info@ozmconsultancy.com

II- VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesi uyarınca; bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburi olup, bu vesikalara ait hükümlere aynı Kanunun 229-242 nci maddelerinde yer verilmiştir.

Anılan Kanunun 232 nci maddesinde ise birinci ve ikinci sınıf tüccarların, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin; birinci ve ikinci sınıf tüccarlara, serbest meslek erbabına, kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere ve vergiden muaf esnafa sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetinde oldukları hükme bağlanmıştır.

Kooperatifinizin kurumlar vergisi veya katma değer vergisi mükellefiyetinin bulunması halinde, üyelerin güvenlik, bahçıvanlık, havuz ve sosyal tesislerin bakımı, elektrik ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla tahsil edilen aidatlar için üyeler adına; kooperatife ait gayrimenkullerin veya proje aşamasındaki sosyal tesislerin tamamlandığında kiraya verilmesi durumunda ise kiracı adına fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

Öte yandan, kooperatifinizin katma değer vergisi ve kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmaması halinde tahsil edilen aidatlar için fatura düzenlemesine gerek bulunmamaktadır. Ancak söz konusu aidatların kooperatiflerin bağlı oldukları mevzuata göre gelirleri için düzenleyecekleri belgelerin düzenlenmesi suretiyle kayıtlara alınması gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

I-  KURUMLAR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin ikinci fıkrasında kurum kazancının gelir vergisinin konusuna giren gelir unsurlarından oluşacağı; aynı Kanunun 6 ncı maddesinde de kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içende elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.

Anılan Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmüyle kooperatifler kurumlar vergisi mükellefleri arasında sayılmış olmakla beraber Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde yer alan;

            “Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç  olmak üzere, ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi, yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir işyeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz.) ilişkin hükümler bulunup, bu hükümlere fiilen uyan kooperatifler ile bu kayıt ve şartlara ek olarak kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya Kanun’un 13’üncü maddesine göre bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer vermeyen ve yapı ruhsatı ile arsa tapusu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olan yapı kooperatifleri”

hükmüyle kooperatifler kurumlar vergisinden muaf tutulmuştur.

1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “4.13. Kooperatifler” başlıklı bölümünde muafiyet şartları detaylı olarak açıklanmış olup kooperatiflerin kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanabilmeleri için ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmamasına, yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesine, yedek akçelerinin ortaklara dağıtılmamasına, sadece ortaklarla iş görülmesine dair hükümlerin bulunması ve bu kayıt ve şartlara da fiilen uyulması gerekmektedir.

Bu şartlara ana sözleşmelerinde yer vermeyen ya da yer vermekle beraber bu şartlara fiiliyatta uymayan kooperatifler, muafiyet hükümlerinden yararlanamayacaktır.

Söz konusu Tebliğin “4.13.1.4.3. Yapı kooperatiflerinde ortak dışı işlemler” başlıklı bölümünde ise;

            “Yapı kooperatifi tarafından inşa edilen işyeri ve konutlarda yaşayan insanların sosyal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sosyal tesislerin kat karşılığı inşa ettirilmesi de ortak dışı işlem sayılmayacaktır. Bu tesislerin yapımını müteakip, kooperatif tarafından işletilmesi halinde,  işletilmeye başlandığı tarihte muafiyet şartı ihlal edilmiş sayılacaktır.

…

            Kooperatife ait taşınmazların, ortaklara veya ortak olmayanlara kiraya verilmesi veya kooperatifin inşa ettiği konut veya işyerlerinin ortaklara dağıtımından sonra elinde kalan işyeri, konut veya arsaların satılması ortak dışı işlem sayılacaktır.

            …

            Öte yandan, bazı kooperatiflerin ana sözleşmelerinde, ‘ortakların sosyal, kültürel ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerekli tesisleri kurmak, işletmek veya kiraya vermek ….’ hükmü yer alabilmektedir. Ana sözleşmelerinde söz konusu hüküm olsa dahi fiilen söz konusu tesislerin kurulup bizzat işletilmesi veya kiraya verilmesi ortak dışı işlem olarak değerlendirilecektir. Bu hükmün, ana sözleşmede yer alması tek başına mükellefiyet için yeterli olmayacaktır.”

açıklamaları yer almaktadır.

Ayrıca, yapı kooperatiflerinde yapı ruhsatı veya arsa tapusu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olma şartı aranılmakta ise de arazi tapusu veya yapı ruhsatlarının Toplu Konut İdaresi Başkanlığı veya kooperatif birlikleri ya da kooperatifler merkez birlikleri adına olması halinde de bahse konu yapı kooperatifleri ile kooperatif birlikleri kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanabilecektir.

Bu hüküm ve açıklamalara göre, kooperatifiniz tarafından ortaklara fiilen tesliminin yapılmasına rağmen devam eden yargı süreci nedeniyle ortaklar adına tahsisleri henüz yapılamamış olan gayrimenkullerin, gelirleri kendilerine ait olmak üzere, ortaklarınız tarafından kiraya verilmesi ortak dışı işlem olarak değerlendirilemeyecektir.

Öte yandan, fiilen ortaklara teslim edilmesine rağmen tahsisi yapılmamış olan gayrimenkullere veya ortak kullanım alanlarına ait kiralama işlemlerinin kooperatif tarafından gerçekleştirilmesi ya da ortaklarının sosyal, kültürel ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile gerekli tesislerin kurularak kiraya verilmesi veya işletilmesi, muafiyet şartını ihlal edici ortak dışı işlem olarak değerlendirilecek olup muafiyet şartlarının ihlal edildiği tarih itibarıyla kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilecektir. Bu durumda, ortak giderleri (ısıtma, aydınlatma, yakıt, bina bakım onarım, tadilat, çevre düzenleme, güvenlik, temizlik vb.) karşılamak amacıyla işyeri sahibi veya kiracılardan tahsil edilen aidatların kurum kazancınıza dahil edilmesi gerekmektedir.

info@ozmconsultancy.com

Davacı arsa sahibi, davalı yüklenici ile akdettiği kat karşılığı inşaat sözleşmesine istinaden, geç teslimden dolayı kira kaybına uğradığından bahisle oluşan gecikme tazminatının tahsilini talep etmiştir.

Davadaki gecikme tazminatına konu olan alacak, dönem itibariyle en son 13.07.2004 tarihinde muaccel hale geldiğinden zamanaşımının bu tarihten itibaren başlatılması gerekir. O halde mahkemece davanın zamanaşımı nedeniyle reddi yerine, zamanaşımının kat irtifakı tesis tarihinde başlatılacağı gerekçesiyle kısmen kabulünde isabet görülmemiştir.

            İlgide kayıtlı özelge talep formu ve eklerinde, … adresindeki daireyi, 28/03/1997 tarihinde üyesi olduğunuz kooperatiften 29/06/2002 tarihinde 81 nolu bağımsız bölüm olarak kura çekimi neticesinde teslim aldığınız gayrimenkulün 23/05/2008 tarihinde cins tashihi, kat mülkiyeti, ferdileşme nedeni ile adınıza tescil edildiği, gayrimenkulde hiç oturmadığınız ve elektrik, su, telefon bağlatmadığınız  belirtilerek, söz konusu gayrimenkulü satmanız halinde değer artış kazancı yönünden vergilendirme olup olmayacağı hususunda bilgi talep edildiği anlaşılmakta olup konu hakkında Başkanlığımız görüşü aşağıda açıklanmıştır.

             193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Değer Artışı Kazançları” başlıklı mükerrer 80’inci maddesinde;

             “Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazançlarıdır.

            …

            6. İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70. maddenin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tâbi çiftçilerin ziraî istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dâhil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak (01/01/2007 tarihinden geçerli olmak üzere) beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis ettikleri gayrimenkulleri tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayılır.).

            Bu maddede geçen “elden çıkarma” deyimi, yukarıda yazılı mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.

          Bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancının, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç, (280 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 01/01/2012 tarihinden itibaren 8.800 TL.) Yeni Türk Lirası gelir vergisinden müstesnadır.” hükmü yer almaktadır.

            Aynı Kanun’un, 76 Seri No.lu Gelir Vergisi Sirküleri’nin “Gayrimenkullerde İktisap Tarihinin Belirlenmesi” başlıklı 4’üncü maddesinde; “Gayrimenkullerde iktisap, Türk Medeni Kanunu’nun 705’inci maddesi uyarınca, tapuya tescille olmaktadır. Buna göre, kat karşılığı müteahhide veya kooperatiflere verilen arsa karşılığında alınan gayrimenkuller dahil, iktisap edilen gayrimenkullerin elden çıkarılması halinde, değer artışı kazancının tespiti yönünden iktisap tarihi olarak, gayrimenkulün tapuya tescil edildiği tarih esas alınacaktır.

            Ancak, gayrimenkulün tapuya tescil tarihinden önce sahibinin fiilen kullanımına bırakıldığı bazı özel haller de iktisap tarihi olarak tapuya tescil tarihi yerine fiilen kullanıma bırakılma tarihinin kabul edilmesi gerekir.

            Bu çerçevede, konut yapı kooperatifleri, Toplu Konut İdaresi veya diğer kişilerden gayrimenkulü fiilen kullanıma hazır şekilde teslim alanların, söz konusu gayrimenkulleri fiilen kullandıklarını; tahsis belgesi, teslim tutanakları, su, elektrik, telefon, doğalgaz faturaları ve benzeri belgelerle tevsik etmeleri halinde değer artışı kazancının tespiti yönünden fiilen kullanıma başladıkları tarih iktisap tarihi olarak kabul edilecektir.

           …

            Örnek 1:

            Bay (A),  kooperatif üyeliği karşılığında iktisap ettiği gayrimenkulüne, 20.04.2009 tarihinde su, elektrik ve telefon bağlattırarak, bu tarihten itibaren fiilen kullanmaya başlamış ve bu durumu ilgili kurumlardan aldığı belgeler ile ispatlamıştır. Bu gayrimenkulün, Bay (A) adına tapu tescili, 21.11.2010 tarihinde yapılmıştır.

            Buna göre, değer artışı kazancının tespiti açısından, beş yıllık sürenin hesabında, gayrimenkulün fiilen kullanılmaya başlandığı 20.04.2009 tarihinin iktisap tarihi olarak esas alınması gerekir.” açıklamalarına yer verilmiştir.

            Bu hüküm ve açıklamalara göre, kooperatifiniz tarafından kura çekimi sonucu üyelere isabet eden gayrimenkullerin, çekiliş tarihi itibariyle üyelerin fiili kullanımlarına terk edilmesi halinde kura çekiliş tarihinin kooperatif tarafından gayrimenkullerin üyelere tahsis tarihi, üyeler için de söz konusu gayrimenkullerin iktisap tarihi olarak kabul edilmesi gerekir.

            Ayrıca, söz konusu gayrimenkulün fiilen kullanımına ilişkin olarak tahsis belgesi, teslim tutanakları, su, elektrik, telefon, doğalgaz faturaları ve benzeri belgelerle ispat edilmesi halinde bu tarihlerin iktisap tarihi olarak dikkate alınması aksi takdirde tapuya tescil tarihinin iktisap tarihi olarak esas alınması gerekmektedir.

            Diğer taraftan,  kooperatiften aldığınız gayrimenkulün iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde elden çıkarmanız halinde, 01/01/2012 tarihinden itibaren 8.800 TL istisna tutarının aşan kısmının değer artışı kazancı olarak vergilendirilmesi ve yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.

            Öte yandan, elde edeceğiniz bu kazanca ilişkin olarak gayrimenkulün iktisap bedelinin tespitinde, tapuda kayıtlı değeri esas alınarak endekslemeye tabi tutulması gerekeceği de tabiidir.

            Bilgi edinilmesini rica ederim.

T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir ve Kurumlar Vergileri Müdürlüğü

SAYI : B.07.1.GİB.4.07.16.01/KVK.2009.ÖZ.57

KONU : Kooperatife ait dükkanların gerçek usul mükelleflere kiraya verilmesi durumunda vergilendirme

İLGİ : ………………………………..

………………..Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatifi tarafından Başkanlığımıza verilen 09.10.2009 tarihli dilekçenin incelenmesinden; 1163 sayılı Kooperatifler Kanuna göre kurulmuş esnaf sanatkarlar kredi kefalet kooperatifi oldukları, kooperatiflerinin ticari, sınai ve diğer kazancı bulunmadığı ve aktiflerinde kayıtlı bulunan dükkanları gerçek usulde gelir vergisine tabi kişilere kiraya verdikleri belirtilerek, bu kiralama işleminden dolayı kooperatiflerinin kurumlar vergisi ve katma değer vergisine tabi olup olmadığı ve belge düzeninin nasıl olacağı konularında özelge talep edildiği anlaşılmıştır.

Bilindiği üzere, 21.06.2006 tarih ve 26205 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 01.01.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe giren 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’ nun “Muafiyetler” başlıklı 4’ üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde; “ Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç olmak üzere, ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi, yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz.) ilişkin hükümler bulunup, bu hükümlere fiilen uyan kooperatifler ile bu kayıt ve şartlara ek olarak kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya Kanunun 13 üncü maddesine göre bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer vermeyen ve yapı ruhsatı ile arsa tapusu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olan yapı kooperatifleri”nin kurumlar vergisinden muaf olduğu hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan “Vergi Kesintisi” başlıklı 15. maddesinin birinci fıkrasında; Kamu idare ve kuruluşlarının, iktisadî kamu kuruluşlarının, sair kurumların, ticaret şirketlerinin, iş ortaklıklarının, derneklerin, vakıfların, dernek ve vakıfların iktisadî işletmelerinin, kooperatiflerin, yatırım fonu yönetenlerin, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabının, ziraî kazançlarını bilânço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçilerin; kurumlara avanslar da dahil olmak üzere nakden veya hesaben yaptıkları bu maddede sayılan ödemeler üzerinden istihkak sahiplerinin kurumlar vergisine mahsuben % 15 oranında kesinti yapmak zorunda olduğu hükmüne yer verilmiş olup, maddenin (b) bendinde ise kooperatiflere ait taşınmazların kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden 03.02.2009 tarih ve 27130 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2009/14594 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre % 20 oranında tevkifat yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 14. maddesinin 5 numaralı bendinde; “Kooperatiflerin gelirlerinin vergi kesintisine tabi tutulan taşınmaz kira gelirlerinden ibaret olması halinde, bu gelirler için beyanname verilmez” hükmüne yer verilmiştir.

Konuyla ilgili açıklamaların yapıldığı 1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “Kooperatif gelirlerinin sadece taşınmaz kira gelirlerinden ve mevduat faizlerinden oluşması halinde beyan” başlıklı 14.5 bölümünde; “Kooperatiflerin taşınmazlarını kiraya vermeleri ortak dışı işlem olarak değerlendirileceğinden, kurumlar vergisi mükellefiyetlerinin tesis edilmesi gerekmektedir. Ancak, anılan kooperatiflerin başkaca gelir getirici faaliyetinin bulunmaması ve gelirlerinin sadece vergi kesintisine tabi tutulmuş taşınmaz kira gelirleri ile vergi kesintisine tabi tutulan mevduat faizlerinden ibaret olması halinde, kurumlar vergisi beyannamesi (geçici vergi beyannameleri dahil) vermelerine gerek bulunmamaktadır. Yapılan vergi kesintileri nihai vergileme olacaktır.
Kesintiye tabi tutulmuş taşınmaz kira gelirleri ile mevduat faizleri yanında diğer gelirleri de bulunan kooperatifler, kurumlar vergisi beyannamesi vermek zorunda olduklarından, taşınmaz kira gelirlerini ve mevduat faizlerini de bu beyannameye dahil edeceklerdir. Ancak, kira gelirleri ile mevduat faizleri üzerinden Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesi uyarınca kesinti yoluyla ödenmiş olan vergiler, hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilecektir.
Öte yandan, kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan bu kooperatiflerin beyanname verme dışında mükellefiyetle ilgili diğer ödevlerini yerine getirecekleri tabiidir.” açıklamaları yapılmıştır.
Bu hüküm ve açıklamalara göre; kooperatifin taşınmaz kiralamalarında, kooperatife yapılan kira ödemeleri üzerinden, ödemeyi yapanlar tarafından % 20 oranında tevkifat yapılarak sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi gerekmekte olup, kooperatif gelirlerinin sadece taşınmaz kira gelirlerinden ibaret olması durumunda bu gelirler için beyanname verilmeyecektir.
Adı geçen kooperatifle ilgili olarak Serik Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından yapılan tespit sonucunda düzenlenen yoklama fişinden kooperatifin aktifinde kayıtlı dükkanları gerçek usulde gelir vergisi mükelleflerine kiraya verdiği anlaşılmış olup, gelirlerinin sadece taşınmaz kira gelirlerinden ibaret olması nedeniyle bu gelirler için kurumlar vergisi mükellefi olmasına gerek bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, söz konusu dükkanların basit usulde gelir vergisi mükelleflerine kiraya verilmesi halinde ise kurumlar vergisi mükellefiyetinin olması gerekeceği tabiidir.
Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim.

T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı
Diğer Vergiler ve Anlaşmalar Uygulama Müdürlüğü

SAYI : B.07.1.GİB.4.07.16.02/Dmg.Hrç:2006-81/

KONU : Kooperatifiniz vergi muafiyeti

İLGİ : …. tarihli dilekçeniz

İlgi dilekçenizde, Kooperatifiniz adına işyeri açmak üzere; İl Özel İdaresine yapılan başvuru sonucunda, İdarece istenen işyeri açma ve çalışma ruhsat harcının 1581 Sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu’nun muafiyetleri düzenleyen 19. maddesinin B/a bendi kapsamında muaf olup olmadığı konusunda bilgi verilmesi istenmektedir.

492 sayılı Harçlar Kanununun 108 ve 109’uncu maddeleri harcın konusu ve mükellefiyetini belirlemiş olup, Kanuna ekli 8 sayılı tarife ile imtiyazname, ruhsatname ve diploma harçlarının nispet ve miktarları belirlenmiştir.

Aynı kanunun “Genel Muaflıklar ve İstisnalar” başlıklı 123 üncü maddesinde “Özel kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerle, istisna edilen işlemlerden harç alınmaz” hükmü yer almakta olup, 1581 Sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu’nun muafiyetleri düzenleyen 19. maddesinde yazılı muafiyetlerin tetkikinde ise kooperatiflerin işyeri açma ve çalışma ruhsatı harcından muaf tutulduğuna dair herhangi bir hükme rastlanılmamıştır.

Buna göre; Kooperatifiniz tarafından açılacak işyeri için İl Genel Meclisi kararına istinaden belirlenen miktar üzerinden işyeri açma ve çalışma ruhsatı harcı ödenmesi gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı
Diğer Vergiler ve Anlaşmalar Uygulama Müdürlüğü

SAYI : B.07.1.GİB.4.07.16.02/DH-.2009-128

KONU : Kooperatif ortaklarına dağıtılan gayrimenkullerin tescilinde tapu harcı nispi harç tan kişi başına düşen harç düşük olursa yapılacak tescil işleminde dikkate alınacak harç tutarı

İLGİ : ……. tarih ve sayılı yazınız.

İlgide kayıtlı yazınız ve eklerinin incelenmesinden;

-Yapı kooperatifiniz adına kayıtlı olan 12 adet bağımsız bölümün, kadastro müdürlüğünce gerekli ölçüm ve tescil işlemlerinin tamamlandığı ve söz konusu bağımsız bölümlerin kooperatifiniz üyelerinin adına tescil edileceği,

-Ancak, Tapu Sicil Müdürlüğüne müracaatınızda, yapılacak tescil işleminde 12 adet bağımsız bölümün her birinin ayrı bir tescil işlemi olarak değerlendirilerek tapu harcının da buna göre hesaplanması yoluna gidildiği,

belirtilerek,

Yapı kooperatifiniz adına kayıtlı olan 12 adet işyerinin üyeler adına yapılacak tescil işleminde tapu harcı yönünden uygulanmanın nasıl yapılacağı konusunda özelge talep edildiği anlaşılmıştır.

492 sayılı Harçlar Kanununun 57 nci maddesinde, “Tapu ve Kadastro işlemlerinden bu kanuna bağlı (4) sayılı tarifede yazılı olanları, tapu ve kadastro harçlarına tabiidir.” denilmektedir.

Anılan Kanunun 58 nci maddesinde ise; “Tapu ve kadastro harçlarını kanuna ekli tarifede belirtilen kişiler; tarifede belirtilmeyen işlemlerde, taraflar aksini kararlaştırmamış ise, aşağıdaki yazılı kişiler ödemekle mükelleftir.

a) Mülkiyet ve mülkiyetten gayrı ayni hakları iktisap edenler (iktisap eden kişiler birden fazla ise harçları hisseleri oranında öderler.)

………….” hükmü yer almaktadır.

Kanuna ekli (4) sayılı tarifenin I-15 bendinde; Yapı kooperatiflerinin ortaklarına dağıtacağı gayrimenkullerin ortaklar adına tescilinde kayıtlı değer üzerinden binde 1,8 oranında harç alınacağı belirtilmiş olup, tapu ve kadastro işlemlerinde nispi harçların en az miktarı 9,00 TL olarak belirlenmiştir.

Buna göre;

-Kooperatifiniz adına kayıtlı olan ve genel kurul kararı ile ortaklar adına tescili yapılacak 12 adet işyerinin, her birinin tescilinin ayrı bir işlem olarak kabul edilmesi,

-Bağımsız bölümlerin kayıtlı değerleri esas alınarak, her bir ortağın hissesi üzerinden binde 1,8 oranında tapu harcın hesaplanması,

-Ayrıca, her bir bağımsız bölüm ve üye sayısının ayrı ayrı dikkate alınmak suretiyle asgari harç tutarının (9,00 TL) her bir işlem için ayrı ayrı hesaplanması,

gerekmektedir.

T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı
Diğer Vergiler ve Anlaşmalar Uygulama Müdürlüğü

SAYI : B.07.1.GİB.4.07.16.02/DH:2009-130/

KONU : Ticaret sicili tescil harcı / tarım kredi koop.leri Antalya bölge birliğinin

İLGİ : …… tarih ve sayılı yazınız.

İlgide kayıtlı yazınızın incelenmesinden; Tarım Kredi Kooperatifleri ….. Bölge Birliği’nin memurluğunuzda yapılacak tescil işlemlerinden dolayı ticaret sicili tescil harcından muaf olup olmadığı hakkında özelge talep edildiği anlaşılmıştır.

492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı (1) sayılı tarifenin C /I. Kayıt ve tescil harçları: (Ticari işletme rehni dahil)” başlılı bölümünün,

-1/a bendinde; ticari işletmenin ve ünvanının tescil ve ilanında, gerçek kişilere ve kooperatiflere ait işletmelerde 115,00 TL,

-3/a bendinde de; Ticaret siciline tescil edilmiş olan vakalardaki değişikliklerin tescilinde, (Ticari işletme rehni ile ilgili vakalar dahil) (Muhteva ile ilgili bulunmayan düzeltmelerden harç alınmaz.) gerçek kişilere ve kooperatiflere ait işletmelerden 57,10 TL,

ticaret sicil harcı alınacağı belirtilmiştir.

Aynı Kanunun 123’üncü maddesinde; özel kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerle, istisna edilen işlemlerden harç alınmayacağı, 125’inci maddesinde de; bu kanunun ilgili kısımlarında mükellefiyet hakkında konulmuş hükümlerin aksine, özel kanunlarda hüküm bulunduğu takdirde özel kanunlardaki hükmün uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu’nun 19’uncu maddesinin (A) fıkrasında; “Bu kanuna göre kurulacak ve kurulmuş sayılan kooperatiflere ortak olmak üzere başvuran üreticilerle, ortakların kooperatifleriyle yapacakları her türlü işlemler ve bunlarla ilgili kağıt, belge, senet, beyanname, taahhütname, vekaletname, makbuz, kooperatif lehine yapacakları ipotek ve rehinler her türlü resim, harç ve vergiden,
(B) fıkrasında; “Bu Kanuna göre kurulacak ve kurulmuş sayılan kooperatifler, bölge ve merkez birlikleri,
a) Kurumlar, gider, gayrimenkul kıymet artışı, intikal ve diğer vergilerden ve icra makamları, resmi daireler ve mahkemeler nezdinde yapacakları takip ve tahsillerle açacakları tazminat davaları ile ilgili her nevi talep, tebliğ ve kararlar her türlü masraf, vergi, resim ve harçtan,

b) Sermaye ve yedek akçeleri ile taşınmaz malları ve bunların gelirleri, kendi ihtiyaçları için satın aldıkları ve alacaklarının tahsili gayesiyle mülk edindikleri taşınmaz malları ve bunların 15’inci madde hükmüne göre sahiplerine geri verilmesi işlemi, bütün vergi, resim ve harçtan,
c) Yapacakları kredi işlerine ilişkin bütün senet, belge, kağıt, defter ve hesap özetleri, taşınmaz mallara ait ipotek ve taşınır mallara ait rehin işlemleri, vekaletnameler, taahhütnameler vesair evrak, bütün resim ve harçtan,
( C ) Bu Kanuna göre kurulan kooperatiflerle bölge ve merkez birliklerinin temin edecekleri krediler ve bunlara ilişkin Merkez Bankası nezdindeki reeskont muameleleri ve bu işlemlere ait bütün senet, belge, vekaletname, taahhütname vesair evrak gider ve diğer vergilerle bütün resim ve harçtan,

muaftır.” hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde; Tarım Kredi Kooperatifleri …… Bölge Birliğinin Ticaret Sicili Memurluğunuzda yapılacak tescil işlemlerinden dolayı ticaret sicili tescil harcından muaf tutulması gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Kooperatiflerin kuruluş ve işleyişine ilişkin işlemleri gerçekleştirme yeterliklerine sahip meslek elemanları yetiştirerek, kooperatiflerin yönetiminde profesyonel anlayışın yerleştirilmesini amaçlayan ‘Kooperatif Geliştirme ve Uyum Eğitimi Programı’ (KOOP-GEP) ilimizde de hayata geçiriliyor.

YURT GENELİNDE BAŞLADI