Konu: Kooperatifin satış sözleşmesi yaptığı
arsa sahiplerinin sözleşmeyi tek taraflı
feshetmesi neticesinde olayın dava
konusu yapılması sonucunda mahkemece
kooperatif lehine hükmolunan munzam
zarar tazminatı ile faizlerinden dolayı
kurumlar vergisine tabi olup,
olmayacağı hk.

İlgi : Tarihsiz dilekçeniz.

İlgide kayıtlı dilekçenizde, kooperatifinizin 1991 ve 1992 yıllarında gayrimenkul satış sözleşmesi imzalayarak inşaata başlamış ise de daha sonra arsa sahiplerinin satış sözleşmesini tek taraflı olarak feshetmeleri nedeniyle inşaatın yarım kaldığını, bu nedenle genel kurulca tasfiyeye girişine karar verildiğini, bu arada satış sözleşmesine istinaden yapmış olduğunuz ödemeler ile yarım kalan inşaat harcamalarının ve buna bağlı zararlarınızın arsa sahiplerinden istenmesine rağmen, ilgililerin sadece arsa bedeline mahsuben yapmış olduğunuz ödemelerle inşaat için yapılan harcamaların tarihi değerleriyle KDV hariç bölümünü ancak gecikmeli olarak ödemiş olduğunu, arsa sahiplerinin işbu hukuka aykırı tasarruflarından doğan kooperatifinizin zararlarının karşılanması için munzam zararın tazmininin talep edildiğini ve bu talebinizin Asliye 6.Ticaret Mahkemesince haklı görülerek lehinize 28.000 YTL. munzam zarar karşılığı tazminata hükmedildiğini belirterek,
-Mahkeme kararıyla hükmedilen munzam zarar tazminatının ve buna bağlı kanuni faizlerin kurumlar vergisine tabi olup olmadığı,
-Anılan tazminat ve buna bağlı faizlerin kurumların vergisine tabi olması halinde, geçmiş takvim yıllarına ait gider fazlalarının ve dönem diğer giderlerinin işbu tazminat gelirinden indirilip indirilemeyeceği,
-Sayılan sebeblerle oluşacak gelir fazlasının bir kısmının tasfiye sonucu beklenmeden ortaklara dağıtılması halinde dağıtılan kısmın stopaja tabi olup, olmayacağı,
-Tasfiye sonuçlanana kadar ortaklara herhangi bir dağıtım yapmamakla birlikte tasfiye neticesinde olumlu tasfiye artanının ortaklara dağıtılmasında herhangi bir stopaj olup, olmadığı,
hususlarında Defterdarlığımız görüşleri sorulmaktadır.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 7. maddesinin 2362 sayılı Kanun’la değişik) 16 numaralı bendinde, kooperatiflerin esas mukavelelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması,idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi, ihtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılmaması ve münhasıran ortaklarla iş görülmesi şartlarının yazılı bulunması şartı ile kooperatifler (4369 sayılı kanunun 81/D-7 maddesiyle değiştirilen parantez içi hüküm) (Esas mukavelelerinde yukarıdaki şartlar mevcut olmakla beraber fiilen bu kayıt ve şartlara uymayan kooperatifler ile faaliyete geçen üst kuruluşlara girmeyen kooperatifler muafiyetten faydalanamaz.) Kurumlar Vergisi’nden muaf olacakları hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan, kooperatife ait ana sözleşmenin incelenmesinden Kurumlar Vergisi Kanunu’nun yukarıda belirtilen muafiyet şartlarının 68.maddede yazılı olduğu anlaşılmıştır.
Öte yandan, anasözleşmenin 6. maddesinin 3 ve 4. bendinde yer alan “Ortakların sosyal kültürel ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerekli tesisleri kurar, bunları ortaklarına aktarabilir.”ve “Yukarıdaki fıkralardaki yazılı hususları sağlamak üzere ilgili kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalarda bulunabilir. Gayrimenkul ve menkulleri iktisap eder, kiralar, kiraya verir, satar ve benzeri tasarruflarda bulunur, ayni haklar tesis eder” hükümleri kooperatifin muafiyetini ihlâl edici nitelikte değildir.

Ancak kooperatifin söz konusu tesisleri kurup işletmesi veya kiraya vermesi halinde bu işlemlerin yapıldığı tarihten itibaren kurumlar vergisi muafiyeti sona erecektir.
Diğer taraftan, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/6-b-i maddesinde;
“Tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara dağıtılan 75.maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kar paylarından (karın sermayeye eklenmesi kar dağıtımı sayılmaz.) % 10,” oranında tevkifat yapılacağı hükmedilmiştir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 75.maddesinde menkul sermaye iradının tarifi yapılarak aynı maddenin ikinci fıkrasının 2.bendinde;
“İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir. Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları muamelelerden doğan karların ortaklara, kooperatifle yaptıkları muameleler nispetinde tevzii kazanç dağıtımı sayılmaz.)“ hükümlerine yer verilerek, kooperatiflerin ortaklara dağıttıkları kazançların da menkul sermaye iradı olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu hükümlere göre, kooperatifinizin ana sözleşmesinde Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 7/16.maddesinde yazılı muafiyet şartlarının bulunması ve fiiliyatta da bu kayıt ve şartlara uyması halinde ve ayrıca dilekçeniz ekinde alınan S.S.Marmara Küçük Sanayi Siteleri Yapı Kooperatifleri Birliğinin yazısından 29/04/1994 tarihinden itibaren bir üst birliğe üye olduğunuz anlaşıldığından kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanmanız mümkün olup, kooperatifiniz ile arsa sahipleri arasında yapılan satış sözleşmesinin arsa sahiplerince tek taraflı feshedilmesine istinaden açılan dava sonucunda lehinize hükmolunan munzam zarar tazminat ve buna bağlı kanuni faizlerinden dolayı ise kanunda yazılı muafiyet şartları bozulmadığından bu durumun kooperatifin kurumlar vergisinden muafiyetine engel teşkil etmemesi dolayısıyla söz konusu tazminat ve faizlerin kurumlar vergisine tabi tutulmaması gerekir. Ancak bu tazminat ve faizlerin tasfiye sonucu beklenmeden ortaklara dağıtılması halinde ise, muafiyet şartlarından “sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması” şartı ihlal edileceğinden dağıtımın yapıldığı yıl itibariyle kurumlar vergisine tabi tutulması gerekmektedir. Diğer taraftan kooperatifçe ortaklara yapılacak söz konusu ödemeler Gelir Vergisi Kanunu’nun 75.maddesinin 2.bendine göre kar payı kapsamında olduğundan aynı kanunun 94/6-b-i maddesine göre gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.Ayrıca tasfiye sonuçlanana kadar ortaklara herhangi bir dağıtım yapılmamakla birlikte,tasfiye sonuçlandığında oluşan tasfiye karının ortaklara dağıtılması sırasında da gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hususu tabiidir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.