlerdir.
Bu çerçevede çeşitli mesleklere sahip mükelleflerin muhasebe mesleğini yerine getirenlerden beklentilerini, aldıkları hizmetin kalitesini değerleme biçimlerini saptamaya yönelik bir çalışmanın özellikle iki taraf arasındaki iletişimin güçlendirilmesinde ve muhasebe mesleğini yerine getirenlerin mesleği icrada kendilerine yardımcı olacak bilginin ortaya çıkarılmasında önemli bir işlev üstleneceği düşünülmüştür.
İkinci amaç ise, muhasebecilerin mükelleflerden ve Oda yönetimlerinden beklentilerini saptamaktır. Böylece her iki tarafın beklentilerinin belirlenmesi, görev ve sorumlulukların da tanımlanması, eksikliklerin belirlenerek tamamlanması konularında yapılacak çalışmalara ışık tutacak bilgilere ulaşılması sağlanacaktır. Bu konuda Taner, Korukoğlu ve Susmuş’un İzmir çalışmasından yararlanılmıştır.*
- ARAŞTIRMANIN HEDEFLERİ
Mükellefler üzerinde yapılan araştırmanın hedefleri şu şekilde belirlenmiştir:
- Muhasebecilerden alınan hizmetler ve mükelleflerin bu hizmetlerden memnuniyet derecesinin belirlenmesi
- Mükelleflerin muhasebecilerden bilgi alma ihtiyacı duyduğu konular ve bu konuların mükellefler için önem derecesinin belirlenmesi
- Mükelleflerin muhasebecide görmek istemedikleri davranışların belirlenmesi
- Mükelleflerin muhasebecide aradığı kişisel özellikler
- Mükelleflerin muhasebeci değiştirme nedenleri
Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler üzerinde yapılan araştırmanın hedefleri şu şekilde belirlenmiştir:
- Muhasebecilerin mükelleflerden verdikleri hizmetle ilgili beklentilerinin belirlenmesi
- Muhasebecilerin Oda yönetiminden eğitim konusunda beklentilerinin belirlenmesi
- Muhasebecilerin Oda yönetiminden sosyal konularda beklentilerinin belirlenmesi
- ARAŞTIRMANIN KAPSAMI
Mükellefler üzerinde yapılan araştırmada Antakya Ticaret ve Sanayi Odası ile Esnaf ve Sanatkar Odaları Birliği’ne üye 500 mükellef çeşitli meslek gruplarından seçilmiş, belirlenen anket formları kişisel görüşme yapılarak doldurulmuş; ancak 261 mükelleften yanıt alınabilmiştir. Yanıt alınan mükelleflerin meslek gruplarına göre dağılımı şu şekildedir:
Serbest Meslek 120 mükellef
Esnaf ve Sanatkar 72 mükellef
Tüccar 69 mükellef
TOPLAM 261 mükellef
Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler üzerinde yapılan araştırmada araştırma kapsamına fiilen çalışan meslek mensupları alınmış, 435 üyeden kişisel görüşme yoluyla 210’undan yanıt alınmıştır. Bu üyelerin 84’ü Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavir, 126’sı Serbest Muhasebeci’dir.
- MÜKELLEFLERİN MUHASEBECİLERDEN BEKLENTİLERİNE İLİŞKİN ARAŞTIRMANIN BULGULARI
4.1. Mükelleflerin Muhasebecilerden Aldıkları Hizmetler ve Hizmetlerden Memnuniyet Derecesi
Mükelleflerin muhasebecilerden aldıkları hizmetlerin dağılımı Tablo 1’de gösterilmiştir. Vergisel işlemlerden sonra araştırma kapsamına giren mükelleflerin %57’si işletmenin gidişatı hakkında bilgi almaktadır. Alınan hizmetlerden memnuniyet derecesi 5’li boyutsal ayırma ölçeği ile ölçülmüştür.Tablo 2’de memnun olanların (kısmen ve tamamen) oranı ve memnuniyet derecesi ortalamaları gösterilmiştir. Ortalama değerlere bakıldığında, genellikle alınan hizmetlerde memnuniyet derecesinin iyi olduğu, ancak vergisel işlemlerdeki memnuniyet düzeyinin diğer alanlardaki düzeyden daha yüksek olduğu görülmektedir.
Tablo 1
Mükelleflerin Muhasebecilerden Aldıkları Hizmetler
Hizmetler |
Mükellef Sayısı | Oran
(n=261) |
| Vergisel işlemler | 261 | 100 |
| İşletmenin gidişatı hakkında bilgilenme | 149 | 57 |
| Yasal olarak karı eritme yolları | 119 | 46 |
| Yatırım danışmanlığı | 101 | 39 |
Tablo 2
Mükelleflerin Muhasebecilerden Aldıkları Hizmetlerden Memnuniyet Derecesi
Hizmetler |
Memnuniyet Düzeyi
(max =5) |
Memnun Olanların Oranı (%) |
| Vergisel işlemler | 4,35 | 88 |
| İşletmenin gidişatı hakkında bilgilenme | 3,97 | 74 |
| Yasal olarak karı eritme yolları | 3,97 | 73 |
| Yatırım danışmanlığı | 3,58 | 60 |
4.2. Mükelleflerin Muhasebecilerden Bilgi Alma İhtiyacı Duydukları Konular
Mükelleflerin muhasebecilerden bilgi almak üzere en çok ihtiyaç duydukları konuların arasında mevzuattaki değişiklikler, yeni işyeri açma, iş yapma hakkında bilgi alma başta yer almaktadır (Tablo 3). İlgili tablo incelendiğinde muhasebe mesleğini yerine getiren meslek mensuplarının özellikle finans konularında bilgi ile donanmış olmaları gerektiği ortaya çıkmaktadır. Başka bir anlatımla muhasebeciler, aynı zamanda iyi birer finansçı olmalıdır. Mükellefler, muhasebecilerinden güncel ekonomik ve mali konularda bilgi alma ihtiyacı duymaktadırlar.
Tablo 3
Mükelleflerin Muhasebecilerden Bilgi Alma İhtiyacı Duydukları Konular
| Konular | Mükellef Sayısı | Oran (n=252) |
| Mevzuattaki değişiklikler | 189 | 75 |
| Yeni işyeri açma, iş yapma hakkında bilgi alma | 133 | 53 |
| Büyüme olanaklarını araştırma, bilgi alma | 99 | 39 |
| Makine/teçhizat satınalmada kaynak bulma | 67 | 27 |
| Tasarrufları değerleme hakkında bilgi alma | 61 | 24 |
| Fizibilite raporu hazırlama | 48 | 19 |
4.3. Mükelleflerin Muhasebecilerden Beklentileri
Araştırmanın hedefleri içinde yer alan mükelleflerin bilgi akışı dışındaki beklentilerine ilişkin veriler Tablo 4’te gösterilmiştir. Tablo, bilgi akışının ne denli önem taşıdığını ortaya koymaktadır. Tablo 4 meslek mensuplarına önemli iletiler sunmaktadır. Geçmişte “en az vergi çıkaran muhasebecinin en iyi muhasebeci olduğu” inancı önemini yitirmiştir. Nitekim, araştırma kapsamına giren mükelleflerden sadece %49’u bu konuda beklentileri olduğunu belirtirken, bu beklentinin öneminin de diğerlerine göre göreli olarak daha düşük olduğu görülmektedir. Tablo 4’te yer alan öncelikli beklentiler, zamanında bilgi sunulması, verginin zamanında ödenmesinin sağlanması ve yeterli bilgi sunmadır. Kısacası mükellef bilginin akışının kendisi için taşıdığı önemi araştırmamızda ortaya koymuştur.
Tablo 4
Mükelleflerin Muhasebecilerden Beklentileri ve Beklentilerin Önem Derecesi
|
Beklentiler |
Mükellef Sayısı | Oran (%) | Ortalama Önem Derecesi |
| Zamanında bilgi sunma | 244 | 94 | 3,5 |
| Verginin zamanında ödenmesini sağlama | 194 | 74 | 3,8 |
| Yeterli bilgi sunma | 178 | 68 | 3,5 |
| Muhasebe ücretini düşük tutma | 163 | 62 | 3,0 |
| Az vergi çıkarma | 127 | 49 | 3,0 |
| Yatırım danışmanlığı | 106 | 41 | 3,1 |
4.4. Mükelleflerin Muhasebecide Görmek İstemedikleri Davranışların Belirlenmesi
Mükelleflerin muhasebecide görmek istemedikleri davranışlar Tablo 5’te gösterilmiştir. Tablo 5’e göre mükelleflerin %82’si, muhasebecilerin para tahsilatında gerçek dışı talepte bulunmalarını uygun görmediklerini belirtmişlerdir. İkinci sırada uygun görülmeyen davranış belgeleri izlememe, üçüncü sırada ise beyannameyi zamanında yetiştirememe olarak vurgulanmıştır. Bu saptamalar, özellikle muhasebecilerin mükellefler ile ücret dışında hiçbir şekilde iletişime girmemelerinin önemini ortaya koymaktadır. Bu tür hareketlerin, mesleğe zarar verdiği dikkate alınmalıdır.
Bu çerçevede mükelleflere muhasebecilerin, onlar adına para yatırmalarının yasaklandığını bilip bilmedikleri de sorulmuş ve araştırma kapsamına giren mükelleflerin %51’inin bu konuda bilgileri olmadığı belirlenmiştir.
Tablo 5
Mükelleflerin Muhasebecide Görmek İstemedikleri Davranışların Belirlenmesi
| Davranışlar | Mükellef Sayısı | Oran
(n=255) |
| Para tahsilatında gerçek dışı talep | 208 | 82 |
| Belgeleri izlememe | 158 | 62 |
| Beyannameyi zamanında yetiştirememe | 150 | 59 |
4.5. Mükelleflerin Muhasebecide Aradıkları Özellikler
Araştırma kapsamına giren mükelleflere muhasebecilerde hangi kişisel özellikleri aradıkları da sorulmuştur. Kendilerine verilen özellikleri önem derecesine göre sıralamaları istenmiş olup elde edilen tercih verileri Tablo 6’da sunulmuştur. Veriler Thurstone’ın Karşılaştırmalı Çift Yargılar Yasası tekniği kullanılarak analiz edilmiştir.
Tablo 6
Mükelleflerin Muhasebecide Aradıkları Özellikleri Tercihleri
| Tercihler
Özellik |
İş disiplini | Dürüstlük | Güven | Mesleki bilgi | Aydınlatıcı bilgi sunma | Meslektaş kötülememe |
| İş disiplini | – | 141 | 80 | 112 | 53 | 16 |
| Dürüstlük | 102 | – | 57 | 90 | 56 | 11 |
| Güven | 163 | 186 | – | 133 | 80 | 26 |
| Mesleki bilgi | 131 | 153 | 110 | – | 43 | 8 |
| Aydınlatıcı bilgi sunma | 190 | 187 | 163 | 200 | – | 19 |
| Meslektaş kötülememe | 227 | 232 | 217 | 235 | 224 | – |
Mükelleflerin 243’ünün yanıt verdiği bu sorunun analizi sonunda elde edilen sonuçlar sıralı ölçekten aralıklı ölçek değerlerine göre dönüştürülerek şu şekilde elde edilmiştir:
0,589
0,610
-2 -1,803 -0,344 0 0,092 0,856
meslektaşları
kötülememe dürüstlük
güven
iş disiplini
aydınlatıcı
bilgi sunma mesleki bilgi
Kişisel özelliklerin önem derecesi, sırasıyla görüldüğü gibi dürüstlük, iş disiplini, mesleki bilgi, güven, aydınlatıcı bilgi sunma ve meslektaşları kötülememedir. Aralıklı ölçeğe dönüştürülmüş değerler özellikle başta yer alan dürüstlük, iş disiplini ve mesleki bilginin hemen aynı önem derecesine sahip olduğu görülmektedir. Dolayısıyla bu grubun ardından güvenin diğer önemli bir özellik olduğu söylenebilir.
- Mükelleflerin Muhasebeci Değiştirme Nedenleri
Mükellefler çeşitli nedenlerle muhasebeci değiştirebilmektedirler. Araştırma kapsamına giren mükelleflerin muhasebecilerle ortalama çalışma süresi, başka bir anlatımla, faaliyet süresi 9,4 yıldır. Bu süre içinde Tablo 7’deki verilerden hareket edilerek hesaplanan ortalamaya göre mükellefler ortalama 1,58 muhasebeci ile çalışmışlardır.
Tablo 7
Mükelleflerin Çalıştıkları Muhasebeci Sayısı
| Muhasebeci Sayısı | Mükellef Sayısı | Oran (%) |
| 1 | 152 | 58 |
| 2 | 76 | 29 |
| 3 | 28 | 11 |
| 4 | 1 | 0 |
| 5 | 4 | 2 |
| Toplam | 261 | 100 |
Tablo 7’de görüldüğü gibi mükelleflerin %58’i 1 muhasebeci ile çalışırken, kalan %42’si 1’den fazla muhasebeci ile çalışmaktadır. Ayrıca mükelleflerin %30’una defter tutmak amacıyla muhasebecilerin ziyarette bulundukları saptanmıştır. Bu gruba son iki yıl içinde ziyarette bulunan muhasebeci sayısı ortalaması 2,19’dur. Başka bir anlatımla, mükelleflerin %30’una son iki yıl içinde ortalama iki muhasebeci defter tutma talebinde bulunmak üzere ziyarette bulunmuştur.
Mükellefler neden muhasebeci değiştirmektedirler? Bu soruya yanıt veren 109 mükellefin belirttikleri nedenler Tablo 8’de gösterilmiştir. Bu verilere göre mükelleflerin %49’u muhasebecilerin hatalarından dolayı zarar gördükleri için muhasebeci değiştirmektedirler. Yeterli bilgi alamama, mesleki özen göstermeme, güvensizlik başta gelen diğer nedenlerdir.
Tablo 8
Mükelleflerin Muhasebeci Değiştirme Nedenleri
| Nedenler | Mükellef Sayısı | Oran (%) |
| Hatalardan dolayı zarar görme | 53 | 49 |
| Yeterli bilgi alamama | 50 | 46 |
| Mesleki özen göstermeme | 43 | 39 |
| Güvensizlik | 36 | 33 |
| Yüksek ücret talep etme | 30 | 28 |
| Yüksek vergi çıkarma | 9 | 8 |
| Diğer | 5 | 5 |
- MUHASEBECİLERİN MÜKELLEF VE ODA YÖNETİMİNDEN BEKLENTİLERİNE İLİŞKİN ARAŞTIRMANIN BULGULARI
- Muhasebecilerin Mükelleflerden beklentileri
5.1.1. Muhasebecilerin Sundukları Hizmetle İlgili Mükelleflerden Beklentileri
Muhasebecilerin sundukları hizmetlerle ilgili olarak mükelleflerden beklentileri Tablo 9’da yer almaktadır. Tablo 9’daki verilere göre meslek mensuplarının %86’sı öncelikle mükelleflerin muhasebe ücretini düzenli ödemelerini istemektedirler. Beklentilerin ikinci sırasında “belgelerini zamanında vermeleri”, üçüncü sırasında “belgeleri ve ödemeleri son güne bırakmama” yer almaktadır.
Tablo 9
Muhasebecilerin Mükelleflerden Beklentileri
| Beklentiler | Muhasebeci Sayısı | Oran (%) |
| Muhasebe ücretini düzenli ödeme | 181 | 86 |
| Belgelerini zamanında verme | 165 | 79 |
| Belgeleri ve ödemeleri son güne bırakmama | 161 | 78 |
| Vergi ödemelerini kendilerinin ve zamanında yapmaları | 152 | 72 |
| Ücreti tartışmama | 137 | 65 |
- Muhasebecilerin Mükelleflerden Diğer Beklentileri
Meslek mensuplarının sundukları hizmetler dışında diğer beklentileri de araştırmada sorulmuştur. Bu soruya yanıt veren 24 meslek mensubunun belirttikleri hususlar dikkat çekicidir. Tablo 10’da yer alan verilere göre meslek mensupları öncelikle mükelleflerden muhasebe mesleğine ve muhasebecilere karşı saygılı olma ve karşılıklı sevgi, saygı ve güvene dayalı ilişki geliştirmelerini istemektedirler. Ayrıca ticari faaliyetlerin belgelendirilmesi, düzenli belge tutulması ve yanıltıcı belge kullanılmaması, mali konularda sürekli iletişim halinde bulunulması diğer beklentilerdir.
Tablo 10
Muhasebecilerin Mükelleflerden Diğer Beklentileri
| Diğer Beklentiler | Muhasebeci Sayısı |
| Muhasebe mesleğine ve muhasebecilere karşı saygılı olma ve karşılıklı sevgi, saygı ve güvene dayalı ilişki geliştirme | 9 |
| Ticari faaliyetlerin belgelendirilmesi, düzenli belge tutulması ve yanıltıcı belge kullanılmaması | 6 |
| Mali konularda muhasebeci ile sürekli ilişki halinde olmak | 4 |
| Sorumluluklarının bilincinde olmaları | 4 |
| Meslek mensuplarını ücrete göre değerlememeleri | 1 |
| Toplam | 24 |
- Muhasebecilerin Oda Yönetiminden Beklentileri
- Muhasebecilerin Oda Yönetiminden Eğitim Konusunda Beklentileri
Muhasebecilerin Oda yönetiminin sağladığı eğitim olanaklarıyla ilgili görüşleri de araştırma kapsamında incelenmiştir. Meslek mensuplarının son iki yıl içinde %56’sının düzenlenen eğitim çalışmalarına katıldıkları belirlenmiştir. Eğitim çalışmalarına katılan meslek mensuplarının son iki yıl içinde ortalama olarak 3,8=4 toplantıya katıldıkları saptanmıştır. Eğitim çalışmalarının yeterlik düzeyi 5’li boyutsal ayırma ölçeği ile ölçülmüş olup veriler Tablo 11’de gösterilmiştir. Çalışmaları yeterli görenlerin oranı %81’dir. Yeterlilik düzeyi puanı ise ortalama 3,82 bulunmuştur. Başka bir anlatımla, meslek mensupları Oda’nın düzenlediği eğitim çalışmalarını yeterli görmektedir.
Tablo 11
Eğitim Çalışmalarının Yeterlik Düzeyi
| Yeterlik Düzeyi | Meslek Mensubu Sayısı | Oran(%) |
| Tamamen yeterli | 25 | 18 |
| Yeterli | 89 | 63 |
| Ne yeterli ne yetersiz | 6 | 4 |
| Yetersiz | 19 | 14 |
| Tamamen yetersiz | 2 | 1 |
| TOPLAM | 141 | 100 |
Meslek mensuplarının eğitim ihtiyacı duydukları konular ise şu şekilde sıralanmaktadır:
- Muhasebeyi ilgilendiren tüm mevzuatla ilgili değişikliklerin seminer şeklinde tartışılarak sunulması
- Muhasebe ile ilgili konularda üniversite destekli uygulamaya dönük eğitim çalışmaları
- Ülke gündemini oluşturan mali konular
- Meslek mensuplarının mesleğe uyumu, stajyerlere yönelik muhasebe eğitimi ve sınavlara hazırlık eğitimi
- Meslek mensuplarının sıkça karşılaştıkları sorunlarla ilgili eğitim çalışmaları
- Resmi dairelerde sorunların çözümüne yardımcı olacak hukuki bilgilerin verilmesi
- Muhasebecilerin Oda Yönetiminden Sosyal Konularda Beklentileri
Meslek mensuplarının Oda yönetiminden eğitim dışındaki konularda beklentileri ise ağırlık sırasına göre şu şekildedir:
- Meslek mensupları arasında iletişimi geliştirecek toplantı, gezi vb. etkinlikler
- Mali tatil konusunda çalışmalar
- Resmi kurumlarla sağlıklı ilişki geliştirmeye yardımcı olma ve sorunların çözümüne katkı
- Ülke gündeminde önem taşıyan konularda söz sahibi olma, öneri geliştirme ve öncülük etme
- Meslek mensupları arasında haksız rekabetin önlenmesi
- Disiplin suçu işleyen meslek mensupları hakkında gereğinin yapılması
- Aylık bülten çıkarma
- Aidatların düzenli ödenmesinin sağlanması
6.SONUÇ VE ÖNERİLER
Mükellefler üzerinde yapılan araştırmanın bulguları özellikle “bilgi” konusunda yoğunlaşmaktadır. Bilginin yeterlilik düzeyi, bilginin mükellefe zamanında ulaştırılması, bilginin kapsamı dikkat çekici bilgi özellikleridir. Bilginin yeterlik düzeyi ve bilginin zamanında mükellefe ulaşması hususları, mükelleflerin muhasebecilerde aradıkları kişisel özelliklerle de paralellik göstermektedir. Dürüstlük, iş disiplini, mesleki bilgi ve güven bilginin bu özelliklerini tamamlamaktadır. Ne tür bilgi? Bu sorunun yanıtı özellikle muhasebenin artık kayıt sisteminden çok “raporlama” sistemi yanını önemle vurgulamaktadır. Klasik anlayışta mali tabloların hazırlanması ve ilgili kişi ve kurumlara ulaştırılması günümüzde bilgisayarların da kullanıldığı ortamda basit bir muhasebe organizasyonu ile yapılabilmektedir. Artık mali tablolara dayanarak işletmenin gidişatı, kaynaklarını nasıl kullanması gerektiği, satınalma kararını verirken hareket tarzlarının ne olması gerektiği vb. konularda bilgi sunmak ihtiyacı ortaya çıkmıştır; araştırmamız da bu yönde bulguları ortaya koymaktadır.
Muhasebe mesleğini yerine getiren meslek mensuplarının bu hususları dikkate almalarının yanında özellikle kaçınmaları gereken davranışlar da araştırmada ortaya çıkmaktadır. Mükelleflerle para ilişkisinin ortadan kaldırıldığı günümüzde mükelleflerin bilgisizlikten ve/veya kolaylıktan dolayı para ilişkisini sürdürmeleri, bu konuda kimi meslek mensuplarının eski alışkanlıklarını sürdürmeleri hem kendilerine hem de tüm topluluğa zarar vermekte, olumsuz bir imaj yaratmaktadır.
Ayrıca mükellef ile meslek mensubu arasında sağlıklı bilgi akışının sağlanmasının da taşıdığı önem dikkat çekicidir. Mükellef belgelerinin de izlenmesini, beyannamesinin zamanında verilmesine olanak sağlanmasını istemektedir. Bu beklentiler mesleki özen, iş disiplini kavramlarının meslek mensupları için vazgeçilmez ilkeler olması gerektiğini ortaya koymaktadır.
Sağlıklı iletişimin yanında meslek mensuplarının söz konusu ilke ve kurallara uymaları, hata yapmamalarını sağlayacağı gibi, muhasebecilerin kendilerini yetiştirmelerine zaman da bulabilmelerini, böylece güvenin de kurulmasını sağlayacaktır.
Öte yandan meslek mensupları da yaşamlarını sürdürecek gelir akışının aksamadan sürmesinin taşıdığı önemi araştırmada vurgulamaktadırlar. Mesleğe saygı gösterilmesi, ücretin pazarlık konusu edilmemesi mükelleflerden beklentilerin başında gelirken, iş yaşamlarını tehlikeye atacak yanıltıcı belge kullanma davranışından kaçınmaları, faaliyetlerini belgelendirerek kayıtlı ekonomi içinde hareket tercih etmeleri diğer önemli beklentilerdir.
Meslek mensuplarının eğitim konusundaki ihtiyaçları Oda yönetimlerinin bu alanda “sürekli eğitim” programlarını planlamaları gerekliliğini ortaya koymaktadır. Finans konularında, güncel ekonomik konularda da eğitilme ihtiyacı duyan meslek mensupları Oda yönetimlerinden de ülkenin gündemindeki önemli konularda aktif rol üstlenmelerini ve meslek mensupları arasında dayanışmayı geliştirecek programları da beklemektedirler.
(*) “B.Taner, A.Korukoğlu, T.Susmuş, “Muhasebe Mesleğinin Müşterileri Durumunda Bulunan Kesimlerin Muhasebe Mesleğinden Beklentileri: İzmir İli Uygulaması”, V. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, Antalya, 04.05.2001.