GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir ve Kurumlar Vergileri Müdürlüğü

SAYI : : B.07.1.GİB.4.07.16.01/KVK.2009.ÖZ.58

KONU : : Kooperatifin kurumlar vergisi mükellefiyeti

İLGİ : ……………

……………Mesleki Eğitim ve Küçük Sanat Kooperatifi tarafından Başkanlığımıza verilen 08.10.2009 havale tarihli dilekçenin incelenmesinden; ……….. Vergi Dairesi Müdürlüğünün …………….vergi kimlik numaralı mükellefi oldukları ve kooperatiflerinin üyelerine ait el sanatları malzemelerini, ürünlerini temin etmek ve üretilen ürünleri pazarlamak için kuruldukları belirtilerek, kooperatiflerinin hangi beyannameleri vermekle yükümlü olduğu konusunda özelge talep edildiği anlaşılmıştır.

Bilindiği üzere, 21.06.2006 tarih ve 26205 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 01.01.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe giren 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’ nun “Muafiyetler” başlıklı 4’ üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde; “ Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç olmak üzere, ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi, yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz.) ilişkin hükümler bulunup, bu hükümlere fiilen uyan kooperatifler ile bu kayıt ve şartlara ek olarak kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya Kanunun 13 üncü maddesine göre bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer vermeyen ve yapı ruhsatı ile arsa tapusu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olan yapı kooperatifleri”nin kurumlar vergisinden muaf olduğu hükme bağlanmıştır.

Yukarıda yer alan sadece ortaklarla iş görülmesi şartı; kooperatifinizin ana sözleşmesinde yer alan faaliyet konusuna giren işlemlerin aynı zamanda kooperatif ortakları ile yapılmasını zorunlu kılmaktadır.Yapılan iş amaçlanan bir iş olsa dahi ortak olmayanlarla yapılması, yada ortaklarla yapılsa dahi amaçlanan bir iş olmaması halinde muafiyet şartı ihlal edilmiş olmaktadır.

Konuyla ilgili açıklamaların yer aldığı 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “Sadece ortaklarla iş görülmesi” başlıklı 4.13.1.4 bölümünde; “Kooperatifler ortaklarının belirli ekonomik çıkarlarının ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarının sağlanıp korunmasını amaçladıkları için faaliyetin normal olarak sadece ortaklarla sınırlı olması gerekmektedir. Bu nedenle, bir kooperatifin kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanabilmesi için ana sözleşmesinde sadece ortaklarla iş görülmesine ilişkin hüküm bulunması ve fiilen de bu hükme uyulması gerekmektedir.
Ortak dışı işlemler, sadece ortak olmayanlarla yapılan işlemleri değil, ortaklarla kooperatif ana sözleşmesinde yer almayan konularda yapılan işlemleri de kapsamaktadır.” açıklaması yapılmış, “Üretim Kooperatiflerinde ortak dışı işlemler” başlıklı 4.13.1.4.1 bölümünde de “Üretim kooperatiflerinin, ortaklarından aldığı ürünleri, niteliğinde herhangi bir değişiklik yapmadan üçüncü kişilere satmaları ortak dışı işlem sayılmamaktadır. Ortaklardan alınan ürünlerin bir takım işlemlerden geçirildikten sonra niteliği değiştirilmiş olarak üçüncü kişilere satılması ise ortak dışı işlem sayılmaktadır.

Örnek:1 Ortaklardan alınan sütlerin niteliği değiştirilmeksizin üçüncü kişilere satılması ortak dışı işlem sayılmazken, bu sütlerin işlendikten sonra peynir olarak ortaklara veya üçüncü kişilere satılması halinde, bu satış işlemi ortak dışı işlem sayılmaktadır.
Örnek 2: Ortaklardan alınan zeytinlerin ayıklanma ve temizlenme gibi işlemlerle sofralık zeytin haline getirilerek üçüncü kişilere satılması ortak dışı işlem sayılmazken, bu zeytinlerin çeşitli işlemlere tabi tutarak zeytinyağı şeklinde ortaklara veya üçüncü kişilere satılması halinde, bu satış işlemi ortak dışı işlem sayılacaktır.
Örnek 3: Kooperatiflerin üçüncü kişilerden satın aldığı üretimde kullanılan girdileri (ilaç, gübre, tohum gibi) ortaklara vermesi ve bedelin ortakların kooperatife satacakları ürün bedeli ile ilişkilendirilmesi ortak dışı işlem sayılmayacaktır. Buna göre bir pancar üretim kooperatifi tarafından üçüncü kişilerden satın alınan gübrenin, kooperatif ortaklarından satın alınacak pancara ait ürün bedelinden mahsup edilmek üzere ortaklara dağıtılması, ortak dışı işlem olarak kabul edilmeyecektir.” açıklamasına yer verilmiştir.
Konuyla ilgili olarak, …………. Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından yapılan tespitten kooperatifin ………. Kaymakamlığı Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Vakfı Başkanlığınca kırsal alanı kalkındırma projesi kapsamında eğitim amacı ile kurulmuş bir kooperatif olduğu, dokuma tezgahlarında üretim yapılacağı, takı tasarımı yapılacağı ve diğer el sanatları ürünleri üretileceği, şu anda herhangi bir ürünün satışının ve pazarlamasının yapılmadığı, ürünler üretildiğinde kooperatifçe satışının yapılacağı anlaşılmıştır.
Söz konusu kooperatifin yapmış olduğu halı, el sanatları, takı üretimleri yukarıda verilen örneklere uymadığından üretim kooperatifi olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle kooperatifin yapmış olduğu üretimler tamamlanıp satışa geçilmesi halinde kurumlar vergisi ve kurumlar vergisine bağlı olarak da kurum geçici vergi mükellefiyetinin tesis edilmesi gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini ve konuyla ilgili olarak Müdürlüğünüz görüşünün eklenerek mükellefe bilgi verilmesini rica ederim