Davacıların murisi, davalılarla arasındaki eser sözleşmesi ile üstlendiği kalıp demir beton işleri ile çatı yapımı sırasında inşaattan düşerek vefat etmiştir. Davacılar, iş sahibi davalılardan maddi ve manevi tazminat talep etmiştir.

Eser sözleşmelerinde yüklenici, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Mevzuatına göre işyerinde tüm tedbirleri almak ve bu konuda denetimi sağlamak yükümlülüğü altında olmakla beraber iş sahibinin böyle bir yükümlülüğü yoktur. İş sahibi, İş Güvenliği Mevzuatı dışında kusurlu ise, ancak o zaman sorumlu olur.

Somut olayda davalı iş sahipleri hakkında ceza mahkemesinde, bu olay nedeniyle açılmış ve halen derdest bir dava mevcut olmakla; mahkemece işbu ceza davasının sonucu beklenmeli; beraat kararı verilip kesinleştiği takdirde davanın reddine; mahkumiyet halinde ise, hukuk hakimi kusur oranı ile bağlı olmadığından, ilişkinin niteliğine ve oluş şekline göre en düşük kusur oranı üzerinden hesaplanacak ve takdir edilecek bir tazminatın tahsiline karar verilmelidir.
(Karar Tarihi : 01.10.2007)
Mahalli mahkemece verilen hükmün temyizen tetkiki davacılar vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu, gereği konuşulup düşünüldü:

Davacıların murisi, 26.09.2000 günlü sözleşme uyarınca üstlendiği kalıp demir beton işleri ile çatı yapımı sırasında inşaattan düşerek vefat etmiştir.

Müteveffanın mirasçıları olan davacılar, maddi-manevi tazminat talep etmişlerdir. Davalılar, sorumluluk ve kusurun müteveffada olduğunu savunarak, davanın reddini istemişlerdir.

Mahkeme; taraflar arasındaki ilişkinin eser sözleşmesi olduğuna, sorumluluğun ve kusurun müteveffada bulunduğuna ilişkin bilirkişi raporuna dayanarak, davanın reddine hükmetmiştir.

Karar, davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Hakim, Türk Kanunlarını kendiliğinden uygulamakla yükümlüdür (HUMK m. 76). Başka bir anlatımla, maddi olayları bildirmek taraflara, hukuki nitelendirme yapmak hakime aittir. Bu itibarla, hakim, önüne gelen bir alacak davasında, tarafların nitelendirmesine bakmadan (BK m. 18), hukuki ilişkinin ne olduğunu saptamak zorundadır.

Taraflar arasındaki hukuki ilişki, mahkemenin de kabulünde olduğu üzere, bir istisna (eser) sözleşmesidir (BK m. 355-371).

Yasal adı istisna, uygulamadaki adı eser olan bu sözleşmenin taraflarından birine yüklenici, diğerine de iş sahibi denilir.

Eser sözleşmesi gibi yine bir işgörme sözleşmesi olan hizmet sözleşmesinde (BK m. 313-351) ise; taraflardan birine işçi, diğerine de işveren denilir.

İş sahibi ile işveren, birbiriyle karıştırılmamalıdır.

Eser sözleşmelerinde yüklenici, yaptığı işin uzmanı olup, eser denilen sonucun gerçekleşmesini taahhüt eder. İş sahibinden talimat almaz, ona karşı bağımsızdır. Yanında işçi çalıştırıyorsa; işçisine karşı da işveren durumundadır. Dolayısıyla eser sözleşmelerinde yüklenici, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Mevzuatına göre işyerinde tüm tedbirleri almak ve bu konuda denetimi sağlamak yükümlülüğü altındadır. İş sahibinin ise böyle bir yükümlülüğü yoktur. İş sahibi, İş Güvenliği Mevzuatı dışında kusurlu ise, ancak o zaman sorumlu olur. Somut olayda, davalı iş sahiplerinin sorumlu olmadıkları ve İş Güvenliği dışında, herhangi bir kusurlarının bulunmadığı bilirkişi raporuyla saptanarak, mahkemece doğru bir sonuca varılmış ve davanın reddine hükmedilmiştir.

Ne var ki, davalı iş sahipleri hakkında Ceza Mahkemesinde, bu olay nedeniyle açılmış ve halen derdest olan bir ceza davası mevcuttur.

Ceza Mahkemesinde verilecek bir mahkumiyet kararı hukuk hakimini bağlar ise de, cezada saptanan kusur oranı ve zarar miktarı bağlamaz (BK m. 53).

Bu itibarla, mahkemece, ceza davasının sonucu beklenmeli; beraat kararı verildiği ve kesinleştiği takdirde şimdiki gibi hüküm kurulmalı; mahkumiyet halinde ise, hukuk hakimi kusur oranı ile bağlı olmadığından, ilişkinin niteliğine ve oluş şekline göre en düşük kusur oranı üzerinden hesaplanacak ve takdir edilecek bir tazminatın tahsiline karar verilmelidir.

Karar açıklanan nedenlerle bozulmalıdır.

KARAR : Temyiz olunan hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz eden davacılar yararına (BOZULMASINA), ödedikleri temyiz peşin harcının istek halinde temyiz eden davacılara geri verilmesine, 01.10.2007 gününde oybirliğiyle karar verildi.
İlgili Mevzuat Hükmü : Borçlar Kanunu (Eski) MADDE 53 :Hâkim, kusur olup olmadığına yahut haksız fiilin faili temyiz kudretini haiz bulunup bulunmadığına karar vermek için ceza hukukunun mesuliyete dair ahkâmiyle bağlı olmadığı gibi, ceza mahkemesinde verilen beraet karariyle de mukayyet değildir. Bundan başka ceza mahkemesi kararı, kusurun takdiri ve zararın miktarını tâyin hususunda dahi hukuk hâkimi takyit etmez.

Kapsamı
MADDE 13- Kanunda yazılı şekilde yapılması öngörülen bir sözleşmenin değiştirilmesinde de yazılı şekle uyulması zorunludur. Ancak, sözleşme metniyle çelişmeyen tamamlayıcı yan hükümler bu kuralın dışındadır.

Başlık Kooperatif adına düzenlenen işyeri açma ve çalışma ruhsatının noter tarafından onaylanması sırasında harç aranılıp aranılmayacağı hk.
Tarih 02/01/2014
Sayı 61504625-10649-5836-1
Kapsam

T.C.

KÜTAHYA VALİLİĞİ

Defterdarlık Gelir Müdürlüğü

Sayı

:

61504625-10649-5836-1

02/01/2014

Konu

:

… Sayılı … Tarım Kredi Kooperatifi …/…

İlgide kayıtlı özelge talep formu ile eklerinin incelenmesinden, … Kaymakamlığı İlçe Özel İdare Müdürlüğü tarafından Kooperatifinize düzenlenen işyeri açma ve çalışma ruhsatının noter tarafından onaylanması sırasında harç aranılıp aranılmayacağı hususunda Defterdarlığımızdan görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.

Bilindiği üzere, 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 38 inci maddesinde, noter işlemlerinden 492 sayılı Kanuna bağlı (2) sayılı tarifede yazılı olanların noter harçlarına tabi olduğu belirtilmiş olup 123 üncü maddesinde, “Özel Kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerle, istisna edilen işlemlerden harç alınmaz.” hükmü yer almaktadır.

Öte yandan, 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanununun muafiyetler başlıklı 19 uncu maddesinde, kooperatif ve birliklerinin yapacakları işlemlere ilişkin çeşitli muafiyet hükümleri mevcut olmakla birlikte, anılan kooperatiflerin işyeri açma ve çalışma ruhsatının noterde onaylanması işleminden muaf tutulacağına ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır.

Buna göre, Kooperatifiniz tarafından işyeri açma ve çalışma ruhsatının noterde tasdik ettirilmesi sırasında noter harcı aranılması gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Buna göre, gerçek kişilere mesken olarak kiraya verilen gayrimenkuller için düzenlenen kira sözleşmelerinin;

– sadece kiraya veren ve kiralayan kişilerin imzasını içermesi, depozito tutarı, kefalet şerhi içermemesi halinde, Kanuna ekli (2) sayılı tablonun IV/31 numaralı fıkrası uyarınca damga vergisinden istisna tutulması,

– Kira tutarı yanında depozito tutarını da içermesi halinde, depozito tutarının teminat hükmünde olması nedeniyle Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-3 fıkrasına göre sözleşmenin sadece depozito tutarı üzerinden düzenlenme tarihi itibarıyla nüsha sayısına göre nispi damga vergisine tabi tutulması,

– Kiracı ve kiralayan yanında “adi kefil” veya “müteselsil kefil”, “müşterek borçlu ve müteselsil kefil” olarak kefil imzasını içermesi halinde, Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-3 fıkrası uyarınca kefalet şerhi üzerinden düzenlenme tarihi itibarıyla nüsha sayısına göre damga vergisine tabi tutulması,

– Kiracı ve kiralayan yanında “adi kefil” , “müteselsil kefil”, “müşterek borçlu ve müteselsil kefil” şeklinde şerhle birlikte depozito bedeli de içermesi durumunda, Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca depozito ve kefalet şerhi işlemlerine ilişkin tutarın toplamı üzerinden Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-3 fıkrası uyarınca düzenlenme tarihi itibarıyla nüsha sayısına göre damga vergisine tabi tutulması,

ve söz konusu verginin tarafların mükellefiyet durumuna göre Kanunun 22 nci maddesi kapsamında beyan edilerek makbuz mukabili ödenmesi gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Başlık Site yönetimi tarafından kredi kartı ile tahsil edilen aidat ödemelerinin vergilendirilmesi hk.
Tarih 17/09/2013
Sayı 62030549-125[1-2013/41]-1510
Kapsam

T.C.

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI

İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

(Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü)

Sayı

:

62030549-125[1-2013/41]-1510

17/09/2013

Konu

:

Site yönetimi tarafından kredi kartı ile tahsil edilen aidat ödemelerinin vergilendirilmesi.

İlgide kayıtlı özelge talep formunda, site yönetimi olarak kat malikleri ve kiracılardan gider karşılığı toplanan aidatların kredi kartı ile tahsili durumunda banka tarafından komisyon alındığı ve bu komisyon tutarının da ödemeyi yapan kişilerden tahsil edilmesinin düşünüldüğü belirtilerek, söz konusu komisyon tutarının kredi kartı ile tahsis edilmesi durumunda vergi yükümlülüğü doğup doğmayacağı hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37 nci maddesinin birinci fıkrasında, her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu hüküm altına alınmıştır.

Ticari faaliyet, bir tür emek-sermaye organizasyonuna dayanmakta olup, kazanç sağlama niyet ve kastının bulunup bulunmaması böyle bir organizasyon tarafından icra edilen faaliyetin “ticari faaliyet” olma niteliğine etki etmemektedir.

Ancak bir faaliyetin “ticari faaliyet” sayılabilmesi için kazanç sağlama niyet ve kastı gerekmemekle birlikte, faaliyeti icra eden organizasyonun bütün unsurlarıyla birlikte değerlendirildiğinde kazanç sağlama potansiyeline sahip olması gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Buna göre, site yönetiminiz tarafından aidat tutarı ile aidat tutarına ilişkin olarak banka tarafından alınan komisyon tutarının kredi kartı ile tahsil edilmesi ticari faaliyet kapsamında bulunmadığından söz konusu aidatların kredi kartı ile tahsil edilmesi nedeniyle gelir vergisi mükellefiyeti doğmayacaktır.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlıklarda bir alacağa temerrüt faizi uygulanabilmesi için alacağın kararlaştırılan kesin vadede ödenmemiş ya da alacaklının yöntemine uygun ihtar ile borçlunun, usulen temerrüde düşürülmüş olması zorunludur (818 Sayılı BK’nun 101. maddesi). Eldeki davada, sözleşmede kesin vade olmadığı gibi davalıyı temerrüde düşürücü nitelikte ihtar da bulunmadığından kabul edilen alacaklara dava tarihi yerine temerrüde esas teşkil etmeyen işin bitmesi gereken tarihten faiz yürütülmesi de usul ve yasaya aykırı bulunmuştur.

T.C.

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI

Sakarya Vergi Dairesi Başkanlığı

Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü

 

 

SAYI	:	B.07.1.GİB.4.54.15.01/KV –
KONU	:	Konut Yapı Koop. Muafiyeti

 

Sayın ……………………

SAKARYA

 

İlgide kayıtlı yazınız ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanuna göre  kooperatiflerin kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanabilmeleri için üst birliğe girme şartının 01/01/2006 tarihinden itibaren aranılmayacağı, ancak 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 93. maddesinde yer alan bazı vergi ve harç muafiyet ve istisnalarından yararlanabilmesi için üst birliğe girilmesinin zorunlu olduğu belirtilerek, Konut Yapı Kooperatifleri Birliğine üye olmayan kooperatifler için uygulamanın nasıl yapılacağı konusunda Başkanlığımız görüşü istenilmektedir.

 

5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nu ek ve değişiklikleri ile birlikte yürürlükten kaldıran 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nda kooperatifler kurumlar vergisi mükellefleri arasında sayılmıştır.

 

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde; Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç olmak üzere, ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi, yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz.) ilişkin hükümler bulunup, bu hükümlere fiilen uyan kooperatifler ile bu kayıt ve şartlara ek olarak kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya Kanunun 13 üncü maddesine göre bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer vermeyen ve yapı ruhsatı ile arsa tapusu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olan yapı kooperatiflerinin kurumlar vergisinden muaf oldukları hükme bağlanmıştır.

 

Aynı Kanunun geçici 1 inci maddesinin (8) numaralı fıkrasında ise geçiş dönemine ilişkin olarak “2006 yılının sonuna kadar bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde yazılı şartları sağlayamayan yapı kooperatiflerinin muafiyeti 01/01/2006 tarihi itibarıyla sona ermiş sayılır.” hükmüne yer verilmiştir.

 

Diğer taraftan, 5 Nolu 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Sirkülerinin 3 üncü bölümünde; kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olabilmesi için ana sözleşmelerinde;  

– Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması,

– Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi,

– Yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması,

– Sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz)

ilişkin hükümler bulunması ve bu hükümlere fiilen de uyulması gerektiği,

 

Öte yandan, yapı kooperatiflerinde yukarıda belirtilen şartların yanı sıra; kuruluşundan, inşaatın  sona  erdiği  tarihe  kadar  yönetim  ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya Kanunun 13 üncü maddesine göre bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya sayılan bu kişiler ile işçi işveren ilişkisi bulunan kişilere yer vermemesi ve yapı ruhsatı ile arsa tapusunun kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olması şartlarının da  aranılacağı,

 

Buna göre, öteden beri faaliyette bulunan ve 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa göre kurumlar vergisinden muaf olan yapı kooperatifleri ile 2006 yılı içinde kurulmuş olan yapı kooperatiflerinin 31/12/2006 tarihine kadar yukarıda belirtilen şartların tamamını sağlamalarının gerektiği,

 

Belirtilen tarihe kadar söz konusu şartları yerine getirmeyen yapı kooperatifleri hakkında, Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 1 inci maddesinin 8 inci fıkrası gereğince 01/01/2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesis edilmesi gerektiği, açıklanmıştır.

 

Diğer taraftan, 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 93 üncü maddenin 4 üncü fıkrasında; kooperatifler, kooperatif birlikleri ve kooperatifler merkez birlikleri faaliyete geçen üst kuruluşlara girmedikleri takdirde, Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 16 numaralı bendinde yazılı kurumlar vergisi muaflığından yararlanmayacakları hükme bağlanmıştır.

 

Bu hükümler uyarınca kooperatiflerin kurumlar vergisi muafiyetinden faydalanabilmeleri için;

 

1-Kurumlar Vergisi Kanununun 7/16 ncı maddesindeki muafiyet şartlarının kooperatif ana sözleşmelerinde yazılı bulunması,

 

2- Ana sözleşmede muafiyet şartları yazılı olmakla beraber fiiliyatında da bu kayıt ve şartlar dahilinde faaliyet göstermeleri,

 

3-Kooperatiflerin faaliyet gösterdikleri alanda varsa bir üst kuruluşa girmiş olmaları,

 

gerekmektedir.

 

Ancak, 01/01/2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe giren 5520 sayılı Kurumlar Vergisi ile kooperatiflerin kurumlar vergisi muafiyetine ilişkin değişiklikler yapılmış, tüketim ve taşımacılık kooperatiflerinin muafiyetine son verilmiştir. Yapı kooperatiflerinin muafiyetten yararlanabilmesi için de özel şartlar belirlenmiş olup, daha önce muafiyetten yararlanılabilmesi için aranan koşullardan biri olan, üst birliğe girme koşuluna 5520 sayılı Kurumlar Vergisinde yer verilmemiştir.

 

Buna göre, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda üst birliğe üye olma şartına yer verilmediğinden, kooperatiflerin muafiyetten yararlanabilmesi için artık (01/01/2006 tarihinden itibaren) üst birliklere üye olmaları gerekmemektedir.

 

Bu kooperatifler için, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun Geçici 1’inci maddesinin 10’uncu fıkrasında bu Kanunun yürürlüğünden önceki dönemler itibariyle 5422 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasına devam olunacağı hüküm altına alındığından, 01.01.2006 tarihinden önceki dönemler için 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri uygulanacaktır.

 

Ayrıca, kooperatiflerin 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 93 üncü maddesinde yazılı diğer vergi, resim ve harç muafiyetinden yararlanabilmeleri için üst birliğe üye olma şartı halen devam etmektedir.

 

Bilgilerinizi rica ederim.

 

                                                                            Recep ALP

                                                                            Vergi Dairesi Başkanı

 

 

Ana Sayfa > Arama Yapmak İçin Tıklayınız >>     İş Kanunu ile Konut Yapı Kooperatifine Getirilen Yeni Düzenlemelere İlişkin Rapor                        T.C.   SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü Kooperarifler Kontrolörleri Başkanlığı                       MESLEKİ ÇALIŞMA RAPORU   TEŞKİLATLANDIRMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE  Kooperatif Kontrolörleri Başkanlığı’nın 04.05.2007 günlü 4841 sayılı yazıları ve Kooperatifler Kontrolörleri Yönetmeliğinin 60.maddesi uyarınca, İş Kanunu ile Konut Yapı Kooperatiflerine getirilen yeni düzenlemelere ilişkin çalışma tamamlanmış olup, elde edilen bilgiler aşağıda arz ve izah edilmiştir.  I-Raporun Konusu:   Kooperatifler Kontrolörleri Yönetmeliğinin 60/1.maddesi uyarınca, İş Kanunu ile Konut Yapı Kooperatiflerine getirilen yeni düzenlemelere ilişkin Mesleki Çalışma Raporu düzenlenmiştir.  II- YAPILAN ARAŞTIRMALAR:   İş Kanunu ile Konut Yapı Kooperatiflerine getirilen yeni düzenlemeler:   1.Genel Olarak   İş hukuku anlamında işveren, işçi çalıştıran kişi olarak tanımlanmıştır. İş yasalarında iş veren kavramı belirlenirken işçi kavramı esas alınmıştır. Nitekim İş Kanununun 1. maddesinde göre, bir hizmet akdine dayanarak işçi çalıştıran tüzel ve gerçek kişiye işveren denilmektedir. Bu durumda, gerek İş Kanunu gerekse Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan tanım gereğince Kooperatifler iş veren sayılmaktadır. Bu çalışmada 2003 yılında yürürlüğe giren 4857 Sayılı İş Kanununun Konut Yapı Kooperatifleri’ne getirdiği yeni düzenlemeler incelenmiştir.   2 -İşe başlama bildirimi 4857 sayılı İş Kanunun 3. maddesi Konut Yapı Kooperatifleri ve bu kooperatiflere iş yapan yüklenici firmalar Bölge Çalışma Müdürlüklerine ve Sosyal Güvenlik Kurumuna işyerini bildirmek zorundadırlar. Bu bildirgeyi yasal süresi içerisinde vermeyen kooperatifler bilanço esasına göre defter tuttukları için üç aylık asgari ücret tutarında idari para cezası ödemek durumunda kalırlar ve işyeri resen tescil edilir. Bu işlem hem inşaat işinde çalışan işçinin sigortalılık hakkını güvence altına almış oluyor hem de SSK açısından çalışanlar adına ödenmesi gereken primlerin takibini kolaylaştırmaktadır. Konut Yapı bir işletme olarak göründüklerinden sigortalı işçi çalıştırma zorunluluğuna uymak durumundadırlar.   3 -Çalışanlar ile iş yapma sözleşmesi zorunluluğu   İş Kanunu’nun 13. ve 16. maddeleri gereği Konut Yapı Kooperatiflerinin sorumluluklarında gerçekleştirecekleri inşaat imalat işlerinde çalıştırılacak işçilerle, idari ve mali işlerle ilgili çalıştırılacak kişilerle (muhasebe, şantiye şefi, güvenlik personeli v.s) yapılacak olan belirli süreli iş sözleşmesi yapma zorunluluğu yada takım sözleşmesi ile oluşturulan iş sözleşmeleri yapma zorunluluğu getirilmektedir.   4- Çalışma Belgesi Verilmesi Zorunluluğu:   İş Kanunu’nun 28. maddesi gereği Konut Yapı Kooperatifinde çalıştırılan işçilere çalışma belgesi verilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Bu da işçi için daha sonraki iş hayatında bir referans, çalışma süresi içindeki çalışmaları hakkında ayrıntılı bilgi edinmesini sağlayan bir uygulamadır.     5-Sigortalı İşçi Çalıştırma Zorunluluğu:   İş Kanunu’nun 26. maddesi gereği; çalıştırılan işçilere sigorta yapma ve bu konuda Sosyal Güvenlik Kurumu ve SSK kurumuna bildirimde bulunmak ve prim ödemesi yapma zorunluluğu getirilmiştir. Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde Kuruma bildirilmemesi halinde bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde ilgililerin sigorta yardımları Kurumca sağlanır. Sigortalı çalıştırmaya başlandığı Kuruma bildirilmiş veya bu husus Kurumca tespit edilmiş olmakla beraber, yeniden işe alınan sigortalılardan, süresi içinde Kuruma bildirilmeyenler için de, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde gerekli sigorta yardımları Kurumca sağlanır. Ancak, yukarıdaki fıkralarda belirtilen sigorta olayları için Kurumca yapılan ve ilerde yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarları ile gelir bağlanırsa bu gelirin tutarı işverene ödettirilir. Bu düzenleme ile çalışma barışı içerisinde işçinin sosyal haklarının güvence altına alınması sağlanmıştır. Yapılan yapıların kullanımı için Yapı Kullanım İzni belgesi alınması aşamasında yerel yönetimler SSK prim borcu olup olmadığına dair Sosyal Güvenlik Kurumundan belge istemektedir. Sosyal Güvenlik kurumu inşaatın büyüklüğü, yapım süresi ve yapım koşulları gibi kriterler bağlı olarak KYK’lara bir prim ödeme cetveli çıkartmaktadırlar. Eğer KYK’lar çalıştırdıkları her işçi için sigorta yapmış olurlarsa prim borcu ile karşılaşmayacaklar yada çok az bir prim borcu ile karşılaşacaklardır.     6-İşçi Özlük Dosyası Tutma Zorunluluğu:   İş Kanunu’nun 75. maddesi gereği çalıştırılan her işçiye ait işçi özlük dosyası tutma zorunluluğu getirilmiştir. Bu zorunlulukla çalıştırılan işçi hakkında daha fazla bilgi, kontrol ve teftişte işçi hakkında daha fazla bilgi verilebilmesi sağlanmıştır. Özellikle SSK ve Bölge Çalışma Müdürlüğü kontrollerinde kooperatif yönetimi zor durumlarda kalmamaktadır.     7 – İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmelik ve Tüzüklerine Uyma Zorunluluğu:   İş Kanunu’nun 75. maddesi gereği; çalışma yapılan şantiyede yada şantiyelerde sağlık, güvenlik tüzük ve yönetmeliklerine uyma ve bu konuda işverene gereken önlemleri alma ve uygulama zorunluluğu getirilmiştir. Bu da iş kazalarının azaltılması, sorumluluklarının sınırlarının belirlenmesi açısından önemli bir düzenlemedir.   8 -İş sağlığı ve Güvenliği Kurulu Oluşturma veya İş sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Bulundurma Zorunluluğu:   İş Kanunu’nun 80. ve 82. maddeleri gereği büyük kooperatif işlerinde yada kooperatif birliklerinde İş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturma veya iş sağlığı ve iş güvenliği konularında sorumlu bir çalışan bulundurma zorunluluğu getirilmiştir.   Çalışma ortamında bulunan işçilerin kazalara karşı nasıl önlem almaları gerektiği, hangi kişisel donanımları kullanılması zorunlu olduğu, bu konudaki hak ve sorumluluklarının neler olduğu konusunda kısa süreli de olsa bir seminer veya eğitim verilmesi amaçlanmıştır.   9 -İşyeri Hekimi Bulundurma Zorunluluğu:   İş Kanunu’nun 81. maddesi gereği; işyeri hekimleri bulundurma zorunluluğu yada hekim hizmeti verecek özel yada kamu görevlisi bir hekim ve sağlık personeli ile bu hizmetleri almak için sözleme yapma zorunluluğu getirilmiştir. Çalışan işçilerin ve personelin sağlık durumlarının yakından takip edilebilmesi, sağlığa zararlı olabilecek etmenlerin azaltılması gibi işlemlerin artırılması sağlanmıştır.   10- İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili Cezai İşlemlere Uyma Zorunluluğu:   İş Kanunu’nun 105. ve 107. maddeleri gereği iş kanununda belirtilen İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hükümlere aykırılık veya iş hayatının denetim ve teftişi ile ilgili hükümlere aykırılık maddeleri uyarınca gelebilecek herhangi bir cezai işleme uyma zorunluluğu getirilmiştir. Bu yaptırım beraberinde kanunda belirtilen sorumlulukların yerine getirilmesi amaçlanmıştır.   11-Kooperatiflerce Belgelerin Teftişe sunulma Zorunluluğu:   İşveren sıfatıyla kooperatifler, işyeri kayıtlarını yapılan tebligata istineden tebligatın alındığı tarihi takip eden günden itibaren 15 gün içinde sigorta Teftiş Kurulu Başkanlığının ilgili Grup Başkanlığına sunmak zorundadırlar.   12-Diğer temel yükümlülükler   Kooperatiflerin SSK gereğince, uyması gereken yükümlülükleri şu şekildedir. -Kooperatifler iş kazasına uğrayan sigortalıya, sağlık durumunun gerektirdiği yardımı yapmakla yükümlüdür(506 Sayılı SSK Kanunu 15.m),   -Kooperatifler, iş kazasını o yerin yetkili zabıtasına hemen, Sosyal Sigortalar Kurumuna ise kazadan sonraki 2 gün içerisinde yazı ile bildirmek zorundadırlar. (506 Sayılı SSK Kanunu 15.m),     13-Kooperatif ortakları ve yönetim ve denetim kurulu üyelerinin sigortalılığı;   Kooperatiflerde yönetim kurullarında görev alanlar, kooperatifler kanununda yer alan görevlerini yerine getirmelerinden dolayı, kooperatif ile aralarında vekalet sözleşmesine dayanan bir hukuki ilişki bulunduğundan SSK sigortası sayılmamaktadır. Bu görevlerinden dolayı huzur hakkı veya başka isim altında ücret alsalar dahi vekalet sözleşmesinin niteliğini değiştirmeden sigortalılık da değişmemektedir. Ancak, Yönetim kurulu başkanı ve üyeliklerinde görev alanlar, yasadan doğan başkan ve üyelik görevleri haricindeki hizmet sözleşmesine dayanan çalışmaları nedeniyle SSK sigortalısı sayılmaktadırlar. Yine kooperatif yönetim kurulu üyeliklerinde görev almayan kooperatif ortaklarının kooperatife hizmet sözleşmesine dayalı olarak çalışmaları durumunda kooperatifle aralarında hizmet sözleşmesi oluştuğundan SSK sigortalısı sayılmaları gerekmektedir.    III- ÖZET VE SONUÇ   Kooperatif Kontrolörleri Başkanlığı’nın 04.05.2007 günlü 4841 sayılı yazıları ve Kooperatifler Kontrolörleri Yönetmeliğinin 60.maddesi uyarınca, İş Kanunu ile Konut Yapı Kooperatiflerine getirilen yeni düzenlemelere ilişkin çalışma tamamlanmış olup, elde edilen bilgiler aşağıda özetlenmiştir.     1-İş Kanunu ile Konut Yapı Kooperatiflerine getirilen yeni düzenlemeler   – Genel olarak: İş hukuku anlamında işveren, işçi çalıştıran kişi olarak tanımlanmıştır. İş yasalarında iş veren kavramı belirlenirken işçi kavramı esas alınmıştır. Nitekim İş Kanununun 1. maddesinde göre, bir hizmet akdine dayanarak işçi çalıştıran tüzel ve gerçek kişiye işveren denilmektedir. Bu durumda, gerek İş Kanunu gerekse Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan tanım gereğince Kooperatifler iş veren sayılmaktadır. Bu çalışmada 2003 yılında yürürlüğe giren 4857 Sayılı İş Kanununun Konut Yapı Kooperatifleri’ne getirdiği yeni düzenlemelere aşağıda sıralanmıştır. – İşe başlama bildirimi: 4857 sayılı İş Kanunun 3. maddesi Konut Yapı Kooperatifleri ve bu kooperatiflere iş yapan yüklenici firmalar Bölge Çalışma Müdürlüklerine ve Sosyal Güvenlik Kurumuna işyerini bildirmek zorundadırlar. – Çalışanlar ile iş yapma sözleşmesi zorunluluğu: İş Kanunu’nun 13. ve 16. maddeleri gereği Konut Yapı Kooperatiflerinin sorumluluklarında gerçekleştirecekleri inşaat imalat işlerinde çalıştırılacak işçilerle, idari ve mali işlerle ilgili çalıştırılacak kişilerle (muhasebe, şantiye şefi, güvenlik personeli v.s) yapılacak olan belirli süreli iş sözleşmesi yapma zorunluluğu yada takım sözleşmesi ile oluşturulan iş sözleşmeleri yapma zorunluluğu getirilmektedir. – Çalışma Belgesi Verilmesi Zorunluluğu: İş Kanunu’nun 28. maddesi gereği Konut Yapı Kooperatifinde çalıştırılan işçilere çalışma belgesi verilmesi zorunluluğu getirilmiştir. – Sigortalı İşçi Çalıştırma Zorunluluğu: İş Kanunu’nun 26. maddesi gereği; çalıştırılan işçilere sigorta yapma ve bu konuda Sosyal Güvenlik Kurumu ve SSK kurumuna bildirimde bulunmak ve prim ödemesi yapma zorunluluğu getirilmiştir. Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde Kuruma bildirilmemesi halinde bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde ilgililerin sigorta yardımları Kurumca sağlanır. Sigortalı çalıştırmaya başlandığı Kuruma bildirilmiş veya bu husus Kurumca tespit edilmiş olmakla beraber, yeniden işe alınan sigortalılardan, süresi içinde Kuruma bildirilmeyenler için de, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde gerekli sigorta yardımları Kurumca sağlanır. Ancak, yukarıdaki fıkralarda belirtilen sigorta olayları için Kurumca yapılan ve ilerde yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarları ile gelir bağlanırsa bu gelirin tutarı işverene ödettirilir.   -İşçi Özlük Dosyası Tutma Zorunluluğu: İş Kanunu’nun 75. maddesi gereği çalıştırılan her işçiye ait işçi özlük dosyası tutma zorunluluğu getirilmiştir.   – İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmelik ve Tüzüklerine Uyma Zorunluluğu: İş Kanunu’nun 75. maddesi gereği; çalışma yapılan şantiyede yada şantiyelerde sağlık, güvenlik tüzük ve yönetmeliklerine uyma ve bu konuda işverene gereken önlemleri alma ve uygulama zorunluluğu getirilmiştir. – İş sağlığı ve Güvenliği Kurulu Oluşturma veya İş sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Bulundurma Zorunluluğu: İş Kanunu’nun 80. ve 82. maddeleri gereği büyük kooperatif işlerinde yada kooperatif birliklerinde İş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturma veya iş sağlığı ve iş güvenliği konularında sorumlu bir çalışan bulundurma zorunluluğu getirilmiştir.   – İşyeri Hekimi Bulundurma Zorunluluğu: İş Kanunu’nun 81. maddesi gereği; işyeri hekimleri bulundurma zorunluluğu yada hekim hizmeti verecek özel yada kamu görevlisi bir hekim ve sağlık personeli ile bu hizmetleri almak için sözleme yapma zorunluluğu getirilmiştir. Durum bilgi ve takdirlerine sunulur.   – İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili Cezai İşlemlere Uyma Zorunluluğu: İş Kanunu’nun 105. ve 107. maddeleri gereği iş kanununda belirtilen İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hükümlere aykırılık veya iş hayatının denetim ve teftişi ile ilgili hükümlere aykırılık maddeleri uyarınca gelebilecek herhangi bir cezai işleme uyma zorunluluğu getirilmiştir. Bu yaptırım beraberinde kanunda belirtilen sorumlulukların yerine getirilmesi amaçlanmıştır.   – Kooperatiflerce Belgelerin Teftişe sunulma Zorunluluğu: İşveren sıfatıyla kooperatifler, işyeri kayıtlarını yapılan tebligata istineden tebligatın alındığı tarihi takip eden günden itibaren 15 gün içinde sigorta Teftiş Kurulu Başkanlığının ilgili Grup Başkanlığına sunmak zorundadırlar. – Diğer temel yükümlülükler -Kooperatifler iş kazasına uğrayan sigortalıya, sağlık durumunun gerektirdiği yardımı yapmakla yükümlüdür(506 Sayılı SSK Kanunu 15.m), Ayrıca, Kooperatifler, iş kazasını o yerin yetkili zabıtasına hemen, Sosyal Sigortalar Kurumuna ise kazadan sonraki 2 gün içerisinde yazı ile bildirmek zorundadırlar. (506 Sayılı SSK Kanunu 15.m),   Durum bilgi ve takdirlerine sunulur. Ankara, 24/12/2007   İsmet KARACABEY  Başkontrolör         Yararlanılan kaynaklar:  1-Kooperatifler için vergi rehberi  (Yaklaşım yayıncılık-2006)  2-Konu ile ilgili internette çıkan yazılarından derleme                                   24/12/2007 tarih ve 13 Sayılı Mesleki Çalışma Raporu Ek Dizini   Sıra no      Tarih ve sayı                Parça adedi           Açıklama 1              04.05.2007- 4841                       1               Görevlendirme yazısı   Bu Meslek Çalışma Raporunun ekleri 1 (Bir) sıra no altında 1 (Bir) parçadan ibarettir                 Simetri Yazılım © 2003 ANKARA